1, 2. (a)Die yen djerephia nẹ rhanvwẹ 1914 yen Ovie re avwanre vwo suẹn re? (b) Die yen a cha fuẹrẹn vwẹ uyovwinrota nana?

ESEGBUYOTA rẹ avwanre rhoma ganphiyọ fikirẹ oborẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ rure vwẹ uvwre rẹ ivwighrẹn rọyen. (Une 110:2) Ovie rẹ avwanre vwo ighwoghwota buebun re vwomakpahotọ. O ru ẹga vẹ uruemu rẹ idibo rọyen fon nure. Dede nẹ ivwighrẹn rẹ Uvie na davwẹngba vwọ hra avwanre, avwanre je riavwerhen rẹ uvi rẹ oyerinkugbe nonẹna. Erọnvwọn nana vẹ efa rẹ Uvie na rure na kẹ avwanre imuẹro ọgangan nẹ rhanvwẹ 1914, Ovie rẹ avwanre suẹn vwẹ uvwre rẹ ivwighrẹn rẹ Uvie na.

² Uvie na ji che ru erọnvwọn rẹ igbunu efa vwẹ obaro na. Ọ cha “rhe,” je “guọghọ” ivwighrẹn rọyen, “ọ me vwẹ ayen te oba.” (Mat. 6:10; Dan. 2:44) Jẹ, tavwen ọke yena ki te, erọnvwọn evo cha vwomaphia. Eyen die? Aroẹmrẹ ri Baibol sansan kpahenphiyọ onọ yena. E jẹ a fuẹrẹn evo usun rẹ aroẹmrẹ nana, a sa vwọ riẹn obo re cha phia vwẹ obaro na.

3. Die yen orọnvwọn rẹsosuọ rẹ avwanre rhẹro rọyen?

³ Ukperi rẹ ufuoma. Ọke rẹ Pọl vwo siẹ rhe iniọvo ri Tẹsalonaika, o de djisẹ rẹ orọnvwọn rẹsosuọ rẹ avwanre rhẹro rọyen nẹ ọ cha phia. (Se 1 Tẹsalonaika 5:2, 3.) Vwẹ ileta nana, Pọl de djunute “ẹdẹ rẹ Ọrovwohwo” na; oghwọrọ rẹ “Babilọn rode” yen cha ton ẹdẹ nana phiyọ. (Ẹvwọ. 17:5) Ẹkẹvuọvo, tavwen ẹdẹ ri Jihova na ke tonphiyọ, ẹgborho na cha tanẹ, “ufuoma kugbe ofuvwegbe!” Ọnana sa dia aghwoghwo re che ru ẹsiẹvo, yẹrẹ eta evo ra cha ta vwẹ ọke sansan. Ilori rẹ ẹga ji che vwobọ vwọ? Ọ vwọ dianẹ ayen jẹ ẹbẹre ọvo rẹ akpọ na, ayen sa vwomaba ẹgborho na vwọ tanẹ, “Ufuoma!” (Jer. 6:14; 23:16, 17; Ẹvwọ. 17:1, 2) Ukperi rẹ ufuoma kugbe  ofuvwegbe na cha nẹrhẹ a riẹn nẹ ẹdẹ ri Jihova guọnọ tuanphiyọ re. Ivwighrẹn rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ cha sa “djẹ vabọ-ọ.”

4. Mavọ yen a sa vwọ mrẹ erere siẹrẹ e de vwo ẹruọ rẹ aroẹmrẹ ri Pọl ro shekpahen ukperi rẹ ufuoma vẹ ofuvwegbe?

⁴ Mavọ yen a sa vwọ mrẹ erere siẹrẹ e de vwo ẹruọ rẹ oborẹ aroẹmrẹ nana mudiaphiyọ? Pọl da ta: “Ovwan rha hẹ evun rẹ ebri-i, rẹ ẹdẹ na vwọ ro ovwan kpregede kerẹ oji.” (1 Tẹsa. 5:3, 4) Vwọ fẹnẹ ihworakpọ na, avwanre riẹn obo re cha phia. Idjerhe vọ yen aroẹmrẹ rẹ ukperi rẹ ufuoma kugbe ofuvwegbe na che vwo rugba? Avwanre hẹrhẹ oborẹ erọnvwọn cha phia wan. Ọtiọyena, “e gbe jẹ avwanre rhọvwọ rere a vwẹ ẹro kpẹn.”—1 Tẹsa. 5:6; Zẹf. 3:8.

5. Die yen cha dia ọtonphiyọ rẹ “ukpokpogho” rode na?

⁵ A cha vwọso ẹga. Karophiyọ oborẹ Pọl siri: “Ọke rẹ ihwo vwo kperẹ, Nẹ ufuoma kugbe ofuvwegbe, siẹvuọvo na ughwu mi rhi she teye ayen kpregede.” Kirobo rẹ agbraran nene enu-ẹnyavwọ ye, ọtiọyen oghwọrọ ri “kpregede” ji che nene ukperi rẹ “ufuoma kugbe ofuvwegbe” na. Die yen a cha ghwọrọ? Ẹsosuọ, “Babilọn rode” ọyehẹ okugbe rẹ ẹga rẹ efian eje, ra je riẹn phiyọ “igberadja na.” (Ẹvwọ. 17:5, 6, 15) Oghwọrọ rẹ ẹga rẹ efian eje, ọyen cha ton “ukpokpogho” rode na phiyọ. (Mat. 24:21; 2 Tẹsa. 2:8) Ọnana cha ro ihwo buebun ọrhan. Diesorọ? Kidie, rhi te ọke yena, igberadja na che ni oma rọyen kerẹ “aye rẹ ovie” rọ cha sa “mrẹ omaemuohọ bẹdẹ-ẹ.” Ẹkẹvuọvo, e che kuophiyotọ siẹvuọvo. E che sionẹ ẹdia rọyen kpakpata, kọ cha họhọ “ẹdẹvo.”—Ẹvwọ. 18:7, 8.

6. Ono yẹrẹ die yen cha vwọso “Babilọn rode na”?

⁶ Ono yẹrẹ die yen cha vwọso “Babilọn rode na”? “Eranvwe” ro vwo “ighoro ihwe.” Ọbe rẹ Ẹvwọphia djerephia nẹ eranvwe nana yen ukoko rẹ United Nations (UN). Ighoro ihwe na ke rha hẹ ẹgba rẹ usuon eje ri bicha “eranvwe ọvwavware” nana. (Ẹvwọ. 17:3, 5, 11, 12) Mavọ yen oghwọrọ nana cha bra te? Ẹkuotọ ri bicha UN na che gborho efe rẹ igberadja na, re uvwo rọyen, je “vwẹ erhanre torhẹ.”—Se Ẹvwọphia 17:16. *

7. Mavọ yen eta ri Jesu rehẹ Matiu 24:21, 22 vwo rugba vwẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, ke mavọ yen o che rugba wan vwẹ obaro na?

⁷ E che bru ẹdẹ na krẹn. Ovie rẹ avwanre dje obo re cha phia vwẹ ọke nana vwevunrẹ ukpokpogho rode na. Jesu da ta: “Fiki rẹ ihwo ra sanọ na, ke ru ẹdẹ na krẹ.” (Se Matiu 24:21, 22.) Eta ri Jesu nana ke rugba vwẹ 66 C.E., Jihova “ru ẹdẹ na krẹ” ọke rẹ isodje ri Rom vwọ kpare ofovwin kpo Jerusalẹm. (Mak 13:20) Ọnana nẹrhẹ  Inenikristi rehẹ Jerusalẹm vẹ Judia sivwin rhọ. Kẹ die yen cha phia vwẹ akpọneje vwẹ ọke rẹ ukpokpogho rode na? Womarẹ rẹ Ovie rẹ avwanre, Jihova ji che “ru ẹdẹ na krẹ,” o che ruo rere United Nations vwo jẹ ẹga rẹ uyota ẹghwọrọ ọke rẹ ayen da cha ghwọrọ ẹga rẹ efian na. Ọtiọyena, dede nẹ a cha ghwọrọ ẹga rẹ efian, jẹ ẹga rẹ uyota che sivwin rhọ. (Une 96:5) Asaọkiephana, e jẹ a fuẹrẹn obo re cha phia siẹrẹ ẹbẹre nana rẹ ukpokpogho rode na da wan nu.

8, 9. Die yen Jesu se vwo vwẹ ẹwẹn ọke rọ vwọ ta ota kpahen erọnvwọn re cha phia vwẹ irharheghe na, kẹ die yen ihwo che ru kpahen oborẹ ayen cha mrẹ na?

⁸ Aroẹmrẹ ri Jesu ro shekpahen ẹdẹ rẹ oba na djerephia nẹ erọnvwọn sansan cha phia tavwen e ki phi ofovwin rẹ Amagidọn. A cha mrẹ ivẹ rẹsosuọ ra cha fuẹrẹn na vwẹ ọbe ri Matiu, Mak, kugbe Luk.—Se Matiu 24:29-31; Mak 13:23-27; Luk 21:25-28.

⁹ Erọnvwọn re cha phia vwẹ irharheghe na. Jesu da ta: “Ọnre ko che muegho, emeranvwe gbi che lo-o, isio ki che she nẹ enu rhe.” Ihwo rha cha guọnọ odjekẹ vwo mie ilori rẹ ẹga na-a. Ota ri Jesu na ji shekpahen irharheghe na? Ọkiọvo. (Aiz. 13:9-11; Joẹl 2:1, 30, 31) Die yen ihwo che ru kpahen oborẹ ayen cha mrẹ? Ayen cha dia ẹdia rẹ “uvwerhe” vẹ “ofuedje.” (Luk 21:25; Zẹf. 1:17) Ivwighrẹn rẹ Uvie na, ‘te ivie te eviẹn,’ ki che “sherua vẹ oshọ kugbe ẹnwan rẹ obo re cha” na, ayen ke cha guọnọ asan de siomanu. Dedena, ayen cha mrẹ asan vuọvo de siomanu kẹ ophu rẹ Ovie rẹ avwanre-e.—Luk 21:26; 23:30; Ẹvwọ. 6:15-17.

10. Ẹdjọeguo vọ yen Jesu che ghwoghwo, kẹ die yen ihwo ri biẹcha Uvie na vẹ ihwo re vwọsuọ che ru kpahọn?

¹⁰ Aghwoghwo rẹ Ẹdjọeguo. Ivwighrẹn rẹ Uvie na che rhiẹromrẹ obo re cha nẹrhẹ uvwerhe rayen ganphiyọ. Jesu da ta: “Ayen ke cha mrẹ Ọmọ rẹ ohwo rọ cha vwẹ evun rẹ egho vẹ ogangan rode kugbe urinrin.” (Mak 13:26) Ọnana che djephia nẹ Jesu yanrhe rhi ghwoghwo ẹdjọeguo na re. Vwẹ ẹbẹre ọfa rẹ aroẹmrẹ nana ro shekpahen ẹdẹ rẹ oba na, Jesu da ta eta efa kpahen ẹdjọeguo re che ghwoghwo phia vwẹ ọke yena. Avwanre mrẹ evuẹ yena vwẹ itẹ rẹ igodẹ na vẹ ẹvwe na. (Se Matiu 25:31-33, 46.) Ihwo ri bicha Uvie rẹ Ọghẹnẹ yen cha dia “igodẹ” na, ayen cha “kpare iyovwi” rayen kidie “etanhirhe [rayen] re siẹ kẹrẹ re.” (Luk 21:28) Ẹkẹvuọvo, ihwo re vwọso Uvie na re dia “ẹvwe” na “ki che muomahọ,” kidie ayen che rhiẹromrẹ “ehwe ri bẹdẹ.”—Mat. 24:30; Ẹvwọ. 1:7.

11. A cha vwọ fuẹrẹn obo re cha phia vwẹ obaro na, die yen ofori nẹ e vwo vwẹ ẹwẹn?

 ¹¹ Jesu de ghwoghwo ẹdjọeguo kpahen “ẹgborho rẹ akpọ na ejobi” nu, erọnvwọn efa je cha phia tavwen ofovwin rẹ Amagidọn ke cha tonphiyọ. (Mat. 25:32) A cha fuẹrẹn ivẹ usun rayen: ẹvwọsuọ rẹ Gọg kugbe ekoko rẹ ihwo ra jẹreyọ na. Ra cha vwọ fuẹrẹn erọnvwọn ivẹ nana, ofori nẹ a karophiyọ nẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ dje ọke rẹ erọnvwọn nana cha vwọphia-a. Vwọrẹ uyota, ọhọhọre nẹ ayen cha phia vwẹ uvwre rẹ ọke vuọvo.

12. Ẹvwọsuọ ọgangan vọ yen Uvie na che rhiẹromrẹ vwẹ obọ rẹ Eshu?

¹² Ẹvwọsuọ ọgangan. Gọg ri Magọg cha vwọso ichekotọ rẹ ihwo ra jẹreyọ na vẹ igodẹ efa na. (Se Izikiẹl 38:2, 11.) Ẹvwọsuọ nana yen cha dia ẹvwọsuọ rọ koba rẹ Eshu cha vwọso ihwo ra jẹreyọ na rhanvwẹ ọke ra vwọ djẹ nẹ odjuvwu rhe. (Ẹvwọ. 12:7-9, 17) Vwo nẹ ọke re vwo koko ihwo ra jẹreyọ na ọyen Eshu vwọ davwẹngba rọ vwọ guọghọ oyerinkugbe rẹ iniọvo na, dedena, o se phi kparobọ-ọ. (Mat. 13:30) Ẹkẹvuọvo, a da ghwọrọ ẹga rẹ efian eje nu, kọ cha họhọ nẹ ihwo rẹ Ọghẹnẹ “vwo ogba-a,” ayen ji “vwo utehru eyẹ anurhoro-o,” ọtiọyena Idẹbono ko che no nẹ uphẹn rode rhiephiyọ re. Ọke yena kọ cha nẹrhẹ ihwo ri suẹn reyọ vwọso idibo rẹ Ọghẹnẹ.

13. Mavọ yen Jihova cha vwọ chọn ihwo rọyen uko?

¹³ Izikiẹl djisẹ rẹ obo re cha phia. Aroẹmrẹ na da ta kpahen Gọg: “Ku wo che nẹ asan ru wọ dia rhe vwẹ ẹtan rẹ akpọ vwẹ obohwẹre ọnre, wẹ kugbe ihwo buebu ri che nene uwe, ayen ejobi gua iyesi, urogho rode, unuofovwi ọgangan; ku wọ cha vwọ so ihwo mẹ.” (Izi. 38:15, 16) Die yen Jihova che ru kpahen ẹvwọsuọ nana? Jihova da ta: “Ophu mẹ kọ cha kpare.” “Ki mi che se [“ọlọkọ,” NW].” (Izi. 38:18, 21; se Zekaraya 2:8.) Jihova cha họnre vwọ kẹ idibo rọyen. Ohọnre yena yen ofovwin rẹ Amagidọn.

14, 15. Orọnvwọn ọfa vọ yen cha phia uvwre rẹ ọtonphiyọ rẹ ẹvwọsuọ re Eshu?

¹⁴ Tavwen a ke ta ota kpahen oborẹ Jihova cha chochọn rẹ idibo rọyen wan vwẹ ofovwin rẹ Amagidọn, e jẹ a ka fuẹrẹn orọnvwọn ọfa. Orọnvwọn nana cha phia uvwre rẹ ọtonphiyọ rẹ ẹvwọsuọ rẹ Eshu kugbe ọtonphiyọ rẹ ofovwin rẹ Amagidọn. Kirobo ra tare vwẹ ẹkorota 11, orọnvwọn rivẹ nana yen ekoko rẹ ichekotọ rẹ ihwo ra jẹreyọ na.

¹⁵ Ekoko rẹ ihwo ra jẹreyọ na. Matiu vẹ Mak niyẹnrẹn rẹ oborẹ Jesu ta kpahen “ihwo ra sanọ na,” re dia Inenikristi ra vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ na, ẹsanọ rẹ ihwo nana cha dia ẹbẹre ọvo rẹ erọnvwọn re cha phia tavwen e ki phi ofovwin rẹ Amagidọn. (Ni ẹkorota 7.) Jesu vwọ ta  ota kpahen oma rọyen kerẹ Ovie, ọ da ta: “Etiyin ko che ji emekashe na, re koko otu ra jẹreyọ na nẹ igogo ẹne rẹ akpọ na rhe nẹ oba rẹ akpọ na re tẹ oba rẹ odjuvwu.” (Mak 13:27; Mat. 24:31) Oka rẹ ekoko vọ yen Jesu ta ota kpahan na? Ọnana dia ekoko rọ koba rẹ ihwo ra jẹreyọ na rọ cha phia tavwen ukpokpogho rode na ke tonphiyọ-ọ. (Ẹvwọ. 7:1-3) Ukperẹ ọtiọyen, Jesu ta ota kpahen obo re cha phia vwẹ ọke rẹ ukpokpogho rode na. Ọtiọyena, ọke rẹ Eshu da ghwa ton ẹvwọsuọ rọyen kpahen ihwo rẹ Ọghẹnẹ phiyọ nu, ke che ghwe koko ichekotọ rẹ ihwo ra jẹreyọ na re jehẹ otọrakpọ na vwo kpo odjuvwu.

16. Iruo vọ yen ihwo ra jẹreyọ ra je rhọnvwọn nushi nure na che ru vwẹ ofovwin rẹ Amagidọn?

¹⁶ Mavọ yen ekoko rẹ ihwo ra jẹreyọ na vwo churobọ si Amagidọn? Ọke rẹ ekoko na djerephia nẹ ihwo ra jẹreyọ na eje cha dia obo odjuvwu tavwen ofovwin rẹ Amagidọn na ke tonphiyọ. Vwẹ odjuvwu, a cha vwẹ ogangan kẹ ihwo 144,000 ri che nene Jesu sun, rere ayen vwọ vwomaba Jesu vwọ vwẹ “ọkpọ rẹ utehru” vwọ ghwọrọ ivwighrẹn rẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ. (Ẹvwọ. 2:26, 27) Ọke yena, emekashe na vẹ e ra jẹreyọ na ra rhọnvwọn nushi nure na ki che nene Jesu, rọ dia Ovie kugbe Ọgbofovwin na vwọ ghwọrọ “unuofovwi ọgangan” na, rọ dia ivwighrẹn re vwọso ihwo ri Jihova. (Izi. 38:15) Ọnana yen cha dia ofovwin rẹ Amagidọn na!—Ẹvwọ. 16:16.

17. Die yen cha phia kẹ “ẹvwe” na vwẹ Amagidọn?

¹⁷ Oghwọrọ. Ofovwin rẹ Amagidọn na yen che phi oba phiyọ ukpokpogho rode na. Vwẹ ọke yena, Jesu ko che vwo owian ọfa. Jesu yen che guẹdjọ rẹ “ẹgborhọ rẹ akpọ na ejobi,” vwọ vrẹ ọnana, ọyen je cha ghwọrọ ihwo eje ro brorhiẹn hwe, re vwo dje “ẹvwe.” (Mat. 25:32, 33) Ovie rẹ avwanre cha vwẹ “ọlọkọ rọ dan prẹprẹ” vwọ “nyavwe ẹgborho na hwe.” Ihwo ejobi re vwo dje ẹvwe na, te “ivie” te “eviẹn” ki che rhiẹromrẹ “ehwe ri bẹdẹ.”—Ẹvwọ. 19:15, 18; Mat. 25:46.

18. (a) Mavọ yen ekuakua vwo wene vwọ kẹ “igodẹ” na? (b) Mavọ yen Jesu che vwo ku ophikparobọ rọyen phiyọ?

¹⁸ Ekuakua ki che rhi wene vwọ kẹ ihwo re vwo dje “igodẹ” rẹ Jesu brorhiẹn kẹ! Ukperẹ isodje rẹ Eshu re dia “ẹvwe” na vwo chiyin ayen muotọ, “urogho rẹ ihwo buebu” re dia “igodẹ” na ke cha vrabọ rẹ ẹvwọsuọ rẹ ọvweghrẹn na, ayen ki che “nẹ evun rẹ ukpokpogho rode na rhe.” (Ẹvwọ. 7:9, 14) Jesu da ghwọrọ ivwighrẹn rẹ Ọghẹnẹ eje nu, ko che mu Eshu vẹ emekashe rọyen phiyọ ukpotọ ro jẹ oba evwo. Ayen ke cha dia kerẹ ihwo ri  ghwuru vwẹ ẹgbukpe uriorin ọvo, kidie ayen rhe che se ru emu vuọvo-o.—Se Ẹvwọphia 6:2; 20:1-3.

19, 20. Die yen avwanre yono nẹ eta rehẹ Aizaya 26:20 vẹ 30:21?

¹⁹ Mavọ yen avwanre se vwo muegbe hẹrhẹ erọnvwọn nana re cha phia na? Vwẹ ikpe evo re wanre, Uwevwin Orhẹrẹ na da ta: “Ẹmienyo yen che sivwin avwanre.” Diesorọ ọ vwọ dia ọtiọyen? A sa mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ onọ nana vwo nẹ orhọ-esio rẹ Jihova vwọ kẹ ihwo re mu kpo eviẹn vwẹ Babilọn. Jihova tarọ jovwo nẹ e che phi Babilọn kparobọ, ẹkẹvuọvo die yen ihwo rẹ Ọghẹnẹ che ru vwo muegbe hẹrhẹ ọke yena? Jihova da ta: “Mọ, ihwo mẹ, ro ivun wẹn, re wo bi ẹchẹ gbe oma; Si oma wẹn nu emerha bẹsiẹ rẹ ophu rọye vwo fue.” (Aiz. 26:20) Jokaphiyọ iji nana: “Mọ,” “ro,” “bi ẹchẹ gbe,” “si oma wẹn nu.” Ihwo ri Ju re kerhọ rẹ iji nana chidia iwevwin rayen rere ayen sa vwọ vrabọ rẹ isodje re họnra vwevunrẹ irhuvwu na. Ọtiọyena, ayen che vwo usivwin siẹrẹ ayen de nene odjekẹ ri Jihova. *

²⁰ Die yen ọnana yono avwanre? Kirobo rọ hepha kẹ idibo rẹ Ọghẹnẹ rẹ ọke awanre, avwanre ji che vwo usivwin siẹrẹ e de nene odjekẹ ri Jihova. (Aiz. 30:21) Odjekẹ tiọyena che te avwanre obọ womarẹ ukoko na. Ọtiọyena, e jẹ e nene odjekẹ ra vwọ kẹ avwanre asaọkiephana. (1 Jọn 5:3) E de ru ọtiọyen nonẹna, ọ cha nẹrhẹ ọ lọhọ kẹ avwanre e vwo nene odjekẹ vwẹ obaro na, rere a sa vwọ mrẹ ochọnvwe rẹ Ọsẹ avwanre, Jihova, kugbe Ovie rẹ avwanre, Jesu Kristi. (Zẹf. 2:3) Ochọnvwe nana cha nẹrhẹ e rhiẹromrẹ oborẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ che vwo si ivwighrẹn rọyen eje no kare kare. Ọnana cha sa chọrọ avwanre ẹro-o!