Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Nthowa, Unenesko, na Umoyo

Nthowa, Unenesko, na Umoyo

Namwe mukwenera kuti mukukondwa para mwapokera uthenga uwemi. Nakuti pali uthenga uwemi chomene kwa imwe na ŵakutemweka ŵinu.

Uthenga uwemi uwu uli mu Baibolo. Buku ili likalembeka na nkhongono ya Yehova Chiuta, uyo ni Mlengi wa vinthu vyose. Mu buku ili, tiyowoyenge chomene ivyo vili mu mabuku ghanayi agho ghali na uthenga uwemi kwa waliyose wa ise. Mabuku agha ghakumanyikwa na mazina gha ŵanthu awo ŵakaghalemba: Mateyu, Mariko, Luka, na Yohane.

Mabuku ghanayi agha, ŵanthu ŵanandi ŵakughachema kuti Ivangeli. Ghose ghanayi ghakulongosora ivangeli, panji makani ghawemi, gha Yesu. Ghakulongosora kuti Yesu ndiyo ni nthowa iyo Chiuta wazamuponoskera ŵanthu. Kweniso ghakuti para Ufumu wakuchanya wamba kuwusa, ŵanthu wose awo ŵali na chipulikano mwa Yesu ŵazamutumbikika.—Mariko 10:17, 30; 13:13.

CHIFUKWA WULI PALI MABUKU GHA MAKANI GHAWEMI GHANAYI?

Nyengo zinyake mungajifumba kuti chifukwa wuli Chiuta wakazomerezga kuti paŵe mabuku ghanayi ghakulongosora umoyo wa Yesu na visambizgo vyake.

Pali uwemi kuti ivyo Yesu wakayowoya na kuchita vilembeke na ŵanthu ŵakupambanapambana. Kuti mupulikiske, tiyelezgere kuti ŵanthu ŵanayi ŵimilira pafupi na msambizgi wakumanyikwa chomene ndipo ŵakupulikizga ivyo wakuyowoya. Kunthazi kwa msambizgi uyu kwimilira wakusonkheska msonkho. Kumalyero kwimilira dokotala. Kumazere kwimilira mulovi uyo ni mubwezi wa msambizgi uyu. Ndipo munthu wachinayi wimilira kumanyuma, wakulaŵilira waka, kweniso ni muchoko pa wose. Wose ŵanayi mbakugomezgeka, ndipo waliyose wakukhumba wasangepo fundo yakuti walembe. Usange waliyose wangalemba ivyo msambizgi uyu wakuyowoya na kuchita, ndikuti waliyose wangalemba fundo mwakupambana na munyake. Kweni para ise tingawona nkhani zose zinayi, na kukumbuka kuti waliyose uyo walembanga wanguŵa na chilato chake, tingapulikiska makora ivyo msambizgi yura wakasambizga na kuchita. Ichi chikulongora waka umo ise tingawovwilikira chifukwa cha kuŵa na mabuku ghanayi ghakuyowoya vya Yesu, uyo ni Msambizgi Waluso.

Pakulutilira na chiyelezgero ichi, tiyowoye kuti munthu wamsonkho yura wakukhumba kovwira Ŵayuda. Ntheura wakulemba ivyo msambizgi wakusambizga na kuchita mwakuti wawovwire Ŵayuda. Dokotala wakukhumba kulongosora vya kuchizga ŵalwari panji ŵakupendera, ntheura wakuleka kulemba vinthu vinyake ivyo wamsonkho walemba, panji wakuvilemba mu nthowa yinyake. Mubwezi wa msambizgi yura wakuyowoya chomene vya umo msambizgi wakajipulikiranga kweniso nkharo yake. Munthu wachinayi wakulemba mwakudumura waka. Kweni ivyo waliyose walemba ni vyaunenesko. Ndimo mabuku ghanayi ghakuyowoya vya Yesu ghakutovwilira kuti tipulikiske ivyo wakachitanga, kusambizga, na wunthu wake.

Nyengo zinyake ŵanthu ŵakuyowoya vya “Makani Ghawemi gha Mateyu” panji “Makani Ghawemi gha Yohane.” Uwu mbunenesko, chifukwa mose muli “makani ghawemi ghakuyowoya vya Yesu Khristu.” (Mariko 1:1) Enya, mabuku ghose ghanayi gha makani ghawemi ghakuyowoya vya Yesu.

Ŵanandi awo ŵakusambira Mazgu gha Chiuta ŵayezgapo kuyaniska ivyo vili kulembeka mu mabuku gha Mateyu, Mariko, Luka, na Yohane. Mulembi munyake wa ku Siriya wakayezgapo kuchita nthena cha m’ma 170 C.E. Wakawona kuti mabuku ghanayi agha ngaunenesko kweniso ngakufuma kwa Chiuta, ndipo wakalemba buku (Diatessaron) lakulongosora vya umoyo wa Yesu na uteŵeti wake.

Buku ili la Yesu ni Nthowa, Unenesko, na Umoyo nalo likulongosora makora vinthu vinandi. Chifukwa ntchakuti sono tikupulikiska makora mauchimi na ntharika za Yesu na kufiskika kwake. Ivi vyatovwira kuti tilongosore makora ivyo wakayowoya na kuchita, kweniso kuyana na umo vinthu vikachitikira. Nakuti ŵanthu awo ŵakufukura vyapasi ŵabowozga vinthu vinyake ivyo vyatovwira kuti timanye makora fundo zinyake kweniso ivyo ŵalembi ŵakaghanaghananga. Kweni mu malo ghanyake palije uyo wangayowoya ndendende umo vinthu vikachitikira. Ndipouli, buku la Yesu ni Nthowa, Unenesko, na Umoyo likulongosora vinthu ivyo ni vyakupulikikwa na vyakulongosoka.

NTHOWA, UNENESKO, NA UMOYO

Apo mukuŵazga buku ili, yezgani kukumbuka fundo yikuru iyo yalembekera imwe na ŵakutemweka ŵinu. Kumbukani kuti Yesu wakaphalira mpositole Tomasi kuti: “Ine ndine nthowa, unenesko, na umoyo. Palije uyo wakwiza kwa Adada kwambura kwizira mwa ine.”—Yohane 14:6.

Buku ili limovwiraninge kumanya kuti Yesu ni “nthowa” nadi. Mungayowoya na Yehova Chiuta mu lurombo kwizira mwa Yesu pera. Kweniso Yesu ni nthowa para tikukhumba kuti tiphemane na Chiuta. (Yohane 16:23; Ŵaroma 5:8) Ntheura, Yesu ndiyo ni nthowa yekha iyo tingaŵira ŵabwezi na Chiuta.

Yesu ni “unenesko.” Vyose ivyo wakayowoyanga na kuchita vikaŵa vyaunenesko. Panji titi, unenesko ukagona mwa Yesu. Wakafiska mauchimi ghanandi, agho ghakazgoka “enya” kwizira mwa iyo.” (2 Ŵakorinte 1:20; Yohane 1:14) Mauchimi agha ghakutovwira kumanya ntchito yikuru iyo Yesu wakachita kuti khumbo la Chiuta lifiskike.—Chivumbuzi 19:10.

Yesu Khristu ni “umoyo.” Yesu wakati wapeleka umoyo na ndopa zake kuŵa chiwombolero, wakatovwira kuti tizakasange “umoyo wanadi,” ndiko kuti, “umoyo wamuyirayira.” (1 Timote 6:12, 19; Ŵaefeso 1:7; 1 Yohane 1:7) Wazamulongoraso kuti iyo ni “umoyo” ku ŵanthu ŵanandi awo ŵali kufwa. Ŵanthu aŵa wazamuŵawuska, ŵazamuŵaso ŵamoyo na chigomezgo cha kukhala mu Paradiso muyirayira.—Yohane 5:28, 29.

Tose tikwenera kumanya udindo uwo Yesu wali nawo kuti wafiske khumbo la Chiuta. Ntheura sambirani vinandi vya Yesu, uyo ni nthowa, unenesko, na umoyo.