1, 2. (a) Kumbi ndi vinthu wuli vo vilongo kuti Fumu yidu yikwamba kuwusa mu 1914? (b) Kumbi tisambirengenji m’mutu uwu?

TACHISKIKA ukongwa kusambira vo Ufumu waku Chiuta wafiska chinanga kuti uwusa pakati pa arwani ŵaki. (Sumu 110:2) Fumu yidu yamika gulu la apharazgi akujipereka. Yatowesa ndi kuyengetuwa ŵanthu ŵaki mwauzimu kweniso kuŵawovya kuti aje ndi mijalidu yamampha. Ndipu tikondwa chifukwa tichita vinthu mwakukoliyana pacharu chosi mazuŵa nganu chinanga kuti arwani a Ufumu atesesa kuti atigaŵaniski. Vakuchitika venivi ndi vinyaki vo takambiskana m’buku ili vo Ufumu wafiska, vipereka ukaboni wakuti Fumu yidu yikwamba kuwusa pakati pa arwani ŵaki kutuliya mu 1914.

² Kweni Ufumu uchitengi so vinthu vinyaki vinandi vakuziziswa pambula kuswera yapa. ‘Uzengi’ kuti ‘uzibwangaduliyi’ limu arwani ŵaki. (Mat. 6:10; Dan. 2:44) Kweni nyengu iyi yechendafiki, pachitikengi so dankha vinthu vinyaki vakukhumbika ukongwa. Kumbi ndi vinthu wuli? M’Bayibolo mwe mauchimi nganandi ngo ngamuka fumbu lenili. Tiyeni tikambiskani nganyaki mwa mauchimi ngenanga kuti tiwoni vo vichitikengi pambula kuswera yapa.

3. Kumbi nchakuchitika chakwamba nichi cho tilindizga?

³ Kukambura kuti Chimangu. M’kalata yaki yo wangulembe Ŵatesalonika, Paulo wangukonkhoska chinthu chakwamba cho chichitikengi pambula kuswera yapa. (Ŵerengani 1 Ŵatesalonika 5:2, 3.) M’kalata iyi, Paulo wanguzumbuwamu “zuŵa” laku Yehova lo lazamukwamba ndi kuyukirika kwa “Babiloni Mukulu.” (Chiv. 17:5) Kweni zuŵa laku Yehova lechendayambi, maufumu nga charu ngazamukambura kuti, “Chimangu ndi wanangwa!” Mazu yanga ngangazikambika kamoza pamwenga maulendu nganandi. Kumbi alongozgi avisopa nawu azamukamburizgaku? Chifukwa chakuti ŵe kuchigaŵa cha charu, angazikamburizgiya limoza ndi maufumu kuti, “Chimangu!” (Yer. 6:14; 23:16, 17; Chiv. 17:1, 2) Chipharazgu chenichi chakuti chimangu ndi wanangwa chazamulongo kuti zuŵa laku Yehova lepafupi kwamba. Arwani a Ufumu waku Chiuta ‘azamupozomoka cha.’

4. Kumbi tiyanduwa wuli chifukwa cha kuvwisa kukhumbika kwa uchimi waku Paulo wakukwaskana ndi kukamburizgika kwa chimangu ndi wanangwa?

 ⁴ Kumbi tiyanduwa wuli chifukwa chakuvwisa kukhumbika kwa uchimi wenuwu? Paulo wangukamba kuti: “Mwe mu mdima cha, viyo kuti zuŵa lo lingamukoni nge ndi munkhungu.” (1 Ŵat. 5:3, 4) Mwakupambana ndi ŵanthu anyaki wosi, tiziŵa ko vakuchitika vamazuŵa nganu vititilongozge. Sonu kumbi uchimi uwu wa chimangu ndi wanangwa wazamufiska m’nthowa wuli? Tiyeni tilindizgi ndi kuwona mo vinthu viyendiyengi pacharu. Mwaviyo, tiyeni “tileki kura [kugona] tulu . . . kweni ticherezgi ndi tizizi,” pamwenga kuti tiŵanaŵanengi umampha.—1 Ŵat. 5:6; Zef. 3:8.

5. Kumbi nchinthu wuli cho chazamuja kwamba kwa “chisuzgu chikulu”?

⁵ Kuyukiya visopa. Kumbukani kuti Paulo wangulemba kuti: ‘Po ŵatiti, “Chimangu ndi wanangwa,” penipo ndipu phasulu litiŵawiya kwakubuchizga.’ Asani limphezi lang’anima, mwaliŵiliŵi tituvwa kudiliriska. Mwakuyana ŵaka, ‘phasulu lamabuchibuchi’ lazamufika asani azikamburizga ŵaka kuti, “Chimangu ndi wanangwa!” Kumbi ndi vinthu wuli vo vazamubwangandulika? Chinthu chakwamba ndi “Babiloni Mukulu,” yo wamiya visopa vosi vaboza ndipu wadanika so kuti “munthukazi mureŵi.” (Chiv. 17:5, 6, 15) Kubwangandulika kwa visopa vachikhristu kweniso visopa vinyaki vaboza ndiku kwazamuja kwamba kwa “chisuzgu chikulu.” (Mat. 24:21; 2 Ŵat. 2:8.) Ŵanthu anandi azamubuchizgika ndi vakuchitika venivi. Chifukwa wuli? Chifukwa, mpaka pa nyengu yeniyi munthukazi mureŵi wazakujiwona kuti ndi “fumukazi” yo yingawona “chitenje cha.” Kweni wazamubuchira ŵaka kuti vo wagomezganga vawa paŵaka. Ndipu wazamutuzgikapu liŵiliŵi nge “m’zuŵa limoza.”—Chiv. 18:7, 8.

6. Kumbi nchinthu wuli pamwenga ndiyani yo wazamuyukiya “Babiloni Mukulu”?

⁶ Kumbi nchinthu wuli pamwenga ndiyani yo wazamuyukiya “Babiloni Mukulu”? “Chikoku” cha ‘masengwi’ 10 ndichu chazakumuyukiya. Buku la Chivumbuzi lilongo kuti chikoku chimiya wupu wa United Nations (UN). Masengwi 10 ngamiya maboma ngo ngakoliyana ndi “chikoku chakufyuŵara.” (Chiv. 17:3, 5, 11, 12) Kumbi phasulu ili lazamuja likulu wuli? Vyaru va mu wupu wa UN vazamulonda chuma cha munthukazi mureŵi, kumutwazuwa kweniso ‘kumuwotche limu ndi motu.’—Ŵerengani Chivumbuzi 17:16. *

7. Kumbi mazu ngaku Yesu nga pa Mateyu 24:21, 22 ngangufiskika wuli m’nyengu ya akutumika, nanga ngazamufiskika wuli kunthazi?

⁷ Kufupikiska mazuŵa. Fumu yidu yingulongo vo vazamuchitika pa nyengu iyi ya chisuzgu chikulu. Yesu wangukamba kuti: “Kweni chifukwa cha akusankhika ngafupikiskikengi mazuŵa.” (Ŵerengani Mateyu 24:21, 22.) Mazu yanga ngangufiskikaku kakwamba mu 66 C.E. po Yehova ‘wangufupikiska’ mazuŵa ngo asilikali Achiroma anguyukiya msumba wa Yerusalemu. (Marko 13:20) Ivi vinguchitiska kuti Akhristu wo ajanga ku Yerusalemu ndi ku Yuda ataskiki. Nanga nchinthu wuli cho chazamuchitika pa chisuzgu chikulu cha pacharu chosi?  Yehova mwakugwiriskiya nchitu Fumu yidu, ‘wazamufupikiska’ mazuŵa ngo wupu wa UN wazamuyukiya chisopa ndi chilatu chakuti chisopa chauneneska chileki kubwangandulikiya limoza ndi chisopa chaboza. Mwaviyo, pa nyengu yo visopa vosi vaboza vazamubwanganduka, chisopa chauneneska chazamupona. (Sumu 96:5) Sonu tiyeni tikambiskani vo vazamuchitika pavuli pakuti visopa vaboza vabwangandulika.

8, 9. Kumbi Yesu watenere kuti wakambanga vakuziziswa nivi, nanga ŵanthu azamuchita wuli chifukwa cha vo azamuwona?

⁸ Vo Yesu wangukambiya limu vakukwaskana ndi mazuŵa ngakumaliya vilongo kuti Aramagedoni yechendayambi kwazamuchitika vinthu vakupambanapambana. Vinthu viŵi vakwamba vo tikambiskanengi, vikulembeka m’mabuku nga uthenga wamampha nga Mateyu, Marko ndi Luka.—Ŵerengani Mateyu 24:29-31; Marko 13:23-27; Luka 21:25-28.

⁹ Kuchanya kwazamuchitika vakuziziswa. Yesu wangukambiya limu kuti: “Dazi lifipiskikengi, mwezi ulekengi kupaska kuŵala kwaki, ndipu nyenyezi zimbotokengi kuchanya.” Pa nyengu iyi ŵanthu azamuleka kugomezga alongozgi avisopa. Kumbi Yesu wang’anamuwanga so kuti vinthu chayivu vo ve kuchanya nge lumwi, mwezi kweniso nyenyezi vazamusintha? Panyaki ndivu wang’anamuwanga so. (Yes. 13:9-11; Yoele 2:1, 30, 31) Kumbi ŵanthu azamuchita wuli asani aziwona venivi? Yiwu ‘azamuzizikika’ chifukwa azamusoŵa kwakuthaŵiya. (Luka 21:25; Zef. 1:17) Arwani a Ufumu waku Chiuta kwambiya ‘ŵakaronga mpaka aŵanda’ ‘azamukufwa chipoyu ndi ofi, pakulereze vo vituza’ ndipu azamuthaŵa kuti akabisami. Kweni azakungasaniya cha malu ngakuthaŵiyapu kuti abisami ukari wa Fumu yidu.—Luka 21:26; 23:30; Chiv. 6:15-17.

10. Kumbi Yesu wazamupereka cheruzgu wuli, nanga ŵanthu akugomezgeka ku Ufumu waku Chiuta kweniso arwani azamuchita wuli?

¹⁰ Kuyeruzga. Pavuli paki, arwani wosi a Ufumu azamuchichizgika kuwona chakuchitika cho chazamusazgiyaku urwirwi wawu. Yesu wangukamba kuti: “Ŵakawonanga Mwana wa munthu wakuziya mumitambu ndi nthazi yikulu ndi unkhankhu.” (Marko 13:26) Vakuchitika vakuziziswa ivi vazamulongo kuti Yesu waza kuti waziyeruzgi. M’uchimi wenuwu wa mazuŵa ngakumaliya, Yesu wangukonkhoska so vinandi vakukwaskana ndi cheruzgu cho chazamuperekeka pa nyengu iyi. Vo wangukonkhoska visanirika m’ntharika ya mbereri ndi mbuzi. (Ŵerengani Mateyu 25:31-33, 46.) Ŵanthu akugomezgeka ku Ufumu waku Chiuta azamuyeruzgika nge “mbereri” ndipu ‘azamutumphuska mitu yawu,’ chifukwa azamuziŵa kuti “uŵandika uwombozi” wawu. (Luka 21:28) Kweni arwani a Ufumu azamuyeruzgika nge “mbuzi” ndipu azamuliya chifukwa azamuziŵa kuti alondiyengi “chilanga chamuyaya.”—Mat. 24:30; Chiv. 1:7.

11. Kumbi tikhumbika kukumbukanji pa vo vazamuchitika Aramagedoni yechendayambi?

¹¹ Pavuli pakuti Yesu wayeruzga “mitundu yosi,” kwazamuchitika so vinthu vinyaki yechendayambi nkhondu ya Aramagedoni.  (Mat. 25:32) Tikambiskanengepu ŵaka vakuchitika viŵi: kuyukiya kwaku Gogi kweniso kuwunganiskika kwa ŵanthu wo amuwusiya limoza ndi Yesu kuchanya. Tichikambiskana vakuchitika viŵi venivi, tikhumbika kukumbuka kuti Mazu ngaku Chiuta ngalongo cha kuti cho chazamukwamba ndi nichi. Kweni viwoneka kuti chinyaki chazamukwamba kuchitika chinyaki che mukati kali.

12. Kumbi Satana wazakuwuyukiya wuli mwanthazi Ufumu?

¹² Kuyukiya mwanthazi. Gogi wa ku Magogi wazamuyukiya Akhristu akusankhika wo azamuja ŵeche pacharu kweniso anyawu a mbereri zinyaki. (Ŵerengani Ezekiele 38:2, 11.) Nkhondu yeniyi yakuyukiya muwusa wa Ufumu, yazamuja nkhondu yakumaliya yakuyukiya akusankhika ndipu Satana wakuyiyamba kutuliya pa nyengu yo wakudikiskikiya kuchanya. (Chiv. 12:7-9, 17) Kwambiya po Akhristu ŵenaŵa angwambiya kuwunganiskikiya m’mpingu wachikhristu wa mazuŵa nganu, Satana watesesa kulimbana nawu kuti aleki kuluta panthazi mwauzimu kweni vamutonda. (Mat. 13:30) Kweni asani visopa vosi vaboza vazibwangandulika ndipu ŵanthu aku Chiuta awoneka kuti “aja mwambula malinga, alivi mipiringizu pamwenga malikomu,” Satana wazamuwona kuti wenuwu ndiwu mwaŵi waki ukulu. Iyu wazamuchitiska kuti gulu laki la ŵanthu aheni liziyukiyi mwanthazi ŵanthu wo awusika ndi Ufumu.

13. Kumbi Yehova wazamusereriyapu wuli kuti wataski ŵanthu ŵaki?

¹³ Ezekiele wangukonkhoska vo vazamuchitika. Pakukonkhoska vo Gogi wazamuchita, uchimi uwu ukamba kuti: “Ukazanga kutuwa kucharu chaku kutali kuvigaŵa va umari va kunkhondi, iwi ndi ŵanthu anandi pamoza nawi, wosi mbakukwera pa ŵakavalo chimuzinda chikulu ukongwa, chinkhondu cha nthazi. Ukazanga kurwana ndi ŵanthu ŵangu . . . nge ndi mtambu ubenekere charu.” (Ezek. 38:15, 16) Kumbi Yehova wazamuchitapu kanthu pa chinkhondu chikulu chenichi? Yehova wakamba kuti: “Ukari wangu ukakorenga. Ndikadananga . . . lipanga.” (Ezek. 38:18, 21; ŵerengani Zekariya 2:8.) Yehova wazamuseleriyapu kuti wataski ŵanthu ŵaki pacharu. Iyu wazamukuza ndi nkhondu ya Aramagedoni.

14, 15. Kumbi nchinthu wuli so cho chazamuchitika asani Satana waziyamba kuyukiya mwanthazi?

¹⁴ Techendayambi kukambiskana mo Yehova wazamutaskiya ŵanthu ŵaki pa nkhondu ya Aramagedoni, tiyeni tiwoni dankha chakuchitika chinyaki chakukhumbika ukongwa. Chakuchitika ichi chazamuchitika pakati pa kwamba kwa kuyukiya kwanthazi kwaku Satana, ndi kwamba kwa kusereriyapu kwaku Yehova. Nge mo tawone m’ndimi 11, chakuchitika chachiŵi ichi nkhuwunganiska ŵanthu wo amuwusiya limoza ndi Yesu kuchanya wo azamuja weche pacharu.

¹⁵ Kuwunganiska wo amuwusiya limoza ndi Yesu kuchanya. Mateyu ndi Marko akulemba mazu ngaku Yesu ngakukwaskana ndi Akhristu “akusankhika,” wo amuwusiya nayu limoza kuti akwaskika ndi vinthu vo vazamuchitika  yechendayambi nkhondu ya Aramagedoni. (Wonani ndimi 7.) Pakukonkhoska vakukwaskana ndi iyu mweneku nge Fumu, Yesu wangukamba kuti: “Ndipu sonu wakatumanga angelu, ndipu akawunganiskanga akusankhika ŵaki ku mphepu zinayi, kutuwa kuchigoti chapasi mpaka kuchigoti chakuchanya.” (Marko 13:27; Mat. 24:31) Kumbi palemba ili, Yesu wang’anamuwanga kuwunganiska kwamtundu wuli? Yesu wakambanga kuzighiriya pamwenga kuti kudindika chidindu kwakumaliya kwa Akhristu wo amuwusiya limoza ndi iyu cha, chifukwa kudinda uku kwazamuchitika asani kwaja ŵaka kanyengu kamanavi kuti chisuzgu chikulu chiyambi. (Chiv. 7:1-3) Kweni Yesu wakambanga chakuchitika cho chazamuchitika mkati mwa chisuzgu chikulu. Ivi vilongo kuti asani Satana waziyambapu ŵaka kuyukiya kakumaliya, Akhristu akusankhika ŵenaŵa wo azamuja ŵeche pacharu azamuwunganiskikiya kuchanya.

16. Kumbi Akhristu akusankhika azamugwiraku nchitu wuli pa Aramagedoni?

¹⁶ Kumbi kuwunganiskika kwa akusankhika wo azamuja ŵeche pacharu kukoliyana wuli ndi nkhondu ya Aramagedoni? Nyengu yo nchitu yakuwunganiska akusankhika yazamumaliya, yilongo kuti ŵanthu yaŵa wosi azamuja kuchanya nkhondu yaku Chiuta ya Aramagedoni yichiyamba. Kuchanya, a 144,000 wo azamuwusiya limoza ndi Khristu azamupaskika mazaza ngakunyamuriya kweniso kugwiriskiya nchitu “ndodu yachisulu” limoza ndi Yesu pa nchitu yakubaya arwani wosi a Ufumu waku Chiuta. (Chiv. 2:26, 27) Pavuli paki, yiwu ndi gulu lanthazi la angelu azamuwovya Khristu, yo ndi Mura wa Nkhondu, pa nchitu yakubaya “chimzinda chikulu” cha asilikali wo azamulimbananga ndi ŵanthu aku Yehova. (Ezek. 38:15) Asani vakuchitika ivi vaziyamba ndikwesa nkhondu ya Aramagedoni yayamba!—Chiv. 16:16.

17. Kumbi nchinthu wuli cho chazamuchitikiya ŵanthu ange “mbuzi” pa Aramagedoni?

¹⁷ Kupereka Cheruzgu. Nkhondu ya Aramagedoni ndiyu yazamuja umaliru wa chisuzgu chikulu. Pa nyengu iyi, Yesu wazamugwira so nchitu yinyaki. Kusazgiyapu pa nchitu yakuyeruzga “mitundu yosi,” iyu wazamubaya so ŵanthu wosi wo wanguŵayeruzga pakwamba kuti ndi “mbuzi.” (Mat. 25:32, 33) Fumu yidu yazamubaya “mitundu” ndi “lipanga lauyi.” Ŵanthu wosi ange mbuzi, kwambiya “akaronga” mpaka “aŵanda” ‘azamuluta ku chilanga chamuyaya’ pamwenga kuti azamubayikiya limu.—Chiv. 19:15, 18; Mat. 25:46.

18. (a) Kumbi vinthu vazakuŵayende wuli ŵanthu ange mbereri? (b) Kumbi Yesu wazamumaliza wuli kupunda kwaki?

¹⁸ Vinthu vazakuŵayende umampha ukongwa ŵanthu wo Yesu wanguŵayeruzga kuti ndi “mbereri”! M’malu mwakuti atimbinyuliki ndi gulu la “mbuzi” laku Satana, a “mzinda ukulu” wo azamuwoneka nge “mbereri” zo zilivi wakuzivikiriya, azamutaskika pakuyukirika kwenuku ndipu ‘azamutuwa mu chisuzgu chikulu.’ (Chiv. 7:9, 14) Ndipu asani Yesu  wazipunda ndi kutuzgapu ŵanthu wosi wo mbarwani a Ufumu waku Chiuta, wazamuponya Satana ndi viŵanda vaki kuchizenji. Kwa vyaka 1,000, yiwu azamuja nge ŵafwa m’chizenji chenichi.—Ŵerengani Chivumbuzi 6:2; 20:1-3.

19, 20. Kumbi tingayigwiriskiya wuli nchitu fundu ya pa Yesaya 26:20 ndi 30:21?

¹⁹ Kumbi tinganozgeke wuli vakuchitika vakofya venivi? Chigongwi cha Alinda chinyaki chingukamba kuti: “Ŵanthu wo avwiya pe ndiwu azamutaskika.” Nchifukwa wuli ve viyo? Kwamuka kwa fumbu ili kusanirika pa mazu ngakutcheŵeska ngo Yehova wangukambiya Ayuda wo ŵenga ku uŵanda ku Babiloni. Yehova wangukambiya limu kuti Babiloni wazamubwangandulika. Nanga ŵanthu aku Chiuta akhumbikanga kuchitanji kuti anozgeke chakuchitika chenichi? Yehova wangukamba kuti: “Zaningi, mwa ŵanthu ŵangu, sereni muvipinda vinu, jalani visasa kuvuli kwinu, bisamani kwa nyengu yimanavi mpaka penipo ukari wakapu.” (Yes. 26:20) Mazu ngakuti “zaningi,” “sereni,” “jalani” ndipuso “bisamani” ngo ngagwiriskiya nchitu m’lemba ili, ngenga marangu ndipu ngalongo kuti ŵanthu akhumbikanga kuchitapu kanthu. Ayuda wo anguvwiya mazu yanga anguja m’nyumba zawu kuti abisami asilikali wo anguyukiya msumba wa Babiloni. Mwaviyo, ŵanthu wo anguvwiya ulongozgi waku Yehova ndiwu angutaskika. *

²⁰ Kumbi isi tisambiranjipu? Nge mo venge ndi ateŵeti aku Chiuta am’nyengu yakali, nasi tazamutaskika pijapija asani tivwiya ulongozgi wo Yehova watitipaska. (Yes. 30:21) Yehova wagwiriskiya nchitu gulu laki kuti watipaski ulongozgi. Mwaviyo, tikhumbika kuvwiya ndi mtima wosi ulongozgi wo tilonde. (1 Yoh. 5:3) Asani mazuŵa nganu tivwiya nadi ndi mtima wosi, m’nthazi namu tazamuvwiya ndi mtima wosi ndipu Yehova, Awuskefwi a kuchanya kweniso Fumu yidu Yesu, azakutivikiriya. (Zef. 2:3) Venivi vazamuchitiska kuti tiziwoni ndi masu ngidu mo Ufumu waku Chiuta wazamutuzgiyapu arwani ŵaki. Chakuchitika ichi chazamuja chambula kuluwika!