Иса Мәсиһ, еһтимал ки, Кәфәрнаһумда оланда фәрисиләри тәнбеһ едир. Һәмин ҝүн бир гәдәр сонра о јахынлыгдакы Ҹәлилә дәнизинә ҝедир. Орада бөјүк издиһам топлашыр. О, гајыға минир, саһилдән араланыр вә саһилдә топлашанлара сәмави Падшаһлыг барәдә тәлим вермәјә башлајыр. Бу мөвзуја даир о, чохлу нүмунәләр, мәсәлләр чәкир. Бу мәсәлләр инсанлара јахшы таныш олан шејләрдәндир. Буна ҝөрә дә онлар Падшаһлыг мөвзусуну һәр тәрәфли баша дүшүрләр.

Әввәлҹә о, тохум сәпән әкинчидән данышыр. Тохумлардан бәзиси јол кәнарына дүшүр вә гушлар ҝәлиб онлары дәнләјир. Диҝәрләри торпағы аз олан дашлыға дүшүр. Бурада торпаг аз олдуғундан көкү дәринә ҝедә билмир вә ҹүҹәрән биткиләр ҝүнәшин истисиндән солур. Бир башгалары тиканлыға дүшүр вә бөјүјәндә тикан онлары боғур. Бәзиләри исә мүнбит торпаға дүшүр вә бар ҝәтирир: бири јүзгат, бири алтмышгат, о бириси исә отузгат (Мәтта 13:8).

Диҝәр мәсәлдә Иса пејғәмбәр Аллаһын Падшаһлығыны бир адамын торпаға тохум сәпмәсинә бәнзәдир. Бу мәсәлдә һәмин адам јатыр, дурур, тохум исә јаваш-јаваш бөјүјүр. О, бунун неҹә баш вердијини билмир (Марк 4:27). Тохум өз-өзүнә бөјүјүб бар ҝәтирир. Тахыл јетишәндә исә адам ону бичир.

Үчүнҹү мәсәлдә пејғәмбәр әкиндән данышыр. Адам јахшы тохум әкир, амма һамы јатанда онун дүшмәни ҝәлиб буғда арасына алаг тохуму сәпир. Һәмин адамын нөкәрләри сорушурлар ки, бәлкә, алаг отларыны јығсынлар. Ағалары исә дејир: «Јох, гојун галсын. Алаг отларыны јығанда бирдән буғданы да чыхарарсыныз. Гој икиси  дә бичинә гәдәр бир јердә бөјүсүн. Бичин вахты мән бичинчиләрә дејәҹәјәм: “Әввәлҹә алаг отларыны јығыб дәрз бағлајын вә јандырын, сонра исә буғданы мәним анбарыма топлајын”» (Мәтта 13:24—30).

Орадакы ҹамаатын кәнд тәсәррүфатындан јахшы башы чыхыр. Иса пејғәмбәр һәмчинин динләјиҹиләринә таныш олан хардал тохумундан данышыр. Бу тохум бөјүјүб бөјүк бир ағаҹ олур вә гушлар онун будагларында јува салырлар. Пејғәмбәр бу тохум барәдә белә дејир: «Сәмави Падшаһлыг бир адамын өз тарласында әкдији хардал тохумуна бәнзәјир» (Мәтта 13:31). Әлбәттә ки, бу мәсәллә пејғәмбәр ботаника дәрси кечмир. Сөзүнүн ҹаны одур ки, хырда бир шејдән бөјүк бир шеј јарана биләр.

Сонра пејғәмбәр һамыја таныш олан нөвбәти бир мәсәл чәкир. О дејир: «Сәмави Падшаһлыг мајаја бәнзәјир. Гадын ону үч ири габ уна гатыр вә бүтүн хәмир аҹыјыр» (Мәтта 13:33). Маја ҝөздән итсә дә, о, хәмирин һәр јеринә јајылыб аҹыма просеси јарадыр. Маја хәмирин аҹыјыб бөјүмәсинә сәбәб олур вә бу дәјишиклији дәрһал сезмәк олмур.

Иса Мәсиһ мисаллары данышыб гуртарандан сонра ҹамааты јоллајыр, өзү исә галдығы евә гајыдыр. Чох кечмәмиш шаҝирдләри бу мәсәлләрин мәнасыны өјрәнмәк үчүн онун јанына ҝәлирләр.

Мәсиһин шаҝирдләри онун әввәлләр дә мәсәлләр чәкдијинин шаһиди олублар, амма бир дәфәјә бу гәдәр мәсәл чәкдијини һәлә ҝөрмәмишдиләр. Буна ҝөрә дә шаҝирдләр ондан сорушурлар: «Нијә онлара һәр шеји мәсәлләрлә данышырсан?» (Мәтта 13:10).

Иса Мәсиһин бу ҹүр тәлим вермәсинин биринҹи сәбәби пејғәмбәрлији јеринә јетирмәсидир. Инҹилдә јазылыб: «Иса онларла данышанда һәмишә мәсәл чәкирди. Беләҹә, пејғәмбәр васитәсилә дејилмиш бу сөзләр јеринә јетди: “Ағзымы мәсәлләрлә ачаҹағам, әзәлдән ҝизли сахланылмыш сирләри бәјан едәҹәјәм”» (Мәтта 13:34, 35; Зәбур 78:2).

Бунун башга сәбәби дә вар: мәсәлләр инсанын үрәјиндәки нијјәтләри үзә чыхарыр. Әслиндә, Иса пејғәмбәр ону динләјән адамларын әксәријјәти үчүн садәҹә маһир бир нағылбаз вә мөҹүзәҝөстәрәндир. Онлар Исаны Аға олараг гәбул етмәји, она табе олмағы вә һәр шејләрини атыб онун ардынҹа ҝетмәји дүшүнмүрләр (Лука 6:46, 47). Онлар нә һәјатларында, нә дә дүшүнҹәләриндә һеч бир дәјишиклик етмәк истәмирләр. Бу адамлар имкан вермирләр ки, Иса пејғәмбәрин ҝәтирдији хәбәр онларын һәјатына бу ҹүр ҝүҹлү тәсир ҝөстәрсин.

Иса пејғәмбәр шаҝирдләрин суалына белә ҹаваб верир: «Буна ҝөрә дә онларла данышанда мәсәлләрлә данышырам, чүнки бахырлар, амма һеч нә ҝөрмүрләр, ешидирләр, амма һеч нә баша дүшмүрләр, мәғзини тутмурлар. Әшија пејғәмбәрин бу сөзләри онларын үзәриндә јеринә јетир: “... Бу халгын үрәји күтләшиб”» (Мәтта 13:13—15; Әшија 6:9, 10).

Анҹаг бу сөзләр һамыја аид дејил. О дејир: «Сизин исә ҝөзләриниз бәхтијардыр, чүнки ҝөрүр, гулагларыныз бәхтәвәрдир, чүнки ешидир. Буну билин ки, чохлу пејғәмбәр вә салеһ адам сизин ҝөрдүјүнүзү ҝөрмәји арзуламыш, амма ҝөрмәмишдир, ешитдикләринизи ешитмәк истәмиш, амма ешитмәмишдир» (Мәтта 13:16, 17).

Бәли, 12 һәваринин вә онларла олан диҝәр шаҝирдләрин  үрәји өјрәнмәјә мејиллидир. Буна ҝөрә дә Иса Мәсиһ дејир: «Сизә сәмави Падшаһлығын мүгәддәс сирләрини баша дүшмәк әнамы верилиб, онлара исә верилмәјиб» (Мәтта 13:11). Шаҝирдләр билијә ҹан атдыгларына ҝөрә Мәсиһ онлара әкинчи барәдә мәсәли изаһ едир.

«Тохум Аллаһын сөзүдүр», — Иса пејғәмбәр дејир (Лука 8:11). Торпаг исә инсан үрәјини тәмсил едир. Буну билмәк мәсәли баша дүшмәјә көмәк едәҹәк.

Тапданмыш јол кәнарына дүшән тохум барәдә Иса пејғәмбәр дејир: «Иблис ҝәлир вә сөзү онларын үрәјиндән ҝөтүрүб апарыр ки, онлар инаныб хилас олмасынлар» (Лука 8:12). Исанын сөзләринә әсасән, дашлыға дүшән тохум о инсанлара аиддир ки, сөзү севинҹлә гәбул едир, амма сөз үрәјиндә дәрин көк салмыр. «Сөзә ҝөрә чәтинлик, тәгиб башлајанда» онларын иманы дәрһал сарсылыр. Бәли, онлар сынаға дүшәндә, мәсәлән, аилә үзвләри вә ја диҝәрләри онлара гаршы чыханда имандан дөнүрләр (Мәтта 13:21; Лука 8:13).

Иса Мәсиһ тиканлыға дүшмүш тохум барәдә дејир ки, бу, сөзү ешидән адамлара аиддир. Лакин бу зәманәнин гајғылары вә вар-дөвләтин алдадыҹы гүввәси онларын башыны гатыр (Мәтта 13:22). Онларын үрәјиндә кәлам вар иди, амма боғулдуғу үчүн бар вермир.

Сонда Иса мүнбит торпаг барәдә данышыр вә ону кәламы ешидиб гәбул едән вә ону дәрк едән адамын үрәјинә бәнзәдир. Нәтиҹәдә исә о, бәһрә ҝәтирир. Вәзијјәтдән, јашдан, сағламлыгдан асылы олараг, һәрәси баҹардығы гәдәр бәһрә ҝәтирир: бири јүзгат, диҝәри алтмышгат, о бириси исә отузгат. Бәли, ҝөзәл үрәјә саһиб олан, Аллаһын сөзүнү ешидиб ону үрәјиндә горујан вә дөзүмлә бәһрә ҝәтирән инсанлар Јеһоваја ибадәтдә чохлу немәтләр алырлар (Лука 8:15).

Ҝәрәк ки, бу сөзләр Иса Мәсиһин өјрәтдикләрини  дәриндән анламаг үчүн онун јанына ҝәлән шаҝирдләрини дүшүндүрүр! Артыг онлар бу мәсәлләри дәриндән баша дүшдүләр. Пејғәмбәр истәјир ки, онлар бу мәсәлләри дәрк етсинләр, сонра исә һәгигәти башгаларына да чатдырсынлар. О сорушур: «Һеч ҝөрмүсүнүз ки, чырағы сәбәтин вә ја чарпајынын алтына гојсунлар? Ону чырагдана гојурлар, елә дејил?» Сонра әлавә едир: «Гулағы олан гој ешитсин» (Марк 4:21—23).

Шаҝирдләр әкинчи барәдә мәсәлин мәнасыны анладыгдан сонра даһа чох шеј өјрәнмәк һәвәсинә дүшүрләр. Онлар: «Тарладакы алаг отлары мәсәлини бизә изаһ ет», — дејә Исадан хаһиш едирләр (Мәтта 13:36).

Бу суалдан ҝөрүнүр ки, шаҝирдләрин дүшүнҹәси саһилдәки ҹамаатын дүшүнҹәсиндән фәргләнир. Бу адамлар Иса пејғәмбәрин данышдығы мәсәлләрә гулаг асырлар, амма мәсәлләрин мәғзини дәрк етмәк истәмирләр. Онлар садәҹә мәсәлин өзү илә кифајәтләнирләр. Иса Мәсиһ өјрәнмәјә ҹан атан вә даһа чох өјрәнмәк истәјилә онун јанына ҝәлән шаҝирдләринин о бири инсанлардан фәргини ҝөстәрир:

«Сөзләримә диггәтлә гулаг асын. Һансы өлчү илә өлчүрсүнүзсә, о өлчү илә дә сизә өлчәҹәкләр, һәлә үстүнә әлавә дә едәҹәкләр» (Марк 4:24). Шаҝирдләр Устадларына диггәтлә гулаг асырлар. Онлар Иса пејғәмбәрә бөјүк өлчүдә мараг вә диггәт ҝөстәрдикләри үчүн онлара даһа чох шеј өјрәнмәк нәсиб олур. Беләҹә, пејғәмбәр онлара буғда вә алаг отлары һагда мәсәли изаһ едир:

«Јахшы тохуму сәпән инсан Оғлудур. Тарла дүнјадыр, јахшы тохум Падшаһлығын оғуллары, алаг отлары исә Шәририн оғулларыдыр. Алаг отуну әкән дүшмән Иблисдир. Бичин бу дөврүн јекуну, бичинчиләр исә мәләкләрдир» (Мәтта 13:37—39).

Бу мәсәли тәфсилаты илә изаһ етдикдән сонра Иса пејғәмбәр ахырда нә олаҹағыны ҝөстәрир. О дејир ки, бу дөврүн јекуну әрзиндә бичинчиләр, јәни мәләкләр алаг отуна бәнзәјән сахта мәсиһиләри һәгиги мәсиһиләрдән, јәни Падшаһлығын оғулларындан ајыраҹаглар. Салеһләр бирҝә јығылыб Аллаһын Падшаһлығында ҝүнәш кими парлајаҹаглар. Шәририн оғуллары исә мәһв олаҹаглары үчүн «ағлашыб дишләрини гыҹајаҹаглар» (Мәтта 13:41—43).

Сонра Иса Мәсиһ шаҝирдләринә даһа үч мәсәл данышыр. О дејир: «Сәмави Падшаһлыг чөлдә ҝизләдилмиш хәзинәјә бәнзәјир. Ону бир нәфәр тапыб ҝизләтди. Сонра севинҹиндән ҝедиб һәр шејини сатды вә ораны алды» (Мәтта 13:44).

О, сөзүнә давам едир: «Сәмави Падшаһлыг һәмчинин әла мирвариләр ахтаран таҹирә бәнзәјир. О, чох гијмәтли бир мирвари тапанда ҝедиб дәрһал һәр шејини сатды вә о мирварини алды» (Мәтта 13:45, 46).

Һәр ики мәсәлдә Иса пејғәмбәр инсанын һәгигәтән  дә дәјәрли олан шеј уғрунда гурбанлар вермәјә һазыр олдуғуну вурғулајыр. Таҹир әлиндә олан һәр шејини дәрһал сатыр ки, чох гијмәтли бир мирвари әлдә етсин. Шаҝирдләр мирвари һагда мәсәли јахшы баша дүшүрләр. Чөлдә ҝизләдилмиш хәзинә тапан адам да ону әлдә етмәк үчүн һәр шејини сатыр. Һәр ики һалда мөвҹуд олан гијмәтли бир шеји әлдә едиб горумаг лазымдыр. Буну руһани еһтијаҹларыны өдәмәк үчүн гурбанлар верән адама бәнзәтмәк олар (Мәтта 5:3). Бу мәсәлләри ешидәнләрин бәзиләри руһани тәләбатларыны өдәмәк вә Иса Мәсиһин давамчысы олмаг үчүн әлләриндән ҝәләни етмәјә һазыр олдугларыны артыг ҝөстәрибләр (Мәтта 4:19, 20; 19:27).

Ахырда Иса Мәсиһ Аллаһын Падшаһлығыны ҹүрбәҹүр балыгларын дүшдүјү тора бәнзәдир (Мәтта 13:47). Балыглары ајырыб јарарсыз оланлары туллајыр, јахшыларыны исә габлара јығырлар. Мәсиһин сөзләриндән мәлум олур ки, бу дөврүн јекунунда да белә олаҹаг: мәләкләр писләри салеһ адамлардан ајыраҹаг.

О, илк шаҝирдләрини балыг әвәзинә инсан тутмаға чағыранда өзү дә балыг овуна бәнзәјән иши ҝөрүрдү (Марк 1:17). Лакин о дејир ки, тор барәдә мәсәл ҝәләҹәкдә, дөврүн јекунунда јеринә јетәҹәк (Мәтта 13:49). Беләҹә, Мәсиһи динләјән һәвариләр вә диҝәр шаҝирдләр баша дүшүрләр ки, ҝәләҹәкдә чох мараглы шејләр баш верәҹәк.

Иса пејғәмбәрин гајыгдан данышдығы мәсәлләри ешидәнләри даһа артыг елм ҝөзләјир. Пејғәмбәр шаҝирдләринә һәр шеји тәкликдә изаһ етмәјә һазыр олдуғуну ҝөстәрир (Марк 4:34). О, «хәзинәсиндән тәзә вә көһнә шејләр чыхаран ев саһибинә бәнзәјир» (Мәтта 13:52). Бу мәсәлләри чәкмәклә о, мүәллимлик габилијјәтини нүмајиш етдирмәк истәмир. Әксинә, Иса пејғәмбәр хәзинәтәк гијмәтли олан биликләри шаҝирдләри илә бөлүшүр. О, һәгигәтән дә, тајы-бәрабәри олмајан нәсиһәтчидир.