Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

ÑƲƲ 43

Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ aduwa

Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ aduwa

MAATIYEE 13:1-53 MAARKƖ 4:1-34 LUKA 8:4-18

  • YESU TUU KEWIYAƔ YƆƆ ADUWA SAKƖYƐ

Paa pɩɩla ɛzɩma, Kapɛrnayum tɛtʋ taa Yesu kaawɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛkalaɣ Farɩsɩ ñɩma yɔ. Evemiye nɖɩ ɛkalɩ-wɛ mbʋ yɔ, puwiye ɖɔɖɔ ɛkʋyaa nɛ ɛɖɛɛ Galilee Teŋgu ŋgʋ kɩɩñɔtɩnɩ peeɖe yɔ, kɩ-cɔlɔ nɛ samaɣ wolo nɛ kekpeɣlini-i. Yesu kpa kpɩyʋʋ taa nɛ eposi ɛ-tɩ nɛ kidiiliŋ pazɩ nɛ ɛpaɣzɩ ɛyaa wɩlʋʋ ɛsɔdaa Kewiyaɣ yɔɔ tɔm. Ɛtɩŋnɩ aduwa nɛ kɩɖaŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-wɛ tɔm. Mbʋ mbʋ Yesu kpaɣ nɛ ɛlabɩnɩ kɩɖaŋ yɔ, ɛ-tɔm welisiyaa kaasɩmɩ-pʋ kpayɩ kpayɩ, mbʋ sɩnɩnɩ-wɛ nɛ papɩzɩ nɛ panɩɩ Kewiyaɣ yɔɔ toovenim tɔm sakɩyɛ taa.

Kajalaɣ lɛ, Yesu yɔɔdɩ ɖomaɣ ɖuyu nɔɔyʋ tɔm. Pee naayɛ tɔlɩ nʋmɔʋ nɔɔ nɛ sumasɩ tɔɔ-yɛ. Pee naayɛ tɔlɩ putowee taa, ɖenɖe tɛtʋ fɛyɩ sakɩyɛ yɔ. Añɔwa lɛ, a-lila tɩpɩzɩ nɛ atii nɛ pilimi nɛ wɩsɩ ñaɣaa lɛ, aloo kpaagbaa. Lɛɛna ñɔtɔlɩ kpaŋnɩsɔɔ taa nɛ añɔwa lɛ, kpaŋnɩsɔɔ ñɩɣ-yɛ nɛ aapɩzɩɣ paɣlʋʋ. Kɛdɛzaɣ ñɩna ñɔtɔlɩ tɛtʋ kɩbandʋ yɔɔ nɛ akɔɔ añɔ nɛ alʋlɩ pee, “lɛɛɖɛ 100, lɛɛɖɛ 60 nɛ lɛɛɖɛ 30.”—Maatiyee 13:8.

Eduuye lɛɛɖɛ taa lɛ, Yesu kpaɣ ɛsɔdaa Kewiyaɣ nɛ ɛmaɣzɩnɩ ɖomaɣ ɖuyu. Nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖomaɣ ɖuyu ɛnʋ eɖou yaa ɛ nɛ ɛ-ɛza yɔ, ɛɛnaɣ ɛzɩma kapaɣlɩɣ yɔ. Ɛɛtɩɩsɩŋ se “ɛzɩma pɩlakɩ nɛ pɩlakɩ mbʋ.” (Maarkɩ 4:27) Ka-maɣmaɣ kapaɣlɩɣna nɛ kalʋlɩ ke-pee wena ɛkaɣ kʋm yɔ.

Pʋwayɩ lɛ, Yesu tuu ɖomaɣ yɔɔ eduuye naadozo ñɩnɖɛ. Abalʋ nɔɔyʋ ɖu ɖomaɣ kɩbaŋa, ɛlɛ “ɛyaa ɖiɣni ɖou lɛ,” koyindu nɔɔyʋ wolo nɛ eɖuu kalɩɣa ɖomaɣ kɩbaŋa yaa mɩla hɛkʋ taa. Pɩñɔwa lɛ, tʋmlaɖaa pɔzɩ hayɩm tʋ se pɛkpɛzɩ kalɩɣa ŋga yaa we? Ecosi-wɛ se: “Aayɩ, ñazɩ ɛzɩma nɛ ɩkɛkpɛndɩnɩ mɩla ɖɔɖɔ, iyele pɩtɩŋa pɩpaɣlɩ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ cɛbʋ wiye, puwiye lɛ, maaheyi cɛɖaa se: ‘Ɩkpɛzɩ kalɩɣa fayɩɩɩ nɛ ɩhɔkɩ-kɛ hɔɔ nɛ ɩsɔ-kɛ miŋ’. Piyele mɩla yɔ, isuu-yɛ mon-kpou taa.”—Maatiyee 13:24-30.

Mba pewelisaɣni Yesu yɔ, pa-taa sakɩyɛ kaasɩm haɖaʋ tɔm. Paasɩm camɩyɛ ɖɔɖɔ sʋlʋʋ piye, pʋyɔɔ Yesu yɔɔdɩ ɖɩ-tɔm. Ðɩwɛ ññɩɩ, ɛlɛ ɖɩkɔŋ ɖɩñɔ nɛ ɖɩpaɣlɩ lɛ, ɖɩpɩsɩ tɩʋ sɔsɔʋ nɛ kɩyɛzɩ pilinzi nɛ sumasɩ kɔŋ nɛ sɩcakɩ sɩ-yɔɔ. Yesu yɔɔdɩ sʋlʋʋ piye nɖɩ ɖɩ-tɔm se: “Ɛsɔdaa Kewiyaɣ caɣ ɛzɩ sʋlʋʋ piye nɖɩ ɛyʋ nɔɔyʋ ɖu ɛ-hayɩm taa yɔ.” (Maatiyee 13:31) Ɛlɛ, pɩtɩkɛ haɖaʋ tɔm Yesu caɣ se ɛkpɛlɩkɩ ɛyaa. Ɛñɩnaɣ se ɛwɩlɩ ɛzɩma nabʋyʋ pɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ ññɩɩ nɛ pʋwayɩ lɛ, pɩpaɣlɩ nɛ pɩpɩsɩ pʋyʋ sɔsɔm siŋŋ yɔ.

Pʋwayɩ lɛ, Yesu hɔ ɛ-tɔm welisiyaa lɩmaɣza nɛ ewoni mbʋ paasɩm camɩyɛ yɔ, pɩ-taa lɛɛbʋ yɔɔ. Ɛkpaɣ ɛsɔdaa Kewiyaɣ nɛ ɛmaɣzɩnɩ ‘tɛɣlɩm mbʋ halʋ sidiɣ pɩ-taa mʋlʋm eyisi nasidozo yɔ nɛ pɩkɔɔ pɩla se mʋtʋ kpeekpe huwa yɔ.’ (Maatiyee 13:33) Tɛɣlɩm yaa sʋsɔɔna wena pesidiɣ somtu taa se tɩkpa camɩyɛ yɔ, asʋʋ somtu kpeekpe taa nɛ akpazɩɣ-tʋ lɛ, ɛyʋ ɛɛnaɣ. Paa pɩɩnaɣ sʋsɔɔna ana yɔ, alakɩ tʋmɩyɛ nɛ pɩtɛ lɛ, pɩnaɣ se somtu huwaa siŋŋ.

Yesu tɛm aduwa anɛ a-tɩŋa a-tɔm yɔɔdʋʋ lɛ, eyele samaɣ nɛ ɛpɩsɩ ɖɩɣa ŋga ka-taa ɛɛwɛɛ yɔ. Pɩlabɩ pazɩ lɛ, ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa kɔɔ ɛ-cɔlɔ se ɛlɩzɩ-wɛ aduwa ana a-tɔbʋʋ.

YESU ADUWA WAZƖ-WƐ

Paatɛm nɩʋ Yesu aduwa lɛɛna, ɛlɛ wiɖiyi ɛtɩyɔɔdɩtɩ aduwa sakɩyɛ tɔm alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ taa mbʋ nɛ pana. Pʋyɔɔ pɔpɔzɩ-ɩ se: “Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ŋyɔɔdʋʋnɩ-wɛ aduwa taa?”​—Maatiyee 13:10.

Lɩmaɣza wena a-yɔɔ ɛlabɩ mbʋ yɔ, a-taa naɖɩyɛ yɔ se ɛsɔɔlaa se eyele nɛ Bibl taa natʋ tɔm kɔɔ pɩ-taa. Maatiyee mawa se: “Yesu wɩlaɣ tɔm tɩŋa payɩ nɛ aduwa taa, nɛ etiheyiɣ-wɛ natʋyʋ nɛ aduwa fɛyɩ. Nɛ ɛlakɩ nayʋ kaayɔɔdɩ tɔm ndʋ yɔ, se: ‘Aduwa taa mankaɣ yɔɔdʋʋ, mankaɣ susuu ndʋ paamɛsɩ ɖooo kiɖe tɛɛ yɔ.’”​—Maatiyee 13:34, 35; Keɣa 77:2.

Ɛlɛ pɩtɩkɛ pi-ɖeke pʋyɔɔ Yesu tukaɣ aduwa. Ɛlakaɣ mbʋ se ekuli samaɣ wɛtʋ ndʋ tɩtɩtʋʋzɩ yɔ, tɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ. Sakɩyɛ kaasɔɔlɩ Yesu tɔm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛɛwɛ niye tɔm yɔɔdʋʋ taa nɛ ɛlakɩ ɖɔɖɔ piti lakasɩ. Pataatisi se pañamɩ-ɩ se ɛkɛnɩ Kɩbaɣlʋ. Nɛ pataasɔɔlɩ ɖɔɖɔ se patɩŋ ɛ-wayɩ, ye pɩtɩkɛ kɛzɛɣa nakɛyɛ yɔɔ yɔ. (Luka 6:46, 47) Pataasɔɔlɩ se pɛlɛɣzɩ pa-lɩmaɣza nɛ pe-wezuu caɣʋ. Pataasɔɔlɩ kaaʋ se tɔm ndʋ Yesu susuu yɔ, titii pa-laŋa taa.

Pʋwayɩ lɛ, Yesu cosi ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa nɛ ɛyɔɔdɩ se: “Mbʋ yebina nɛ mɔyɔɔdʋʋnɩ-wɛ nɛ aduwa taa: Mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɔcɔŋna nɛ paanaɣ nɛ pewelisiɣ nɛ paanɩɣ. Mbʋ yɔ Izaayii kɛlɛyɩ yɔɔdʋʋ pɔ-yɔɔ ndʋ yɔ, tɩlakɩ, tʋtʋ yɔ se: ‘. . . Samaɣ kanɛ yɔ ka-laŋɩyɛ wɛ kpɩzɩŋ.’”—Maatiyee 13:13-15; Izaayii 6:9, 10.

Ɛlɛ mba pewelisaɣni Yesu yɔ, pa-tɩŋa pa-laŋa taawɛɛ kpɩzɩŋ. Pʋyɔɔ ɛtɔm se: “Ɛlɛ mɩ yɔ, mɩ-ɛza nɩ leleŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ anaɣ, nɛ mɩ-nɩŋgbaaŋ ɖɔɖɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɩnɩɣ! Tʋtʋyɛ taa meheyiɣ-mɩ se nayaa sakɩyɛ nɛ ɛyaa kiɖeɖema sakɩyɛ kaasɔɔlaa se pana mbʋ ɩnaɣ yɔ, nɛ patɩna, se panɩɩ ndʋ ɩnɩɣ yɔ, nɛ patɩnɩɩ.”—Maatiyee 13:16, 17.

Toovenim lɛ, apostoloowaa 12 nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa lalaa kaawɛnɩ laŋa kɩbana. Pʋyɔɔ Yesu heyi-wɛ se: “Mɩ yɔ, pɩha-mɩ se ɩtɩlɩ ɛsɔdaa Kewiyaɣ hama tɔm, piyele mba yɔ, pɩtɩha-wɛ.” (Maatiyee 13:11) Ɛzɩma Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa kaasɔɔlɩ siŋŋ se panɩɩ tɔm taa camɩyɛ yɔ, mbʋ yebina nɛ ɛlɩzɩ-wɛ ɖomaɣ ɖuyu yɔɔ eduuye tɔbʋʋ.

Ɛlɩzɩ-wɛ pɩ-taa se: “Ðomaɣ ŋga, ŋga yɔ Ɛsɔtɔm.” (Luka 8:11) Tɛtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ poɖuu ɖomaɣ yɔ, ndʋ lɛ ɛyʋ laŋɩyɛ. Lɛɛlɛɛyɔ, eduuye nɖɩ ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ tɩtasɩ wɛʋ kaɖɛ.

Pee wena aatɔlɩ nʋmɔʋ nɔɔ yɔ, ɛyɔɔdɩ a-tɔm se: “Mba pɛwɛ nʋmɔʋ nɔɔ yɔ, mba lɛ ɛyaa mba pewelisiɣ-tʋ nɛ pʋwayɩ lɛ eleeu kɔŋ ɛlɩzɩɣ-tʋ pa-laŋa taa se pataamʋ-tʋ nɛ paya pa-ñʋʋ yɔ.” (Luka 8:12) Ɛzɩ Yesu yɔɔdʋʋ yɔ, putowee tɛtʋ ndʋ tɩ-taa pee tɔlaa yɔ, tɩsɩŋnɩ laŋa wena anɩɣ tɔm nɛ taa leleŋ, ɛlɛ aayeki se tɩka lila a-taa yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ “kʋñɔŋ lɩɣ yaa palɩɣ Tɔm ndʋ tɩ-wayɩ lɛ” pɔtɔlʋʋ kpaagbaa. Toovenim, alɩwaatʋ ndʋ “cɛzɩm nabʋyʋ lɩɣ pɔ-yɔɔ,” pɩtɩla pɔ-hɔʋ taa ñɩma yaa nabɛyɛ ɩkaɖɩɣnɩ-wɛ yɔ, peyeki tisuu mbʋ paawɛna yɔ.​—Maatiyee 13:21; Luka 8:13.

Nɛ pee wena alɛ tɔlɩ kpaŋnɩsɔɔ taa yɔ? Yesu yɔɔdaa se pɩsɩŋnɩ ɛyʋ weyi ɛnɩɣ Ɛsɔtɔm ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, eyele nɛ “ɛjaɖɛ yɔɔ ɛhʋyɛ nɛ ñɩm cɛzɩm pakʋʋ Tɔm ɛ-taa” yɔ. (Maatiyee 13:22) Ɛmʋ Ɛsɔtɔm kajalaɣ ɖeɖe, ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, eyele nɛ tɩsɩ nɛ ɛɛwazɩɣ pʋyʋ, pɩ-tɔbʋʋ se ɛjaɖɛ yɔɔ ɛhʋyɛ nɛ ñɩm pamʋ kajalaɣ lone ɛ-laŋɩyɛ taa.

Pee wena Yesu yɔɔdɩ a-tɔm kɛdɛzaɣ ɖeɖe yɔ, ɛtɔm se atɔlɩ tɛtʋ kɩbandʋ yɔɔ. Pɩsɩŋnɩ mba panɩ Ɛsɔtɔm nɛ peyele nɛ titii pa-laŋa taa camɩyɛ nɛ palakɩnɩ-tʋ tʋmɩyɛ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? “Palʋlɩ pee.” Pɛfɛyɩ wɛtʋ kʋɖʋmtʋ taa; pa-pɩnzɩ nɛ po-tomnaɣ taa alaafɩya wɛ ndɩ ndɩ, pʋyɔɔ lɛ paapɩzɩɣ nɛ palʋlɩ pee kɩmaŋ. Nabɛyɛ lʋlɩ 100, lalaa 60 nɛ lalaa ɖɔɖɔ 30. Toovenim, “mba pewelisiɣ tɔm nɛ laŋɩyɛ kɩbanɖɛ siŋŋ nɛ pɔɖɔkʋʋ-tʋ nɛ palakɩ camɩyɛ lakasɩ nɛ abalɩtʋ yɔ,” mba Ɛsɔ wazɩɣ.—Luka 8:15.

Pɩtʋʋ fɛyɩ se tɔm tʋnɛ tɩlabɩ tʋmɩyɛ siŋŋ tɔmkpɛlɩkɩyaa mba pɔkɔm Yesu cɔlɔ se ɛlɩzɩ-wɛ ɛ-tɔm tɔbʋʋ yɔ, pɔ-yɔɔ. Lɛɛlɛɛyɔ, panɩ aduwa ana a-taa camɩyɛ lɛ. Yesu sɔɔlaa se panɩɩ aduwa ana a-taa camɩyɛ nɛ pɩsɩnɩ-wɛ nɛ mba ɖɔɖɔ pasɩnɩ lalaa nɛ panɩɩ toovenim taa camɩyɛ. Pʋyɔɔ ɛpɔzaa se: “Ɛzɩ pɔsɔkɩ fɩtɩla se pasɩɩ-kʋ sooɣa tɛɛ, yaa kaɖʋ tɛɛ, paasɩɣ-kʋ tilimiye yɔɔ na?” Nɛ ɛtɛzɩna se: “Weyi ɛwɛ nɩŋgbaaŋ se ɛnɩɣ lɛ, ɛnɩɩ.”—Maarkɩ 4:21-23.

PƐKPƐLƖKƖ TƆM SAKƖYƐ NƐ TƖWAZƖ-WƐ

Yesu lɩzɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa ɖomaɣ ɖuyu eduuye tɔbʋʋ nɛ pɩtɛ lɛ, paɖaɣnɩ ñɩnʋʋ se patasɩ tɔm lɛɛtʋ taa nɩʋ. Pɔñɔtɩnɩ-ɩ nɛ pɔpɔzɩ-ɩ se: “Lɩzɩ-ɖʋ kalɩɣa tɔbʋʋ.”​—Maatiyee 13:36.

Tɔm ndʋ pɔpɔzaa yɔ, tɩwɩlɩɣ se pɛ-wɛtʋ wɛ ndɩ siŋŋ nɛ samaɣ ŋga kaakɔm lɩm nɔɔ peeɖe yɔ, kɛ-wɛtʋ. Toovenim lɛ, ɛyaa mba, paanɩ aduwa wena Yesu tuwaa yɔ, ɛlɛ patɩñɩnɩ se panɩɩ a-tɔbʋʋ nɛ patɩlɩ ɛzɩma apɩzɩɣ nɛ awazɩ-wɛ pe-wezuu caɣʋ taa yɔ. Yesu wɩlaa se tʋkaɣ sɔsɔɔ nakɛyɛ kaawɛ samaɣ ŋga kaawɛ teŋgu nɔɔ yɔ, nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa mba pɔñɔtɩnɩ-ɩ se pɛkpɛlɩkɩ tɔm sakɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ yɔ, pɛ-hɛkʋ taa. Ɛtɔm se:

“Ɩɖaŋ mɩ-tɩ nɛ ndʋ ɩnɩɣ yɔ! Caɖaɣ ŋga ɩkɛdɩɣnɩ lalaa yɔ, ŋga ɖɔɖɔ pakaɣ-mɩ kɛdɩnʋʋ nɛ pakaɣ-mɩ ka-taa suyuu.” (Maarkɩ 4:24) Tɔmkpɛlɩkɩyaa ɖɔkɩ tɔm ndʋ Yesu heyaɣ-wɛ yɔ kpam. Paakpaɣ caɖaɣ kɩbaŋa nɛ pɛkɛdɩnɩ sɔɔlɩm mbʋ Yesu kaawɛnɩ pɔ-yɔɔ yɔ, pɩ-tɔbʋʋ se paawɛɛ nɛ pewelisiɣni-i camɩyɛ nɛ pʋyɔɔ lɛ, papɩzaa nɛ pɛkpɛlɩkɩ tɔm sakɩyɛ nɛ tɩwazɩ-wɛ siŋŋ. Yesu cosi tɔm ndʋ pɔpɔzɩ-ɩ nɛ pɩlɩɩnɩ kalɩɣa eduuye yɔɔ yɔ se:

“Weyi eɖuu ɖomaɣ kɩbaŋa yɔ, ɛnʋ lɛ ɛyʋ Pɩyalʋ. Hayɩm kɛlɛ ɛjaɖɛ; ɖomaɣ kɩbaŋa lɛ Kewiyaɣ taa piya; kalɩɣa lɛ kɩdɛkɛdɩm tʋ piya; koyindu weyi eɖuwa yɔ, Eleeu kɛlɛ; kʋmtʋ lɛ ɛjaɖɛ tɛm wiye, kʋnɖaa kɛlɛ tiyiyaa.”—Maatiyee 13:37-39.

Yesu yɔɔdɩ mbʋ eduuye nɖɩ ɖɩ-hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ sɩŋnaa yɔ, pɩ-tɔm nɛ pɩtɛ lɛ, ɛwɩlɩ mbʋ pɩkaɣ tɛmnʋʋ yɔ. Ɛtɔm se ɛjaɖɛ tɛm wiye lɛ, kʋnɖaa yaa Ɛsɔ tiyiyaa kaɣ tayʋʋ kalɩɣa, pʋ-tɔbʋʋ se mba payaɣ pa-tɩ Krɩstʋ ñɩma yɔ, nɛ “Kewiyaɣ taa piya” toovenim ñɩnzɩ pɛ-hɛkʋ taa. Pakaɣ kpeɣluu “ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa” nɛ pʋwayɩ lɛ, siɣsiɣ tɩnaa mba pañɩlɩsɩ “pa-Caa Kewiyaɣ taa.” Nɛ “kɩdɛkɛdɩm tʋ piya” yɔ? Pakaɣ-wɛ ɖɩzʋʋ, mbʋ yebina nɛ ‘pewiliɣ nɛ pasalɩɣ kela.’—Maatiyee 13:41-43.

Pʋwayɩ lɛ, Yesu ɖaɣnɩ tuu aduwa naadozo se ɛsɩnɩnɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa. Kajalaɣ lɛ, ɛtɔm se: “Ɛsɔdaa Kewiyaɣ caɣ ɛzɩ ñɩm mbʋ ɛyʋ nɔɔyʋ na-pʋ hayɩm taa yɔ. Ɛkpakɩɣ-pʋ nɛ ɛmɛsɩ hɔɔlʋʋ, nɛ ɛ-taa nɛ leleŋ nɛ ewolo ɛpɛdɩ ɛ-ñɩm tɩŋa se ɛya hayɩm mbʋ.”​—Maatiyee 13:44.

Ɛtasɩ tuuu eduuye lɛɛɖɛ se: “Ɛsɔdaa Kewiyaɣ wɛ ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛñɩnɩɣ kijisi kɩbanzɩ yɔ. Ɛna nakɛyɛ nɛ kɛwɛ liidiye pɩŋŋ kɔyɔ, ewoki ɛpɛdɩ ɛ-ñɩm tɩŋa se ɛya-kɛ.”​—Maatiyee 13:45, 46.

Yesu tɩŋnɩ aduwa naalɛ anɛ a-yɔɔ nɛ ɛñɩɣ niye ɛzɩma ɛyʋ pɩzɩɣ etisi faaa nɛ ɛlaa kɩlaŋ sakɩyɛ se ehiɣ mbʋ pɩmʋ ñɩm siŋŋ nɛ pɩkpaɖɩ yɔ. Kijisi ñɩnɩyʋ wobi lɛɛ lɛɛ nɛ “ɛpɛdɩ ɛ-ñɩm tɩŋa” se ɛya kijiɣa ŋga kɛwɛ liidiye siŋŋ yɔ. Kijiɣa kɩɖaʋ kʋnɛ kɩ-taa nɩʋ ɛɛlakɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa kaɖɛ. Mbʋ ɖɔɖɔ eduuye nɖɩ ɖɩyɔɔdʋʋ abalʋ weyi ɛna ñɩm mbʋ pɛmɛsɩ-pʋ hayɩm taa nɛ “ɛpɛdɩ ɛ-ñɩm tɩŋa se ɛya hayɩm mbʋ” yɔ, ɖɩ-taa nɩʋ tɩlabɩ-wɛ kaɖɛ. Kɩɖaŋ ɩnɩ ɩ-naalɛ ɩyɔɔdʋʋ mbʋ pɩmʋ ñɩm yɔ pɩ-tɔm, nɛ mbʋ pɩkpaɖɩ ñɩm nɛ pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛwɛɛnɩ-pʋ yɔ, pɩ-tɔm. Pɩsɩŋnɩ kɩlaŋ weyi pɩpɔzʋʋ se paa weyi ɛlaa nɛ ɛcɔnɩ e-fezuu taa kɩcɛyɩm ɖeɖe yaa taabalɩyɛ kɩbanɖɛ pɩzɩ nɛ ɖɩwɛɛ ɛ nɛ Ɛsɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. (Maatiyee 5:6) Mba paawelisaɣ Yesu aduwa ana yɔ, pa-taa nabɛyɛ wɛtʋ wɩlɩɣ se pɔsɔɔlɩ siŋŋ se pala paa mbʋ nɛ pɔcɔnɩ pe-fezuu taa kɩcɛyɩm ɖeɖe nɛ papɩsɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa toovenim ñɩma.—Maatiyee 4:19, 20; 19:27.

Pʋwayɩ lɛ, Yesu tɛzɩnɩ eduuye nɖɩ ɖɩ-taa ɛkpaɣ ɛsɔdaa Kewiyaɣ nɛ ɛmaɣzɩnɩ piyuu ŋgʋ kɩkpaɣ kpakpasɩ ndɩ ndɩ yɔ. (Maatiyee 13:47) Alɩwaatʋ ndʋ palɩzɩ piyuu kidiiliŋ yɔɔ yɔ, pɔtɔzɩ kpakpasɩ kɩbanzɩ nɛ paɖʋ ɖɔkɩŋ taa nɛ pɩkazɩ nzɩ sɩfɛyɩ ɖeu yɔ nɛ pɔlɔ. Yesu tɔm se mbʋ pɩkaɣ labʋ ɛjaɖɛ tɛm wiye. Tiyiyaa kaɣ tayʋʋ ɛyaa kɩbama nɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa pɛ-hɛkʋ taa.

Yesu maɣmaɣ kaatɛm paɣzʋʋ fezuu taa piyuu lɔʋ, alɩwaatʋ ndʋ ɛya ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa se peyele kpakpasɩ kpaʋ nɛ patɩŋ ɛ-wayɩ nɛ papɩsɩ “ɛyaa ketiyaa” yaa pakpa ɛyaa ɛzɩ kpakpasɩ yɔ. (Maarkɩ 1:17) Ɛlɛ, ɛyɔɔdaa se piyuu yɔɔ eduuye ɖɩnɛ ɖɩsɩŋnɩ mbʋ pɩkaɣ labʋ “ɛjaɖɛ tɛm wiye” yɔ, pɩ-tɔbʋʋ se mbʋ pɩkaɣ labʋ cee wayɩ yɔ. (Maatiyee 13:49) Ye mbʋ, apostoloowaa nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa lalaa mba paanɩ eduuye nɖɩ yɔ, pana kpaagbaa se mbʋ pɩkaɣ labʋ nɛ ɛzɩdaa yɔ, pɩkaɣ wɛʋ ɖeu pɩdɩɩfɛyɩ.

Yesu kaawɛ kpɩyʋʋ taa nɛ etuu aduwa wena yɔ, awazɩ mba paawɛ peeɖe yɔ siŋŋ. Ɛsɔɔlɩ siŋŋ se ɛlɩzɩ “pʋ-tɔbʋʋ ɛ-tɔm mʋyaa, ɛ nɛ wɛ pa-taa pe-yeke.” (Maarkɩ 4:34) Ɛwɛ ɛzɩ “ɖɩɣdʋ weyi ɛkpaɣ kpou nɛ ɛlɔʋ tɔɔnaɣ kɩfalaɣ nɛ kɩbɩnaɣ yɔ.” (Maatiyee 13:52) Yesu taasɔɔlɩ se ɛtɩŋnɩ aduwa wena ɛhawa yɔ, a-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ ɛ-tɩ se ɛsɩm tɔm wɩlʋʋ camɩyɛ. Ɛlɛ ɛɛsɔɔlaa se ɛwɩlɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa toovenim tɔm ndʋ tɩwɛ ɛzɩ ñɩm mbʋ pɩmʋ liidiye siŋŋ yɔ. Ndɛŋgbɛzaɣ fɛyɩ se Yesu kaakɛ tɔm wɩlɩyʋ weyi ɛ-wayɩ fɛyɩ yɔ.