E taidi dọ Kapẹlnaumi wẹ Jesu te to whenue e gbẹnuna Falesi lẹ. To azán enẹ dopolọ gbè, e tọ́n sọn whégbè bo zinzọnlin yì Ohù Galili tọn he ma dẹn do finẹ tó, fie gbẹtọgun lẹ pli do. E biọ tọjihun de mẹ bo sẹ̀ sọn agé bosọ jẹ nuplọn gbẹtọ lẹ ji gando Ahọluduta olọn tọn go. Apajlẹ kavi oló susu wẹ e yizan nado wà ehe. Hosetọ Jesu tọn lẹ jẹakọ hẹ susu nuhe go e donù lẹ tọn, ehe zọ́n bọ e bọawuna yé nado mọnukunnujẹ adà voovo Ahọluduta lọ tọn lẹ mẹ.

Tintan, Jesu dọho gando nudotọ he to okún do de go. Okún delẹ flẹ jẹ aliho tó bọ ohẹ̀ lẹ dù yé. Okún devo lẹ flẹ jẹ osé-yigba ji fie okọ́ ma sù te. Adọ̀ yetọn lẹ ma sọgan yìdo ganji, podọ owhè fiọ atin he ṣẹṣẹ wú lọ lẹ bọ yé hú. Ṣigba, okún devo lẹ flẹ jẹ owùn lẹ ṣẹnṣẹn bọ owùn lọ lẹ gbidikọna atin lọ lẹ to whenue yé wú. To godo mẹ, okún delẹ flẹ jẹ aigba dagbe ji. Okún ehelẹ de sinsẹ́n tọ́n, “ode donu 100, devo 60, podọ devo 30.”—Matiu 13:8.

To apajlẹ devo mẹ, Jesu yí Ahọluduta lọ jlẹdo whenue dawe de do okún lẹ go. To whẹho ehe mẹ, vlavo dawe lọ to amlọndọ wẹo kavi to nukle, okún lọ lẹ wú. Ṣigba, “e ma yọ́n” lehe enẹ jọ gbọn. (Malku 4:27) Yelọsu wẹ wú na yede bo de sinsẹ́n tọ́n, ehe e sọgan gbẹ̀n bo bẹ wá whégbè.

Enẹgodo, Jesu na apajlẹ atọ̀ntọ devo gando nudido go. Dawe de do okún dagbe, ṣigba “to whenuena gbẹtọ lẹ to amlọndọ,” kẹntọ de do ogbé ylankan lẹ do likun lọ lẹ ṣẹnṣẹn. Afanumẹ dawe lọ tọn lẹ kanse eyin yé dona họ̀n ogbé ylankan lọ lẹ sẹ̀. E gblọn dọmọ: “Lala, na mì nikaa họ̀n adọ̀ na likun lẹ to whenue mì to ogbé ylankan lẹ họ̀n. Mì gbọ awe lẹ ni whẹ́n dopọ jẹ jibẹwawhé whenu, podọ to jibẹwawhé whenu, yẹn  na dọna jibẹwawhétọ lẹ dọ: Mì bẹ ogbé ylankan lẹ pli whẹ́ bo blá yé do kọnu-kọnu nado fiọ yé; enẹgodo mì yì bẹ likun lẹ pli do agbànhọ ṣie mẹ.”—Matiu 13:24-30.

Susu mẹhe to todoaina Jesu lẹ tọn jẹakọ hẹ glelilẹ. E sọ donù nudevo he yé yọnẹn ganji go, yèdọ okún mutaldi tọn he whè hugan to okún lẹpo mẹ. E nọ whẹ́n bo nọ lẹzun atin daho sọmọ bọ ohẹ̀ lẹ sọgan nọ alà etọn lẹ ji. Ewọ dọ gando okún ehe go dọmọ: “Ahọluduta olọn tọn tin taidi okún mutaldi tọn de, he dawe de ze bo do dó ogle etọn mẹ.” (Matiu 13:31) Jesu ma to nuplọnmẹ gando atin lẹ go. Jideji ayidego tọn he sọgan wá aimẹ hodọ wẹ e te, enẹ wẹ lehe onú he whè taun de sọgan whẹ́n kavi vùn bo lẹzun onú daho de do.

Enẹgodo, Jesu dọhodo nuyiwa de he susu todoaitọ etọn lẹ tọn jẹakọ hẹ ji. E yí Ahọluduta olọn tọn jlẹdo “otọ́n, he yọnnu de yí bo yàn ẹn dopọ po linfin he sù sọ nujlẹka daho atọ̀n po” go. (Matiu 13:33) Dile etlẹ yindọ yè ma sọgan mọ otọ́n lọ po nukun po, e nọ gbàpe biọ linfin yinyan lọ pete mẹ bo nọ hẹn ẹn fọ́n. E nọ dekọtọn do jideji ayidego tọn po diọdo he ma sọgan yin mimọ tlolo lẹ po mẹ.

To whenue Jesu ko na apajlẹ enẹlẹ godo, e do gbẹtọgun lọ lẹ hlan bo lẹkọyi whégbè. E ma dẹn bọ devi etọn lẹ wá e dè bo jlo na mọnukunnujẹ apajlẹ lọ lẹ mẹ.

Devi lẹ ko nọ sè bọ Jesu nọ yí apajlẹ lẹ zan, ṣigba e ma yin jẹ obá ehe mẹ. Yé kanse e dọmọ: “Naegbọn hiẹ do nọ dọhona yé gbọn apajlẹ lẹ yiyizan dali?”—Matiu 13:10.

Dopo to whẹwhinwhẹ́n he wutu e do nọ wàmọ lẹ mẹ wẹ nado hẹn dọdai Biblu tọn di. Kandai Matiu tọn dọmọ: “Ewọ ma nọ dọho de na yé matin apajlẹ, na nuhe yin didọ gbọn yẹwhegán lọ gblamẹ nido sọgan yin hinhẹndi, mẹhe dọmọ: ‘Yẹn na yí apajlẹ lẹ do dọho; yẹn na lá nuhe ko yin whiwhla sọn whenue gbọ́n aihọn ko yin didoai lẹ.’”—Matiu 13:34, 35; Psalm 78:2.

Ṣigba, Jesu yí apajlẹ lẹ zan na whẹwhinwhẹ́n devo wutu. E wàmọ nado de ayilinlẹn gbẹtọ lẹ tọn hia. Susu to yé mẹ nọ wá Jesu dè, na yé nọ mọ ẹn taidi mẹhe nọ pìn otàn vivi lẹ podọ azọ́njiawu-watọ de poun wutu. Yé ma nọ pọ́n ẹn hlan taidi mẹde he yè dona setonuna taidi Oklunọ bo hodo e matin ṣejannabi. (Luku 6:46, 47) Yé ma jlo dọ mẹde ni hẹn yé nado diọ pọndohlan kavi gbẹzan yetọn. E họnwun dọ yé ma jlo dọ owẹ̀n lọ ni yinuwado yé ji jẹ obá enẹ mẹ.

Nado na gblọndo kanbiọ devi lẹ tọn, Jesu dọmọ: “Enẹwutu wẹ yẹn do nọ dọhona yé gbọn apajlẹ lẹ yiyizan dali; na, to pinpọn mẹ, yé nọ pọ́n to ovọ́ mẹ, podọ to sisè mẹ, yé nọ sè to ovọ́ mẹ, mọjanwẹ yé masọ nọ mọnukunnujẹ zẹẹmẹ etọn mẹ do niyẹn. Podọ dọdai Isaia tọn lọ to hẹndi mọyi gando yé go. E dọmọ: ‘. . . Na ahun omẹ ehelẹ tọn ko sinyẹn.’”—Matiu 13:13-15; Isaia 6:9, 10.

Ṣigba, e ma yin mọ na mẹhe to todoaina Jesu lẹpo. E basi zẹẹmẹ dọmọ: “Ayajẹnọ wẹ mìwlẹ na nukun mìtọn lẹ mọnú bọ otó mìtọn lẹ sènu. Na nugbo wẹ yẹn dọna mì, yẹwhegán po dodonọ susu po wẹ ko jlo nado mọ nuhe mìwlẹ to mimọ ṣigba bo ma mọ, podọ nado sè nuhe mìwlẹ to sisè ṣigba bo ma sè.”—Matiu 13:16, 17.

Mọwẹ, apọsteli 12 lẹ po devi nugbonọ devo lẹ po tindo ahun dagbe. Enẹwutu, Jesu dọmọ: “Mìwlẹ wẹ e ko yin nina nado mọnukunnujẹ aṣli wiwe Ahọluduta olọn tọn lẹ mẹ, ṣigba e ma ko yin nina yewlẹ gba.” (Matiu 13:11) Na ojlo ahundopo tọn  devi etọn lẹ tọn nado mọnukunnujẹnumẹ wutu, Jesu basi zẹẹmẹ apajlẹ nudotọ lọ tọn na yé.

Jesu dọmọ: “Okún lọ wẹ ohó Jiwheyẹwhe tọn.” (Luku 8:11) Podọ aigba lọ nọtena ahun gbẹtọ lẹ tọn. Onú titengbe dopo niyẹn nado mọnukunnujẹ apajlẹ etọn mẹ.

E basi zẹẹmẹ gando okún he yin dido do aigba he ji yè nọ gbọn to alitó lọ go dọmọ: “Lẹgba wá bo ṣinyan ohó lọ sọn ahun yetọn mẹ na yé ni ma do yise bo yin whinwhlẹngán blo.” (Luku 8:12) Na nuhe dù okún he yin dido do osé-yigba ji lọ, ahun mẹhe kẹalọyi ohó lọ po ayajẹ po bọ ohó lọ ma doadọ̀do sisosiso to ahun yetọn mẹ lẹ tọn go wẹ Jesu to hodọ gando. “To whenuena nukunbibia po homẹkẹn po ko fọ́n na ohó lọ tọn wutu godo,” yé nọ dahli. Mọwẹ, yé nọ jai eyin “whlepọn wá,” vlavo to whenue hagbẹ whẹndo tọn kavi mẹdevo lẹ diọnukunsọ yé.—Matiu 13:21; Luku 8:13.

Etẹwẹ dogbọn okún he flẹ jẹ owùn lẹ ṣẹnṣẹn lọ dali? Jesu dọna devi etọn lẹ dọ e dlẹnalọdo mẹhe sè ohó lọ lẹ. Ṣigba, “magbọjẹ titonu ehe tọn lẹ po huhlọn mẹkiklọ adọkunnu lẹ tọn po” nọ duto omẹ ehelẹ ji. (Matiu 13:22) Ohó lọ tin to ahun yetọn mẹ, ṣigba e ko yin kọgbidina todin bọ e ma de sinsẹ́n tọ́n.

Aigba godo tọn he go Jesu dọho gando lọ wẹ aigba dagbe de. Ehe dlẹnalọdo mẹhe sè ohó lọ bo kẹalọyi i do ahun yetọn mẹ bosọ mọnukunnujẹ nuhe e zẹẹmẹdo nugbonugbo mẹ lẹ. Po kọdetọn tẹ po? Yé nọ “de sinsẹ́n tọ́n.” Na ninọmẹ yetọn lẹ wutu, vlavo owhe kavi agbasalilo, e ma yin nudopolọ wẹ yemẹpo sọgan wà; mẹde nọ de sinsẹ́n donu 100 tọ́n, mẹde donu 60, podọ mẹdevo donu 30. Mọwẹ, mẹhe nọ mọ dona he nọ wá sọn Jiwheyẹwhe sinsẹ̀n mẹ lẹ wẹ “mẹhe, to whenue yé ko yí ahun he yọ́n bosọ yin dagbe do sè ohó lọ godo, yé yí i hẹn  bo yí akọndonanu do de sinsẹ́n tọ́n” lẹ.—Luku 8:15.

Hogbe ehelẹ dona ko yinuwado devi he wá Jesu dè nado mọnukunnujẹ nuplọnmẹ etọn mẹ lẹ ji taun! Todin, yé yọ́n nuhe apajlẹ lọ lẹ zẹẹmẹdo nugbonugbo. Jesu jlo dọ yé ni mọnukunnujẹ apajlẹ etọn lẹ mẹ, na yelọsu nido sọgan má nugbo lọ hẹ mẹdevo lẹ. E kanse dọmọ: “Miyọ́ngbán ma nọ yin hinhẹnwa nado yin zizedo ohà nujijlẹ tọn kavi adọzan glọ gba, kavi e ma yin mọ wẹ? Be e ma yin miyọ́ngbán-tin ji wẹ e nọ yin hinhẹnwa nado yin zizedo ya?” Enẹwutu, Jesu na ayinamẹ dọmọ: “Mẹdepope he tindo otó nado dotoai, mì gbọ e ni dotoai.”—Malku 4:21-23.

To whenue Jesu ko basi zẹẹmẹ apajlẹ nudotọ lọ tọn na devi lẹ godo, yé jlo na plọn nususu dogọ. Yé biọ to e si dọmọ: “Basi zẹẹmẹ apajlẹ ogbé ylankan he to ogle mẹ lọ lẹ tọn na mí.”—Matiu 13:36.

Obiọ enẹ dohia dọ pọndohlan yetọn gbọnvo pete na pipotọ gbẹtọgun he wá huto lọ tọn. E họnwun dọ omẹ enẹlẹ sè apajlẹ lọ lẹ, ṣigba yé ma jlo na yọ́n zẹẹmẹ apajlẹ lọ lẹ tọn po yọ́n-na-yizan yetọn po. Nuhe yin didọ to apajlẹ lọ lẹ mẹ poun ko pé yé. Jesu do vogbingbọn he to gbẹtọgun he wá huto lọ po devi tlintlindo-dintọ etọn he wá e dè nado mọ nuplọnmẹ devo lẹ yí po ṣẹnṣẹn hia, dọmọ:

“Mì payi nuhe mì to sisè lẹ go. Nujlẹnu he mì to yíyí do jlẹ namẹ, enẹ wẹ na yin yíyí do jlẹ na mì, mọwẹ, e na yin yiyidogọ na mì.” (Malku 4:24) Devi lẹ nọ payi nuhe yé to sisè sọn ewọ dè lẹ go. Yé jlẹ ojlo po ayidonugo ahundopo tọn po na Jesu, podọ yé mọ nuplọnmẹ devo lẹ yí taidi dona, enẹ wẹ nukunnumọjẹnumẹ dogọ. Enẹwutu, nado na gblọndo kanbiọ devi etọn lẹ tọn gando apajlẹ likun po ogbé ylankan lẹ po tọn lọ go, Jesu basi zẹẹmẹ dọmọ:

“Visunnu gbẹtọ tọn wẹ yin nudotọ okún dagbe lọ tọn; ogle lọ wẹ aihọn. Na nuhe dù okún dagbe lọ, ehelẹ wẹ ovi Ahọluduta lọ tọn lẹ, ṣigba ogbé ylankan lọ lẹ wẹ ovi mẹylankan lọ tọn lẹ, podọ kẹntọ he do yé lọ wẹ Lẹgba. Jibẹwawhé lọ wẹ vivọnu titonu de tọn, podọ jibẹwawhétọ lọ lẹ wẹ angẹli lẹ.”—Matiu 13:37-39.

To whenue Jesu ko dọ nuhe adà apajlẹ etọn tọn dopodopo nọtena godo, e basi zẹẹmẹ kọdetọn lọ tọn. E dọ dọ to vivọnu titonu lọ tọn, jibẹwawhétọ lẹ, enẹ wẹ angẹli lẹ na klan mẹhe taidi ogbé ylankan bo nọ ylọ yede dọ Klistiani lẹ dovo na mẹhe yin “ovi Ahọluduta lọ tọn” nugbonugbo lẹ. Enẹgodo, “dodonọ lẹ” na yin bibẹpli bo na wá to sisẹ́ mlanmlan “to Ahọluduta Otọ́ yetọn tọn mẹ.” Bọ “ovi mẹylankan lọ tọn lẹ” lo? Yé na yin vivasudo, ehe yin whẹwhinwhẹ́n de na yé nado “viavi bo dù adúkúnkún.”—Matiu 13:41-43.

Jesu sọ na apajlẹ atọ̀n devo devi etọn lẹ. Tintan,  e dọmọ: “Ahọluduta olọn tọn tin taidi adọkunnu de, he yin whiwhla do ogle de mẹ, ehe dawe de mọ bo ze whlá; podọ na ayajẹ he e tindo wutu, e yì bo sà nuhe e tindo lẹpo bosọ họ̀ ogle lọ.”—Matiu 13:44.

E zindonukọn dọmọ: “Ahọluduta olọn tọn tin taidi ajọwatọ tomẹyitọ de he to peali dagbe lẹ dín. To whenuena e mọ peali he họakuẹ tlala de, e yì bo yawu sà nuhe e tindo lẹpo bosọ họ̀ ẹ.”—Matiu 13:45, 46.

Jesu na apajlẹ awe ehelẹ nado zinnudo nuhe nọ whàn mẹde nado basi avọ́sinsan lẹ na nuhe họakuẹ nugbonugbo ji. Ajọwatọ lọ yawu sà “nuhe e tindo lẹpo” nado sọgan họ̀ peali he họakuẹ taun de. Devi Jesu tọn lẹ sọgan mọnukunnujẹ apajlẹ peali he họakuẹ enẹ tọn mẹ. Podọ dawe he mọ adọkunnu he yin whiwhla do ogle de mẹ lọ ‘sà nulẹpo’ nado sọgan họ̀ ẹ. To apajlẹ awe lọ lẹ mẹ, nuhe họakuẹ de tin-to-aimẹ, yèdọ nude he yè sọgan họ̀ bo wlebòna. Mí sọgan yí ehe jlẹdo avọ́sinsan he mẹde nọ basi nado hẹn pekọ wá na nuhudo gbigbọmẹ tọn etọn lẹ go. (Matiu 5:3) Delẹ to mẹhe to todoaina apajlẹ Jesu tọn ehelẹ mẹ ko do ojlo hia nado basi avọ́sinsan susu nado hẹn pekọ wá na nuhudo gbigbọmẹ tọn yetọn bo lẹzun hodotọ nugbo etọn lẹ.—Matiu 4:19, 20; 19:27.

To godo mẹ, Jesu yí Ahọluduta olọn tọn jlẹdo odọ̀-gbó de he to whèvi wunmẹ lẹpo bẹpli go. (Matiu 13:47) To whenue whèvi lọ lẹ yin dide do voovo, dehe yọ́n lẹ yin bibẹdo ohà mẹ, ṣigba dehe ma yọ́n lẹ yin bibẹ dlan. Jesu dọ dọ nudopolọ wẹ na jọ to vivọnu titonu lọ tọn—angẹli lẹ na klan mẹylankan lẹ dovo na dodonọ lẹ.

Jesu lọsu to mahẹ tindo to whèhuhu gbigbọmẹ tọn de mẹ to whenue e ylọ devi etọn tintan lẹ nado lẹzun “whèhutọ gbẹtọ lẹ tọn.” (Malku 1:17) Ṣigba, e dọ dọ sọgodo wẹ apajlẹ emitọn he gando odọ̀-gbó go lọ na mọ hẹndi te, enẹ wẹ “to vivọnu titonu lọ tọn.” (Matiu 13:49) Enẹwutu, apọsteli lẹ po devi devo he to todoaina Jesu lẹ po sọgan ko mọdọ onú dagbe lẹ na gbẹ́ wá jọ.

Mẹhe sè apajlẹ he yin nina sọn tọjihun mẹ lọ lẹ yin didona dogọ. Jesu dohia dọ ewọ tindo ojlo nado “basi zẹẹmẹ onú lẹpo tọn na devi etọn lẹ dovo.” (Malku 4:34) Ewọ tin “taidi dawe de, yèdọ klunọ whédo tọn de, he nọ de onú yọyọ lẹ po hoho lẹ po tọ́n sọn adọkunnu sẹdotẹn etọn mẹ.” (Matiu 13:52) Jesu ma na apajlẹ ehelẹ nado jla nugopipe mẹpinplọn tọn etọn gba. Kakatimọ, e to nugbo he taidi adọkunnu họakuẹ de má hẹ devi etọn lẹ wẹ. Na nugbo tọn, “nuplọnmẹtọ gbangba tọn” he ma pé awe de wẹ ewọ.