Âmanke Jésus ayeke lani na Capernaüm la lo suku na aFarizien so. Na pekoni, lo zia da so lo yeke dä na lo gue nduru na Kota ngu ti Galilée, na place so azo abungbi dä. Jésus amonté na yâ ti mbeni ngö, lo gue kete na lê ti ngu na lo komanse ti fa tënë ti Royaume ti yayu na azo. Lo fa tënë ni na sarango kua na gbâ ti atapande, wala atoli. Azo so ayeke mä lo ahinga lani nzoni mingi aye so lo yeke sara tënë ni na yâ ti atapande ni so. Ye so a-aidé lani ala ti mä yâ ti ambeni ye nde nde na ndo ti Royaume.

Kozoni, Jésus amû tapande ti mbeni zo ti fango yaka so ayeke lu angongoa ti kobe. Ambeni ngongoa ni atï na tere ti lege, na andeke ate ni. Ambeni atï na ando so tênë ayeke dä mingi na so sese ayeke dä mingi ape. Teti so gere ni alï sese mingi ape, lâ asu, a gbi ni na a hule. Me ambeni ngongoa ni atï na milieu ti asisi na tongana asigi na akono, asisi ni apete ndo ni. Na nda ni, ambeni ngongoa ni atï na ndo ti pendere sese. A kono, na “mbeni alë 100, mbeni alë 60 na mbeni alë 30.”—Matthieu 13:8.

Na yâ ti use tapande ni, Jésus atingbi tënë ti Royaume na mbeni koli so alu ngongoa ti kobe. Me ti ge, wala a yeke na ngoi so lo ngbâ ti lango wala a yeke na ngoi so lo zingo, angongoa ni asigi na akono. Jésus atene so “lo hinga ye oko dä ape.” (Marc 4:27). Angongoa ni akono na bê ti ala wani, alengo ni asigi, na koli ni apeut ti ko ni.

Na pekoni, Jésus amû ota tapande na ndo ti lungo lê ti kobe. Lo tene so mbeni koli alu anzoni lê ti blé, me “na ngoi so azo ayeke lango,” mbeni wato aga na lo lu asioni pere na milieu ti ablé ni. Angbâa ti koli ni ahunda lo wala a yeke nzoni ala gboto asioni pere ni. Koli ni akiri tënë na ala atene: “Ên-ën, si na gbotongo asioni pere ni, ala gboto ablé ni nga pëpe. Ala zia ni use kue amaï juska  na ngoi ti kongo lê ti kobe. Na ngoi ni so, mbi yeke tene na azo ti kongo lê ti kobe ni: Ala gboto asioni pere ni kozoni, ala kanga ni ti gbi ni. Na pekoni, ala bungbi ablé ni na ala zia ni na yâ ti gogoro ti mbi.”—Matthieu 13:24-30.

Gbâ ti azo so ayeke mä lani Jésus ahinga kua ti fango yaka. Ni la, Jésus asara nga tënë ti kete kete lê ti moutarde, so ayeke mbeni ye so azo ni ahinga nga ni mingi. Lê ti moutarde ni akono na aga mbeni kota keke so andeke aga aduti na ndo ti amaboko ni. Ni la na ndo ti lê ti moutarde ni, Jésus atene: “Royaume ti yayu ayeke tongana lê ti keke ti moutarde so mbeni zo amû ni na lo lu na yâ ti yaka ti lo.” (Matthieu 13:31). Jésus aye ti fa gi ye na azo ni na ndo ti akeke na apere la ape. Me, lo ye lani ti gboto lê ti azo ni ti fa na ala tongana nyen la mbeni ye so ayeke kete kete apeut ti kono ti ga même mbeni ye so ayeke kota mingi.

Na pekoni, Jésus asara tënë ti mbeni ye so azo so ayeke mä lani lo ahinga ni nzoni mingi. Lo haka Royaume ti yayu na “levure so mbeni wali amû, lo më ni na gbâ ti farine”. (Matthieu 13:33). Atâa so a peut ti bâ ni ape, levure ni ayeke mû yâ ti mengo farine ni kue na lo yeke sara si a suku. A yeke suku yeke na yeke na zo apeut ti bâ ni ape.

Na peko ti atapande so kue, Jésus atene na azo ni ti kiri, na lo kue lo kiri na da so lo lango dä. Me kete na pekoni, adisciple ti lo aga ti bâ lo ndali ti so ala ye ti mä yâ ti atapande ti lo ni.

Adisciple ti Jésus ayeke mä ka lo na mungo atapande, me lâ oko, na yâ ti fango ye oko, lo mû gbâ ti atapande tongaso ape. Ala hunda lo atene: “Ngbanga ti nyen mo yeke sara tënë na ala na lege ti atoli?”—Matthieu 13:10.

Mbeni raison so lo sara ni a yeke ti sara si aprophétie ti Bible aga tâ tënë. Matthieu afa peko ni, lo tene: “Atënë kue so lo fa, lo mû gi toli si lo fa na ni na ala, tongaso si tënë so a fa lani na prophète ni aga tâ tënë. Lo tene: ‘Mbi yeke zi yanga ti mbi ti tene tënë na lege ti atoli. Mbi yeke sigi na aye so a honde ni ngbene ye so azo akomanse ti dü amolenge.’”—Matthieu 13:34, 35; Psaume 78:2.

Me araison so ndali ni Jésus asara kua na atapande ayeke mingi. A yeke mû lege ti hinga bango ndo ti azo. Ti mingi ti azo ni lani, ye so anzere na ala na mbage ti Jésus ayeke so, lo yeke mbeni zo so ahinga ti fa peko ti aye pendere nga lo yeke mbeni zo so ayeke sara amiracle. Ala bâ lo pëpe tongana mbeni zo so ala doit ti mä yanga ti lo tongana Seigneur ti ala, nga so ala doit ti sara asacrifice ti mû peko ti lo (Luc 6:46, 47). Ala ye pëpe ti changé bango ndo ti ala nga ti changé asarango ye ti ala. Ala ye pëpe si atënë ti Jésus alï na yâ ti bê ti ala.

Na yâ ti kiringo tënë ti lo na adisciple ti lo, Jésus atene: “Mbi yeke sara tënë na ala na lege ti atoli, ngbanga ti so ala yeke bâ ndo, me ala bâ ndo gbä, ala yeke mä ndo, me ala yeke mä ye ape nga ala yeke mä yâ ti tënë ni ape. Nga, prophétie ti Ésaïe ayeke ga tâ tënë na ndo ti ala. Lo tene: ‘. . . Bê ti azo so akpengba.’”—Matthieu 13:13-15; Ésaïe 6:9, 10.

Me a yeke azo kue so amä lani Jésus la ayeke tongaso ape. Jésus afa ndani, lo tene: “Ala yeke na ngia ndali ti so ala yeke bâ aye so nga ala yeke mä atënë so. Ti tâ tënë ni, mbi tene na ala: Gbâ ti aprophète na azo ti mbilimbili aye lani ti bâ aye so ala yeke bâ so, me ala bâ ni ape. Nga, ala ye lani ti mä aye so ala yeke mä so, me ala mä ni ape.”—Matthieu 13:16, 17.

Abazengele 12 nga na ambeni disciple ni ayeke lani azo so ayeda na atënë ti Jésus. Ni la, Jésus atene na ala: “A mû lege na ala ti mä yâ ti atënë ti Royaume ti yayu so Nzapa ahonde ndani.  Me a mû lege pëpe na azo so ti mä yâ ni.” (Matthieu 13:11). Ndali ti so adisciple ni ayeke lani na tâ nzara ti hinga ye mingi, Jésus afa na ala nda ti tapande ti zo ti lungo ngongoa ti kobe.

Jésus atene: “Ngongoa ti kobe ni ayeke tënë ti Nzapa.” (Luc 8:11). Sese ni ayeke bê ti zo. A yeke aye use so la ayeke mû lege ti gbu nda ti tapande ni.

Jésus afa nda ti lê ti blé so atï na tere ti lege, tongana lo tene: “Zabolo aga azi tënë so a lu na bê ti ala so tongaso si ala mä na bê ape na a sö fini ti ala pëpe.” (Luc 8:12). Nga, tongana Jésus asara tënë ti ngongoa so atï na ndo ti tênë, lo ye ti sara tënë ti azo so, tongana ala mä tënë ni, ala yeda na ni na ngia, me mawa ni ayeke so tâ tënë ni alï tâ na yâ ti bê ti ala ape. Lo tene so “tongana aye ti vundu asi wala a sara ye ti ngangu na [ala] ndali ti tënë ni,” ala yeke tï. Biani tongana “ngoi ti tara” asi, a peut ti duti kangango lege so ala wara na mbage ti afami ti ala wala ambeni zo nde, ala yeke tï.—Matthieu 13:21; Luc 8:13.

Ka ti ngongoa so atï na milieu ti asisi, Jésus afa ndani tongana nyen? Jésus afa na adisciple ti lo so, lo ye ti sara tënë ti azo so amä tënë ni me so “gingo bê ndali ti aye ti dunia so nga na ngangu so mosoro ayeke na ni” asara si ala woko kue (Matthieu 13:22). Tënë ni ayeke na bê ti ala, me ambeni ye apete ni na asara si amaï ape nga alë lengo ape.

Ti tanga ti ngongoa so atï na ndo ti pendere sese, Jésus afa so ni ye ti sara tënë ti azo so amä tënë ni, na so a zia si tënë ni alï yâ ti bê ti ala na lege so ala hinga tâ nda ti tënë ni. Ye ti pekoni ayeke so wa? Jésus atene so “ala ngbâ ti lë.” Teti so azo ni so ayeke nde nde, so ti tene ngu ti ala wala seni ti ala ayeke nde nde, ala kue apeut ti sara même ye ape. Mbeni alë 100, mbeni alë 60 na mbeni alë 30. Biani, Nzapa ayeke zia tufa ti lo na ndo ti “azo so, na peko ti so ala zi bê ti ala si ala mä tënë ni nzoni, ala bata ni na ala kanga bê ti ala si ala ngbâ ti lë.”—Luc 8:15.

 Atënë so adoit lani ti nzere na adisciple ti Jésus mingi, ndali ti so ala ga na peko ti lo lani ti tene lo fa na ala nda ti atapande so lo mû na yâ ti afango ye ti lo. Ala mä gbe ti atapande ni so awe. Jésus aye lani si adisciple ni amä yâ ti atapande ti lo so, tongaso si ala nga kue alingbi ti fa ni na ambeni zo na devant. Ni la, lo hunda ala, lo tene: “A yeke zia wâ na lampe ti zia na gbe ti sakpa wala na gbe ti gbogbo pëpe. A yeke za wâ na lampe ti zia na ndo ti ye ti yongo lampe, ni la ape?” Tongaso, Jésus agboto mê ti ala, lo tene: “Zo so ayeke na mê ti mä, zia lo mä.”—Marc 4:21-23.

Na peko ti so adisciple ni agbu nda ti tapande ti zo ti lungo ngongoa ti kobe so, ala ye fadeso ti hinga nda ti mbeni tapande ni. Ala hunda lo atene: “Fa na e nda ti toli ti asioni pere so a lu na yaka.”—Matthieu 13:36.

Na hundango lo tongaso, adisciple ni afa so ala yeke tâ nde mingi na tanga ti azo so amä lani Jésus na yanga ti ngu so. A yeke tâ tënë so azo ni amä lani Jésus, me ala yeke pëpe na nzara ti hinga nda ti atapande ni. Ti ala, gi atapande so Jésus afa na ala so alingbi na ala awe. Jésus afa kangbi so ayeke na popo ti azo so amä lani lo na yanga ti kota ngu so na adisciple ti lo so aga si ahunda na lo ti fa na ala aye mingi.

Lo tene: “Ala sara hange na tënë so ala yeke mä so. Ye so ala yeke mû ti haka na ye na azo si fade a yeke mû ti haka na ye na ala. Biani, a yeke zia mbeni na ndo ni na ala.” (Marc 4:24). Adisciple ni ayeke sara lani kue ti mä aye so lo yeke fa na ala so. Ala haka ye na Jésus na lege so, ala fa so ala yeke na nzara ti mä lo, ye so asara si Jésus afa na ala gbâ ti aye encore na ndo ni. Na pekoni, na yâ ti kiringo tënë ti lo na adisciple ti lo na ndo ti tapande ti asioni pere so asigi na milieu ti ablé, Jésus atene:

“Zo ti lungo pendere ngongoa ti kobe ni ayeke Molenge ti zo. Yaka ni ayeke dunia so. Âdu ti pendere ngongoa ti kobe ni, a yeke amolenge ti Royaume. Me asioni pere ni ayeke amolenge ti Zo ti sioni. Wato so alu asioni pere ni ayeke Zabolo. Ngoi ti kongo lê ti kobe ni ayeke ngoi so aye ti mbeni dunia ayeke gue ti hunzi. Azo ti kongo lê ti kobe ni ayeke a-ange.”—Matthieu 13:37-39.

Na peko ti so Jésus afa nda ti aye so ayeke na yâ ti tapande so, lo fa aye so ayeke si na pekoni. Lo tene so, na ngoi so aye ti dunia ni ayeke gue ti hunzi, fade azo ti kongo lê ti kobe, so ti tene a-ange, ayeke kangbi popo ti “amolenge ti Royaume” na asioni pere so ti tene aChrétien ti wataka. A yeke bungbi “azo ti mbilimbili” place oko, na fade ala yeke su “na yâ ti Royaume ti Babâ ti ala.” Ka ti “amolenge ti Zo ti sioni,” nyen la ayeke si na ala? Gi futingo la ayeke ku ande ala, ye so asara si “ala yeke toto nga ala yeke te pembe ti ala.”—Matthieu 13:41-43.

Jésus akiri amû ambeni tapande ota na adisciple ti lo. Kozo ni, lo tene: “Royaume ti yayu ayeke  tongana mbeni mosoro so a honde ni na yâ ti yaka. Mbeni zo awara ni, na lo honde ni. So tere ti lo anzere mingi, lo gue lo kä aye ti lo kue na lo vo yaka so.”—Matthieu 13:44.

Na use tapande ni, lo tene: “Royaume ti yayu ayeke tongana mbeni wadengo buze so ayeke tambela na nduzu ti gi apendere perle. Tongana lo wara mbeni perle oko so ngere ni ayeke kota mingi, lo gue, na hio lo kä aye ti lo kue lo vo perle so.”—Matthieu 13:45, 46.

Na yâ ti atapande use so, Jésus agboto lê ti adisciple ti lo mingi na ndo ti asacrifice so mbeni zo ayeke sara ti wara mbeni ye so ngere ni ayeke kota mingi. Wadengo buze so aku lani ape ti kä “aye ti lo kue” ti wara na mbeni perle so ngere ni ayeke kota mingi. Tapande ti perle ti kota ngere so ayeke mbeni tapande so adisciple ti Jésus apeut ti gbu nda nzoni. Nga, ti zo so awara mosoro so ahonde na yâ ti yaka, lo “kä aye ti lo kue” na lo vo na yaka ni. Aye so akpa tere na yâ ti tapande use so ayeke so, mbeni ye so ngere ni ane ayeke dä kozo, so a lingbi zo agi ti wara ni na ti ne ni mingi. A peut ti haka ni na asacrifice so zo ayeke sara ti kaï na nzara ti lo na lege ti yingo (Matthieu 5:3). Ambeni zo so ayeke mä lani Jésus na mungo atapande so afa awe so ala yeke na kota nzara ti sara a-effort ti kaï na nzara ti ala na lege ti yingo nga ti ga atâa disciple ti Jésus.— Matthieu 4:19, 20; 19:27.

Ti hunzi na ni, Jésus ahaka Royaume ti yayu na mbeni gbanda so agbu mara ti asusu nde nde (Matthieu 13:47). Tongana a yeke kangbi yâ ti asusu ni, a ro anzoni susu ni na yâ ti akungba me a tuku asioni susu ni. Jésus atene so a yeke sara ande mara ti ye ni so na ngoi so aye ti dunia ni ayeke gue ti hunzi. Fade a-ange ayeke kangbi popo ti azo ti mbilimbili na azo ti sioni.

Jésus lo wani lo yeke sara lani kua ti bingo gbanda ni so, na lege ti yingo, na ngoi so lo iri akozo disciple ti lo ti ga “azo ti gingo azo.” (Marc 1:17). Me, lo tene so a yeke sara ande kua ti bingo gbanda ni so “na ngoi so aye ti dunia ni ayeke gue ti hunzi”. (Matthieu 13:49). Tongaso, abazengele nga na ambeni disciple so ayeke mä lani Jésus ahinga so ambeni kota ye ayeke dä so a doit ti sara ni kozo si.

Azo so ayeke mä lani Jésus na ngoi so lo yeke fa ye, na yâ ti ngö, awara anzoni ye mingi. Lo fa so lo ye lani ti “fa nda ti aye ni kue” na adisciple ti lo, tongana gi lo na adisciple ni (Marc 4:34). Lo yeke “tongana mbeni wa ti da so asigi na afini ye nga na angbene ye na yâ ti gogoro ti mosoro ti lo.” (Matthieu 13:52). So Jésus amû lani atapande so, lo ye pëpe ti fa so lo la lo hinga ti fa ye mingi. Nde na so, lo fa na adisciple ti lo atâ tënë so ayeke tongana mbeni mosoro so ngere ni ayeke kota mingi. Biani, Jésus ayeke mbeni “maître” so mara ni use ayeke dä ape.