Go na content

Go na table of contents

KAPITEL 22

A Kownukondre o meki a wani fu Gado pasa na grontapu

A Kownukondre o meki a wani fu Gado pasa na grontapu

FU SAN A KAPITEL E TAKI

A Kownukondre e meki taki ala sani di Gado pramisi fu du gi libisma nanga grontapu, kon tru

1, 2. (a) Fu san ede a kan muilek son leisi fu bribi taki a Paradijs o kon trutru? (b) San kan yepi wi fu abi a tranga bribi taki Gado o du san a pramisi?

WAN brada di e dini Yehovah langa kaba e doro na a konmakandra. A weri èn a no ben abi wan bun dei na wroko fu di a basi fu en du grofu nanga en. Boiti dati, a abi wan osofamiri fu sorgu èn en wefi siki wan pisi ten kaba. Ma te den e bigin singi a fosi singi na ini a Kownukondre zaal, dan a e bigin firi moro bun. A breiti taki a de drape makandra nanga den brada nanga sisa fu en. A singi abi fu du nanga a howpu fu libi na ini a Paradijs, èn den wortu e gi en deki-ati fu si ensrefi na ini a Paradijs. A brada lobi a singi disi èn en osofamiri e tanapu na en sei e singi makandra nanga en. A howpu di a abi gi a ten di e kon e gi en trowstu.

2 Oiti yu firi so? Furu fu wi firi so wan leisi. A tru taki a libi na ini a grontapu disi hebi srefisrefi, èn dati meki a kan muilek gi wi son leisi fu bribi taki a Paradijs o kon trutru. Wi e libi na ini ’muilek ten di tranga fu pasa’ èn a grontapu disi no gersi wan paradijs kwetikweti (2 Tim. 3:1). San kan yepi wi fu si a howpu di wi abi leki wan trutru sani? Fa wi du sabi taki heri esi Gado Kownukondre o tiri na heri grontapu? Meki wi poti prakseri na wan tu fu den profeititori fu Yehovah di kon tru na ini owruten èn di en pipel si nanga den eigi ai. Baka dati wi o luku fa den profeititori dati nanga tra profeititori e kon tru na wan heri moi fasi na ini a ten disi. Disi o tranga a bribi fu wi. Leki lasti, wi o luku fa den profeititori dati o kon tru na ini a ten di e kon.

Yehovah meki den pramisi fu en kon tru na ini owruten

3. Sortu pramisi ben e trowstu den Dyu di ben e libi na ini katibo na Babilon?

3 Prakseri fa a libi ben de gi den Dyu di den ben de na ini katibo na Babilon. Furu fu den Dyu dati gro kon bigi na ini a situwâsi dati, neleki den papa nanga mama. A libi ben hebi gi den èn den Babilonsma ben e spotu den fu di den ben e bribi na ini Yehovah (Ps. 137:1-3). Furu yari langa den Dyu di ben e dini Yehovah ben abi a moi howpu taki Yehovah ben o tyari en pipel go baka na den kondre. Yehovah ben pramisi taki a libi drape ben o switi. A ben taki srefi dati Yuda ben o tron leki a dyari fu Eden, iya, leki wan paradijs! (Leisi Yesaya 51:3.) Kande den Dyu ben e broko den ede nanga son sani, ma a de krin taki Yehovah pramisi a pipel fu en den sani disi fu gi den deki-ati. Fa so? Meki wi luku wan tu profeititori.

4. Fa Yehovah gi den Dyu a dyaranti taki den no ben abi fu frede taki ogri ben o miti den na ini Yuda?

4 Den no ben o abi fu frede noti. Den Dyu no ben o drai go baka na wan trutru paradijs, ma den ben o go na wan farawe kondre pe no wan sma ben e libi 70 yari langa. Furu fu den no ben si a kondre noiti. Lew, busidagu, penitigri nanga tra ogri meti ben lai na ini den kondre fu a ten dati. Efu wan man ben abi wan osofamiri, dan kande a ben o aksi ensrefi: ’Fa mi o man sorgu taki ogri no miti mi frow nanga mi pikin? Fa mi o kibri mi skapu nanga mi kaw?’ Wi kan frustan taki wan sma ben o broko en ede nanga den sani disi. Ma prakseri fa den ben kisi deki-ati fu den sani di Gado pramisi den na ini Yesaya 11:6-9. (Leisi en.) Nanga den moi wortu disi, Yehovah gi den Dyu a dyaranti taki den no ben abi fu frede taki ogri ben o miti den nanga den meti fu den. Yehovah pramisi taki „lew o nyan grasi”. Disi e sori taki den meti disi no ben o nyan den meti fu den Dyu. Den Dyu di ben e bribi na ini Yehovah no ben o abi fu frede gi den sortu ogri meti disi. Yehovah ben pramisi en pipel taki nowan ogri ben o miti den te den ben o libi na ini Yuda. Èn srefi na ini a sabana nanga den busi nowan ogri ben o miti den.​—Esek. 34:25.

5. Sortu profeititori gi den Dyu a dyaranti taki Yehovah ben o gi den san den ben abi fanowdu?

5 Den no ben o mankeri noti. Kande den Dyu ben abi tra broko-ede. A kan taki den ben e aksi densrefi: ’Mi o feni nyanyan gi mi osofamiri te wi o go libi na ini Yuda? Pe wi o tan? Mi o feni wan wroko drape? A wroko dati o moro bun leki a wroko di mi musu du leki srafu na ini Babilon?’ Nanga yepi fu profeititori Yehovah poti prakseri na den broko-ede dati tu. Yehovah pramisi taki nofo alen ben o fadon gi den Dyu di ben e gi yesi na en. Dati ben o meki taki a gron ben o gi „furu bun nyanyan” (Yes. 30:23). Yehovah pramisi en pipel tu taki den ben o abi den eigi oso èn den ben o du wroko di ben o gi den prisiri. A taki: „Den o bow oso èn den srefi o tan na ini. Den o prani droifidyari èn den srefi o nyan fu en. Den no o bow oso, dan wan tra sma go tan na ini. Den no o prani sani, dan wan tra sma nyan fu dati” (Yes. 65:21, 22). Iya, a libi fu den ben o switi moro a libi di den ben abi na mindri den Babilonsma di ben e dini falsi gado. Ma fa a de nanga den moro bigi problema di den ben e abi? Fu taki en leti, na den sani dati ben meki taki den ben de na ini katibo.

6. Sortu problema Gado pipel ben abi fu wan langa ten? San Yehovah pramisi den Dyu di ben drai go baka na den kondre?

6 Den ben o anbegi Gado na wan krin fasi. Langa ten fosi Gado pipel ben de na ini katibo na Babilon, den no ben e gi yesi moro na Gado. Yehovah ben meki a profeiti Yesaya taigi a pipel: „Un kisi mankeri na un heri ede kaba, èn un ati kon swaki tu” (Yes. 1:5). Na agersi fasi den ben kon breni èn den ben dofu fu di den no ben wani arki den rai di Yehovah ben gi den èn den ben tapu den ai gi sani di Yehovah ben wani leri den (Yes. 6:10; Yer. 5:21; Esek. 12:2). Efu den ben o abi den srefi problema disi ete te den ben o drai go baka na Yuda, dan sani no ben o waka bun nanga den, a no so? Yehovah en ati ben o bron baka nanga den. Ma a pramisi disi fu Yehovah gi den deki-ati: „Na a ten dati den dofuwan o yere san skrifi na ini a buku. Den breniwan o si awinsi den de na ini dungru noso awinsi a dungru pikapika” (Yes. 29:18). Iya, Yehovah ben o yepi en pipel di sori berow fu anbegi en na wan krin fasi baka. Solanga den tan gi yesi na en, a ben o gi den rai nanga leri di ben o meki den tan na libi.

7. Fa den sani di Gado pramisi den Dyu kon tru? Fu san ede a kontru fu den profeititori dati e tranga wi bribi?

7 Yehovah du san a pramisi? Iya, seiker. Yehovah blesi den Dyu di drai go baka na a kondre fu den. Den no ben abi fu frede noti, den no ben e mankeri noti, èn den ben e anbegi Gado na wan krin fasi. Fu eksempre, Yehovah kibri den gi den tra pipel di ben e libi na den lontu. Den pipel disi ben tranga moro den èn den ben furu moro den. Ogri meti no ben e kiri den meti fu den Dyu. A tru taki a no ala den sani di den profeiti soleki Yesaya, Yeremia nanga Esekièl ben skrifi fu a Paradijs, kon tru na ini a ten fu den Dyu. Ma den moi sani di kon tru na a ten dati, ben de soifri san Gado pipel ben abi fanowdu. Te wi e prakseri san Yehovah du gi en pipel na a ten dati, dan wi bribi e kon moro tranga. Efu den sani di pasa na a ten dati ben de so moi kaba, dan fa a o de te ala sani o kon tru na ini a ten di e kon? Meki wi luku now san Yehovah du gi wi na ini a ten disi.

Yehovah bigin meki den pramisi fu en kon tru na ini a ten fu wi

8. Na ini sortu „kondre” a pipel fu Gado de na ini a ten disi?

8 Na ini a ten disi den anbegiman fu Yehovah komoto fu difrenti pipel èn den no e libi na ini wán kondre nomo. Den salfu Kresten na memre fu wan nyun pipel, „na Israel fu Gado” (Gal. 6:16). Den „tra skapu” de nanga den na ini wán organisâsi di yu kan agersi nanga wan kondre pe den e anbegi Yehovah Gado na ini wánfasi. Na anbegi fu den abi krakti tapu den heri libi (Yoh. 10:16; Yes. 66:8). Fa a de na ini a „kondre” di Yehovah gi wi? Na agersi fasi Yehovah poti wi na ini wan paradijs pe den pramisi fu en e kon tru na wan heri moi fasi. Meki wi luku fu san ede wi kan taki dati.

9, 10. (a) Fa a profeititori fu Yesaya 11:6-9 e kon tru na ini a ten disi? (b) San e sori taki a pipel fu Gado e libi na ini freide na ini a ten disi?

9 Wi no abi fu frede noti. A profeititori di skrifi na Yesaya 11:6-9 e fruteri na wan heri moi fasi taki meti no ben o du ogri nanga makandra èn taki libisma nanga meti no ben o du ogri nanga makandra. A profeititori disi e kon tru na ini a ten disi? Iya! Vers 9 e sori fu san ede den no o du nowan ogri moro. Drape skrifi: „Fu di heri grontapu o furu nanga a sabi fu Yehovah, neleki fa a se furu nanga watra.” A de so taki „a sabi fu Yehovah” man kenki a fasi fa meti e tyari densrefi? Nôno. Den meti di kari na ini a tekst disi e agersi libisma. Den sma disi kenki fu di den kon sabi a Moro Hei Gado èn fu di den e sori den srefi moi fasi fu en. Na ini a ten disi, wi kan si fa a profeititori dati e kon tru na ini na agersi paradijs fu wi. Na ondro a tiri fu a Kownukondre, den bakaman fu Krestes leri fu no du ogri moro èn fu no tyari densrefi leki ogri meti. Na presi fu dati den leri fu libi na ini freide nanga wánfasi nanga den Kresten brada nanga sisa.

10 Fu eksempre, na ini a buku disi wi si taki tru Kresten no e go na ini a legre. Wi si sortu Bijbeltekst yepi den fu frustan fu san ede den no musu du dati èn wi si tu fa sma frufolgu Gado pipel fu di den teki a bosroiti disi. A moi fu si taki na ini na ogri grontapu disi, wan bigi „pipel” de di e weigri fu du ogri nanga trawan, awinsi den kan lasi den libi srefi. Disi na wan krin buweisi taki den bakaman fu a Mesias Kownukondre e libi na ini freide, soleki fa Yesaya ben skrifi! Yesus ben taki dati den bakaman fu en ben o abi trutru lobi gi makandra (Yoh. 13:34, 35). Krestes abi pasensi nanga den bakaman fu en. A e gebroiki a „koni srafu di de fu frutrow” fu yepi ala tru Kresten na ini a gemeente fu tron sma di lobi freide, di e sori lobi gi trawan èn di abi safri-ati.​—Mat. 24:45-47.

11, 12. (a) Sortu angriten e miti a grontapu na ini a ten disi? (b) Fa Yehovah sorgu taki en pipel no e mankeri noti?

11 Wi no e mankeri noti. A grontapu disi no e kisi leri fu Gado. Bijbel e taki: „A Moro Hei Masra Yehovah taki: ’Luku, wan ten o kon pe mi o meki angriten kon na ini a kondre. Angri o kiri unu, ma a no fu di brede no de. Watra o kiri unu, ma a no fu di watra no de. Na presi fu dati unu o angri fu yere den wortu fu Yehovah’” (Amos 8:11). A de so taki angri e kiri den bakaman fu Gado Kownukondre tu? Yehovah ben taki na fesi sortu difrenti ben o de na mindri en pipel nanga den feanti fu en. A taki: „Luku! Mi futuboi o nyan, ma unu o de nanga angri. Mi futuboi o dringi, ma watra o kiri unu. Mi futuboi o prisiri, ma unu o kisi syen” (Yes. 65:13). Yu e si fa den wortu disi e kon tru?

12 Wi e kisi so furu leri fu Bijbel taki yu kan agersi en nanga wan liba di e kon moro bradi èn moro dipi. Wi abi buku di e taki fu Bijbel, wi abi sani tapu CD nanga DVD, wi abi den gemeente konmakandra fu wi nanga bigi konmakandra, èn wi kan feni difrenti sani tapu wi website. Nanga yepi fu ala den sani disi wi e kisi bun furu leri fu Yehovah, ma a grontapu disi no e kisi leri di e tyari trutru wini kon gi den (Esek. 47:1-12; Yoèl 3:18). Iya, Yehovah e sorgu taki wi no e mankeri noti. Yu no breiti fu si fa a pramisi fu en e kon tru na ini a ten disi? Yu e teki leri doronomo fu Yehovah?

Na ini den gemeente wi e kisi furu leri fu Bijbel, wi e kisi kibri èn wi e anbegi Gado na wan krin fasi

13. Yehovah pramisi taki brenisma o si baka èn dofusma o yere baka. Fa disi kon tru na ini a ten disi?

13 Wi e anbegi Yehovah na wan krin fasi. Na ini a ten disi furu sma breni èn den dofu fu di den no e frustan a Wortu fu Gado èn den no wani arki a bun nyunsu (2 Kor. 4:4). Ma na heri grontapu Krestes e dresi furu sma di breni noso dofu. Yu si fa sma di ben breni e si baka èn fa sma di ben dofu, e yere baka? Furu sma ben breni èn den ben dofu fu di kerki ben leri den lei fu Gado. Ma now den ai kon opo fu di den kon sabi san Gado Wortu e leri trutru. Fu dati ede wi kan taki dati a pramisi disi e kon tru: „Na a ten dati den dofuwan o yere san skrifi na ini a buku. Den breniwan o si awinsi den de na ini dungru noso awinsi a dungru pikapika” (Yes. 29:18). Ibri yari dusundusun sma na heri grontapu e kon frustan san Bijbel e leri trutru. Ibri leisi te wan sma e gowe libi Babilon a Bigiwan èn a e kon dini Yehovah makandra nanga wi na ini a tru anbegi, dan dati na wan buweisi taki Yehovah e du san a pramisi!

14. San o meki wi bribi kon moro tranga?

14 Ibri kapitel fu a buku disi poti prakseri na krin buweisi taki na ini a ten fu a kaba, Krestes yepi den bakaman fu en fu kon na ini a tru anbegi di de leki wan paradijs. Meki wi tan denki dipi fu den furu blesi di wi e kisi na ini a paradijs disi. Te wi e du dati, dan wi o kon abi wan moro tranga bribi na ini den pramisi fu Yehovah di musu kon tru ete.

„Meki yu Kownukondre kon”

15. Fu san ede wi kan de seiker taki grontapu o tron wan paradijs?

15 Sensi a bigin Yehovah ben wani taki heri grontapu tron wan paradijs. A ben poti Adam nanga Eva na ini wan paradijs. A taigi den taki den ben musu furu grontapu nanga den pikin fu den èn den ben musu sorgu gi den meti (Gen. 1:28). Ma Adam nanga Eva opo densrefi teige Gado makandra nanga Satan. Na so ala den bakapikin fu den kisi sondu èn den e dede. Toku Gado no kenki prakseri. Ala sani di Yehovah taki, e kon tru. (Leisi Yesaya 55:10, 11.) Fu dati ede wi kan de seiker taki den bakapikin fu Adam nanga Eva o furu a grontapu disi èn den o basi ala sani na en tapu. Sobun, na wan lobi-ati fasi den o sorgu gi den sani di Yehovah meki. A no ala den profeititori di ben abi fu du nanga a Paradijs kon tru na a ten di den Dyu ben drai go baka na den kondre. Ma na ini a ten di e kon ala den sani di Yehovah pramisi o kon tru. Meki wi go luku wan tu eksempre.

16. Fa Bijbel e sori taki wi no o abi fu frede noti na ini a Paradijs?

16 Wi no o abi fu frede noti. Te fu kaba ala den sani di skrifi na Yesaya 11:6-9 o kon tru. Mansma, umasma nanga pikin no o abi fu frede noti, awinsi pe fu grontapu den e go. Nowan libisma noso meti o du ogri nanga den. Prakseri fa a o de fu libi na ini wan ten pe yu o si a heri grontapu disi leki yu tanpe. Yu o man swen na ini den liba, den kriki nanga den se. Yu o man waka tapu den bergi èn yu no o abi fu frede noti te yu e koiri na ini den sabana. Èn te neti fadon, yu no abi fu frede noti tu. Te den wortu fu Esekièl 34:25 kon tru, dan Gado pipel o man „tan na ini a sabana sondro fu frede èn den o sribi na busi” srefi.

17. Fu san ede wi kan de seiker taki Yehovah o sorgu taki wi no e mankeri noti te a Kownukondre o tiri heri grontapu?

17 Wi no o mankeri noti. Prakseri fa a o de te pina nanga angriten no de moro. Prakseri fa a o de te ala sma o abi gosontu nyanyan èn te sma no abi fu go suku yepi na lanti fu di den pôti. Na ini a ten disi Gado pipel e kisi furu leri fu Bijbel. Disi e gi wi a dyaranti taki a Mesias Kownu no o gi wi furu leri nomo, ma a o gi wi bogobogo nyanyan tu. Di Yesus ben de na grontapu a ben sori kaba taki a man du disi, fu di a ben gi nyanyan na dusundusun sma nanga wan tu brede èn wan tu fisi nomo (Mat. 14:17, 18; 15:34-36; Mark. 8:19, 20). Te Gado Kownukondre o tiri heri grontapu, dan sani o pasa soifri soleki fa skrifi na ini a profeititori disi: „Gado o meki alen fadon na tapu den siri di unu sai na un gron èn unu o abi furu bun nyanyan. Na a ten dati den meti fu unu o abi bun furu presi pe den kan nyan grasi.”​—Yes. 30:23.

18, 19. (a) San a profeititori na Yesaya 65:20-22 wani taki gi yu? (b) San den wortu „mi pipel o libi langa neleki wan bon” wani taki?

18 Na ini a ten disi furu sma no e bribi taki den o man abi wan bun oso noso wan wroko di o gi den prisiri. Na ini a kruka grontapu disi furu sma feni taki den musu wroko tranga, ma dati no e tyari trutru wini kon gi den nanga den osofamiri. Den feni taki den gudusma nanga den gridisma e kon gudu moro nanga moro. Prakseri fa a o de te a profeititori disi kon tru na heri grontapu: „Den o bow oso èn den srefi o tan na ini. Den o prani droifidyari èn den srefi o nyan fu en. Den no o bow oso, dan wan tra sma go tan na ini. Den no o prani sani, dan wan tra sma nyan fu dati. Bika mi pipel o libi langa neleki wan bon èn den wan di mi teki o nyan bun fu a wroko di den du.”​—Yes. 65:20-22.

19 San den wortu „mi pipel o libi langa neleki wan bon” wani taki? Te yu e tanapu na sei wan bigi bon, dan kande yu e aksi yusrefi o langa a bon e libi kaba. Kande a bon disi ben de fosi den afo fu yu ben gebore srefi. Yu e frustan taki yu no o libi langa fu di yu abi sondu. Te yu dede kaba, a bon disi o tan libi go doro. Wi lobi-ati Gado Yehovah pramisi wi taki na ini a Paradijs wi o libi langa èn freide o de na ala sei! (Ps. 37:11, 29) A ten o kon pe srefi den bon di e libi langa, o de leki grasi di e drei gowe esi-esi. Ma wi o libi fu têgo!

20. Fu san ede den sma di e horibaka gi a Kownukondre no o siki noiti moro?

20 Nowan siki o de. Na ini a ten disi ala sma e siki èn den e dede. Fu taki en leti, wi alamala siki fu di wi abi sondu. A wan-enkri sani di kan dresi a siki disi, na a frulusu-ofrandi fu Krestes (Rom. 3:23; 6:23). Te Yesus nanga den tra salfuwan o tiri dusun yari langa, den o yepi sma fu kisi wini dorodoro fu na ofrandi dati. Dan safrisafri libisma di e gi yesi na Gado o kon fri fu sondu. A profeititori fu Yesaya o kon tru di e taki: „Nowan sma di e tan na ini a kondre o taki: ’Mi siki.’ Den sma di e tan na ini a kondre o kisi pardon fu den sondu fu den” (Yes. 33:24). Prakseri fa a o de te nowan sma o breni, dofu, noso lan. (Leisi Yesaya 35:5, 6.) Yesus o man dresi ala sortu siki, awinsi wan sma siki na en skin noso awinsi a siki na en frustan. Den sma di e horibaka gi a Kownukondre no o siki noiti moro!

21. San o pasa nanga dede, èn fu san ede a pramisi dati e gi yu trowstu?

21 Ma fa a de nanga dede? Nowan sondu libisma kan wini dede di Bijbel e kari „a lasti feanti” (1 Kor. 15:26). Ma a de so taki Yehovah no man wini dede? Luku san Yesaya taki: „A Moro Hei Masra Yehovah o swari dede fu têgo èn a o figi den watra-ai fu ala sma puru na den fesi” (Yes. 25:8). Prakseri fa a o de te beri no o de moro, nowan beripe no o de, èn nowan sma o krei fu di lobiwan fu den dede! Na presi fu dati, sma o krei fu prisiri te Yehovah o gi den dedewan wan opobaka! (Leisi Yesaya 26:19.) Ala sari di dede e tyari kon no o de moro.

22. San o pasa baka te a Mesias Kownukondre du ala sani di Gado ben abi na prakseri gi grontapu?

22 Na a kaba fu den dusun yari, a Kownukondre o du ala sani di Gado abi na prakseri gi grontapu, èn Krestes o gi a Kownukondre baka na en Papa (1 Kor. 15:25-28). Na a ten dati nowan libisma o abi sondu moro. Dan den o lusu Satan na ini a dipi peti di no abi gron èn a o tesi libisma fu a lasti leisi. Baka dati Krestes o kiri Satan nanga ala den sma di o horibaka gi en na a ten dati (Gen. 3:15; Openb. 20:3, 7-10). Ma ala sma di e tan horibaka gi Yehovah o abi wan switi libi. Nowan sma man taki en moro moi leki Bijbel. Drape wi e leisi taki den sma di e gi yesi na Gado o „kon fri na wan tumusi moi fasi leki pikin fu Gado”.​—Rom. 8:21.

A Kownukondre e meki taki ala sani di Gado pramisi fu du gi libisma nanga grontapu, kon tru

23, 24. (a) Fu san ede wi kan de seiker taki Gado o du san a pramisi? (b) San yu bosroiti fu du?

23 Den pramisi disi a no anansitori noso dren. Wi kan de seiker taki Yehovah o du san a pramisi! Fu san ede? Memre san Yesus taigi den bakaman fu en, soleki fa wi si na ini kapitel 1 fu a buku disi. A leri den bakaman fu begi Yehovah: „Meki yu Kownukondre kon. Meki yu wani pasa na grontapu soleki fa a e pasa na hemel” (Mat. 6:9, 10). Gado Kownukondre a no wan anansitori. A de wan trutru sani! Nownow kaba a e tiri na ini hemel. Wán hondro yari kaba a e meki den pramisi fu Yehovah kon tru èn wi kan si dati krin na ini a Kresten gemeente. Fu dati ede wi kan de seiker taki ala den tra pramisi fu Yehovah o kon tru te Gado Kownukondre o kon fu tiri heri grontapu!

24 Wi sabi taki Gado Kownukondre o kon. Wi sabi taki ibri sani di Yehovah pramisi o pasa trutru. Fu san ede? GADO KOWNUKONDRE E TIRI! Ibriwan fu wi musu aksi ensrefi: ’Mi e saka misrefi ondro a Kownukondre trutru?’ Meki wi du ala san wi man fu horibaka gi a Kownukondre di e tiri na wan reti fasi. Efu wi e du dati, dan wi o man kisi wini fu têgo fu a tiri disi!