Seguradong gikapoy si Jesus human sa tibuok gabiing pag-ampo ug pagpilig 12 ka apostoles. Buntag na, pero duna gihapon siyay kusog ug gusto niyang motabang sa mga tawo. Gihimo niya kini sa bukid sa Galilea, dili ra layo sa Capernaum, ang sentro sa iyang buluhaton.

Daghan kaayong tawo gikan sa lagyong dapit ang miadto kaniya. Dunay gikan sa habagatan, sama sa Jerusalem ug sa ubang dapit sa Judea. Ang uban pod gikan sa amihanan-kasadpan, sa baybayong mga siyudad sa Tiro ug Sidon. Nganong miadto man sila kang Jesus? “Aron mamati kaniya ug magpaayo sa ilang mga sakit.” Ug mao nay nahitabo—giayo “silang tanan” ni Jesus. Tiaw mo na! Ang tanang masakiton naayo. Gipang-ayo sab ni Jesus kadtong “gidemonyohan,” mga tawong gisamok sa daotang mga anghel ni Satanas.—Lucas 6:17-19.

Pagkahuman, si Jesus nangitag patag nga lugar sa maong bukid ug gitapokan siya sa mga tawo. Tingali milingkod duol niya ang iyang mga tinun-an, ilabina ang 12 ka apostoles. Ang tanan gusto nang maminaw sa maong magtutudlo nga dunay gahom sa paghimog mga milagro. Gipahayag ni Jesus ang usa ka wali nga mohatag ug kaayohan sa iyang mamiminaw. Sukad adto, daghan pa ang nakabenepisyo niini. Kita pod makabenepisyo niini nga wali kay gitudlo sa simple ug tin-awng paagi ang lawom nga mga kamatuoran. Gihisgotan ni Jesus ang mga butang ug buluhaton nga pamilyar sa mga tawo. Tungod niini, ang iyang gitudlo daling masabtan sa tanang gustong mosunod sa sukdanan sa Diyos ug makabatog maayong kinabuhi. Unsang importanteng mga punto sa wali ni Jesus ang makatabang nato?

Kitang tanan gusto gayong malipay. Nahibalo si Jesus niini, maong iyang gihisgotan kon kinsa ang tinuod nga malipayon. Seguradong interesado niini ang iyang mga mamiminaw. Pero lagmit dunay nakapalibog nila.

Siya miingon: ‘Malipayon kadtong giuhaw sa giya sa Diyos, kay ila ang Gingharian sa langit. Malipayon kadtong nagbangotan, kay sila pagahupayon. . . . Malipayon kadtong gigutom ug giuhaw sa pagkamatarong, kay sila pagabusgon. . . . Malipayon kadtong gilutos tungod sa pagkamatarong, kay ila ang Gingharian sa langit. Malipayon mo dihang kamo pakaulawan ug lutoson . . . tungod kanako. Pagsadya ug lukso sa kalipay.’—Mateo 5:3-12.

Unsa nga kalipay ang gipasabot ni Jesus? Wala siya magpasabot sa kalipay nga bation dihang maglingawlingaw. Labaw pa niini ang tinuod nga kalipay. Naglakip kini ug pagkakontento ug pagkatagbaw sa kinabuhi.

Si Jesus miingon nga ang tinuod nga malipayon mao ang mga tawong gustong magpagiya sa Diyos, naguol kay makasasala sila, ug kadtong nakaila ug nag-alagad sa Diyos. Bisan pag gidumtan o gilutos sila tungod sa pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos, malipayon sila kay nahibalo nga napahimut-an nila ang Diyos ug panalanginan silag kinabuhing walay kataposan.

Daghang tawo ang nagtuo nga malipayon ka kon dato ka ug kanunayng makalingawlingaw. Pero lahi ang giingon ni Jesus. Lagmit natingala ang iyang mga mamiminaw dihang siya miingon: “Alaot kamong mga dato, kay inyo nang natagamtam ang tanang kaharuhay. Alaot kamong mga busog karon,  kay kamo gutomon. Alaot kamong nagsadya karon, kay kamo magbangotan ug manghilak. Alaot kamo dihang dayegon kamo sa tanang tawo, kay kini usab ang gihimo sa ilang mga katigulangan ngadto sa mini nga mga propeta.”—Lucas 6:24-26.

Nganong alaot man ang dato, kadtong nagsadya, ug gidayeg? Kon nakapokus siya niining mga butanga, posibleng mabiyaan niya ang pag-alagad sa Diyos ug mawad-an sa tinuod nga kalipay. Wala mag-ingon si Jesus nga kon pobre o gigutom ka, malipayon ka. Pero mga pobre ang kasagarang modawat sa gitudlo ni Jesus ug makabaton sa tinuod nga kalipay.

Nagtumong sa iyang mga tinun-an, si Jesus miingon: “Kamo ang asin sa yuta.” (Mateo 5:13) Siyempre, dili sila literal nga asin. Ang asin gamiton sa pagpreserbar. Didto sa templo sa Diyos, dunay dakong tapok sa asin sa kilid sa altar nga gamiton alang sa mga halad. Ang asin sab nagrepresentar sa kondisyon nga dili madunot o dili madaot. (Levitico 2:13; Ezequiel 43:23, 24) Ang mga tinun-an ni Jesus mao ang “asin sa yuta” kay sila makatabang sa mga tawo nga mapreserbar o maampingan ang ilang relasyon sa Diyos ug malikayan ang pagkadaot sa moral. Ang ilang mensahe makapreserbar gayod sa kinabuhi sa tanang modawat niini.

Giingnan sab niya ang mga tinun-an: “Kamo ang kahayag sa kalibotan.” Ang lampara dili gayod takloban ug basket kondili ibutang sa tungtonganan aron mohayag ang palibot. Busa si Jesus miawhag: “Palamdaga ang inyong kahayag atubangan sa mga tawo aron ilang makita ang inyong maayong mga buhat ug himayaon ang inyong Amahan nga anaa sa langit.”—Mateo 5:14-16.

Para sa Hudiyong mga lider sa relihiyon, si Jesus naglapas sa Balaod sa Diyos maong nagsabot sila nga patyon siya. Busa walay lipodlipod si Jesus nga miingon: “Ayaw ninyo hunahunaa nga mianhi ko aron himoong walay pulos ang Balaod o ang basahon sa mga Propeta. Mianhi ko sa pagtuman niana.”—Mateo 5:17.

Dako gayod ug pagtahod si Jesus sa Balaod sa Diyos maong gidasig niya ang uban nga tahoron sab kini. Gani siya miingon: “Si bisan kinsa nga maglapas sa usa sa mga sugo niini ug magtudlo usab sa uban sa paglapas niini dili takos sa Gingharian sa langit.” Iyang gipasabot nga dili  gayod makasulod sa Gingharian ang maong tawo. Siya miingon: “Apan si bisan kinsa nga magtuman ug magtudlo niini takos sa Gingharian sa langit.”—Mateo 5:19.

Gisaway ni Jesus bisan ang panghunahuna nga moresulta sa paglapas sa Balaod sa Diyos. Human hisgoti ang balaod nga “Dili ka magpatay,” si Jesus midugang: “Si bisan kinsa nga magpadayon sa pagkasuko sa iyang igsoon manubag sa korte sa hustisya.” (Mateo 5:21, 22) Bug-at nga sala kon ang usa padayong masuko, kay kini lagmit moresultag pagpatay. Gani, gipatin-aw ni Jesus kon unsang paningkamot ang himoon aron mabatonan ang maayong relasyon sa uban: “Kon magdala ka sa imong gasa ngadto sa halaran ug didto mahinumdom ka nga ang imong isigkatawo may kahiubos kanimo, biyai ang imong gasa atubangan sa halaran, ug lakaw. Pakigdait una sa imong igsoon ug human niana, balik ug ihalad ang imong gasa.”—Mateo 5:23, 24.

Ang Balaod nagdili usab sa pagpanapaw. Si Jesus miingon: “Nakadungog mo niini: ‘Dili ka manapaw.’ Apan sultihan ko kamo nga si bisan kinsa nga magpadayon sa pagtan-aw sa usa ka babaye ug maibog kaniya nakapanapaw na diha sa iyang kasingkasing.” (Mateo 5:27, 28) Si Jesus wala magtumong sa dili tinuyo nga paghunahunag imoral kondili iyang gipasiugda ang kaseryoso kon ang usa “magpadayon sa pagtan-aw.” Ang pagpadayon sa pagtan-aw makapukaw sa pangibog. Dayon kon dunay kahigayonan, lagmit moresulta kinig pagpanapaw. Unsay himoon aron malikayan kini? Dakong sakripisyo ang gikinahanglan. Si Jesus miingon: “Kon makasala ka tungod sa imong tuo nga mata, lugita kini ug isalibay. . . . Kon makasala ka tungod sa imong tuong kamot, putla kini ug isalibay.”—Mateo 5:29, 30.

Mosugot ang uban nga maputlag tiil o kamot aron masalbar ang ilang kinabuhi. Dili ikatingala nga si Jesus miingon nga mas maayo pang “isalibay” ang bisan unsa, bisan pag sama kini ka importante sa mata o kamot, aron malikayan ang imoral nga panghunahuna ug ang mga resulta niini. Si Jesus mipatin-aw: “Mas maayo pa nga mawad-an kag kamot kay sa maadto ang imong tibuok lawas sa Gehenna” (sunoganag basura sa gawas sa paril sa Jerusalem), nga nagpasabot ug permanenteng kalaglagan.

Mitambag pod si Jesus kon unsay himoon dihang ang uban makapasakit nato. Siya miingon: “Ayawg sukli ang usa nga daotan, apan si bisan kinsa nga mosagpa sa imong tuo nga aping, itahan usab kaniya ang pikas.” (Mateo 5:39) Wala kana magpasabot nga dili na nimo panalipdan ang kaugalingon ug ang imong pamilya sa kapeligrohan. Naghisgot si Jesus ug pagsagpa, nga dili makaangol o makamatay, pero makainsulto. Ang ipasabot ni Jesus nga kon dunay makig-away o makiglalis nimo, sagpaon ba ka o insultohon, ayawg sukol.

Nahiuyon kana nga tambag sa balaod sa Diyos nga higugmaon ang isigkatawo. Maong gitambagan ni Jesus ang iyang mga mamiminaw:  “Padayong higugmaa ang inyong mga kaaway ug padayong iampo kadtong naglutos kaninyo.” Iyang gisulti kon nganong angay ning himoon: “Aron inyong mapamatud-an nga kamo mga anak sa inyong Amahan nga anaa sa langit, kay siya nagpasubang sa iyang adlaw sa mga daotan ug sa mga maayo.”—Mateo 5:44, 45.

Sa pagsumaryo niining bahina sa iyang wali, si Jesus miingon: “Kamo kinahanglang mahimong hingpit kay ang inyong langitnong Amahan hingpit.” (Mateo 5:48) Wala gayod siya magpasabot nga ang mga tawo mahingpit karon. Pero kon sundogon nato ang Diyos, mahimo natong higugmaon bisan ang atong mga kaaway. Sa laing pagkasulti: “Padayong magmaluluy-on, maingon nga ang inyong Amahan maluluy-on.”—Lucas 6:36.

Sa pagpadayon sa iyang wali, gidasig ni Jesus ang iyang mga mamiminaw: “Pagbantay nga ang inyong pagbuhat ug matarong dili ninyo himoon atubangan sa mga tawo sa tuyo nga ila kining makita.” Gisaway ni Jesus ang mga nagpakaaron-ingnong diyosnon, ug siya miingon: “Kon maghatag kag mga gasa sa kaluoy, ayaw pagpahuyop ug trompeta sa imong unahan, sama sa ginabuhat sa uban . . . nga nagpakaaron-ingnong matarong.” (Mateo 6:1, 2) Mas maayong dili ibandilyo kon mohatag ug gasa sa kaluoy.

Dayon si Jesus miingon: “Kon mag-ampo mo, ayawg sundoga ang mga tigpakaaron-ingnon, kay sila ganahang mag-ampo nga nagtindog diha sa mga sinagoga ug sa mga eskina sa dagkong kadalanan aron makita sa mga tawo.” Siya midugang: “Kon mag-ampo ka, sulod sa usa ka kuwarto ug sirhi ang pultahan, dayon pag-ampo sa imong langitnong Amahan.” (Mateo 6:5, 6) Dili supak si Jesus sa tanang pag-ampo diha sa publiko, kay nag-ampo man sab siya sa publiko. Ang iyang gisaway mao ang paagi sa pag-ampo nga gihimo aron magpasikat ug magpabilib sa uban.

Iyang gitambagan ang mga tawo: “Dihang mag-ampo, ayawg balikbalika ang samang mga pulong ingon sa ginahimo sa katawhan sa kanasoran.” (Mateo 6:7) Wala ipasabot ni Jesus nga sayop ang pag-ampo kanunay bahin sa usa ka butang. Ang iyang gisaway mao ang balikbalik nga paggamit ug memoryadong mga pulong. Dayon iyang gihatag ang modelong pag-ampo nga naglakip sa pito ka hangyo. Ang unang tulo ka hangyo maoy bahin sa katungod sa Diyos ingong magmamando ug sa iyang katuyoan—nga balaanon ang iyang ngalan, moabot ang iyang Gingharian, ug matuman ang iyang kabubut-on. Kini ang unahon diha sa pag-ampo sa dili pa mohimog personal nga mga hangyo sama sa pagkaon adlaw-adlaw, pagpangayog pasaylo sa mga sala, paghangyo nga dili madaog sa tentasyon, ug maluwas gikan sa daotan.

Importante ba kaayo nato ang atong kabtangan? Gidasig ni Jesus ang mga tawo: “Hunong na mo sa  pagtigom ug mga bahandi sa yuta, diin may insekto ug taya nga mangutkot ug may mga kawatan nga manglungkab ug mangawat.” Tinuod gyod kini! Ang bahandi puwedeng mawala, ug dili kini garantiya nga atong mapalipay ang Diyos. Busa si Jesus miingon: “Pagtigom mog mga bahandi sa langit.” Mahimo nato ni kon atong unahon ang pag-alagad sa Diyos. Wala gayoy makailog sa atong maayong relasyon sa Diyos o sa ganti niini nga kinabuhing walay kataposan. Tinuod gyod ang giingon ni Jesus: “Kon asa ang imong bahandi, atua usab ang imong kasingkasing.”—Mateo 6:19-21.

Aron ipasiugda kini nga punto, si Jesus mihatag ug ilustrasyon: “Ang lampara sa lawas mao ang mata. Busa kon ang imong mata nakapokus, ang imong tibuok lawas hayag. Apan kon ang imong mata masinahon, ang imong tibuok lawas ngitngit.” (Mateo 6:22, 23) Sa mahulagwayong paagi, kon tin-aw atong mata, mora kinig hayag nga lampara sa atong lawas. Aron motin-aw atong mata, kinahanglang nakapokus ni sa usa ka butang; kon dili, mabatonan nato ang sayop nga panglantaw sa kinabuhi. Kon magpokus ta sa pagpangitag bahandi imbes sa pag-alagad sa Diyos, ang atong “tibuok lawas ngitngit,” ug lagmit dili na ta magmatinud-anon.

Dayon mihatag si Jesus ug puwersadong ilustrasyon: “Walay ulipon nga makaalagad ug duha ka agalon; kay dumtan niya ang usa ug higugmaon ang lain, o unongan niya ang usa ug tamayon ang lain. Dili mahimo nga magpaulipon mo sa Diyos ug sa Bahandi.”—Mateo 6:24.

Tingali nabalaka ang ubang mamiminaw bahin sa ilang materyal nga panginahanglan. Busa iya silang gipasaligan nga dili angayng mabalaka kon unahon nila ang pag-alagad sa Diyos. “Panid-i pag-ayo ang mga langgam; sila wala magpugas o mag-ani o magtigom diha sa mga kamalig, apan ang inyong langitnong Amahan nagapakaon kanila.”—Mateo 6:26.

Unsa poy makat-onan bahin sa mga lirio sa kapatagan? Gihisgotan ni Jesus nga “si Solomon,  bisan sa iyang kadato, wala makasul-ob ug besti nga sama ka nindot nianang sa mga lirio.” Unsay gipakita niini? “Kon ingon niana ang pagbesti sa Diyos sa mga tanom sa kapatagan, nga ania karon ug ugma isalibay sa kalayo, dili ba mas labaw pa nga kamo iyang bestihan?” (Mateo 6:29, 30) Si Jesus miingon: “Ayaw gayod pagkabalaka ug moingon, ‘Unsa may among kan-on?’ o, ‘Unsa may among imnon?’ o, ‘Unsa may among isul-ob?’ . . . Ang inyong langitnong Amahan nahibalo nga gikinahanglan ninyo kining tanan. Busa unaha kanunay ang pagpangita sa Gingharian ug sa pagkamatarong sa Diyos, ug ang tanang ubang butang igadugang ra kaninyo.”—Mateo 6:31-33.

Ang mga apostoles ug sinserong mga tawo gustong magkinabuhi sa paagi nga makapalipay sa Diyos, pero lisod kana sa ilang kahimtang. Pananglitan, daghang Pariseo ang estrikto ug kusog kaayong manaway. Busa gidasig ni Jesus ang iyang mga mamiminaw: “Ayaw na panghukom aron dili mo hukman; kay kamo iyang hukman sumala sa inyong paghukom sa uban.”—Mateo 7:1, 2.

Peligroso gayong sundon ang giya sa hinawayon kaayong mga Pariseo. Si Jesus naghatag ug ilustrasyon: “Ang tawong buta makagiya ba ug laing buta? Dili ba pareho silang mahulog sa kanal?” Busa unsaon pagtratar sa mga mamiminaw ni Jesus ang ilang isigkatawo? Kinahanglang dili sila manaway kay bug-at kini nga sala. Si Jesus nangutana: “Unsaon nimo pag-ingon sa imong igsoon, ‘Igsoon, kuhaon nako ang uhot nga naa sa imong mata,’ samtang wala nimo tagda ang salagunting diha sa imong mata? Salingkapaw! Kuhaa una ang salagunting sa imong mata aron maklaro nimo kon unsaon pagkuha sa uhot nga naa sa mata sa imong igsoon.”—Lucas 6:39-42.

Wala ni magkahulogan nga ang mga tinun-an dili na makahukom sa uban gamit ang ilang gahom sa pagsabot. Giawhag sila ni Jesus: “Ayaw ihatag sa mga iro ang butang nga balaan ug ayaw iitsa sa mga baboy ang inyong mga perlas.” (Mateo 7:6) Ang mga kamatuoran sa Pulong sa Diyos bililhon kaayo, sama sa perlas. Kon ang ubang tawo mogawi nga morag hayop, nga walay apresasyon niining bililhong kamatuoran, kinahanglan silang biyaan sa mga tinun-an ug pangitaon kadtong andam modawat.

Naghisgot na sab si Jesus bahin sa pag-ampo ug iyang gipasiugda nga kinahanglang regular kining himoon. “Padayon sa pagpangayo, ug kamo pagahatagan.” Ang Diyos andam motubag sa mga pag-ampo, sumala sa punto sa pangutana ni Jesus: “Kon pangayoan mog tinapay sa inyong anak, hatagan ba ninyo siyag bato? . . . Busa kon kamo, bisan tuod daotan, mahibalong mohatag ug maayong mga gasa sa inyong mga anak, labaw na gyod ang inyong Amahan nga anaa sa langit! Siya mohatag ug maayong mga butang niadtong nagapangayo kaniya.”—Mateo 7:7-11.

Dayon gihisgotan ni Jesus ang nabantog sa ulahi nga lagda bahin sa pagpakiglabot sa uban: “Buhata sa uban ang tanan nga gusto ninyong buhaton nila kaninyo.” Dili ba maayong ipadapat nato ning tambaga dihang makiglabot sa uban? Pero lisod kining himoon, kay si Jesus miingon: “Sulod mo agi sa sigpit nga ganghaan, kay lapad ang ganghaan ug luag ang dalan padulong sa kalaglagan, ug daghan  ang nagasulod agi niini; samtang sigpit ang ganghaan ug hiktin ang dalan padulong sa kinabuhi, ug diyutay ra ang nakakaplag niini.”—Mateo 7:12-14.

Dunay gustong magpahisalaag sa mga tinun-ang nagsubay sa dalan sa kinabuhi, maong gipasidan-an sila ni Jesus: “Pagbantay sa mini nga mga propeta nga manganha kaninyo nga magpakaaron-ingnong karnero, apan sa pagkatinuod sila maoy mga lobo nga manunukob.” (Mateo 7:15) Miingon si Jesus nga mailhan ang maayo ug daotang kahoy depende sa bunga niini. Ingon ana sab ang mga tawo. Busa atong mailhan ang mini nga mga propeta pinaagi sa ilang pagtulon-an ug binuhatan. Gipatin-aw ni Jesus nga dili lang sa sinultihan mailhan ang iyang tinun-an kondili sa binuhatan sab. Nangangkon ang uban nga si Jesus ang ilang Ginoo, pero komosta kon wala nila buhata ang kabubut-on sa Diyos? Si Jesus moingon kanila: “Wala gyod ko makaila ninyo! Pahilayo kanako, kamong mamumuhat ug daotan!”—Mateo 7:23.

Gitapos ni Jesus ang iyang wali pinaagi sa pag-ingon: “Ang matag usa nga mamati sa akong gipamulong ug mobuhat niini mahisama sa usa ka tawong maalamon nga nagtukod sa iyang balay diha sa bato. Ug mibundak ang ulan ug mibul-og ang baha ug mihuros ang kusog nga hangin, apan ang balay wala mahugno kay kini gitukod man diha sa bato.” (Mateo 7:24, 25) Nganong wala maunsa ang balay? Tungod kay ang tawo “nagkalot ug lawom ug nagpahiluna sa pundasyon niini diha sa bato.” (Lucas 6:48) Busa labaw pa ang gikinahanglan kay sa pagpamati lang sa gitudlo ni Jesus. Kinahanglan tang maningkamot sa ‘pagbuhat niini.’

Pero komosta kadtong ‘magpatalinghog sa mga pulong’ apan “dili mobuhat niini”? Siya “mahisama sa usa ka tawong buangbuang nga nagtukod sa iyang balay ibabaw sa balas.” (Mateo 7:26) Seguradong mahugno ang maong balay tungod sa ulan, baha, ug hangin.

Niini nga wali, ang mga tawo nahingangha pag-ayo sa paagi sa pagtudlo ni Jesus. Nanudlo siya nga may awtoridad, dili sama sa mga lider sa relihiyon. Lagmit daghang mamiminaw ang nahimong iyang mga tinun-an.