Tala mambu

Tala ntu mia mambu

KAPU KIA 43

Yingana mu Kuma kia Kintinu

Yingana mu Kuma kia Kintinu

MATAI 13:1-53 MAKU 4:1-34 LUKA 8:4-18

  • YESU OTELE YINGANA MU KUMA KIA KINTINU

Dilenda kala vo Yesu mu Kafanau kawanukini vava katumbidi Afarisi. I bosi, muna lumbu kiakina, Yesu ovaikidi muna nzo ina kakedi, wele vana Mbu a Ngalili una lukufi. Vava e ndonga ilungalakene vana kena, Yesu okotele muna nzaza. Oyantikidi kubalonga o mambu ma Kintinu kia zulu. Ubalongele muna yingana yayingi yovo nona. O nkangu utomene zaya lekwa yayingi Yesu kasadidi muna yingana yandi. E diadi dibasadisi mu bakula mambu ma mpila mu mpila ma Kintinu kalongele o Yesu.

Entete, Yesu otele kingana kia muntu okunanga e mbongo. E mbongo yankaka ibwidi vana mbel’a nzila, idilu kwa nuni. Yankaka ibwidi vana matadi, ke vena ntoto wayingi ko. Imenene, wau vo o ntoto ke wasina ko, vava mwini uvaikidi, e mbongo ilengele yo zina, wau ikondele mianzi. Yankaka ibwidi vana vena nsende, ezi zifinangese e mbongo vava imenene. Kansi, yankaka ibwidi vana ntoto ambote yo yima mbongo, “eyi nkama-nkama, eyina makumasambanu-makumasambanu, eyaka makumatatu-makumatatu.”—Matai 13:8.

Muna kingana kiankaka, Yesu otezanese Kintinu yo muntu okunini e mbongo. Muna kingana kiaki, o nkuni ‘kazeye ko e mbena imenene e mbongo,’ kana vo vava kakedi waleka yovo wasikama. (Maku 4:27) I bosi, ikudidi, iyimini e mbongo, ina kalenda kutika.

Yesu otele kingana kiantatu mu kuma kia kuna mbongo. Muntu okunini mbongo ambote, ‘vava wantu balele,’ o mbeni wizidi kuna mpe mbongo ambi muna mpatu. Antaudi bayuvuidi o mfumu au kana ozolele vo bavuza e mbongo ambi. O mfumu ovutwidi vo: “Ve, kadi nkwa kala vo vava nuvuza e mbongo ambi, nuvuza mpe masa kumosi. Yambula yakudila kumosi yamuna nkutika, muna nsungi a nkutika ivovesa asadi: Nuteka kutika e mbongo ambi muna mafuku yo yoka yo; i bosi nukutika masa yo sia mo muna lundilu diame.”—Matai 13:24-30.

Ndonga muna wantu bawidi Yesu, bazeye salu kia mpata-nsengo. Ubatelele kingana kiankaka kia disu dia mutade dilenda mena yo kituka se nti wanene, e nuni zilenda bela muna tayi yandi. Mu kuma kia mbongo yayi, Yesu ovovele vo: “E Kintinu kia zulu kina nze disu dia mutade, dina muntu kabongele yo kuna dio muna mpatu andi.” (Matai 13:31) Yesu ke kubalonganga nti mia mfinda ko. Nona kia lunungunuku lwasivi kayikidi, i sia vo, una lekwa kiakete kilenda kitukila se lekwa kianene.

Owau, Yesu ovovele diambu ditomene zayakana kwa ndonga. Otezanese Kintinu kia zulu ye “mfuna, ina yabongwa kwa nkento yo sanga yo muna nzongo ntatu mianene mia mfumfu.” (Matai 13:33) Kana una vo e mfuna ke yimoneka diaka mu meso ko, ifunisa o mbumba wawonso. Diampasi dikalanga mu mona una e mfuna ifunisinanga o mbumba, kadi ediadi malembe-malembe divangamenanga.

Vava katele yingana yayi, Yesu okanini o nkangu, ovutukidi kuna nzo. Vana vau, alongoki andi bezidi kwa yandi, bazolele zaya e nsas’a yingana yayi.

NLUTA MIA YINGANA YA YESU

Alongoki bawá kala Yesu vava kalongelanga muna yingana, kansi owau i nkumbu antete katele yingana yayingi. Muna kuma kiaki, bayuvuidi Yesu vo: “Ekuma okubalongelanga muna yingana?”—Matai 13:10.

E kuma kiantete kabalongele muna yingana i lungisa ungunza wa Nkand’a Nzambi. Lusansu lwa Matai lusonganga vo: “Kasidi kubalonga diambu ko kondwa yingana, kimana dialungana dina diavovua muna ngunza vo: “Ibatuna nu’ame muna yingana; isamuna oma maswekama tuka kuna semo dia nza.”—Matai 13:34, 35; Nkunga 78:2.

Kansi vena ye kuma yankaka ifididi Yesu mu tá yingana. Yingana isadisanga mu zaya e makani ma wantu. Wantu ayingi beyangalelanga Yesu mu kuma kia masivi kevanganga ye mpila kezingulwilanga tusansu. Kansi, ke bekumbadikilanga ko nze mfumu ona bafwete lemvokela yo kunlanda kuna mvevo. (Luka 6:46, 47) Ke bazolele soba ngindu zau ko ngatu soba mpil’a zingu kiau. Ke bazolele ko vo nsangu za Yesu zakota muna ntima miau.

Muna vana e mvutu za kiuvu kia alongoki andi, Yesu ovovele vo: “Kiaki i kuma ikubalongelanga muna yingana; kadi betalanga, yau ke bamoni, betambang’o matu, yau ke bawe, ngatu bakula. Muna yau mulunganene ungunza wa Yesaya, uvovanga vo: ‘. . . e ntima mia nkangu wau mivuidi bâla.”’—Matai 13:13-15; Yesaya 6:9, 10.

Kieleka, Yesu kavovele diambu diadi ko mu kuma kia awonso bewanga malongi mandi. I kuma kavovele vo: “Mansambu o meso meno, kadi memonanga, e matu meno mpe, kadi mewanga. Kieleka inuvovese wo vo, ngunza zayingi ye wantu ansongi bazola mona oma numwene, kansi ke bamona mo ko, bazola wá oma nuwidi, kansi ke bawá mo ko.”—Matai 13:16, 17.

E ntumwa 12 ye alongoki ankaka akwikizi ke bena ye ntima mia mbâdi ko. Mu kuma kiaki, Yesu ovovele vo: “Kwa yeno diavewa edi dia bakula mbumb’avauka ya Kintinu kia zulu, kansi ke diavewa kwa yau ko.” (Matai 13:11) Wau vo alongoki andi luzolo lwa bakula mambu bena lwau, Yesu ubasasidi kingana kia nkuni a mbongo muna mpatu.

Yesu ovovele vo: “E mbongo i diambu dia Nzambi.” (Luka 8:11) O ntoto i ntima. O mama i mambu masina muna bakula kingana kiaki.

Muna kuma kia mbongo yibwidi vana ntoto wadiatakeswa vana mbel’a nzila, Yesu ovovele vo: ‘Nkadi ampemba wizidi, okatwidi e diambu muna ntima miau, kimana balembi kwikila yo vuluzwa.’ (Luka 8:12) E mbongo ikuninu vana vena ntoto a matadi kayikidi Yesu, i ntima mia wantu ana bawidi e diambu kuna kiese, kansi ke dina ye mianzi ko muna ntima miau. “Vava kizidi mpasi yovo lubangamu mu kuma kia diambu,” batele sakuba. Kieleka, vava “ntangw’ampasi” ikwiza, nanga kitantu kia yitu yau yovo kia wantu ankaka, bevengomoka vana vau.—Matai 13:21; Luka 8:13.

Adieyi tuvova mu kuma kia mbongo ibwidi vana vena nsende? Yesu ovovele vo e mbongo yayi i wantu ana bawidi e diambu yo finangeswa kwa “ntelamw’a moyo wa tandu kiaki ye tima dia vuama.” (Matai 13:22) E diambu dikedi muna ntima miau, kansi owau difinangeso yo lembi yima mbongo.

Muna fokola, Yesu ovovele ntoto ambote. I sia vo, awana bawidi e diambu, batambulwidi dio ye nsi a ntima yo bakula dio. Nkia nluta ditwasanga? Bayimini “mbongo.” Wau vo baswaswana muna kimbuta yovo muna vimpi, yau awonso ke balendi vua nluta miafwanana ko. Mosi oyima nkama-nkama, wankaka makumasambanu-makumasambanu, wankaka makumatatu-makumatatu. Kieleka, awana “bawidi e diambu muna ntim’ambote, batatididi dio yo yima mbongo kuna luzindalalu,” bevuanga e nsambu za Nzambi.—Luka 8:15.

E mvovo miami misivikisi kikilu alongoki ana bavavidi Yesu kimana kabasasila e longi diandi. Owau batomene bakula e nsas’a yingana yayi. Yesu ozolele vo alongoki andi batoma bakula yingana yayi kimana oyau mpe balenda longa e ludi kw’akaka. Yesu oyuvuidi vo: “E mini nga kuna nsi a mbangu yovo kuna nsi a mfulu kisiwanga e? Ke kisiwanga vana fulu kiazanguka ko e?” Muna kuma kiaki, Yesu ovovele vo: “Konso ona una ye matu manwe, yambula kawa.”—Maku 4:21-23.

BASAMBWILU WAU BASASILU ULOLO WA YINGANA

Vava Yesu kasasidi kingana kia nkuni a mbongo, alongoki bavavidi zaya diaka mayingi. Bavovese Yesu vo: “Utusasila e kingana kia mbongo ambi muna mpatu.”—Matai 13:36.

Muna yuvula kiuvu kiaki, alongoki basongele e kadilu kiaswaswana ye nkangu wina vana kumu dia mbu. Nanga e ndonga yayi ke bena kwau ye luzolo lwa zaya nsasa za yingana yayi ko. Bayangalele kaka mambu makete babakwidi muna yingana yayi. Yesu osongele vo, o nkangu una vana kumu waswaswana ye alongoki andi, ana bezidi kwa yandi kimana bazaya diaka mayingi.

Ovovele vo: ‘Nutoma sia sungididi mana nuwanga. Muna nzongo una nuzongela i nuzongelwa, yayingi mpe nukudikilwa.’ (Maku 4:24) Alongoki batomene sia e sungididi mu mana belongwanga kwa Yesu. Basambwilu wau basasilu ulolo wa yingana. Muna sasila e kingana kia masa ye kia mbongo ambi kayuvuilu kwa alongoki andi, Yesu ovovele vo:

“O nkuni a mbongo ambote i Mwan’a muntu; e mpatu i nza. E mbongo ambote i wan’a Kintinu, e mbongo ambi i wan’a kimpumbulu, o mbeni ona wakuna mbongo ambi i Nkadi ampemba. E nsungi a nkutika i mbaninu a nza, asadi i ambasi.”—Matai 13:37-39.

Yesu vava kasasidi konso kingana, oyikidi mana mevangama. Kuna mbaninu a tandu, asadi (ambasi), bekatula e mbongo ambi (Akristu a kimpangila) vana vena “wan’a Kintinu.” “Ansongi” bekutakeswa yo kezima “muna Kintinu kia Se diau.” Adieyi tuvova mu kuma kia “wan’a kimpumbulu”? Muna lumbu kia mbaninu ‘bedila yo kwetesa meno,’ i sia vo, befwaswa emvimba.—Matai 13:41-43.

I bosi, Yesu osambwidi diaka alongoki andi muna kubatela diaka yingana tatu. E ntete Yesu ovovele vo: “E Kintinu kia zulu kina nze lusalu lwaswekama muna mpatu, luna muntu kasolwele yo sweka lo; muna kuma kia kiese, wele teka lekwa yawonso kakedi yau yo sumba mpatu yoyo.”—Matai 13:44.

I bosi, Yesu ovovele vo: “Kintinu kia zulu kina nze nkiti ovavanga pelola zambote. Vava kasolwele pelola imosi yantalu, vana vau wele teka lekwa yawonso kakedi yau yo sumba yo.”—Matai 13:45, 46.

Muna yingana yau yole katele, Yesu osongele e tima dia muntu ovangidi mawonso mu vua lekwa kisundidi o mfunu. O nkiti vana vau otekele “lekwa yawonso kakedi yau” kimana kasumba pelola isundidi e ntalu. Ka lukatikisu ko vo alongoki a Yesu babakwidi kingana kia pelola yantalu. O muntu osolwele lusalu lwaswekama muna mpatu “wele teka lekwa yawonso kakedi yau” kimana kasumba yo. Yesu lekwa yantalu kavovele muna yingana yau yole. Ndiona osolwele lekwa yayi, tusalu twantalu kasolwele. E diadi dilenda tezaneswa ye ngolo kevanganga o muntu mu zaya o mambu ma Nzambi. (Matai 5:3) Akaka muna wantu bawidi yingana yayi, mayingi bavangidi kala kimana bazaya o mambu ma Nzambi yo kituka alandi a Yesu.—Matai 4:19, 20; 19:27.

Kuna mfoko, Yesu otezanese Kintinu kia zulu ye konde dibakidi mbizi za mpila mu mpila. (Matai 13:47) Alowi a mbizi, bakutikidi e mbizi zina zambote muna yitunga, kansi zina zambi bavetele zo. Yesu ovovele vo, i wau wuwu ukala kuna mbaninu a nza. Ambasi bevambula wantu ambi yo wantu ansongi.

Yesu yandi kibeni wasala e salu kifwananene ye salu kia baka mbizi vava kabokela alongoki andi antete yo kubavovesa vo bakituka “abaki a wantu.” (Maku 1:17) Kansi, Yesu ovovele vo, e kingana kia konde ku sentu kilunganena, i sia vo, ku “mbaninu a nza.” (Matai 13:49) Ka lukatikisu ko vo antumwa ye alongoki ankaka bawidi o Yesu babakwidi vo mambu mamfunu mevangama kuna sentu.

Awana bawidi yingana ya Yesu vana kumu dia mbu nluta miayingi batambwidi. Yesu osongele luzolo lwa ‘sasila mawonso kw’alongoki andi vana va yau kaka.’ (Maku 4:34) Yesu una “nze mfumu a nzo, ona ovaikisanga muna lundilu dia lusalu lwandi, lekwa yampa ye yankulu.” (Matai 13:52) Vava katele yingana yayi, Yesu ka yisanini ko mu kuma kia ndekwa zandi za longela. Kansi, ludi kina nze tusalu twantalu kalongele kwa alandi andi. Dialudi, Yesu i “nlongi” oviokele alongi awonso.