1, 2. (a) Naegbọn e sọgan vẹawu to whedelẹnu nado nọ pọ́n Paladisi hlan di nujọnu? (b) Etẹwẹ sọgan gọalọna mí nado hẹn yise mítọn lodo to opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ?

MẸMẸSUNNU nugbonọ de wá opli po nuṣikọ po, na e ko jẹtukla susu to azán lọ gbè wutu. E ko pehẹ nuyiwahẹmẹ agọ̀ sọn ogán etọn he ma nọ yawu tindo pekọ si, lehe e na penukundo whẹndo etọn go do sọ to ahunmẹduna ẹn bọ e sọ to nuhà gando azọ̀n asi etọn tọn go. Dile ohàn bẹjẹeji tọn to yìyì, agbọ́ etọn wá odò bọ homẹ etọn hùn dọ e tin to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu etọn lẹ po. Ohàn lọ sinai do todido ogbẹ̀ to Paladisi mẹ tọn ji podọ hogbe lọ lẹ to bibiọ to e si nado yí nukun homẹ tọn do pọ́n todido enẹ bo mọ ede to ninọmẹ enẹ mẹ. Ohàn he e yiwanna taun de wẹ bọ dile e to jiji i to pọmẹ hẹ whẹndo etọn, todido enẹ miọnhomẹna ẹn.

² Be hiẹ ko mọ dewe to ninọmẹ mọnkọtọn mẹ pọ́n ya? Suhugan mítọn ko wàmọ. Ṣigba, hiẹ na yigbe dọ ogbẹ̀ to aihọn hoho ehe mẹ nọ hẹn ẹn vẹawuna mí nado nọ pọ́n Paladisi he ja lọ hlan di nujọnu. “Ojlẹ awusinyẹn tọn he vẹawu nado pehẹ lẹ” mẹ wẹ mí te, podọ aihọn ehe gbọnvo mlẹnmlẹn na paladisi de. (2 Tim. 3:1) Etẹwẹ na gọalọna mí nado nọ pọ́n todido mítọn hlan di nujọnu? Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn nugbonugbo dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na dugán do gbẹtọvi lẹpo ji to madẹnmẹ? Mì gbọ mí ni gbadopọnna vude to dọdai Jehovah tọn lẹ mẹ he mọ hẹndi gando omẹ etọn lẹ go to hohowhenu. Enẹgodo, mí na gbadopọnna lehe dọdai enẹlẹ po devo lẹ po to hẹndi mọyi to alọnu din do. To tadona mẹ, dile yise mítọn na ko yin hinhẹn lodo, mí na na ayidonugo nuhe dọdai enẹlẹ zẹẹmẹdo na mí to sọgodo.

3. Opagbe tẹwẹ miọnhomẹna Ju he to kanlinmọgbenu to Babilọni lẹ?

³ Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe gbẹzan na ko vẹawuna Ju he to kanlinmọgbenu to Babilọni to owhe kanweko ṣidopotọ J.W.M. lẹ do. Di mẹjitọ yetọn lẹ, susu yetọn wẹ whẹ́n to kanlinmọgbenu, podọ gbẹzan vẹawuna yé taun. Babilọninu lẹ nọ ṣàn yé kò, na yise yetọn to Jehovah mẹ wutu. (Salm. 137:1-3) To owhe lẹ gblamẹ, Ju nugbonọ lẹ hẹn todido he họnwun ehe do ayiha mẹ: Jehovah dopagbe nado hẹn omẹ etọn lẹ lẹkọyi aigba yetọn ji. Jehovah dọ dọ  ninọmẹ nulẹ tọn na yọ́n taun to dọ́n. E tlẹ yí aigba Juda tọn he na yin hinhẹngọwa lọ jlẹdo jipa Edẹni tọn go—yèdọ paladisi de! (Hia Isaia 51:3.) E họnwun dọ opagbe enẹlẹ yin dido nado na jide omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo de ayihaawe depope he sọgan ko to tuklado yé lẹ sẹ̀. Gbọnna? Mì gbọ mí ni gbadopọnna dọdai tangan delẹ.

4. Jide tẹwẹ Jehovah na Ju lẹ gando hihọ́ go to aigba yetọn ji?

⁴ Hihọ́. E ma yin paladisi nujọnu tọn de mẹ wẹ kanlinmọ enẹlẹ na lẹkọwa, ṣigba aigba he dẹn bo ko gbọgbé na owhe 70 de ji wẹ, yèdọ aigba de he vude poun to yé mẹ wẹ ko mọ pọ́n. Kinnikinni lẹ nọ yawu yin mimọ to aigba lẹ ji to ojlẹ Biblu tọn mẹ, gọna ohla lẹ, opọ̀ lẹ po kanlin nuwledutọ devo lẹ po. Tatọ́ whẹndo tọn de sọgan nọ lẹnnupọn dọ, ‘Nawẹ n’sọgan basi hihọ́na asi po ovi ṣie lẹ po gbọn? Etẹwẹ dogbọn lẹngbọ po oyìn lẹ po dali—nawẹ n’na basi hihọ́na yé gbọn?’ Jọwamọnu de wẹ ahunmẹdunamẹnu enẹlẹ. Todin, lẹnnupọndo opagbe Jiwheyẹwhe tọn he tin to Isaia 11:6-9 mẹ ji podọ lehe e na ko yin homẹmiọnnamẹnu de do. (Hia.) Jehovah yí ohó milomilo enẹlẹ zan nado na jide kanlinmọ lọ lẹ dọ yewlẹ po kanlin-yìnyìn yetọn lẹ po na to hihọ́ glọ. Kinnikinni na nọ dù ogbé to linlẹn lọ mẹ dọ yé ma na nọ tlẹ́n oyìn Ju lẹ tọn dù. Nugbonọ lẹ ma na dibuna kanlin nuwledutọ enẹlẹ. Jehovah dopagbe dọ omẹ etọn lẹ na tin to hihọ́ mẹ to aigba Juda tọn he yin hinhẹngọwa lọ ji, etlẹ yin to danfafa ji podọ to zungbo lẹ mẹ.—Ezek. 34:25.

5. Dọdai tẹlẹ wẹ gọalọna kanlinmọ he lẹkọja whé lẹ nado tindo jide dọ Jehovah na wleawu onú susugege tọn nado súdo nuhudo yetọn lẹ tọn?

⁵ Susugege. Ahunmẹdunamẹnu devo lẹ sọgan fọ́n. ‘Be n’na penugo nado penukundo whẹndo ṣie go to aigba he yin hinhẹngọwa lọ ji ya? Fie wẹ mí na nọ? Be azọ́n na tin ya, podọ be e na pọnte hú azọ́n sinsinyẹn he mí nọ wà to anademẹ kọgbidinamẹtọ mítọn lẹ tọn glọ to kanlinmọgbenu ya?’ Gbọn dọdai gbọdo lẹ gblamẹ, Jehovah na gblọndo kanbiọ enẹlẹ tọn jẹ obá de mẹ. Jehovah dopagbe dọ mẹhe setonuna ẹn lẹ na nọ mọ jikun to ojlẹ etọn mẹ; taidi kọdetọn de, aigba na nọ de núdùdù ‘susugege he dojó’ lẹ tọ́n. (Isa. 30:23) Na nuhe dù adọtẹn po azọ́n dagbe po, Jehovah dopagbe gando omẹ etọn lẹ go dọmọ: “Yé na gbá ohọ̀ lẹ bo nasọ nọ nọ̀ yé mẹ, yé na do vẹngle lẹ bo nasọ nọ dù sinsẹ́n yetọn. Yé ma na gbá bọ mẹdevo na wá nọ e mẹ, mọ yé ma na do bọ mẹdevo na wá dù.” (Isa. 65:21, 22) Mọwẹ, gbẹzan na yọ́n taun to aliho susu mẹ hú dehe yé zan to kanlinmọgbenu to kosi lẹ glọ to Babilọni. Ṣigba, etẹwẹ dogbọn nuhahun daho hugan yetọn lẹ dali—yèdọ dehe zọ́n bọ yé do yì kanlinmọgbenu lẹ?

6. Nuhahun agbasalilo tọn tẹlẹ wẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko jiya etọn na whenu dindẹn, podọ jide tẹwẹ Jehovah na kanlinmọ he lẹkọja whé lẹ?

⁶ Gbigbọnọ-yinyin dagbe. Omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko to azọ̀njẹ to gbigbọ-liho na whenu dindẹn whẹpo do yì kanlinmọgbenu. Gbọn yẹwhegán Isaia gblamẹ, Jehovah dọ gando omẹ etọn lẹ go dọmọ: “Ota mìtọn pete wẹ to azọ̀njẹ, ahun mìtọn blebu sọ yin awutunọ.” (Isa. 1:5) Yé ko tọ́nnukun bo kúto to gbigbọ-liho, na yé nọ sú otó yetọn lẹ do ayinamẹ Jehovah tọn lẹ bo nọ miyọ́n  nukun do nukunnumọjẹnumẹ he ewọ nọ na yé lẹ. (Isa. 6:10; Jel. 5:21; Ezek. 12:2) Eyin mẹhe lẹkọ sọn kanlinmọgbenu lọ lẹ na tindo nuhahun dopolọ, be yé sọgan tindo hihọ́ ya? Be yé ma nasọ vọ́ hẹn nukundagbe Jehovah tọn bu ya? Lehe opagbe Jehovah tọn ehe yin jidenamẹnu de do dọmọ: “To azán enẹ gbè, tókunọ na sè ohó he to owe lọ mẹ lẹ, podọ nukun nukuntọ́nnọ tọn na mọnú sọn zinvlu po zinvlu gọ́ngọ́n po mẹ.” (Isa. 29:18) Mọwẹ, Jehovah na hẹnazọ̀ngbọna omẹ etọn he ko yin kiklọ́we bo ko lẹnvọjọ to gbigbọ-liho lẹ. Dile e na dẹnsọ bọ yé na to anademẹ lẹ hodo bo na to tonuse, ewọ na nọ na yé anademẹ po nukunnumọjẹnumẹ po he nọ namẹ ogbẹ̀.

7. Nawẹ opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ na omẹ etọn he to kanlinmọgbenu lẹ mọ hẹndi gbọn, podọ naegbọn hẹndi enẹ dona hẹn yise mítọn lodo?

⁷ Be Jehovah hẹn opagbe etọn lẹ di ya? Whenuho na na gblọndo kanbiọ ehe tọn. Ju he lẹkọwa aigba yetọn ji lẹ tindo hihọ́, núdùdù susugege po gbigbọnọ-yinyin dagbe po. Di apajlẹ, Jehovah basi hihọ́na yé sọn alọ kọmẹnu yetọn he tindo huhlọn bo sù hú yé lẹ tọn mẹ. Kanlin nuwledutọ lẹ ma sukúndona kanlin-yìnyìn Ju lẹ tọn. Nugbo wẹ dọ, vude poun to hẹndi dọdai he taidi paladisi nkọtọn he sunnu lẹ taidi Isaia, Jelemia po Ezekiẹli po wlan lẹ tọn mẹ wẹ Ju lẹ mọ—ṣigba hẹndi he omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ mọ yin awuvivinu bosọ yin nuhe sin hudo yé tindo taun to ojlẹ enẹ mẹ tọn. Dile mí na to nulẹnpọn do nuhe Jehovah wà na omẹ etọn lẹ to ojlẹ enẹ mẹ lẹ ji, yise mítọn na lodo dogọ. Eyin hẹndi vude he dọdai enẹlẹ mọ yin awuvivinu, nẹmunẹmu wẹ e na yin to whenue yé na mọ hẹndi to gigọ́ mẹ? Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe Jehovah ko wà na mí to egbehe lẹ.

8. “Otò” tẹ sin vivi dù wẹ omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ te to egbehe?

⁸ Todin, omẹ Jehovah tọn lẹ ma yin akọta dopo de to paa mẹ, mọ yé ma tin to otò dopo de poun mẹ. Kakatimọ, Klistiani yiamisisadode lẹ wleawuna akọta gbigbọmẹ tọn de, yèdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn.” (Gal. 6:16) Gbẹdohẹmẹtọ yetọn “lẹngbọ devo lẹ” nọ kọnawudopọ hẹ yé to “otò” gbigbọmẹ tọn de mẹ, yèdọ aliho nuwiwa tọn de, fie yé nọ basi sinsẹ̀n hlan Jehovah Jiwheyẹwhe to pọmẹ te. Aliho gbẹninọ tọn de wẹ sinsẹ̀n-bibasi enẹ yin. (Joh. 10:16; Isa. 66:8) Podọ “otò” wunmẹ tẹwẹ Jehovah ko na mí? Paladisi gbigbọmẹ tọn de wẹ. Opagbe Jiwheyẹwhe tọn gando ninọmẹ Edẹni mẹ tọn lẹ go ko mọ hẹndi jiawu de to gbigbọ-liho to paladisi ehe mẹ. Apajlẹ delẹ die.

9, 10. (a) Nawẹ dọdai he to Isaia 11:6-9 mẹ to hẹndi mọyi gbọn to egbehe? (b) Kunnudenu jijọho tọn tẹwẹ mí to mimọ to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn?

⁹ Hihọ́. To dọdai he tin to Isaia 11:6-9 mẹ lọ mẹ, mí mọ zẹẹmẹ awuvivi tọn de gando pọninọ po jijọho po go—to gbekanlin lẹ ṣẹnṣẹn podọ to gbẹtọ lẹ po kanlin whégbè tọn lẹ po ṣẹnṣẹn. Be dọdai enẹ to hẹndi mọyi to gbigbọ-liho to egbehe ya? Mọwẹ! To wefọ 9tọ mẹ, mí mọ nuhewutu kanlin mọnkọtọn lẹ ma na gbleawunamẹ kavi hẹn husudo wá, na e dọmọ: “Na e họnwun dọ aigba na gọ́ na oyọnẹn Jehovah tọn dile osin ṣinyọ́n ohù ji do.”  Be “oyọnẹn Jehovah tọn” nọ diọ jijọ kanlin lẹ tọn wẹ ya? Lala, gbẹtọ lẹ wẹ nọ yin adàdiọna to whenue yé wá yọ́n Jiwheyẹwhe Gigogán lọ bo plọn nado hodo aliho jijọho tọn etọn lẹ. Enẹ wẹ zọ́n bọ to paladisi gbigbọmẹ tọn mítọn mẹ to egbehe, mí sọgan mọ hẹndi ojlofọndotenamẹ tọn dọdai enẹ tọn. To Ahọluduta lọ glọ, hodotọ Klisti tọn lẹ to pinplọn nado jo walọ kanyinylan, kanlinjọmẹ tọn yetọn lẹ do bo nọ jijọho po pọninọ po mẹ hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po.

¹⁰ Di apajlẹ, mí ko dọhodo kadaninọ Klistiani tọn ji to owe ehe mẹ—yèdọ dodonu Owe-wiwe tọn na nukunnumọjẹnumẹ mítọn podọ homẹkẹn he kadaninọ hẹnwa omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ji. Be e ma jẹna ayidego dọ to aihọn danuwiwa tọn ehe mẹ, “akọta” de tin he omẹ etọn lẹ sù jẹ obá de mẹ bo nọ gbẹ́ nado tindo mahẹ to danuwiwa depope mẹ, eyin ogbẹ̀ yetọn tlẹ tin to owù mẹ ya? Lehe ehe yin kunnudenu ayidego tọn de dọ mẹjidugando Ahọlu Mẹsia tọn lẹ to vivi jijọho he nkọ Isaia basi zẹẹmẹ etọn tọn dù do sọ! Jesu lá dọ hodotọ etọn lẹ na yin yinyọnẹn gbọn owanyi he tin to ṣẹnṣẹn na yé dali. (Joh. 13:34, 35) To agun lẹ mẹ, Klisti nọ gbọn homẹfa dali yí “afanumẹ nugbonọ podọ nuyọnẹntọ lọ” zan nado plọn Klistiani nugbo lẹpo nado yin jijọhonọ, owanyinọ po homẹmiọnnọ po.—Mat. 24:45-47.

11, 12. Huvẹ wunmẹ tẹwẹ gbayipe to aihọn mẹ to egbehe, ṣogan nawẹ Jehovah ko wleawu núdùdù susugege tọn na omẹ etọn lẹ gbọn?

 ¹¹ Susugege. Aihọn to oyà huvẹ gbigbọmẹ tọn ji. Biblu na avase dọmọ: “‘Pọ́n! Azán lẹ ja,’ wẹ Oklunọ Nupojipetọ Jehovah dọ, ‘whenue yẹn na do huvẹ de hlan aigba lọ ji, e ma na yin huvẹ akla tọn de kavi nugbla osin tọn de gba, ṣigba, nado sè ohó Jehovah tọn lẹ.’” (Amọ. 8:11) Be tòvi Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lẹ to oyà huvẹ tọn ji ga wẹ ya? Jehovah dọ dọdai vogbingbọn he na tin to omẹ etọn lẹ po kẹntọ etọn lẹ po ṣẹnṣẹn tọn dọmọ: “Devizọnwatọ ṣie lẹ na nọ dùnú, ṣigba huvẹ na nọ hù mìwlẹ. Pọ́n! Devizọnwatọ ṣie lẹ na nọ nù, ṣigba nugbla na nọ hù mìwlẹ. Pọ́n! Devizọnwatọ ṣie lẹ na nọ jaya, ṣigba winyan na nọ hù mìwlẹ.” (Isa. 65:13) Be hiẹ to hẹndi hogbe enẹlẹ tọn mọ ya?

¹² Núdùdù gbigbọmẹ tọn nọ sà wá mí dè taidi tọ̀sisa he nọ to gbigblodeji bo nọ to sisosiso deji tẹgbẹ de. Owe sinai do Biblu ji lẹ—podọ hoyidokanji po video lẹ po, opli po plidopọ mítọn lẹ po, gọna nudọnamẹ he nọ yin awuwlena do nọtẹn Intẹnẹt tọn mítọn ji lẹ—yin núdùdù gbigbọmẹ tọn he mí nọ to mimọyi mapote to aihọn he to huvẹ to gbigbọ-liho ehe mẹ. (Ezek. 47:1-12; Joẹ. 3:18) Be homẹ towe ma hùn nado nọ mọ to nuwiwa egbesọ tọn towe lẹ mẹ dọ Jehovah to opagbe he e do nado namẹ núdùdù susugege lẹ hẹndi ya? Be a nọ hẹn ẹn diun dọ a nọ dùnú to tafo Jehovah tọn ji to gbesisọ mẹ ya?

13. Nawẹ hiẹ ko mọ hẹndi opagbe Jehovah tọn gando hùnhùn nukun nukuntọ́nnọ lẹ tọn podọ hùnhùn otó tókunọ lẹ tọn go gbọn?

¹³ Gbigbọnọ-yinyin dagbe. Nukuntintọ́n po tókúkú to gbigbọ-liho po gbayipe to egbehe. (2 Kọl. 4:4) Etomọṣo, Klisti to madogán lẹ po azọ̀n lẹ po hẹngbọ lẹdo aihọn pé. Be hiẹ ko mọ nukun nukuntọ́nnọ lẹ tọn hùn bọ otó tókunọ lẹ tọn sọ hùn ya? Eyin hiẹ ko mọ bọ gbẹtọ lẹ wá tindo oyọnẹn he pegan Ohó nugbo Jiwheyẹwhe tọn, bo jo lalo sinsẹ̀n tọn he ko hẹn yé tọ́nnukun bo kúto gando nugbo lọ go lẹ do, be hiẹ ko mọ hẹndi opagbe ehe tọn, he dọmọ: “To azán enẹ gbè, tókunọ na sè ohó he to owe lọ mẹ lẹ, podọ nukun nukuntọ́nnọ tọn na mọnú sọn zinvlu po zinvlu gọ́ngọ́n po mẹ.” (Isa. 29:18) Lẹdo aihọn pé, gbẹtọ fọtọ́n donu kanweko susu lẹ wẹ nọ mọ azọ̀nhẹngbọ gbigbọ-liho tọn mọnkọtọn lẹ yí to whemẹwhemẹ. Dopodopo mẹhe tọ́n sọn Babilọni Daho lọ mẹ bo wá kọnawudopọ hẹ mí nado basi sinsẹ̀n to paladisi gbigbọmẹ tọn lọ mẹ lẹ tọn yin kunnudenu dọ opagbe Jehovah tọn lẹ ko mọ hẹndi nugbo!

14. Ayihamẹlinlẹnpọn do kunnudenu tẹ ji wẹ na hẹn yise mítọn lodo?

¹⁴ Weta owe ehe tọn dopodopo bẹ kunnudenu he dutomẹji de hẹn dọ Klisti ko hẹn hodotọ etọn lẹ biọ paladisi gbigbọmẹ tọn nujọnu tọn de mẹ to ojlẹ opodo tọn ehe mẹ. Mì gbọ mí ni to ayihamẹlẹnpọn do aliho susu he mẹ mí ko yin didona te to paladisi ehe mẹ to egbehe lẹ ji. Eyin mí to mọwà, yise mítọn to opagbe he Jehovah do gando sọgodo go lẹ mẹ na to lilodo dogọ.

15. Naegbọn mí sọgan deji dọ aigba na lẹzun paladisi?

¹⁵ Sọn whenu dindẹn die wẹ Jehovah ko tindo lẹndai lọ nado hẹn aigba pete zun paladisi. Jipa paladisi tọn de mẹ wẹ e ze Adam po Evi po do bo na yé gbedide lọ nado hẹn kúnkan yetọn gọ́ aigba ji podọ nado penukundo nudida he tin to e ji lẹpo go. (Jen. 1:28) Ṣigba, Adam po Evi po hodo Satani nado ṣiatẹ bo tlọ kúnkan yetọn lẹpo do mape, ylando po okú po mẹ. Ṣogan, lẹndai Jiwheyẹwhe tọn ma diọ. Eyin ewọ dọho de, e nọ mọ hẹndi to gigọ́ mẹ janwẹ. (Hia Isaia 55:10, 11.) Enẹwutu, mí sọgan deji dọ kúnkan Adam po Evi po tọn lẹ na gọ́ aigba ehe ji bo na dugán do e ji, bo nasọ yí owanyi do penukundo nudida Jehovah tọn lẹ go to paladisi lẹdo aihọn de mẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, dọdai he ko yin didọna Ju he to kanlinmọgbenu lẹ gando ninọmẹ paladisi tọn nkọ lẹ go na mọ hẹndi to gigọ́ mẹ! Apajlẹ delẹ die.

16. Nawẹ Biblu basi zẹẹmẹ hihọ́ he mí na duvivi etọn to Paladisi mẹ tọn gbọn?

¹⁶ Hihọ́. To godo mẹ, zẹẹmẹ ojlofọndotenamẹ tọn he to Isaia 11:6-9 mẹ lẹ na mọ hẹndi nujọnu tọn to gigọ́ mẹ. Sunnu, yọnnu po ovi lẹ po na tin to hihọ́ mẹ to fidepope he yé tin te to aigba ji. Nudida depope, vlavo gbẹtọ kavi kanlin, ma na nọ gbleawunamẹ. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n whenue aihọn ehe pete na lẹzun owhé towe, fie a sọgan nọ lìnsin to tọ̀sisa, tándo po ohù po mẹ te; disa gbọn osó lẹ ji; podọ dán gbọn danfafa lẹ ji matin awugblenamẹnu depope. Podọ hiẹ ma na nọ hanú eyin ozán tlẹ kú. Hogbe Ezekiẹli 34:25 tọn lẹ na mọ hẹndi, bọ e na tlẹ yọnbasi na omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado “nọ nọ̀ danfafa ji bo nọ mlọnai to zungbo lẹ mẹ to jijọho mẹ.”

17. Naegbọn mí sọgan kudeji dọ Jehovah na wleawu núdùdù susugege tọn na mí to whenue Ahọluduta lọ na to gandu do aigba lọ pete ji?

¹⁷ Susugege. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n whenue ohẹ́n, whèdomẹ núdùdù hunsindagbe tọn, huvẹ kavi tito dagbemẹninọ tọn lẹ ma na tin ba. Núdùdù susugege gbigbọmẹ tọn he omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tindo to egbehe yin kunnudenu de dọ Ahọlu Mẹsia na na núdùdù mẹjidugando etọn lẹ to aliho lẹpo mẹ. To whenue Jesu tin to aigba ji, e dohia to aliho kleun de mẹ dọ emi sọgan hẹn opagbe mọnkọtọn lẹ di, na e yí akla po whèvi vude po do na núdùdù gbẹtọ fọtọ́n susu he huvẹ to hùhù lẹ. (Mat. 14:17, 18; 15:34-36; Malku 8:19, 20) To whenue Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na to gandu do aigba lọ pete ji, dọdai ehe nkọ lẹ na mọ hẹndi nujọnu tọn. Dọdai lọ dọmọ: “Ewọ nasọ hẹn jikun ja do jinukun he hiẹ do dó aigba mẹ lẹ ji, podọ núdùdù he aigba na detọ́n na sù bo dojó. To azán enẹ gbè, kanlin-yìnyìn towe lẹ na nọ dù amà to kanlindugbo he gblo lẹ ji.”—Isa. 30:23.

18, 19. (a) Etẹwẹ opagbe he tin to Isaia 65:20-22 mẹ zẹẹmẹdo na we? (b) Linlẹn tẹ mẹ wẹ azán mítọn lẹ na “taidi azán atin de tọn” te?

¹⁸ To egbehe, e nọ vẹawuna mẹsusu nado tlẹ lẹndọ emi sọgan tindo owhé dagbe kavi azọ́n pekọhẹnwanamẹ tọn de. To aihọn he gblezọn ehe mẹ, mẹsusu nọ mọdọ yé nọ wazọ́n sinsinyẹn na gànhiho susu bo nọ mọ ale pẹvide nado penukundo yede po whẹndo yetọn po go, bọ adọkunnọ po nukunkẹnnọ lẹ po wẹ nọ mọ ale lọ lẹpo yí. Yí nukun homẹ tọn pọ́n lehe nulẹ na te do to whenue dọdai ehe  na mọ hẹndi lẹdo aihọn pé, dọmọ: “Yé na gbá ohọ̀ lẹ bo nasọ nọ nọ̀ yé mẹ, yé na do vẹngle lẹ bo nasọ nọ dù sinsẹ́n yetọn. Yé ma na gbá bọ mẹdevo na wá nọ e mẹ, mọ yé ma na do bọ mẹdevo na wá dù. Na azán omẹ ṣie lẹ tọn na taidi azán atin de tọn, podọ mẹdide ṣie lẹ na nọ duvivi azọ́n alọ yetọn lẹ tọn to gigọ́ mẹ.”—Isa. 65:20-22.

¹⁹ Etẹwẹ e zẹẹmẹdo dọ azán mítọn lẹ na “taidi azán atin de tọn”? Eyin a nọte to atin daho blibata de pá, etẹwẹ nọ yin numọtolanmẹ towe eyin a lẹnnupọndo lehe atin lọ na ko dẹn to finẹ sọ ji—vlavo e sọgan ko to finẹ whẹpo tọgbó towe lẹ do yin jiji? E sọgan họnwun na we dọ eyin a gbọṣi ninọmẹ mapenọ-yinyin tọn towe mẹ, atin enẹ nasọ dọ́jì hugan we, bo na gbẹ́ to vùnvùn to whenue hiẹ na ko lẹzun otàn. Lehe Jehovah yin homẹdagbenọ do sọ nado na mí jide dọ to Paladisi he ja mẹ, mí na nọgbẹ̀ dẹn to jijọho mẹ! (Salm. 37:11, 29) Ojlẹ lọ ja to whenue atin he tlẹ dọ́jì hugan lẹ na taidi ogbé tata lẹ he nọ nọgbẹ̀ na ojlẹ vude bo nọ busẹ, ṣigba míwlẹ na togbẹ̀ kakadoi!

20. Nawẹ mẹjidugando nugbonọ Ahọluduta lọ tọn lẹ na wá duvivi agbasalilo pipé tọn gbọn?

²⁰ Agbasalilo pipé. To egbehe, mẹlẹpo wẹ azọ̀n po okú po nọ sayana. To linlẹn de mẹ, mímẹpo wẹ to azọ̀njẹ—yèdọ azọ̀n jẹmagbọ de he yin ylando. Pọngbọ dopo gee lọ wẹ avọ́sinsan ofligọ Klisti tọn. (Lom. 3:23; 6:23) To Gandudu Owhe Fọtọ́n lọ tọn whenu, Jesu po ganduhẹmẹtọ etọn lẹ po na yí ale avọ́sinsan lọ tọn lẹ zan to gigọ́ mẹ nado de nuyiwadomẹji ylando tọn lẹpo sẹ̀ vudevude sọn gbẹtọvi nugbonọ lẹ mẹ. Dọdai Isaia tọn na mọ hẹndi to gigọ́ mẹ dọmọ: “Depope to mẹhe nọ nọ̀ aigba lọ ji lẹ mẹ ma na dọmọ: ‘N’to azọ̀njẹ.’ Nuṣiwa mẹhe nọ nọ̀ finẹ lẹ tọn na yin jijona yé.” (Isa. 33:24) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n whenue nukuntọ́nnọ, tókunọ kavi sẹkunọ de ma na tin ba. (Hia Isaia 35:5, 6.) Azọ̀n depope ma na zẹ̀ nugopipe Jesu tọn go bọ e ma na hẹn ẹn gbọ—vlavo azọ̀n agbasa tọn, apọ̀nmẹ tọn kavi numọtolanmẹ tọn. Mẹjidugando nugbonọ Ahọluduta lọ tọn lẹ na tindo agbasalilo pipé!

21. Etẹwẹ na jọ do okú go, podọ naegbọn hiẹ do mọ opagbe enẹ taidi homẹmiọnnamẹnu?

²¹ Ṣigba, etẹwẹ dogbọn kọdetọn azọ̀n tọn paa lọ, he yin ale ylando tọn—yèdọ okú dali? Enẹ wẹ “kẹntọ godo tọn” mítọn, ehe e dẹn kavi e yá wẹo, nọ wá tindo huhlọn do gbẹtọvi mapenọ lẹpo ji. (1 Kọl. 15:26) Ṣigba, be okú yin kẹntọ he sinyẹn sọmọ bọ Jehovah ma sọgan gbawhàn etọn wẹ ya? Doayi dọdai Isaia tọn go dọmọ: “Ewọ na ze okú mì kakadoi, Oklunọ Nupojipetọ Jehovah na súnsún dasin sẹ̀ sọn nukun lẹpo mẹ. (Isa. 25:8) Be a sọgan yí nukun homẹ do pọ́n ojlẹ enẹ hlan ya? Nuwiwa ṣiọdidi tọn lẹ, ṣiọditẹn lẹ po dasin awubla tọn lẹ po ma na tin ba! To vogbingbọn mẹ—dasin ayajẹ tọn lẹ wẹ na tin dile Jehovah na to opagbe awuvivi tọn etọn hẹndi nado hẹn oṣiọ lẹ gọwá ogbẹ̀! (Hia Isaia 26:19.) To godo mẹ, awugble he okú ko hẹnwa lẹpo na yin didesẹ.

22. Etẹwẹ na jọ to whenue Ahọluduta Mẹsia tọn na dotana ojlo Jiwheyẹwhe tọn hinhẹndi to aigba ji?

²² To vivọnu Owhe Fọtọ́n lọ tọn, Ahọluduta lọ na ko dotana ojlo Jiwheyẹwhe tọn hinhẹndi to aigba ji, bọ Klisti na gọ̀ gandudu jo na Otọ́ etọn. (1 Kọl. 15:25-28) Gbẹtọvi lẹ, he na ko lẹzun pipé to godo mẹ, na wleawufo nado pehẹ mẹtẹnpọn godo tọn to whenue  Satani na yin tuntundote sọn odò mapote nudemayiwà tọn etọn mẹ. Enẹgodo, Klisti na só odàn ylankan enẹ po godonọnamẹtọ etọn lẹpo po. (Jen. 3:15; Osọ. 20:3, 7-10) Ṣigba, mẹhe yí nugbonọ-yinyin do yiwanna Jehovah lẹpo na tindo todido he họnwun. E taidi dọ hogbe devo ma sọgan basi zẹẹmẹ ninọmẹ lọ tọn hú dehe yin mimọ to Biblu mẹ lẹ. Enẹ wẹ opagbe lọ dọ nugbonọ lẹ na tindo “mẹdekannujẹ gigonọ he yin ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn.”—Lom. 8:21.

23, 24. (a) Naegbọn opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ na mọ hẹndi dandan? (b) Etẹwẹ hiẹ magbe nado wà?

²³ Opagbe enẹlẹ ma sinai do todido, ojlo kavi odlọ tata lẹ ji gba. Opagbe Jehovah tọn lẹ na mọ hẹndi dandan! Etẹwutu? Flin hogbe Jesu tọn lẹ he ji mí dọhodo to weta bẹjẹeji tọn owe ehe tọn mẹ. Ewọ plọn hodotọ etọn lẹ nado nọ hodẹ̀ hlan Jehovah dọmọ: “Na Ahọluduta towe ni wá. Na ojlo towe ni yin wiwà, kẹdẹdi to olọn mẹ, mọdopolọ to aigba ji. (Mat. 6:9, 10) Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn ma yin odlọ de poun. Nujọnu de wẹ! E ko to gandu to olọn mẹ todin. Na owhe kanweko todin, e ko hẹn opagbe Jehovah tọn lẹ di to aliho he mẹ mí sọgan mọ ẹn te hezeheze to agun Klistiani tọn mẹ. Enẹwutu, mí sọgan deji dọ opagbe Jehovah tọn lẹpo wẹ na mọ hẹndi to whenue Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na wá nado yí aṣẹpipa etọn zan to gigọ́ mẹ to aigba ji!

²⁴ Mí yọnẹn dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na wá. Mí yọnẹn dọ opagbe Jehovah tọn lẹpo wẹ na mọ hẹndi. Etẹwutu? Na AHỌLUDUTA JIWHEYẸWHE TỌN TO GANDU wutu! Kanbiọ he e jẹ dọ dopodopo mítọn ni kanse ede wẹ, ‘Be Ahọluduta lọ to gandu do ji e ya?’ Mì gbọ mí ni wà nuhe go mí pé lẹpo nado sọgan nọgbẹ̀ taidi mẹjidugando nugbonọ Ahọluduta enẹ tọn todin, na mí nido mọaleyi sọn gandudu pipé, dodo tọn etọn mẹ kakadoi!