Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

KITANGO 43

Bishimpi Byaamba pa Bufumu

Bishimpi Byaamba pa Bufumu

MATEO 13:1-53 MAKO 4:1-34 LUKA 8:4-18

  • YESU WAINGIJISHE BISHIMPI PA KWAMBA PA BUFUMU

Kyamweka Yesu wajinga mu Kapenama kimye kyo anenene Bafaliseo. Jonkaja juba, walupukilemo mu nzubo ne kuya kwipi na Kalunga ka Ngalilea kwakonkenejile mabumba a bantu. Yesu wakanjijile mu bwato ne kwibushinjikila kwalepako na kitulu kabiji watatwile kufunjisha bantu pa Bufumu bwa mwiulu. Waingijishe bishimpi pa kwibafunjisha. Bantu bamutelekelenga bayukile bintu byavula byo aambilepo mu bishimpi byanji. Onkao mambo, kechi kibakatezhe kukwatakanya byo ebafunjishenga pa Bufumu ne.

Patanshi, Yesu waambile pa njimi wakushile nkunwa. Byo akushilenga, nkunwa imo yaponejile kunsa ya jishinda kabiji beijiile ku bañonyi. Ikwabo yaponejile pa kibangabwe pabujile maloba avula. Bino mute byo asamine, wiisokele kabiji yaumine na mambo a kubula kwikizha mizhazhi. Ikwabo yaponejile mu miba, kabiji miba yakomene ne kwiitatankanya. Pakuba ikwabo yaponejile pa mushiji wawama, kabiji yatatwile kupanga bipangwa, “imo yapangile 100, ikwabo 60 ne ikwabo 30.”—Mateo 13:8.

Mu kishimpi kikwabo, Yesu waesakenye Bufumu bwa Lesa ku muntu wakushile nkunwa. Njimi inge wakusa nkunwa, ulaala ne kubuuka, kabiji nkunwa yanji ikoma. Bino “kechi uyuka byo ikoma ne.” (Mako 4:27) Ikoma ine ne kupanga kajo kabiji njimi unowa.

Kabiji Yesu waelele kishimpi kya busatu kya kukusa nkunwa. Muntu wakushile nkunwa yawama, bino “bantu byo balaajile,” mulwanyi wanji waishile ne kukusamo nseku mu wichi. Bakalume ba mwina nzubo bamushikishe umvwe bafwainwe kwiisekulamo. Aye wibakumbwile’mba: “Ine; kuchina’mba pa kufumyamo nseku, mwakeya kuyokwela kumo na wichi. Bilekai bikomene pamo kufika kimye kya kunowa, kabiji pa kunowa, nkambila ba kunowa namba: Patanshi ifumyaimo nseku ne kwiikasa bikuta bikuta kuba’mba mwiisoke; apa bino mubungizhe wichi ne kumulonga mu butala bwami.”—Mateo 13:24-30.

Bavula batelekelenga kwi Yesu bayukile biji bunjimi. Kintu kikwabo kyaambilepo Yesu kyo bayukile bulongo ke luchacha wa masitate. Uno luchacha wakepesha pa nchacha yonse ukoma ne kwikala kichi kikatampe bingi kya kuba bañonyi beya na kwikala ku misampi yakyo. Yesu waambile pa uno luchacha amba: “Bufumu bwa mwiulu buji nobe luchacha wa masitate wabyajile muntu umo mu bujimi bwanji.” (Mateo 13:31) Yesu kechi wafunjishenga byalengwa bichi ne. Bino, wamwesheshengatu kintu kicheche byo kyakonsha kukoma ne kwikala kintu kikatampe.

Kabiji Yesu waambile pa mwingilo wayukile bulongo bantu bavula bamutelekelenga. Waesakenye Bufumu bwa mwiulu ku “mbizho mwanamukazhi yo atolele ne kwiivwangankanya na fulaulo wa bipimo bikatampe bisatu.” (Mateo 13:33) Nangwa kya kuba mbizho kechi imweka ne, bino itwela mu muvuba yense ne kumulengela kututumuka. Mbizho ilengela muvuba kututumuka pachepache kya kuba bantu kechi bakonsha ne kumona’mba muvuba ubena kututumuka ne.

Byo apwishishe kwamba bino bishimpi, Yesu waambijile bantu kubwela ku mazubo abo, kabiji ne aye wabwelele ku nzubo ko aikelenga. Palutwe kacheche, baana banji ba bwanga baishile kwi aye kuba’mba ebakwashe kukwatakanya bintu byo afunjishenga.

KUFUNJILAKO KU BISHIMPI BYA KWA YESU

Baana banji ba bwanga bakimumvwinepo kala Yesu saka amba mu bishimpi, bino, kino kyo kyajinga kimye kitanshi kumumvwapo kwamba bishimpi byavula pa kimye kimo. Onkao mambo, bamushikishe’mba: “Mambo ka o mwibambila mu bishimpi?”—Mateo 13:10.

Ene mambo o aambijilenga mu bishimpi ke kufikizha bungauzhi bwa mu Baibolo. Mateo waamba’mba: “Kine, kechi waambanga nabo kwa kubula bishimpi ne, kuba’mba kifike akya kyaambiwe kupichila mwi ngauzhi amba: ‘Nkambanga mu bishimpi; kabiji nkasapwila bintu byafyamika kufumatu ku ntendekelo.’”—Mateo 13:34, 35; Salamo 78:2.

Bino kuji ne kikwabo kyalengejile’mba Yesu engijishenga bishimpi. Bishimpi byakwashishenga bantu kusolola byajinga mu michima yabo. Bavula bamumonanga Yesu amba ke muntutu wamba mashimikila awama kabiji uba bya kukumya. Kechi bamumonanga’mba muntu ye bafwainwe kukookela nobe Nkambo ne kumulondela ne. (Luka 6:46, 47) Kechi bakebelenga kupimpula ndangulukilo nangwa byubilo byabo ne. Kine, kechi bakebelenga’mba byambo byanji bipimpule bwikalo bwabo ne.

Onkao mambo, pa kukumbula baana banji ba bwanga, Yesu waambile’mba: “O ene mambo o nebambila mu bishimpi; mambo kutala batala bino kechi bamona ne, kabiji kuteleka bateleka bino kechi bomvwa nangwa kukwatakanya ne. Kabiji bungauzhi bwa kwa Isaya bubena kwibafikila. Bwaamba’mba: ‘. . . Michima ya bano bantu yakosa.’”—Mateo 13:13-15; Isaya 6:9, 10.

Bino, kechi bonse bamutelekelenga Yesu bajinga na michima ya uno mutundu ne. Yesu watwajijile kwamba’mba: “Meso enu atokwa mambo amona ne matwi enu nao mambo omvwa. Kine nemwambila namba, bangauzhi bavula ne bantu baoloka bakebelenga kumona bintu byo mubena kumona, pano bino, kechi bebimwene ne, ne kumvwa bintu byo mubena kumvwa, bino kechi bebyumvwine ne.”—Mateo 13:16, 17.

Batumwa 12 ne baana ba bwanga bakwabo kechi bakosele michima ne. Onkao mambo, Yesu waambile’mba: “Kwi anweba kimufwainwa kukwatakanya abya byafyamika byazhila bya Bufumu bwa mwiulu, pakuba kwi abo kechi kibafwainwa ne.” (Mateo 13:11) Na mambo a kuba baana banji ba bwanga bakebeshe bingi kukwatakanya bino bintu, Yesu wibalumbulwijile mwatajile kishimpi kya njimi wakushile nkunwa.

Yesu waambile’mba: “Nkunwa ke mambo a Lesa.” (Luka 8:11) Kabiji mushiji wimenako muchima wa muntu. Kino kyo kishinka kisakwitukwasha kukwatakanya mwatala kishimpi kyaambile Yesu.

Pa nkunwa yaponejile kunsa ya jishinda, Yesu walumbulwile’mba: “Diabola wiya ne kwiafumyamo mu michima yabo kuba’mba babule kwitabila ne kupuluka.” (Luka 8:12) Kabiji nkunwa yakushilwe pa kibangabwe pabujile maloba avula imenako bantu batambula mambo a Lesa na lusekelo, pano bino, ano mambo kechi ekizha mizhazhi mu michima yabo ne. Yesu waambile’mba: “Pa kwiya bya malwa nangwa lumanamo na mambo a ano mambo,” ponkapotu baleka kwietabila. Mu “kimye kya lweseko,” kampe kwibamanyika ku ba mu kisemi nangwa ku bantu bakwabo, babwela panyuma.—Mateo 13: 21; Luka 8:13.

Nga nkunwa yaponejile mu miba imenako ka? Yesu wabuujile baana banji ba bwanga amba imenako bantu bomvwa mambo a Lesa. Pano bino, bebashinda ku “bya kutabataba bya mu buno bwikalo ne bulume bwa bujimbijimbi buji na bunonshi.” (Mateo 13:22) Mambo a Lesa beatambwila mu michima yabo, pano bino, beatatankanya kabiji kechi apanga bipangwa ne.

Mushiji wapeleleko waambilepo Yesu ke mushiji wawama. Uno mushiji wimenako bantu baji na muchima wawama bomvwa mambo a Lesa ne kwialama. Ñanyi bintu bifumamo? ‘Bapanga bipangwa.’ Na mambo a bintu bibamwekela, nabiji kukoma nangwa kukolwa, kechi bapanga bipangwa byaesakana ne. Umo upanga bipangwa 100, mukwabo 60, ne mukwabo 30. Kya kine, Lesa upesha “bantu baji na muchima wawama wa kumvwa mambo ne kwiakwatakanya ne kupanga bipangwa saka bachinchika.”—Luka 8:15.

Kyamweka baana ba bwanga batemenwe bingi pa kumvwa Yesu byo ebalumbulwijile, mambo bakebeshe bingi kuyuka mwatajile mafunjisho anji. Bakwatakenye bulongo mwatajile bishimpi byaambile Yesu. Yesu wakebelenga’mba baana banji ba bwanga bakwatakanye bishimpi byanji pa kuba’mba nabo bakafunjishenga bulongo bukine. Washikishe’mba: “Nanchi lampi bamubika munshi ya ntumbe nangwa munshi ya mwanya nyi? Nanchi kechi bamubika pa kyakutulapo lampi nenyi?” Onkao mambo, Yesu waambile’mba: “Uji na matwi omvwe.”—Mako 4:21-23.

BAFUNJIJILEPO NE BIKWABO

Yesu byo alumbulwile kishimpi kya njimi wakushile nkunwa, nangwa’mba kya mishiji yapusana pusana, baana banji ba bwanga bakebele kufunjilapo ne bintu bikwabo. Bamwambijile’mba: “Tulumbulwilai mwatala kishimpi kya nseku yo bakushile mu bujimi.”—Mateo 13:36.

Kwipuzha bino kwamwesheshe’mba baana banji ba bwanga bapusene bingi na jibumba jajinga ku kitulu. Aba bantu baumvwine bishimpi, bino kechi bajinga na muchima wa kukeba kuyuka mo byatajile ne. Abo batondelwetu na bintu byo aambile kwapwa. Pa kumwesha lupusano lwajinga pakachi ka bantu bajinga ku kitulu ne baana banji ba bwanga baishile kwi aye na kukeba kufunjilapo byavula, Yesu waambile’mba:

“Taiko muchima ku bintu byo mubena kumvwa. Kipimo kyonka kyo mupiminako bakwenu kyo kyo bakemupiminako ne anweba, kine bakemubikilapo ne bikwabo.” (Mako 4:24) Baana ba bwanga batelekelenga kwi Yesu na muchima yense. Kyajingatu nobe babena kupana kipimo kikatampe kwi Yesu kya kuteleka ne kutako muchima, kyo kyalengijile Yesu kwibafunjisha byavula bingi. Onkao mambo, pa kukumbula baana banji ba bwanga mwatajile kishimpi kya wichi ne nseku, Yesu walumbulwile’mba:

“Muntu wakushile nkunwa yawama ke Mwana muntu; bujimi po pano pa ntanda. Kabiji nkunwa yawama, bo baana ba mu Bufumu, pakuba nseku bo baana ba kwa yewa mubi, ne mulwanyi wakushilemo nseku ke Diabola. Kabiji kunowa ke kimye kya ku mpelo ya buno bwikalo, ne ba kunowa bo bamalaika.”—Mateo 13:37-39.

Yesu byo apwishishe kulumbulula mwatajile kino kishimpi, waambile pa bintu bikafumamo. Waambile’mba ku mpelo ya buno bwikalo, ba kunowa nangwa’mba bamalaika bakabanya bantu bebepekezha kwikala bena Kilishitu baji nobe nseku na “baana ba mu Bufumu” bakine. “Baoloka” bakebakonkanya kabiji bakasama “mu Bufumu bwa Shabo.” Nga ku “baana ba kwa yewa mubi” kikekala byepi? Kikebamwekela ke lonaiko, kabiji kyo kikebalengela ‘kujila ne kushenka ku meno.’—Mateo 13:41-43.

Kabiji Yesu wabuujile baana banji ba bwanga bishimpi bikwabo bisatu. Patanshi waambile’mba: “Bufumu bwa mwiulu buji nobe kintu kya buneme kyo bafya mu bujimi, muntu kyo atuluka ne kwikifya; kabiji na mambo a lusekelo, uya na kupotesha byonse byo aji nabyo ne kupota bobwa bujimi.”—Mateo 13:44.

Watwajijile kwamba’mba: “Bufumu bwa mwiulu buji nobe mupoteshi wayile na kukeba bamangalite bawama. Byo ataaine mangalite umo ufwa mali avula, ponkapotu wayile ne kupotesha bintu byonse byo ajinga nabyo ne kumupota.”—Mateo 13:45, 46.

Mu bino bishimpi bibiji, Yesu wamwesheshe muntu byo apana bintu byo aji nabyo pa kuba’mba ekale na kintu kyanema. Mupoteshi wapoteshe “bintu byonse byo ajinga nabyo” pa kuba’mba ataane mangalite ufwa mali avula. Baana ba bwanga ba kwa Yesu bakwatakenye mwatajile kino kishimpi kya mangalite ufwa mali avula. Ne muntu wataaine kintu kya buneme kyo bafile mu bujimi wapoteshe “byonse” byo ajinga nabyo ne kwikala nakyo. Mu bino bishimpi byonse bibiji, kintu kya buneme kyataainwe, kintu kyo bafwainwe kwikala nakyo ne kwikinemeka. Kino twakonsha kwikyesakanya ku muntu byo ebikako pa kuba’mba ekale na bulunda bwawama na Lesa. (Mateo 5:3) Bamo batelekelenga kwi Yesu kimye kyo aambilenga bino bishimpi bebikilengako kwikala na bulunda bwawama na Lesa ne kwikala baana ba bwanga ba kwa Yesu ba kishinka.—Mateo 4:19, 20; 19:27.

Kyapeleleko, Yesu waesakenye Bufumu bwa mwiulu ku bukonde bo batele mu kalunga ka mema mwafwile masabi a mitundu yonse. (Mateo 13:47) Masabi byo beabenye, aa atama beatayile pakuba awama beabikile mu bitumbe. Onkao mambo, Yesu waambile’mba byo byo kikekala ne ku mpelo ya buno bwikalo; bamalaika bakeya na kwabanya baoloka ne batama.

Yesu aye mwine ye waingijilenga uno mwingilo wa kukwata bantu byo aichile baana banji ba bwanga batanshi kwikala “bakukwata bantu.” (Mako 1:17) Pano bino, waambile’mba kino kishimpi kya bukonde kimenako bintu bikamweka kulutwe, “ku mpelo ya buno bwikalo.” (Mateo 13:49) Onkao mambo, batumwa ne baana ba bwanga bamwene’mba kulutwe kukamweka bintu byawama bingi.

Bantu baumvwine bishimpi byo aambile kimye kyo ajinga mu bwato bafunjijileko bikwabo. Yesu wakebeshe bingi kulumbulwila ‘baana banji ba bwanga bintu byonse ku mbaji.’ (Mako 4:34) Wajingatu “nobe mwina nzubo, usolola bintu bipya ne bya kala mu butala bwanji mo alamina bya buneme.” (Mateo 13:52) Yesu kechi waingijishe bino bishimpi kuba’mba emwesha’mba wayuka kufunjisha ne. Bino, wafunjishenga baana banji ba bwanga bukine bwanema buji nobe bya buneme. Kya kine, Yesu ye “mufunjishi” wakila bafunjishi bonse.