1, 2. 1) ¿Baʼaxten yaan kʼiineʼ jeʼel u tuklik máak maʼ kun sutbil paraísoil le Luʼumaʼ? 2) ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-creert jach yaan u béeytal le baʼaxoʼob ku yaʼalik Diosoʼ?

 JUNTÚUL sukuʼun meyajnaj bul kʼiineʼ kaʼanaʼan ken kʼuchuk teʼ muchʼtáambaloʼ. Bul kʼiin chúukpaj u yóol u aktáant le baʼaxoʼob ku yaʼalaʼaltiʼ tumen u patronoʼ, chiʼichnak u kaxt baʼaxoʼob kʼaʼabéet ichil u yotoch bey xan tumen kʼojaʼan u yatan. Baʼaleʼ ken káajak u paaxil le kʼaayoʼ ku líikʼil u yóol, tumen béeychaj u bin tu kaʼatéen utiaʼal u muchʼkuba yéetel u maasil sukuʼunoʼob. Le kʼaayoʼ ku tʼaan tiʼ le Paraíso kun antaloʼ yéetel ku beetik u máansik tu tuukul tiaʼaniʼ. Letiʼeʼ jach jatsʼuts u yuʼubik le kʼaayoʼ, le oʼolal jeʼex u bin u múul kʼayik yéetel u yatan bey xan u paalaleʼ ku yuʼubik maas ku creertik le baʼax u yaʼalmaj u beetik Jéeobaoʼ.

² ¿Tsʼoʼok wa a wuʼuyikaba xan beyoʼ? Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼoki. Tumen jach talam le kuxtalaʼ yaan kʼiineʼ jeʼel u tuklik máak maʼ kun séeb sutbil paraísoil le Luʼumaʼ. Baʼaleʼ bejlaʼeʼ kuxaʼanoʼon tiʼ «yaayaj kʼiinoʼob» yéetel aʼalaʼan «istikyaj ken u máansil u kuxtal máak», le oʼolal jeʼel u tuklik máak maʼ kun kʼuchul u kʼiinil u yantal le paraísooʼ (2 Tim. 3:1). ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-creert jach yaan u yúuchleʼ? ¿Bix k-ojéeltik maʼ kun xáantal ken káajak u gobernar u Reino Dios way Luʼumeʼ? Utiaʼal k-núukik le kʼáatchiʼobaʼ koʼox ilik jujunpʼéel profecíaʼob béeychajoʼob úuchjeakil. Tsʼoʼoleʼ yaan k-ilik bix u béeytal le profecíaʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ. Ken tsʼoʼokkeʼ k-ilik bix kun béeytal teʼ kʼiinoʼob ku taaloʼ.

3. ¿Baʼax líiʼs u yóol le judíoʼob palitsiltaʼanoʼob kaʼach Babiloniaoʼ?

³ Tukult bix tu máansil u kuxtal le judíoʼob meyajtik Dios palitsiltaʼanoʼob tu kaajil Babilonia tu jaʼabil 600 táanil tiʼ u taal Jesusoʼ. Yaʼabeʼ tiʼ nojochchajoʼobiʼ bey xan u taataʼob. Jach talam kuxlikoʼob kaʼachi, tumen yaʼab u pʼaʼastaʼaloʼob tumen le babilonioʼob ikil u meyajtikoʼob Jéeobaoʼ (Sal. 137:1-3). Baʼaleʼ ichil tuláakal le jaʼaboʼoboʼ tu maas creertoʼob yaan u suutoʼob tu luʼumil Judá yéetel yaan u jatsʼutskíintikoʼob, jeʼex aʼalaʼanil tumen Jéeobaoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ le luʼum tuʼux kun kajtaloʼoboʼ bey jeʼex u jardinil Edén kaʼachoʼ, bey junpʼéel paraísoeʼ (xok Isaías 51:3). Le baʼaxoʼob tu yaʼaloʼ tu muʼukʼaʼankúuntaj u fe le máaxoʼob  meyajtik Diosoʼ yéetel tu yáantoʼob utiaʼal maʼ u kaʼapʼéeltal u tuukuloʼob yoʼolal le baʼaxoʼob u yaʼalmaj u beetkoʼ. ¿Bix úuchik u beetik? Koʼox ilik jujunpʼéeliʼ.

4. ¿Bix úuchik u yáantaʼal le israelitaʼob u yiloʼob maʼ kun beetbil loob tiʼoboʼ?

⁴ Maʼ kun beetbil loob tiʼob. Le israelitaʼoboʼ maʼ tu yiloʼob junpʼéel paraíso le ka suunajoʼoboʼ, baʼaxeʼ junpʼéel luʼum tsʼoʼok setenta jaʼaboʼob pʼaʼatak, le oʼolal nuuktak u kʼáaxil. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ mix juntéen u yilmoʼob. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ yaan leonoʼobiʼ, loboʼob, chakmoʼoloʼob yéetel uláakʼ tsʼíitsʼik baʼalcheʼobiʼ. Maʼ xaaneʼ le taatatsiloʼoboʼ tu tukloʼob: «¿Bix ken in kanáantil in watan, in paalal yéetel in waalakʼoʼob wayeʼ?». U jaajileʼ maʼ kʼaas úuchik u tuukuloʼob beyoʼ. Baʼaleʼ tuukulnen tiʼ le baʼax tu yaʼalaj u beetik Dios jach tu líiʼsaj u yóoloʼoboʼ (xok Isaías 11:6-9). Le tʼaanoʼobaʼ ku yeʼesik yaan u kanáantaʼal le israelitaʼob yéetel u yaalakʼoʼoboʼ. Ken u yaʼal yaan u jaantaʼal suʼuk tumen le leonoʼ ku yeʼesikeʼ maʼ kun beetbil loob tiʼ u yaalakʼoʼob tumen le tsʼíitsʼik baʼalcheʼoboʼ. Jéeobaeʼ tu yaʼalaj yaan u kanáantik u kaajal ken máankoʼob yáanal le kaʼanal kʼáaxoʼoboʼ yéetel teʼ desiertoʼob yaan tu luʼumil Judaoʼ (Eze. 34:25).

5. ¿Baʼax profecíailoʼob áant le judíoʼob u yiloʼob yaan u tsʼaʼabal le baʼaxoʼob kʼaʼabéettiʼoboʼ?

⁵ Yaan u yantal baʼal jaantbil. Maʼ xaaneʼ tu tukloʼob xan: «¿Jeʼel wa u béeytal in tsʼáaik baʼax kʼaʼabéet tiʼ in familiaeʼ? ¿Tuʼux ken k-kajtal? ¿Yaan wa u yantalten meyaj? ¿Maʼ wa maas maʼalob ka pʼáatken bey palitsilil way Babiloniaeʼ?». Jéeobaeʼ tu líiʼsaj u yóoloʼob yéetel le profecíaʼob tu túuxtaj aʼalbiltiʼoboʼ. Tu yaʼalajtiʼobeʼ yaan u sen kʼáaxal jaʼ yéetel yaan u tsʼáaik u yich u paakʼaloʼob (Isa. 30:23). ¿Kux túun u yotochoʼob yéetel tuʼux kun meyajoʼob? Jéeobaeʼ tu yaʼalaj: «Máaxoʼob ku beetkoʼob u yotochoʼobeʼ bíin kajlakoʼob ichiloʼob, máaxoʼob pakʼik uvaʼobeʼ bíin u jaantoʼob u yich. Maʼ bíin kajlak yaanal máak tiʼ le naj ku beetaʼal tumen uláakʼ máakiʼ, wa ka jaantaʼak u yich u pakʼal uva tumen [...] yaanal» (Isa. 65:21, 22). Jeʼex k-ilkoʼ le luʼum tuʼux kun kajtaloʼoboʼ yaan u pʼáatal maas maʼalob tiʼ u luʼumil Babilonia. Baʼaleʼ ¿baʼax úuch yoʼolal le baʼax oʼolal bisaʼaboʼob palitsiltbiloʼ?

6. 1) ¿Baʼax kʼojaʼanil yaan kaʼach tiʼ le israelitaʼoboʼ? 2) ¿Baʼax tu yaʼalaj Jéeoba kun úuchul ken suunakoʼob tu luʼumoʼob?

⁶ Toj óolal. Yaʼab jaʼaboʼob táanil tiʼ u palitsiltaʼal le israelitaʼoboʼ xuʼul u yuʼubikoʼob u tʼaan Dios, le oʼolal pʼáatoʼob bey kʼojaʼanoʼob tu táaneʼ. Jéeobaeʼ tu túuxtaj profeta Isaías u yaʼaltiʼob: «Láaj xaakal a pooleʼex, tsʼoʼok u pʼáatal minaʼan a muukʼeʼex junpuliʼ» (Isa. 1:5). Le judíoʼoboʼ bey kóokoʼob yéetel chʼóopoʼobeʼ, tumen maʼ tu yuʼuboʼob u tʼaan Jéeobaiʼ yéetel maʼ tu chʼaʼnuʼuktoʼob baʼax tu yaʼaliʼ (Isa. 6:10; Jer. 5:21; Eze. 12:2). Wa láayliʼ bey ken u beetoʼob ken suunakoʼoboʼ, ¿bix kun kanáantbiloʼob tumen Jéeoba? ¿Máasaʼ maʼ kun kaʼa kʼambiloʼob? Le oʼolal líiʼsaʼab u yóoloʼob yéetel le tʼaanoʼobaʼ: «Tiʼ le kʼiinoʼ le kóokoʼ bíin uʼuyajnak ken xoʼokok wa baʼax u yuʼub tumen wa máax, le chʼóopoʼoboʼ, bíin paakatnakoʼob, bíin jóokʼkoʼob ichil u booxil  le éeʼjochʼeʼeniloʼ» (Isa. 29:18). Jeʼex túun k-ilkoʼ, Jéeobaeʼ tu yaʼalaj yaan u tsʼakik le máaxoʼob arrepentirnajaʼanoʼoboʼ. Wa ku yuʼubikoʼob tʼaaneʼ yaan u sáasilkuntik u beeloʼob yéetel yaan u tsʼáaiktiʼob le nuʼuktaj kʼaʼabéettiʼoboʼ.

7. ¿Bix úuchik u béeykuntik Dios le baʼaxoʼob tu yaʼalaj tiʼ le judíoʼob palitsiltaʼaboʼoboʼ, yéetel bix u muʼukʼaʼankúuntik k-fe k-tuukul tiʼ leloʼ?

⁷ ¿Tu beetaj wa Jéeoba le baʼax tu yaʼaloʼ? Koʼox ilik baʼax úuchi. Le judíoʼob suunajoʼob tu luʼumoʼoboʼ maʼ beetaʼab loob tiʼobiʼ, yanchaj baʼal u jaantoʼob yéetel joʼopʼ u kaʼa meyajtikoʼob Dios. Kanáantaʼaboʼob tumen Jéeoba utiaʼal maʼ u beetaʼal loob tiʼob tumen uláakʼ kaajoʼob maas yaan u páajtaliloʼob yéetel kanáantaʼab u yaalakʼoʼob tiʼ le tsʼíitsʼik baʼalcheʼoboʼ. U jaajileʼ chéen junjaats tiʼ le profecíaʼob ku tʼaan tiʼ le paraíso tu yiloʼob u béeytaloʼ. Maʼ tu láaj iloʼob u béeytal le baʼax tu tsʼíibtaj Isaías, Jeremías yéetel Ezequiel yoʼolal le paraíso kun ilbiloʼ. Baʼaleʼ le baʼax tu yiloʼoboʼ jach letiʼe kʼaʼabéet utiaʼal u líikʼil u yóoloʼob teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ. Toʼoneʼ jach maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ tuláakal le baʼaxoʼob tu beetaj Jéeoba yoʼolal u kaajal úuchjeakiloʼ, tumen jach jeʼel u líiʼsik k-óoleʼ. Tsʼoʼoleʼ wa jatsʼuts ilaʼabik bix úuchik u béeytal chéen junjaats tiʼ le profecíaʼoboʼ, chéen máans ta tuukul bukaʼaj jatsʼutsil kun ilbil u láaj béeychajloʼob. Koʼox ilik le baʼax ku beetik Dios utiaʼal k-utsil bejlaʼaʼ.

8. ¿Tuʼux yaan u kaajal Dios teʼ kʼiinoʼobaʼ?

⁸ U kaajal Jéeobaeʼ maʼ chéen tiʼ junpʼéel kaaj yaniʼ yéetel maʼ chéen junpʼéeliliʼ tuʼux yaniʼ. Baʼaleʼ le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ táakaʼanoʼob ichil junpʼéel túumben kaaj ku kʼaabaʼtik «u Israel Dios» (Gal. 6:16). Le «uláakʼ tamanoʼob» xanoʼ ku múuchʼ adorartikoʼob Jéeoba tu yéeteloʼob bey tiʼ junpʼéel paraísoeʼ. Leloʼ letiʼe baʼax maas kʼaʼanaʼan ichil u kuxtaloʼoboʼ (Juan 10:16; Isa. 66:8). Tumen bey tiʼ junpʼéel paraíso jeʼex u jardinil Edén ku múuchʼ meyajoʼobeʼ táan u béeytal le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Jéeobaoʼ. Koʼox ilik jujunpʼéel bix u yúuchul lelaʼ.

9, 10. 1) ¿Bix u béeytal teʼ kʼiinoʼob le baʼax ku yaʼalik Isaías 11:6 tak 9? 2) ¿Baʼax eʼesik yaan jeetsʼelil ichil le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ?

⁹ Maʼ kun beetbil loob tiʼob. Isaías 11:6 tak 9, ku tʼaan tiʼ bix jatsʼutsil u biskuba máak yéetel le baʼalcheʼoboʼ, kex alakʼtbil baʼalcheʼob wa kʼáaxil baʼalcheʼob, bey xan le tsʼíitsʼik baʼalcheʼob yéetel u yéet baʼalcheʼiloʼoboʼ. Bejlaʼeʼ jach táan u béeytal ichil u kaajal Dios le profecíaaʼ. Le versículo 9, ku yaʼalik baʼaxten maʼ ken u beet loob le tsʼíitsʼik baʼalcheʼoboʼ: «Jeʼel bix u chuʼupul le kʼáaʼnáab yéetel le jaʼoʼ, bey bíin chuʼupuk le múuchʼ kaajoʼob yéetel u kʼaj óolal Yuumtsil[oʼ]». ¿Jeʼel wa u kʼexpajal u modos le baʼalcheʼob ikil ‹u kʼaj óoltaʼal Yuumtsiloʼ›? Maʼatan. Wíinik ku kʼexpajal u modos ken u kʼaj óolt Dios yéetel ken joʼopʼok u yeʼesik xan u modos Dios. Bey u béeytal le baʼax ku yaʼalik le profecía ichil u kaajal Dios ku keʼetel yéetel junpʼéel paraísooʼ. Yáanal u nuʼuktaj le Reinooʼ, le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ ku kʼexik u modosoʼob. Kex jach séeb jeʼel u beetkoʼob loob kaʼacheʼ, bejlaʼeʼ ku  páajtal u múul meyajoʼob ich jeetsʼelil yéetel uláakʼ sukuʼunoʼob.

¹⁰ Teʼ libroaʼ tsʼoʼok k-ilik baʼaxten le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ maʼatech u yoksikubaʼob tiʼ política bey xan tiʼ bix u chʼaʼpachtaʼaloʼob yoʼolal leloʼ. Kex le yóokʼol kaab chuup yéetel máaxoʼob tsʼíiktakoʼobeʼ, le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ maʼatech u táakpajloʼob tiʼ mix junpʼéel baʼatelil, kex ka aʼalaʼak yaan u kíimsaʼaloʼob. Lelaʼ ku yeʼesikeʼ le máaxoʼob kun gobernartbiloʼob tumen le Rey yéeyaʼanoʼ yaan jeetsʼelil ichiloʼob, jeʼex úuchik u yaʼalik u profecíail Isaíasoʼ. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ u disipuloʼobeʼ yaan u kʼaj óoltaʼaloʼob yoʼolal le yaabilaj ku yeʼeskoʼoboʼ (Juan 13:34, 35). Ichil le múuchʼulil xanoʼ k-kʼamik le kaʼansaj ku tsʼáaik «le palitsil chúukaʼan u yóol» utiaʼal k-eʼesik jatsʼuts modos, jeʼex le yaabilaj yéetel le utsiloʼ (Mat. 24:45-47).

11, 12. 1) ¿Baʼax wiʼijil ku muʼyajtik le máakoʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ? 2) ¿Bix u tséentik u kaajal Jéeoba teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹¹ Yaan u yantal baʼal jaantbil. Jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ teʼ yóokʼol kaabaʼ táan u muʼyajtaʼal wiʼijil. Jéeobaeʼ ku yaʼalik: «Táan u taal kʼiinoʼob in túuxtik wiʼij teʼ luʼumoʼ; maʼ u wiʼijil waajiʼ, mix u yukʼajil jaʼiʼ[,] baʼaleʼ u wiʼijil a wuʼuyikeʼex u tʼaan Yuumtsil» (Amós 8:11). ¿Kux túun le máaxoʼob kun gobernartbiloʼob tumen le Reinooʼ? ¿Táan wa xan u muʼyajtikoʼob wiʼijil? Maʼatech. Jéeobaeʼ ku yaʼalik u jelaʼanil u kaajal tiʼ le máaxoʼob pʼekmiloʼ: «In palitsiloʼobeʼ bíin yanak baʼal u jaantoʼob, baʼaleʼ teʼexeʼ bíin a  muʼyajteʼex wiʼij; letiʼobeʼ bíin yanak jaʼ u yukʼoʼob, baʼaleʼ teʼexeʼ bíin a muʼyajteʼex ukʼaj; letiʼobeʼ bíin kiʼimakchajak u yóoloʼob, baʼaleʼ teʼexeʼ bíin a chʼaʼex suʼtal» (Isa. 65:13). ¿Táan wa a wilik u béeytal le tʼaanoʼobaʼ?

¹² Jeʼex junpʼéel áalkab jaʼ ku maas yaʼabtal u jaʼil ken taamchajak yéetel ken kóochchajkeʼ, bejlaʼa xaneʼ jach yaʼab kaʼansaj k-kʼamik ku keʼetel yéetel janal teʼ jóoʼsaʼaniloʼoboʼ, videoʼob, paaxoʼob, muchʼtáambaloʼob, asambleaʼob yéetel jóoʼsaʼaniloʼob ich Internet. Kex le yóokʼol kaab ku keʼetel yéetel junpʼéel desiertooʼ, ichil u kaajal Jéeobaeʼ maʼatech u máansaʼal wiʼijil mix ukʼaj yoʼolal le bukaʼaj baʼaloʼob ku kaʼansaʼal ichiloʼ (Eze. 47:1-12; Joel 3:18). ¿Máasaʼ jach ku kiʼimaktal k-óol ken k-il le bukaʼaj baʼaloʼob maʼalobtak ku tsʼáaiktoʼon Jéeoba sáamsamaloʼ? ¿Ka tséentikaba wa yéetel le bukaʼaj janal ku tsʼáaik Jéeobaoʼ?

13. ¿Bix u tsʼaʼakal le máaxoʼob kóoktakoʼob yéetel le máaxoʼob chʼóoptakoʼoboʼ?

¹³ Toj óolal. Bejlaʼeʼ jach yaʼab máakoʼob bey kóokoʼob yéetel bey chʼóopoʼobeʼ (2 Cor. 4:4). Baʼaleʼ Cristoeʼ táan u tsʼakik yaʼab máakoʼob tiʼ tuláakal le Luʼumaʼ. ¿Tsʼoʼok wa a wilik bix u sáasiltal u yich le chʼóopoʼob yéetel u jeʼepajal u xikin le kóokoʼoboʼ? Wa tsʼoʼok a wilik bix u náachtal le máakoʼob tiʼ le tuusoʼob yéetel tsʼoʼok u kankoʼob le baʼaxoʼob ku yaʼalik le Bibliaoʼ, u kʼáat u yaʼaleʼ tsʼoʼok a wilik u béeytal le profecíaaʼ: «Tiʼ le kʼiinoʼ le kóokoʼ bíin uʼuyajnak ken xoʼokok wa baʼax u yuʼub tumen wa máax, le chʼóopoʼoboʼ, bíin paakatnakoʼob, bíin jóokʼkoʼob ichil u booxil le éeʼjochʼeʼeniloʼ» (Isa. 29:18). Cada jaʼabeʼ u milesil máakoʼob bey ku tsʼaʼabal toj óolal tiʼobeʼ. Cada juntúul máax ku jóokʼol ichil le Nojoch Babilonia yéetel ku yokol ichil u kaajal Dios ku keʼetel yéetel junpʼéel paraísooʼ, ku chíikbesik táan u béeytal baʼax ku yaʼalik Jéeoba.

14. ¿Tiʼ baʼax unaj k-tuukul utiaʼal u muʼukʼaʼantal k-fe?

¹⁴ Tuláakal le xookoʼob ku taasik le libroaʼ ku yeʼesikeʼ Cristoeʼ tsʼoʼok u muchʼik u disipuloʼob bey tiʼ junpʼéel paraíso teʼ tu tsʼook kʼiinoʼobaʼ. Tuukulnakoʼon mantatsʼ tiʼ le yaʼabkach utsiloʼob k-kʼamik ichil u kaajal Jéeoba ku keʼetel yéetel junpʼéel paraísooʼ. Leloʼ jach yaan u yáantkoʼon k-maas creert le u maasil baʼaxoʼob ku yaʼalik u beetkoʼ.

15. ¿Baʼaxten k-jach creertik yaan u suʼutul paraísoil le Luʼumaʼ?

¹⁵ Desde tu káajbaleʼ Jéeobaeʼ u kʼáat ka pʼáatak junpʼéel paraísoil le Luʼumaʼ. Letiʼeʼ tu tsʼáaj Adán yéetel Eva tiʼ junpʼéel jatsʼuts paraíso yéetel tu yaʼalajtiʼob ka yanak u paalaloʼob yéetel ka u kanáantoʼob le baʼalcheʼoboʼ (Gén. 1:28). Baʼaleʼ letiʼobeʼ tu tsʼáajubaʼob tu tséel Satanás, le oʼolal kʼebanchajoʼob. Bey túunoʼ tu konoʼob tuláakal u paalaloʼob tiʼ le kʼeban yéetel tiʼ le kíimiloʼ. Kex beyoʼ le baʼax u tukultmaj Diosoʼ maʼ kʼexpajiʼ. Letiʼeʼ mantatsʼ ku béeykuntik baʼax ku yaʼalik, mix bikʼin u pʼáatal maʼ u béeytal (xok Isaías 55:10, 11). Le oʼolal k-jach creertikeʼ u paalaloʼob  Adán yéetel Evaeʼ yaan u sutkoʼob paraísoil le Luʼum utiaʼal u kajtaloʼoboʼ yéetel yaan u kanáantkoʼob yéetel yaabilaj tuláakal baʼax u beetmaj Jéeoba way yóokʼol kaabeʼ. Teʼ túun kun béeytal tuláakal le baʼax ku yaʼalik le profecíaʼob káaj u yilaʼal u béeytal tumen le judíoʼob úuchjeakiloʼ. Koʼox ilik jujunpʼéeliʼ.

16. ¿Bix u yeʼesik le Biblia yaan u xuʼulul u beetaʼal loob teʼ Paraísooʼ?

¹⁶ Maʼ kun beetbil loob tiʼob. Le baʼax ku yaʼalik Isaías 11:6 tak 9, yaan u kʼuchul u kʼiinil u béeytal jach jeʼex u yaʼalikoʼ. Xiiboʼob, koʼoleloʼob yéetel mejen paalaleʼ maʼ kun sajaktaloʼob máan jeʼel tuʼuxakeʼ. Mix le baʼalcheʼoboʼ mix wíinik kun beetik loob tiʼ mix máak. Chéen tukulte, yaan u kʼuchul u kʼiinileʼ tuláakal le yóokʼol kaabaʼ yaan u pʼáatal bey a wotoch tuʼux maʼatech a chʼaʼik saajkileʼ. Jeʼel u páajtal a wokol nadar teʼ áalkab jaʼoboʼ yéetel teʼ kʼáaʼnáaboʼ. Jeʼel u páajtal a bin xíimbal teʼ nukuch witsoʼoboʼ bey xan teʼ táax luʼumoʼoboʼ. Yéetel ken áakʼabchajkeʼ maʼ kan sajaktal tiʼ mix baʼal. Le baʼax ku yaʼalik Ezequiel 34:25, jach yaan u béeytal, tumen le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ yaan u kajtaloʼob ich jeetsʼelil yéetel yaan u weenloʼob tiʼ desiertoʼob bey xan tak ich kʼáaxoʼob.

17. ¿Baʼaxten k-jach creertik yaan u yantal baʼax jaantbil yáanal u Reino Dios?

¹⁷ Yaan u yantal baʼal jaantbil. Chéen máans ta tuukul bix kun kuxtal máak tiʼ junpʼéel yóokʼol kaab tuʼux minaʼan óotsilil, mix u muʼyajtaʼal wiʼijil yéetel mix máak kun kʼaʼabéettal u yáantaʼal tumen le gobiernoʼoboʼ. Le baʼaxoʼob maʼalobtak yaan ichil u kaajal Dios bejlaʼaʼ ku yeʼeskoʼob jach yaan u yantal baʼal jaantbil ken joʼopʼok u reinar Jesús yóokʼol le Luʼumaʼ. Le ka taal way Luʼumoʼ tu yeʼesaj jeʼel u páajtal u beetkeʼ, tumen tu tséentaj u milesil máakoʼob chéen yéetel wa jaypʼéel waaj bey xan yéetel junpʼíit kayoʼob (Mat. 14:17, 18; 15:34-36; Mar. 8:19, 20). Le ken káajak u gobernar u Reino Dios yóokʼol le Luʼumaʼ yaan u béeytal profecíaʼob jeʼex lelaʼ: «Yuumtsileʼ bíin u tsʼáa tiʼ teech cháak utiaʼal le iʼinaj bíin a pakʼ teʼ luʼum[oʼ], le luʼumoʼ bíin u beet u yantal yaʼabkach jatsʼuts trigo. [Teʼ kʼiin jeʼeloʼ] a waakaxeʼ bíin yanak yaʼab kúuchil utiaʼal u tséentkuba» (Isa. 30:23).

18, 19. 1) ¿Bix kun béeytal le baʼax ku yaʼalik Isaías 65:20 tak 22? 2) ¿Baʼaxten ku yaʼalik le Biblia «bíin chowakchajak u kuxtal [máak] jeʼel bix u kuxtal junkúul cheʼeʼ»?

¹⁸ Teʼ kʼiinoʼobaʼ yaʼab máakeʼ mix tu tuukuloʼob ku máan bix jeʼel u kajtaloʼob tiʼ junpʼéel maʼalob najeʼ wa ka yanaktiʼob junpʼéel maʼalob meyaj. Teʼ kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ u maas yaʼabil le máakoʼoboʼ ku tsʼáaikoʼob cuenta chéen ku sen kíimskubaʼob meyaj, baʼaleʼ chéen junpʼíit u náajaloʼob utiaʼal u yantal baʼax kʼaʼabéettiʼob bey xan tiʼ u láakʼtsiloʼob. Baʼaleʼ le ayikʼaloʼoboʼ cada kʼiineʼ táan u bin u maas ayikʼaltaloʼob yéetel u tsʼuʼuttaloʼob. Beoraaʼ tukult bix kun pʼáatal le yóokʼol kaab le ken béeychajak le profecíaaʼ: «Máaxoʼob ku beetkoʼob u yotochoʼobeʼ bíin kajlakoʼob ichiloʼob, máaxoʼob pakʼik uvaʼobeʼ bíin u jaantoʼob u yich. Maʼ bíin kajlak yaanal máak tiʼ le naj ku beetaʼal tumen uláakʼ máakiʼ, wa ka jaantaʼak u yich u pakʼal uva tumen [...] yaanal. In kaajaleʼ bíin chowakchajak u kuxtal jeʼel bix u kuxtal junkúul cheʼeʼ; le máaxoʼob  in yéeymajoʼobeʼ bíin u jaantoʼob u yich u meyajoʼob» (Isa. 65:20-22).

¹⁹ ¿Baʼaxten ku yaʼalik le Biblia «bíin chowakchajak u kuxtal [máak] jeʼel bix u kuxtal junkúul cheʼeʼ»? ¿Yaan wa kʼiin tsʼoʼok a waʼatal tu tséel junkúul nojoch cheʼ? ¿Maʼ wa péeknaj a wóol ka ta máansaj ta tuukul bukaʼaj jaʼaboʼob yaan tiʼ le cheʼoʼ? Maʼ xaaneʼ nojchiliʼ ka síij tak u taataʼob a abueloʼobeʼ. Tsʼoʼoleʼ, wa láayliʼ kʼebanoʼoneʼ, maʼ xaaneʼ yaan u seguer u kuxtal maas yaʼab jaʼaboʼob tiʼ toʼon. Baʼaleʼ yoʼolal u nojoch utsil Jéeobaeʼ tsʼoʼok u yaʼalikeʼ, teʼ paraísooʼ yaan u xáantal k-kuxtal ich jeetsʼelil, jeʼex junkúul cheʼeʼ (Sal. 37:11, 29). Yaan u kʼuchul u kʼiinileʼ tak le cheʼob ku xáantal u kuxtaloʼoboʼ yaan k-ilik chéen bey u kuxtal junpʼéel lool yaan tiʼobeʼ, tumen yaan k-ilik u jóokʼloʼob, u nojochtaloʼob bey xan u kíimloʼob.

20. ¿Bix kun antal toj óolal teʼ Paraíso tiʼ tuláakal máax ku tsʼáaikuba tu tséel le Reinooʼ?

²⁰ Toj óolal. Bejlaʼeʼ saajkoʼon k-kʼojaʼantal wa k-kíimil. Baʼaleʼ jeʼel u páajtal u yaʼalaʼaleʼ, tuláakloʼon yaantoʼon junpʼéel kʼojaʼanil ku kʼaabaʼtik kʼeban. Lelaʼ chéen letiʼe u kuxtal Jesús tu kʼubaj jeʼel u páajtal u tsʼakikoʼ (Rom. 3:23; 6:23). Ichil le mil jaʼaboʼob kun gobernar Jesús yéetel le 144,000 yéeyaʼanoʼoboʼ, yaan u luʼskoʼob jujunpʼíitil u kʼeban le máaxoʼob kun meyajtik Dios yéetel chúukaʼan óolaloʼ. Teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ yaan u béeytal le baʼax tu yaʼalaj le profeta Isaíasoʼ: «Mix juntúul kajnáal bíin u yaʼal: Kʼojaʼanen. [Dioseʼ] bíin u [perdonart] u siʼipiloʼob» (Isa. 33:24). Yaan u kʼuchul u kʼiinileʼ maʼ kun antal máakoʼob chʼóoptakoʼob, kóoktakoʼob mix uláakʼ clase kʼojaʼanil ken u muʼyajtoʼob (xok Isaías 35:5, 6). Mix junpʼéel kʼojaʼanil kun talamtal tiʼ Jesús u tsʼakik. Le máaxoʼob kun kajtaloʼob yáanal u Reino Diosoʼ yaan u láaj tojtal u yóoloʼob.

21. 1) ¿Baʼax kun úuchul tiʼ le kíimiloʼ? 2) ¿Baʼaxten ku líiʼsik a wóol le baʼax ku yaʼalik le Bibliaaʼ?

²¹ ¿Baʼax túun kun úuchul tiʼ le kíimil ku taal tu yoʼolal le kʼeban yéetel tu yoʼolal le kʼojaʼaniloʼoboʼ? Lelaʼ letiʼe «u tsʼook enemigo» yaantoʼonoʼ, tumen mix máak jeʼel u páajtal u púutsʼul tiʼeʼ (1 Cor. 15:26). ¿Baʼaleʼ maas wa yaan u páajtalil le kíimil tiʼ Jéeobaoʼ? Ilawil baʼax ku yaʼalik profeta Isaías: «Bíin u xuʼuls junpuliʼ le kíimiloʼ, bíin u choʼo u jaʼil u yich tuláakal máak» (Isa. 25:8). Chéen máans ta tuukul bix kun úuchul lelaʼ. Maʼ kun antal velorioʼob, cementerioʼob mix u yoʼtaʼal juntúul máax ku kíimil. Baʼaxeʼ yaan k-okʼol yéetel kiʼimak óolal ken k-il u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼob tumen Jéeobaoʼ (xok Isaías 26:19). Bey kun utskíintbil tuláakal le baʼaxoʼob tu kʼaskúuntaj le kíimiloʼ.

22. ¿Baʼax kun úuchul ken tsʼoʼokok u béeykuntik le Reino tuláakal le baʼax u tukultmaj u beetik Dios utiaʼal le Luʼumaʼ?

²² Ken tsʼoʼokok le mil jaʼaboʼoboʼ, le Reinooʼ tsʼokaʼaniliʼ xan u láaj béeykuntik le baʼax u tukultmaj Dios utiaʼal le Luʼumaʼ. Cristo túuneʼ yaan u sutik le Reino tiʼ u Taataoʼ (1 Cor. 15:25-28). Tuláakal máakeʼ minaʼan u kʼeban, tsʼoʼoleʼ yaan u tsʼok túuntaʼal u yóoloʼob le ken jáalkʼabtaʼak Satanás teʼ tuʼux kʼalaʼanoʼ. Tu tsʼookeʼ Cristoeʼ yaan u xuʼulsik tiʼ Satanás bey xan le máaxoʼob  ken u tsʼáaubaʼob tu tséeloʼ (Gén. 3:15; Apo. 20:3, 7-10). Baʼaleʼ tuláakal le máaxoʼob ken u yaabiltoʼob Jéeoba yéetel kun meyajtik yéetel chúukaʼan óolaloʼ yaan u kuxtaloʼob utiaʼal minaʼan u xuul. Maʼ xaaneʼ minaʼan u tʼaanil utiaʼal u yaʼalaʼal jach bix le kuxtal kun antaloʼ. Tumen le xiiboʼob yéetel le koʼoleloʼob kun chúukpajal u yóol u meyajtoʼob Diosoʼ yaan u tsʼaʼabaltiʼob «u kiʼichkelem jáalkʼabtajil u paalal Dios» (Rom. 8:21).

23, 24. 1) ¿Baʼaxten k-jach creertik yaan u béeytal le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Diosoʼ? 2) ¿Baʼax tsʼoʼok a chʼaʼtuklik a beetik?

²³ Le baʼaxoʼob ku yaʼalik Diosoʼ maʼ chéen jeʼex junpʼéel wayakʼeʼ. ¿Baʼaxten k-aʼalik beyoʼ? Kʼaʼajaktech le baʼax tu yaʼalaj Jesús t-ilaj tu yáax xookil le libroaʼ. Letiʼeʼ tu kaʼansaj tiʼ u disipuloʼob ka u kʼáatoʼob tiʼ Jéeoba ich payalchiʼ: «Taalak a Reino, beetaʼak baʼax a kʼáat teʼ kaʼanoʼ bey xan way Luʼumeʼ» (Mat. 6:9, 10). U Reino Dioseʼ maʼ chéen junpʼéel tsikbaliʼ, jach tu jaajil yaan. Teʼ kʼiinoʼobaʼ táan u gobernar teʼ kaʼanoʼ. Ichil le cien jaʼaboʼob káajak u gobernaroʼ tsʼoʼok u béeykuntik yaʼab tiʼ le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Jéeobaoʼ, jeʼex u yilaʼal teʼ múuchʼuliloʼoboʼ. Tuláakal baʼax u yaʼalmaj u beetik Dioseʼ yaan u láaj béeytal ken gobernartaʼak tuláakal le Luʼum tumen u Reinooʼ. ¡Leloʼ jach yaan u yúuchul!

²⁴ Toʼoneʼ k-jach ojel yaan u gobernar u Reino Dios yéetel yaan u láaj béeytal cada junpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob u yaʼalmaj Jéeobaoʼ. ¿Baʼaxten k-jach ojel? Tumen ¡U REINO DIOSEʼ TÁAN U GOBERNAR! Bey túunoʼ cada juntúul tiʼ toʼoneʼ unaj u tuklik: «¿Táan wa in chaʼik u nuʼuktaʼal in kuxtal tumen u Reino Dios?». Unaj k-beetik tuláakal le ku páajtal utiaʼal k-eʼesik tiaʼanoʼon tu tséel le Reino desde bejlaʼaʼ, beyoʼ yaan u páajtal k-kuxtal mantatsʼ yáanal u nuʼuktaj.