Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

KAPETULU 43

Vifwanyisa vyaWangana waKalunga

Vifwanyisa vyaWangana waKalunga

MATEU 13:1-53 MAKO 4:1-34 LUKA 8:4-18

  • YESU MWALWEZA VATU VIFWANYISA VYAKUPANDAMA KUWANGANA

Halwola Yesu ahanjikilile vaFwaliseu apwile muKapelenau. Likumbi lyolimwe afumine muzuvo muze apwile, kaha ayile kwakamwihi naKalungalwiji waNgalileya kuze kwalikungulwilile mayongomena avatu. Yesu engilile muwato, kaha aufumishile chachindende kutunda nakuputuka kunangula vatu vyuma vyakupandama kuWangana wamelu. Avanangwile navifwanyisa vyakupandama kuvyuma vejiva vatu. Vaka-kumwivwilila vatachikijile vifwanyisa apwile nakuzachisa Yesu, kaha chapwile chachashi kwivwishisa vyuma apwile nakuhanjika vyakupandama kuWangana.

Chatete Yesu avalwezele vyamuka-kukuva uze akuvile jimbuto. Jimbuto jimwe jaholokelele kukulo yajila kaha vajilile kuli tujila. Jikwavo jaholokelele hamalolwa haze kahapwile mavu amavuluko. Jimbuto kana jasokele, oloze jomine namusana mwomwo miji kayazamineko. Jimbuto jikwavo jaholokelele hamingonga, kaha yize mingonga yakolele nakujikivisa. Kaha jikwavo nawa jaholokelele hamavu amwaza. Jimbuto kana jemine mihako “eji 100, jikwavo 60, jeka 30.”—Mateu 13:8.

Muchifwanyisa chikwavo, Yesu ambile ngwenyi, Wangana waKalunga unapu nge omu mutu mwakuva jimbuto. Numba nge uze mutu mwasavala chipwe mwatona, oloze jize jimbuto najisoka nakukula. Ikiye keshi ‘kutachikiza vyuma vili nakulingisa ngochoko.’ (Mako 4:27) Jimbuto jeji kulikolela jivene nakwima mihako, kaha mutu eji kuyanga nakwaha.

Yesu ahanjikile chifwanyisa chamuchitatu chamutu akuvile jimbuto. Uze mutu akuvile mbuto jamwaza oloze “shimbu vapwile vatu mutulo,” muka-kole yenyi ejile nakukuva mwila mutiliku. Kaha vandungo jauze mutu vamuhulishile mangana vafumisemo uze mwila. Ikiye avakumbulwile ngwenyi: “Nduma, kuchina hakuvunya mwila namuvunyila kumwe natiliku. Vyechenu vyosena vivali vikulile hamwe palanga nahakwaha, kaha hangonde yakwaha nangukalweza vaka-kwaha ngwami: Vangilenu kuvunya mwila muukasekase mikuta nakuwocha. Kufumaho kungululenu tiliku muyihake muchisete chami.”—Mateu 13:24-30.

Vatu vavavulu vaze vevwililenga kuli Yesu vapwile vanjimi. Kaha Yesu avulukile nawa linona lyamusetale lize vatachikijile chikuma vatu. Eli linona lyeji kukolanga nakupwa mutondo waunene, kaha tujila veji kwizanga nakutwama kumitango yawo. Yesu ahanjikile kutalisa kulinona kaneli ngwenyi: “Wangana wamelu unafwane nge linona lyamusetale, lize mutu ambachile nakutumba muwande wenyi.” (Mateu 13:31) Yesu kapwile nakunangula vatu vyamitondoko. Oloze apwile nakulumbununa omu chuma chachindende chikuma chinahase kukola nakupwa chuma chachinene.

Kufumaho, Yesu avulukile chuma chikwavo chize vatachikijile vaka-kumwivwilila vavavulu. Afwanyishile Wangana wamelu kuchimbalwila “chize pwevo ambachile nakuchingasana naunga wakutesa muvyesekelo vyavinene vitatu.” (Mateu 13:33) Numba tuhu chimbalwila kacheshi kusolokako, oloze cheji kulingisanga unga ufutunuke. Ngocho uze unga vanachingasana weji kufutunukanga nakuhona jino kutachikiza mujila unafutunukilamo.

Hakukumisa kuvalweza evi vifwanyisa, Yesu alwezele aze mayongomena avatu valiyile kwavo, kaha ikiye akindulukile kuzuvo yize atwaminenga. Nakushimbula chiku, tumbaji twenyi vayile kuli ikiye nakusaka kutachikiza mwalumbunukilile vifwanyisa kana.

KUNGANYALA KUVIFWANYISA AZACHISHILE YESU

Kumakumbi akunyima tumbaji vevwilenga Yesu mwazachisa vifwanyisa, oloze kanda azachisengaho vifwanyisa vyavivulu halwola lumweko. Ngocho vamuhulishile ngwavo: “Mwomwo ika uli nakuhanjikila navifwanyisa kuli vakiko?”—Mateu 13:10.

Chuma chimwe chamulingishile shina kusaka kutesemo upolofweto wamuMbimbiliya. Mujimbu waMateu wahanjika ngwawo: “Kahanjikilenga kuli vakiko chakuzeneka chifwanyisako, mangana mazu vahanjikile kuhichila muli kapolofweto atesemo, akwamba ngwavo: ‘Nangulokolola mukanwa kami nakuhanjika vifwanyisa. Nanguvilika vyuma vinapunga vyakusweka kufuma kushikulu.’”—Mateu 13:34, 35; Samu 78:2.

Kuli vyuma vyavivulu vyalingishile Yesu azachise vifwanyisa. Kuzachisa vifwanyisa chamukafwile kutachikiza vyuma vyapwile mumichima yavatu. Vatu vavavulu vasakilenga Yesu mwomwo avalwezelenga mijimbu nakulinga vyuma vyakukomwesa, keshi nge mwomwo apwa Mwata uze vatela kwononoka nakumukavangizako. (Luka 6:46, 47) Kavasakile kwalumuna michima yavo chipwe vyuma vimwe valingilenga mukuyoya chavoko. Kavasakile mujimbu uvahete kumichima mangana valumukeko.

Hakusaka akumbulule chihula chatumbaji twenyi, Yesu ambile ngwenyi: “Shikaho nguli nakuhanjikila kuli vakiko navifwanyisa, mwomwo vali nakutala, oloze kaveshi nakumonako, vali nakwivwilila, oloze kaveshi nakwivwa chipwe kumona mwalumbunukila manganako. Upolofweto waIsaya uli nakutesamo hali vakiko, wakwamba ngwavo: ‘. . .Michima yavatu ava yinambumbula.’”—Mateu 13:13-15; Isaya 6:9, 10.

Oloze omu keshi mukiko chapwile kuli vatu vosenako. Ambile ngwenyi: “Awahilila meso enu mwomwo eji kumonanga, namatwitwi enu nawa mwomwo eji kwivwanga. Mwomwo chamuchano vene nangwamba kuli enu ngwami, vapolofweto navaka-kwoloka vavavulu vasakile kumona vyumevi muli nakumona enu, oloze kavavimweneko, vasakile kwivwa vyumevi muli nakwivwa enu, oloze kavavivwileko.”—Mateu 13:16, 17.

Chikupu vene, vaposetolo jenyi 12 natumbaji twenyi veka vapwile namichima yamwaza. Yesu ambile ngwenyi: “Enu vanamihane mangana akutachikiza mwalumbunukila vyuma vyajila vyakusweka vyaWangana wamelu, oloze vakiko kavavahanyinewoko.” (Mateu 13:11) Yesu hakumona ngwenyi tumbaji twenyi vasakile kutachikiza vyavivulu, avalumbunwinyine chifwanyisa chamuka-kukuva.

Yesu ambile ngwenyi: “Mbuto jikiko mazu aKalunga.” (Luka 8:11) Kaha mavu akiko muchima. Evi vikiko vyuma vyavilemu hakusaka kwivwishisa chifwanyisa kana.

Yesu alumbunwine jimbuto jize jaholokelele kukulo yajila ngwenyi: “Liyavolo himweza nakufumisa aze mazu mumichima yavo kuchina navetava nakuvalwila.” (Luka 8:12) Oloze jimbuto jize jaholokelele hamalolwa, jemanyinako michima yavatu vaze veji kwitavilanga mazu nakuwahilila, oloze mazu kaweshi namiji mumichima yavoko. Jino “omu nakwiza vihuli chipwe luyanjisa mwomwo yamazu,” hinavahukana. Kaha “halwola lwavyeseko” vyakufwana nge kuvafumbukila kuli vausoko wavo chipwe kuvatu veka veji kulimbukanga.—Mateu 13:21; Luka 8:13.

Nyi ngachilihi jimbuto jize jaholokelele hamingonga? Yesu alwezele tumbaji twenyi ngwenyi jemanyinako vatu vaze navevwa mazu. Oloze vatu kana veji kuzeyanga mwomwo yakulizakamina “hakatwamino kamyaka yino, naluheto luze lwatwama nangolo jakutangisa.” (Mateu 13:22) Vapwile namazu mumichima yavo, oloze mazu kana vawakivishile nakuhona kwima mihako.

Yesu ahanjikile jino hamavu amwaza. Awa mavu emanyinako vatu vaze veji kwivwanga mazu, nakuwetavila mumichima yavo hakumona omu alumbunukila. Nganyo muka yeji kufumangaho? Veji “kwima[nga] mihako.” Ushinakaji namisongo vyeji kulingisanga vandumbwetu vamwe vazate milimo kweseka noho hakumina ngolo javo. Vamwe veji kwimanga mihako 100, kaha vakwavo 60, veka 30. Chikupu vene, Kalunga eji kukisulanga “vaze navevwa mazu namuchima wamwaza, wamwenemwene, hinavawalama nakwima mihako nalukakachila.”—Luka 8:15.

Mazu kana evwishile tumbaji twenyi kuwaha mwomwo vakiko vayile nakumuhulisa avalumbunwine vyuma anangwilenga. Tumbaji vevwishishile jino mwalumbunukilile vize vifwanyisa azachishile Yesu. Kaha asakile vatachikize mwalumbunukilile vifwanyisa kana mangana navakiko vakananguleko vatu veka. Yesu ahulishile ngwenyi: “Uno linongo veji kulimbatanga mangana valifwikilile mumbango chipwe mwishi yakahela numba? Kutala kaveshi kulimbata mangana valihake hachitumbikilo chalyoko nyi?” Ngocho Yesu avalwezele ngwenyi: “Weshowo ali namatwitwi akwivwa evwilile.”—Mako 4:21-23.

VATOKWELE HAKUVAHANA JINDONGI JAJIVULU

Omu Yesu akumishile kuvalumbunwina chifwanyisa chamuka-kukuva, tumbaji twenyi vasakile kulinangula vyavivulu. Vamwambile ngwavo: “Tulumbunwine mwaya chifwanyisa chamwila wamuwande.”—Mateu 13:36.

Hakuhulisa chihula kana, vasolwele nge muchima wavo walihandunwine namuchima wavatu vosena vaze vapwile kuze kuchikulo. Vatu kana kavapwile namuchima wakusaka kwijiva muvyalumbunukilile vifwanyisa kana namwakuvizachishilako. Vasuulukile kaha navyuma ahanjikile Yesu muvifwanyisa. Yesu ahanjikile chihandwa chapwile havatu vapwile nakumwivwilila natumbaji twenyi vaze ahanyine jindongi. Ambile ngwenyi:

“Hakenu muchima kuvyuma muli nakwivwa. Chesekelo chize muli nakwesekelanga nacho vakwenu, chikiko navakamyesekela nacho nayenu nawa. Chikupu vene navakamihakilako vikwavo.” (Mako 4:24) Tumbaji twenyi vapwile nakwivwilila kuvyuma apwile nakuhanjika. Vakunyukile havyuma ahanjikile Yesu, ngocho vatokwele hakuvahana jindongi jajivulu, kaha vatachikijile vyuma vyavivulu chikuma. Yesu alumbunwine chifwanyisa chamwila natiliku chize vamuhulishile tumbaji twenyi, kaha ambile ngwenyi:

“Muka-kukuva mbuto jamwenemwene ikiye Mwanamutu, wande ukiko kaye. Kaha mbuto jamwenemwene, vakiko vana vaWangana, oloze mwila, vakiko vana vayauze wakuhuka, kaha muka-kole uze aukuvile ikiye Liyavolo. Lwola lwakwaha lukiko chikukulwishi chakatwamino kamyaka yino, kaha vaka-kwaha vakiko vangelo.”—Mateu 13:37-39.

Hakukumisa kulumbununa chifwanyisa kana, Yesu avulukile vyuma navikasoloka. Ambile ngwenyi, hachikukulwishi chakatwamino kamyaka yino, vaka-kwaha, kulumbununa vangelo, navakahandununa vaka-Kulishitu vamakuli vaze vanapu nge mwila, kufuma kuli “vana vaWangana” vamwenemwene. “Vaka-kwoloka” navakavakungulula, kaha kutwala muze navakamunyika zwalala “muWangana waSevo.” Nyi ngachilihi “vana vayauze wakuhuka”? Navakalila “nakulingenjunga kumazo,” kaha navakanonga.—Mateu 13:41-43.

Tumbaji twaYesu vatokwele hakuvalweza cheka vifwanyisa vikwavo vitatu. Chatete ahanjikile ngwenyi: “Wangana wamelu unafwane nge luheto luze lwaswama muchipapa, luze mutu awanyine nakulusweka. Kaha mwomwo yakuwahilila chikuma, ayile nakulandulula vyuma vyosena apwile navyo nakulanda chize chipapa.”—Mateu 13:44.

Ahanjikile cheka ngwenyi: “Wangana wamelu unafwane nge muka-kusekasana wakutambwojoka uze ayile nakutondatonda jipela jamwenemwene. Omu awanyine pela yimwe yandando yayinene chikuma, hahaze vene ayile nakulanjisa vyuma vyenyi vyosena apwile navyo nakuyilanda.”—Mateu 13:45, 46.

Muvifwanyisa vyosenevi vivali, Yesu alumbunwine muchima wakulisuula uze naulingisa mutu alihane kuzata mulimo waulemu. Uze muka-kusekasana alanjishile “vyuma vyenyi vyosena apwile navyo” nakulanda yize pela yandando yayinene chikuma. Tumbaji twaYesu vevwishishile echi chakutalilaho chapela yamwenemwene. Kaha lunga uze awanyine luheto muchipapa ‘alanjishile vyuma vyosena’ mangana alande chize chipapa. Muvifwanyisa vyosena evi vivali, ava malunga valanjile chuma chandando yayinene nakuchimona kupwa chachilemu chikuma. Echi tunahase kuchifwanyisa kumutu uze mwalisuula mangana afwile vyuma vyakushipilitu. (Mateu 5:3) Vatu vamwe vaze vapwile nakwivwilila kuli Yesu omu apwile nakuvalweza evi vifwanyisa vapwile namuchima wakulisuula wakufwila vyuma vyakushipilitu nakukavangiza Yesu.—Mateu 4:19, 20; 19:27.

Yesu afwanyishile nawa Wangana wamelu kulyoji lyachikokela lize lyakungulwile vaishi vamiyachi yosena. (Mateu 13:47) Hakukumisa kuhandununa vaishi, vaze vamwaza vavahakile mumitonga, oloze vaze vamokomoko vavambilile. Yesu ahanjikile ngwenyi, omu mukiko nachikapwa hachikukulwishi chakatwamino kamyaka yino. Vangelo navakahandununa vaka-kwoloka kuli vaka-kuhuka.

Yesu apwile namulimo wakuta vaishi vakushipilitu omu asanyikile tumbaji twenyi vakulivanga vapwenga “vaka-kuta vatu.” (Mako 1:17) Yesu ambile ngwenyi chifwanyisa chalyoji lyachikokela nachikatesamo kulutwe “hachikukulwishi chakatwamino kamyaka yino.” (Mateu 13:49) Ngocho vaposetolo natumbaji veka vaze vapwile nakwivwilila kuvyuma anangwilenga Yesu vamwene nge kalinwaha kusoloke vyuma vikwavo vyamwaza.

Vaze vevwile vifwanyisa azachishile Yesu hakunangula muwato vanganyalile chikuma. Yesu alisuwile “kulumbunwina tumbaji twenyi vyuma vyosena kwauka wavo.” (Mako 4:34) Afwanyine nge mutu “uze eji kulovolanga vyuma vyavihya navyuma vyamwaka muzuvo yenyi yakulamina luheto.” (Mateu 13:52) Omu Yesu apwile nakunangula vatu kuzachisa vifwanyisa kanevi, kapwile nakusaka kulisolola nge atwama chikuma nauhashi wakunangulako. Oloze asakile tumbaji twenyi vatachikize muchano uze vafwanyisa kuvyuma vyandando yayinene chikuma. Chikupu vene apwile “muka-kunangula vatu” kuhambakana vatu vosena.