1, 2. (a) Aye wa la afa so Gbia ti e akomanse ti komande na ngu 1914? (b) E yeke bâ ande nyen na yâ ti chapitre so?

SO E kiri e bâ ye so Royaume ti Nzapa asara na popo ti awato ti lo so, a kiri akpengba mabe ti e (Ps. 110:2). Gbia ti e abungbi gbâ ti azo so ayeke fa tënë na bê ti ala kue. Lo sukula adisciple ti lo, lo sara si ala voro Nzapa nga asarango ye ti ala aga nzoni. Atâa ngangu so awato ti Royaume ni asara ti kangbi yâ ti e, laso e kue, e yeke yanga oko. Aye ni so nga na ambeni ye ni nde so Royaume ni asara awe, so e londo ti bâ ni, afa polele so ngbene ye na ngu 1914, Gbia ti e ayeke komande na popo ti awato ti Royaume ni.

² Na yâ ti ngoi kete, Royaume ni ayeke sara ambeni kpengba mbeni ye ahon aye ni so. Royaume ni ayeke ‘ga’ ti neka awato ti lo (Mat. 6:10; Dan. 2:44). Kozo ti tene ye ni so asi, ambeni kpengba ye ayeke si. A yeke nyen? Gbâ ti aprophétie ti Bible akiri tënë na hundango ndo so. Zia e bâ ambeni aprophétie ni ti bâ aye wa la angbâ ti ku e.

3. Kozo ye wa, so ayeke si ande, e yeke ku ni?

³ Tenengo tënë ti siriri. Na yâ ti mbeti so bazengele Paul atokua na aita ti Thessalonique, lo fa kozo ye so ayeke si, so e yeke ku ni. (Diko 1 aThessalonicien 5:2, 3.) Na yâ ti mbeti so, Paul asara tënë ti “lâ ti Jéhovah”, so ayeke to nda ni na bira so a yeke ga na ni na tere ti “Babylone, Ngangu gbata”. (Apoc. 17:5) Ye oko, kozoni si lâ ti Jéhovah ato nda ni, amara ayeke tene ande, “Siriri na nzoni duti ayeke dä!” Tënë so alingbi ti ndu gi tënë oko so azo ni atene wala ambeni ngangu tënë so ala yeke tene na peko ti tere. Akota zo ti abungbi ti nzapa ayeke duti na yâ ni? Teti so ala yeke ti mbage ti dunia so, peut-être ala yeke bungbi yanga ti ala oko ti tene “Siriri, siriri”. (Jér. 6:14; 23:16, 17; Apoc. 17:1, 2). Sarango tënë ti siriri na nzoni duti so ayeke duti ande mbeni kota ye so afa so lâ ti Jéhovah aga nduru ti komanse awe. Awato ti Royaume ti Nzapa ayeke “kpe ande oko pëpe.”

4. So e gbu nda ti prophétie ti Paul na ndo ti tënë ti tenengo siriri na nzoni duti, a sara nzoni na e tongana nyen?

⁴ So e mä yâ ti prophétie so nzoni, ye ti nzoni wa e wara  na pekoni? Paul atene: “Ala yeke na yâ ti bingo pëpe, si lango ni so anzi ala nzingo tongana ti so kota lâ ayeke nzi azo ti nzi”. (1 aThes. 5:3, 4). Nde na tanga ti azo, e hinga ndo so aye so ayeke si laso ayeke gue ti hunzi dä. Prophétie na ndo ti siriri nga na nzoni duti so ayeke si tâ mbilimbili tongana nyen? A lingbi e ku na e bâ tongana nyen la aye ni ayeke si. Ni la, “zia lê ti e angbâ na zingo ni na e zia li ti e kpô.”​—1 aThes. 5:6; Soph. 3:8.

5. “Kota ye ti vundu” ayeke to nda ni ande tongana nyen?

⁵ Bira na ndo ti abungbi ti nzapa. Dabe ti mo so Paul atene: “Na ngoi so azo ni ayeke tene: ‘Siriri na nzoni duti ayeke dä!’ mo ye ti bâ, futingo ayeke ga gi hio tongaso na ndo ti ala”. Legeoko tongana ti so sungbango ti bekpa ayeke ga gi hio na peko ti wâ ti bekpa, na peko ti so a yeke tene “Siriri na nzoni duti ayeke dä!”, “futingo ayeke ga gi hio tongaso”. A yeke futi ande nyen? Kozoni, a yeke “Babylone, Ngangu gbata”, groupe ti abungbi ti vorongo nzapa ti wataka kue, so a hinga lo tongana “wali-ndumba”. (Apoc. 17:5, 6, 15) Futingo a-eglize nga na ambeni bungbi ti nzapa ayeke zi lege na “kota ye ti vundu”. (Mat. 24:21; 2 aThes. 2:8). Ti azo mingi, aye so ayeke nzi ala ande nzingo. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so, ti si na ngoi ni so, wali-ndumba ni so abâ tere ti lo tongana “gbia-wali” so ayeke “duti na yâ ti mua lâ oko pëpe.” Me, lo yeke bâ ande hio so confiance ti lo ni so ayeke na lege ni ape. A yeke futi lo hio, “gi na yâ ti lango oko”.​​—Apoc. 18:7, 8.

6. Zo wa la ayeke ga na bira na ndo ti “Babylone, Ngangu gbata”?

⁶ Zo wa la ayeke ga na bira so na ndo ti “Babylone, Ngangu gbata”? A yeke mbeni “nyama ti ngonda” so ayeke na “adidi bale-oko.” Buku ti Apocalypse afa so nyama ti ngonda so aye ti sara tënë ti ONU. Adidi bale-oko ni aduti fä ti azo ti poroso ti laso so ayeke mû mbage ti “bengba nyama ti ngonda”. (Apoc. 17:3, 5, 11, 12). Futingo ni so ayeke duti ande tongana nyen? Amara so ayeke na yâ ti ONU ayeke mû ande amosoro ti wali-ndumba so kue, ala yeke futi lo nga “ala yeke gbi lo kue na wâ.”​—Diko Apocalypse 17:16. *

7. Tongana nyen la atënë ti Jésus na Matthieu 24:21, 22 aga tâ tënë lani na ngoi ti akozo Chrétien? A yeke ga ande tâ tënë tongana nyen?

⁷ A kiri na alango ni nduru. Gbia ti e afa ye so ayeke si ande na yâ ti mbage ti kota ye ti vundu so. Jésus atene: “Ndali ti azo so a soro ala, fade a yeke kiri na alango ni so nduru.” (Diko Matthieu 24:21, 22.) Atënë ti Jésus so aga lani tâ tënë kete na ngu 66 na ngoi so Jéhovah ‘akiri na alango’ ti bira ti aturugu ti Rome nduru (Marc 13:20). Ye so asara lani si aChrétien na Jérusalem nga na Judée asö kuâ. Nyen la ayeke si ande na ndo ti sese kue na ngoi ti kota ye ti vundu? Jéhovah, na lege ti Gbia ti e, ayeke ‘kiri na alango’ ti bira ti ONU, na tere ti abungbi ti Nzapa, si a futi pëpe tâ bungbi ti Nzapa legeoko na ati wataka. Tongaso, a yeke futi biani abungbi  ti vorongo nzapa ti wataka me tâ bungbi ti Nzapa ayeke sö kuâ. (Ps. 96:5) Zia e bâ aye so ayeke si ande tongana mbage ti kota ye ti vundu so ahon awe.

8, 9. Aye ti ndima wa Jésus asara tënë ni, nga tongana nyen la azo ayeke sara ye ande na bango ni?

⁸ Prophétie ti Jésus na ndo ti lâ ti nda ni afa so ambeni kpengba ye mingi ayeke si na yâ ti ngoi so ayeke gue ti si na Harmaguédon. E yeke bâ ande akozo ye use. A sara tënë ni use kue na yâ ti aÉvangile ti Matthieu, Marc na Luc.​—Diko Matthieu 24:29-31; Marc 13:23-27; Luc 21:25-28.

⁹ Afä na lê ti nduzu. Jésus atene: “Fade lâ ayeke vuko, na nze ayeke su pëpe, na atongoro ayeke londo ande na nduzu ti tï.” Ti tâ tënë ni, azo ayeke bâ ande ndo pëpe na mbage ti akota zo ti abungbi ti nzapa ti wara lumière teti so a yeke hinga ande ala tongaso ape. Jésus aye ti sara tënë ti afä so ahon gbungo li ti zo? Peut-être lo ye ti tene tongaso (És. 13:9-11; Joël 2:1, 30, 31). Tongana azo abâ aye so, ala yeke sara ye tongana nyen? Ala yeke duti ande na “kota vundu” ndali ti so “ala hinga pëpe mbeni ye ti sara”. (Luc 21:25; Soph. 1:17). Biani, awato ti Royaume, ti londo na ‘agbia ti si na angbâa,’ “ayeke woko na mbeto nga na kungo aye so ayeke ga na ndo ti sese so azo ayeke dä”, na ala yeke kpe ti honde tere ti ala. Me, ala yeke wara ande ape mbeni nzoni place ti honde tere ti ala si ala kpe ngonzo ti Gbia ti e.​—Luc 21:26; 23:30; Apoc. 6:15-17.

10. Jésus ayeke dë ande ngbanga wa? Azo so ayeke na mbage ti lo nga na awato ti lo ayeke sara ande ye tongana nyen?

¹⁰ Fango ngbanga. Awato ti Royaume ti Nzapa kue ayeke bâ ande mbeni ye so ayeke si, so ayeke kiri ti kono mbeto ti ala ni. Jésus atene: “ala yeke bâ ande Molenge ti zo so ayeke ga na yâ ti ambinda, na kota ngangu nga na gloire.” (Marc 13:26). Mbeni ye so ayeke si ande, so alondo na azo pëpe, ayeke fa ande so Jésus aga nduru awe ti fâ ngbanga. Na yâ ti mbeni oko mara ti prophétie ni so na ndo ti lâ ti nda ni, Jésus afa ambeni nzene nzene ye na ndo ti fango ngbanga so ayeke si ande na ngoi ni so. E wara ni na yâ ti parabole ti angasangbaga na angasa. (Diko Matthieu 25:31-33, 46.) A yeke tene ande so azo so amû gi mbage ti Royaume ti Nzapa ayeke “angasangbaga” nga ala yeke “yô li ti ala na nduzu”, ndali ti so ala hinga so “ngoi ti zingo ala aga nduru awe.” (Luc 21:28). Ye oko, a yeke tene so awato ti Royaume ni ayeke “angasa” na ala yeke “pika tere ti ala ti fa so ala yeke na vundu”, teti so ala hinga so ala yeke “wara kuâ teti lakue lakue”.​—Mat. 24:30; Apoc. 1:7.

11. A lingbi e bata nyen na li ti e na ngoi so e yeke bâ tënë ti aye so ayeke si ande?

¹¹ Na peko ti so Jésus ayeke fâ ngbanga na ndo ti “amara kue”, ambeni kpengba ye ayeke si kozo si Harmaguédon asi (Mat. 25:32). E yeke bâ use na popo ni: bira ti Gog nga bungbingo azo so a soro ala ti gue na yayu. Na ngoi so e yeke bâ aye so, a yeke nzoni e dabe ti e so Mbeti ti Nzapa afa pëpe  mbilimbili ngoi so aye ni ayeke si ande na ni. Ti tâ tënë ni, a manke mbeni oko ayeke si na ngoi so mbeni angbâ ti si.

12. Kota bira so Satan ayeke sara ande na tere ti Royaume ni ayeke so wa?

¹² Kota bira. Gog ti Magog ayeke ga ande na bira na tere ti azo so a soro ala ti gue na yayu nga na amba ti ala ambeni ngasangbaga. (Diko Ézéchiel 38:2, 11.) Bira so Satan ayeke ga na ni na tere ti Royaume ni, so akomanse kua awe, ayeke duti ande ndangba bira ti lo na yâ ti bira so lo yeke sara ni, ngbene ye so a tomba lo na yayu, na tere ti azo so a soro ala ti gue na yayu (Apoc. 12:7-9, 17). Mbilimbili, ngbene ye so a bungbi aChrétien so a soro ala ti gue na yayu na yâ ti congrégation ti aChrétien so a sukula ala, Satan agi lakue ti futi guengo na li ni ti ala na lege ti yingo, me kue gbä (Mat. 13:30). Ye oko, na ngoi so abungbi ti nzapa ti wataka kue ayeke dä encore ape, awakua ti Jéhovah ayeke ngbâ gi ala oko, mo bâ mo tene ‘akodoro so ayeke na gbagba ti bira pëpe.’ Satan ayeke bâ ande so mbeni pendere lege la azi na lo so. Lo yeke pusu asioni zo ti lï na yâ ti mbeni kota bira na ndo ti azo so amû mbage ti Royaume ni.

13. Jéhovah ayeke sara ande nyen ndali ti awakua ti lo?

¹³ Ézéchiel afa ye so ayeke si ande. Na ndo ti Gog, prophétie ni atene: “Fade mo londo na ndo ti mo so ayo mingi na mbage ti nord ti ga, mo, na azo nde nde so ayeke na mo mingi, ala kue atambela na ndo ambarata, azo mingi mingi, aturugu ti ngangu; fade mo ga ti sara bira na azo ti Mbi.” (Ézéch. 38:15, 16). Jéhovah ayeke sara ande nyen na gbele bira so akpa mbeni ye so zo alingbi ti kanga lege na ni pëpe so? Jéhovah atene: “Fade ngonzo ti Mbi ama asi na duhon ti Mbi. Fade Mbi iri épée.” (Ézéch. 38:18, 21; diko Zacharie 2:8.) Jéhovah ayeke sara ye ande ndali ti awakua ti lo na ndo ti sese ge. Ge la bira ti Harmaguédon ayeke londo.

14, 15. Mbeni ye nde wa ayeke si ande kete na peko ti tongo nda ti kota bira ti Satan?

¹⁴ Kozo ti tene e bâ tongana nyen la Jéhovah ayeke mû mbage ti awakua ti lo na ngoi ti bira ti Harmaguédon, zia e luti kete na e bâ mbeni kpengba ye nde so ayeke si. Ye ni so ayeke si ande na mbeni ngoi so ayeke na popo ti tongo nda ti kota bira ti Satan na tongo nda ti bira ti Harmaguédon. Tongana ti so e tene na paragraphe 11, use ye ni so ayeke bungbingo tanga ti aChrétien so a soro ala, so angbâ na sese ge, ti gue na ala na yayu.

¹⁵ Bungbingo azo so a soro ala ti gue na yayu. Matthieu na Marc, ala use kue, asara tënë ti ye so Jésus atene na ndo ti ‘azo so a soro ala’, aChrétien so a soro ala ti gue na yayu. A zia ye so na popo ti aye so ayeke si kozo si Harmaguédon akomanse (Bâ paragraphe 7.) Na sarango tënë ti lo wani tongana Gbia, Jésus atene: “Fade lo yeke tokua a-ange, si ti londo na apupu osio, nga ti londo na nda ti sese ti si na nda ti yayu, ala yeke bungbi na ndo oko azo ti lo so a soro ala.” (Marc 13:27; Mat. 24:31). Bungbingo ye wa la Jésus ayeke sara tënë ni  so? Lo yeke sara pëpe tënë ti ziango nzoroko, ti ndangba ni, na li ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu, so ayeke si ngoi kete kozo si kota ye ti vundu akomanse (Apoc. 7:1-3). Nde na so, Jésus ayeke sara tënë ti mbeni ye so ayeke si na ngoi so kota ye ti vundu ayeke si. Tongaso, âmanke na mbeni ngoi na peko ti tongo nda ti kota bira ti Satan na ndo ti awakua ti Jéhovah, a yeke bungbi ande na yayu tanga ti aChrétien so a soro ala na lege ti yingo, so angbâ na ndo ti sese.

16. A-Chrétien so a soro ala na lege ti yingo, so a zingo ala awe, a yeke sara ande nyen na ngoi ti bira ti Harmaguédon?

¹⁶ Tongana nyen la bungbingo tanga ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu andu ye so e yeke gue ti sara tënë na ndo ni, so ayeke Harmaguédon? Ngoi so si a yeke bungbi na ala dä afa so aChrétien kue so a soro ala na lege ti yingo ayeke duti ande na yayu kozo si bira ti Nzapa, so ayeke Harmaguédon, ato nda ni. Na yayu, azo 144 000 so ayeke komande na tere ti Christ ayeke wara ande komandema ti yô legeoko na Jésus “keke ti wen” na tere ti awato ti Royaume ti Nzapa kue (Apoc. 2:26, 27). Na pekoni, na tere ti angangu ange, aChrétien so a soro ala na lege ti yingo, so a zingo ala na kuâ, ayeke mû peko ti Christ, Gbia so ayeke turugu, na ngoi so lo yeke tiri na gbâ ti aturugu, so alingbi ti diko wungo ti ala pëpe, so ayeke tuku na ndo ti awakua ti Jéhovah (Ézéch. 38:15). Na ngoi so kota ngangu bira so ayeke si, andâ Harmaguédon alondo awe!​—Apoc. 16:16.

17. Nyen la ayeke si ande na azo so ayeke tongana “angasa” na Harmaguédon?

¹⁷ Sarango ye alingbi na fango ngbanga. Bira ti Harmaguédon ayeke duti ande ndangba mbage ti kota ye ti vundu. Na ngoi ni kâ, Jésus ayeke sara ande mbeni kua nde so a mû na lo. Na ndo ti kua ti lo ti Juge ti “amara kue”, lo yeke ga nga ande Zo so ayeke sara ye alingbi na ngbanga so lo fâ lani na ndo ti azo, so ti tene azo kue so lo bâ ala lani tongana “angasa.” (Mat. 25:32, 33). Na “yongoro épée so yanga ni aza”, Gbia ti e ayeke “dë amara na ni”. Tâ tënë, azo kue so ayeke tongana angasa, a londo na “agbia” ti si na “angbâa”, “ayeke wara kuâ teti lakue lakue”.​—Apoc. 19:15, 18; Mat. 25:46.

18. (a) Ye ni ayeke duti ande tongana nyen ndali ti “angasangbaga”? (b) Jésus ayeke hunzi ande bira ni tongana nyen?

¹⁸ Ye ni ayeke duti ande tongana nyen ndali ti azo so Jésus abâ ala tongana “angasangbaga”? Gbâ ti aturugu ti Satan ayeke dö ande na gere ti ala pëpe “azo mingi mingi” so akpa “angasangbaga” so zo ti batango ala ayeke dä pëpe. Nde na so, ala yeke hon na yâ ti bira so awato aga na ni na ndo ti ala nga ala yeke ‘sigigi na yâ ti kota ye ti vundu’. (Apoc. 7:9, 14) Na peko ti so Jésus asö benda na lo futi awato ti Royaume ti Nzapa kue awe, lo yeke bi Satan na adémon ti lo na yâ ti kota dû. Ala yeke ngbâ ande na yâ ni teti ngu saki oko, mo bâ mo tene ala kui awe.​—Diko Apocalypse 6:2; 20:1-3.

19, 20. E lingbi ti manda nyen na lege ti atënë so ayeke na Ésaïe 26:20 nga 30:21?

¹⁹ E yeke leke tere ti e tongana nyen ti ku na aye so ayeke si ande, so ayeke yengi ndo so? A ninga awe, mbeni Tour ti Ba Ndo asara tënë so: “Mango yanga ayeke duti ye so a hunda ti wara salut.” Ngbanga ti nyen? Kiringo tënë ni ayeke na yâ ti tënë ti gbotongo mê so Jéhovah atene na aJuif so ayeke lani angbâa na Babylone. Jéhovah atene so a yeke hon ande Babylone na ngangu. Me nyen la a lingbi awakua ti Nzapa asara ti leke tere ti ala ndali ti ye so ayeke si ande so? Jéhovah atene: “I ga, i azo ti mbi, i lï na da ti i, i kanga yanga ti da ti i na peko ti i; i honde tere ti i kete, juska ngonzo ahon.” (És. 26:20). Bâ atënë so Jéhovah asara na kua: “ga,” “lï,” “kanga,” “honde.” Atënë so kue afa so a yeke commandement la a mû so. A-Juif so abata acommandement so ayeke ngbâ na yâ ti da ti ala, yongoro na aturugu so asö benda, so ayeke na gigi. Ni la, mango yanga la ayeke sara si ala sö kuâ. *

²⁰ Nyen la e manda dä nyen? Tongana ti awakua ti Nzapa ti giriri, tongana e bata acommandement ti Jéhovah si e yeke sö ande kuâ na yâ ti aye so ayeke si ande so (És. 30:21). E yeke wara acommandement ni so na lege ti congrégation. Ni la, e yeke sara kue ti mä na ti yeda na bê ti e kue na fango lege so e yeke wara (1 Jean 5:3). Tongana e sara ni laso, e yeke duti ande nduru ti mä yanga hio si Babâ ti e, Jéhovah, nga na Gbia ti e, Jésus, abata e (Soph. 2:3). Batango ndo so ayeke mû lege ande na e ti bâ tâ na lê ti e tongana nyen la Royaume ti Nzapa ayeke futi biaku awato ti lo. A yeke duti ande mbeni ye so e yeke girisa ni lâ oko ape!