Yesu aali mu Kapernahumu ilyo akalipiile abaFarise. Ilyo papitile inshita, alifumine pa ng’anda aleikala no kuya kuli Bemba wa Galili iyali fye mupepi, uko amabumba ya bantu yaishilelongana. Yesu aninine mu bwato, e lyo afuma mu mbali ya mumana no kuyako panono mu menshi, kabili atendeke ukubasambilisha pa Bufumu bwa mu muulu. Pa kubasambilisha, alibebele ifilangililo ifingi. Ifyo alandilepo mu filangililo fyalishibikwe ku bengi, kabili ici calengele baumfwikisha ifyo alebasambilisha pa Bufumu.

Yesu abalilepo ukubashimikila icilangililo ca kwa katanda uwatandile imbuto. Shimo shaponene mu mbali ya nshila, ne fyuni fyalishile no kushilya. Shimbi shaponene pa mabwe apashali iloba ilingi. Apo imishila tayaile sana pa nshi, shalipiile ku kasuba no kuuma. Shimbi nasho shaponene pa myunga, ne myunga yalikulile no kushitabilila. Lyena imbuto shimbi shaponene pa mushili uusuma. Ishi imbuto shalitwele ifisabo, “lumo lwatwele 100, lumbi 60, lumbi na lo 30.”—Mateo 13:8.

Mu cilangililo cimbi, Yesu apashenye Ubufumu ku muntu uutanda imbuto mu mushili. Nampo nga uyu muntu nalaala nelyo taleele, imbuto kuti shamena. Lelo “teshiba ne fyo shimena.” (Marko 4:27) Shikula fye ishine sheka no kutwala ifisabo ifyo engalobolola.

Lyena Yesu abashimikile icilangililo ca butatu pa muntu uwatandile imbuto ishisuma, lelo “ilyo abantu bali mu tulo,” umulwani aliishile no kutandamo ifyani mu ngano. Abasha ba uyu muntu bamwipwishe nga ca kutila kuti banukulamo ifyani. Abaswike ati: “Iyo, epali ilyo mulenukula ifyani, mwanukwila kumo ne ngano. Lekeni fyonse fibili fikulile pamo mpaka ne  nshita ya kulobolola; kabili pa nshita ya kulobolola nkeba aba kulobolola ati, Mubale munukule ifyani no kufilonganya no kufyoca, e lyo muyelonganya ingano mu butala bwandi.”—Mateo 13:24-30.

Abengi abo Yesu alelandako balishibe sana ubulimi. Abebele na pa luseke lwa lubanga ulwacepesha, ulo baishibe sana. Ulu uluseke lulakula lwaba icimuti icikalamba ica kuti ne fyuni filatendeka ukwikala mu misambo ya ciko. Yesu alandile pali ulu uluseke ati: “Ubufumu bwa mu muulu bwaba ngo luseke ulwa lubanga, ulo umuntu abuulile no kubyala mwi bala lyakwe.” (Mateo 13:31) Yesu talesambilisha abantu pa fimenwa. Lelo alebalanga ifyo akantu akanono kengakula no kuba icintu icikalamba sana.

Lyena Yesu alandile na pa fyo ciba pa kupanga umukate. Ifyo alandilepo fintu abengi baishibe. Apashenye Ubufumu bwa ku muulu ku “citutumushi, ico umwanakashi abuulile no kukashila mu magaloni yatatu aya buunga.” (Mateo 13:33) Nangu ca kuti icitutumushi tacimoneka, cilabamo mu mufuba onse no kulenga watutumuka. Na lyo line, tatumona ifyo umufuba ututumuka.

Ilyo Yesu apwile ukulanda ifi ifilangililo, aebele abantu ukuya, kabili abwelelemo ku ng’anda uko aleikala. Apo abasambi bakwe balefwaisha ukwishiba umwalolele ifilangililo abebele, balimukonkele.

Pa nshita imo Yesu alishimikile abasambi bakwe ifilangililo, lelo pali iyi inshita pena abebele ifilangililo ifingi pa muku umo. Bamwipwishe abati: “Mulandu nshi mulandila na bo mu filangililo?”—Mateo 13:10.

Icalengele alebomfya ifilangililo ni co alefikilisha ifyo Baibolo yasobele. Mateo alembele ati: “Talandile kuli bena ukwabula icilangililo; pa kuti cifikilishiwe icalandiilwe muli kasesema uwatile: ‘Nkaasamuna akanwa kandi no kulandila mu filangililo, nkabila ne fintu ifyafiswa ukufuma pa kutendeka kwa calo.’”—Mateo 13:34, 35; Amalumbo 78:2.

Lelo kwali na fimbi ifyalengele Yesu alebomfya ifilangililo. Ifilangililo fyalesokolola imibele abantu bakwete. Ico abengi batemeenwe Yesu, ni co alebashimikila amalyashi ayasuma kabili alecita ne fipesha amano, lelo balingile ukumutemwa pa mulandu wa kuti ni Shikulwibo uo bafwile ukumfwila no kulamukonka no mutima wabo onse. (Luka 6:46, 47) Tabalefwaya ukwaluka mu fyo balemona ifintu e lyo ne fyo balecita. Tabalebikako amano ku fyo Yesu alebeba.

Pa kwasuka icipusho ico abasambi bakwe bamwipwishe, Yesu atile: “E mulandu wine nandila na bo mu filangililo, pantu balalolesha lelo tabamona iyo, kabili balomfwa, nomba tabatesha iyo, nangu kwiluka tabeluka; kabili ukusesema kwa kwa Esaya kulefikilishiwa kuli bena, ukutila: ‘. . . Imitima ya aba bantu yalikunkuma.’”—Mateo 13:13-15; Esaya 6:9, 10.

Lelo Yesu taloseshe mu kuti bonse abo alelandako e fyo baali. Alondolwele ati: “Yalishuka amenso yenu pantu yalamona, na matwi yenu pantu yalomfwa. Pantu ndemweba icine cine nati, bakasesema abengi na balungami balefwaisha ukumona ifyo imwe mulemona, lelo tabafimwene, kabili balefwaisha ukuumfwa ifyo imwe muleumfwa, lelo tabafyumfwile.”—Mateo 13:16, 17.

Abatumwa 12 e lyo na basambi bambi aba kwa Yesu aba cishinka baali ne mitima iisuma.  Yesu abebele ati: “Imwe balimupeela amano ya kumfwikisha inkama sha kwa Lesa pa Bufumu bwa mu muulu, lelo balya bena tababapeela aya mano.” (Mateo 13:11) Apo abasambi ba kwa Yesu balefwaisha ukwishiba umwalolele ifilangililo, Yesu alibalondolwelele umwalolele icilangililo ca kwa katanda.

Yesu atile: “Ulubuto cebo ca kwa Lesa.” (Luka 8:11) Kabili atile umushili, mutima. Aya mashiwi yalibafwile ukwishiba umwalolele icilangililo.

Yesu alandile na pa mbuto ishatandilwe mu mbali ya musebo pa mushili apo balenyantaula. Atile: ‘Satana Kaseebanya alishile no kusenda icebo ca kwa Lesa mu mitima yabo pa kuti besumina no kupusuka.’ (Luka 8:12) Lyena alandile pa mbuto ishaponene pa mabwe ukuti, bantu abapokelela icebo ne mitima ya nsansa, lelo icebo tacilimba imishila mu mitima yabo. Balanenuka “ilyo kwaisa ubwafya nelyo ubucushi pa mulandu wa cebo.” Ca cine, ilyo “inshita ya kweshiwa” yaisa, nalimo ilyo balupwa nelyo abantu bambi batendeka ukubakaanya, balanenuka.—Mateo 13:21; Luka 8:13.

Inga shilya imbuto shaponene pa myunga? Yesu aebele abasambi bakwe ukuti aba, bantu abomfwa icebo. Lelo tabatwalilila ukutetekela pa mulandu wa ‘masakamika ya muli cino calo na pa mulandu wa kubelelekwa ku fyuma.’ (Mateo 13:22) Icebo cilaba mu mitima yabo, lelo cilafilwa ukukula, kabili balaleka ukutwala ifisabo.

Mu kulekeleshako, Yesu alandile na pa mushili uusuma. Uyu mushili, bantu abomfwa icebo no kucisunga mu mitima yabo e lyo no kukonka ifyo cilanda. Icebo cilenga baba shani? Balatwala “ifisabo.” Pa mulandu wa kuti bamo bakalamba e lyo bambi balalwalilila, balapusana ifyo batwala ifisabo. Bamo batwala ifisabo 100, bambi 60 e lyo bambi 30. Abo Lesa apaala ni “balya aba kuti baliba ne mitima iisuma nga nshi,  ica kuti nga baumfwa icebo, baciikatisha no kutwala ifisabo ilyo baleshipikisha.”—Luka 8:15.

Ifyo Yesu aebele abasambi fyalibasansamwishe pantu bena balefwaisha ukwishiba umwalolele ifyo alebasambilisha. E ico balyumfwikishe umwalolele ifilangililo. Yesu alefwaya baishiba umwalolele ifilangililo pa kuti bengashimikilako abantu bambi. Aipwishe abasambi ati: “Bushe abantu baasha inyali pa kuti baikupikile mu museke nelyo pa kuti baibike mwi samba lya busanshi? Bushe tabayasha pa kuti baibike pa ca kutekapo inyali?” Lyena Yesu abebele ati: “Uuli na matwi ya kuumfwa, naomfwe.”—Marko 4:21-23.

Ilyo Yesu alondolwelele abasambi bakwe icilangililo pali katanda, abasambi balefwaya ukwishibilapo na fimbi. Bamwebele abati: “Tulondolweleni icilangililo ca pa fyani ifyali mwi bala.”—Mateo 13:36.

Icipusho baipwishe cilanga ukuti tabali nga bantu abengi abali ku lulamba lwa bemba. Balya bantu balyumfwile ifilangililo, lelo tabalefwaya ukwishiba umo fyalolele kabili tabalefwaya no kusambililako. Tabalefwaya ukwishibilapo na fimbi pali filya ifilangililo. Yesu alandile ukuti balya bantu balipusene sana na basambi bakwe abalefwaisha ukwishibilapo na fimbi pa fyo alebeba, atile:

“Mulebika amano ku fyo muleumfwa. Ifyo mucita ku bantu bambi e fyo nabo bakacita kuli imwe, kabili bakamulundilapo na fimbi.” (Marko 4:24) Abasambi balekutikisha ilyo Yesu alebasambilisha. Balefwaisha ukumfwa kabili balitemenwe ifyo Yesu alebeba, kanshi balisambilile no kwishiba ifingi. E ico pa kwasuka abasambi bakwe pa fyo bamwipwishe pa cilangililo ca ngano ne fyani, Yesu atile:

“Katanda wa mbuto ishisuma Mwana wa muntu; ibala ba muli ici calo. Imbuto ishisuma, bana ba Bufumu; lelo ifyani bana ba mubifi, no mulwani uwafitandile ni Satana Kaseebanya. Ukulobolola ni nshita ya ku mpela ya cino calo, na ba kulobolola ni bamalaika.”—Mateo 13:37-39.

Pa numa ya kulondolola umwalolele icilangililo, Yesu alandile pa fikacitika ku ntanshi. Atile, ku mpela ya cino calo, aba kulobolola, nelyo bamalaika, bakapaatula abena Kristu ba bufi ababa nge fyani ku bena Kristu ba cine, “abana ba Bufumu.” “Abalungama” bakalonganikwa kabili bakabalika kwati kasuba “mu Bufumu bwa kwa Shibo.” Cikaba shani ku “bana ba mubifi”? Bakonaulwa, e mulandu wine ‘bakalilila no kusumanya ameno.’—Mateo 13:41-43.

Lyena Yesu aebele abasambi bakwe ifilangililo na fimbi fitatu. Mu ca kubalilapo, atile: “Ubufumu bwa kwa Lesa bwaba kwati cuma ico bafishile mu mpanga, ico umuntu asangile e lyo  acifisa; kabili pa mulandu wa kuti ali ne nsansa aileshitisha fyonse ifyo akwete no kushitamo ilya mpanga.”—Mateo 13:44.

Asosele no kuti: “Ubufumu bwa mu muulu bwaba kwati wa makwebo uwalefwaya bamargariti abasuma. Awe ilyo asangile margariti umo uwaumo mutengo, aileshitisha bwangu fyonse ifyo akwete no kushitamo margariti.”—Mateo 13:45, 46.

Muli ifi ifilangililo fibili, Yesu alangile ukuti umuntu alaipeelesha sana pa kuti akwate icintu icacindama. Uwa makwebo alishitishe bwangu “fyonse ifyo akwete” pa kuti ashitemo margariti umo uwaumo mutengo. Abasambi ba kwa Yesu balishibe umwalolele icilangililo ca margariti wa mutengo. Kabili umuntu uwasangile icuma ico bafishile mu mpanga “aileshitisha fyonse” pa kuti ashitemo ilya mpanga. Mu filangililo fyonse fibili, Yesu alilandile pa cintu icacindama ico umuntu asangile kabili ico atemenwe sana. Kuti twapashanya ifi, ku fyo umuntu aipeelesha pa kuti eshibe ifya kwa Lesa. (Mateo 5:3) Abantu bamo abalipo ilyo Yesu aleshimika ifilangililo, bali-ipeeleshe pa kuti basambilile ifingi pali Lesa e lyo na pa kuti babe abasambi ba kwa Yesu aba cine.—Mateo 4:19, 20; 19:27.

Na mu kulekelesha, Yesu apashenye Ubufumu bwa ku muulu ku mukwau umwikatwa isabi ilya misango yonse. (Mateo 13:47) Isabi nga balisala, ilisuma balalibika mu fipe, lelo ilibi balalipoosa. Lyena Yesu atile e fyo cikaba na ku mpela ya cino calo. Bamalaika bakapaatulula ababifi ukubafumya ku balungama.

Yesu alebomba umulimo wa bulondo bwa mampalanya ilyo aebele abasambi bakwe aba kubalilapo ukuba “abalondo ba bantu.” (Marko 1:17) Na lyo line, Yesu alandile ukuti, icilangililo ca mukwau cikafikilishiwa ku ntanshi, “ku mpela ya cino calo.” (Mateo 13:49) E ico abatumwa na basambi abalekutika ku fyo Yesu alelanda, balishibe ukuti ku ntanshi kwali no kucitika ifintu ifisuma.

Abantu abaumfwile ifilangililo ifyo Yesu abebele ilyo ali mu bwato balipaalilwe. Yesu ali-ipeeleshe ‘ukulondolwela abasambi bakwe fyonse.’ (Marko 4:34) Ali “ngo muntu, umwine wa ng’anda, uufumya mu cipao cakwe ifintu ifipya ne fya kale.” (Mateo 13:52) Yesu tashimikile abantu ifi ifilangililo pa kuti ailange ukuti alishiba ukusambilisha. Lelo aleshimikila abasambi bakwe icine icaba nge cuma icauma umutengo. Ukwabula no kutwishika, takwali ‘uwalesambilisha abantu’ bwino nga Yesu.