Enda bua kuleshe mianda i muanka

Enda bua kuleshe kashibo ka mianda i muanka

SHAPITRE 43

Bileshesho pabitale Bufumu

Bileshesho pabitale Bufumu

MATEO 13:1-53 MAAKO 4:1-34 LUKA 8:4-18

  • YESU ATUUSHA BILESHESHO BYA BUFUMU

Abimweka shi Yesu badi musashile Bafadisee pabadi mu Kapernaume. Kunyima mu dyadya efuku, bakatukile ku nshibo enda ku bukunkula bwa Kalunga ka Ngalileya, kubadi kwibungye bibumbu bya bantu. Yesu b’efubwila kapindji kula n’efwa, na babanga kulambukisha bantu pabitale Bufumu bwa mwiyilu. Bebalambukiishe na bileshesho bibungi na nkindji. Bantu abadi beubidishene na bintu bibungi bibakwile Yesu, na abyo nkwibakwasha bwa kupusha kalolo myanda ilekene pabitale Bufumu.

Kya kumpala, Yesu bebalungwile bwa mumiinyi bakunyine mbyo. Ingi ntete ibaponene bukunkula bw’eshinda beyisomona kwi toonyi. Ingi ibaponene mu mabwe mushibadi bufukye. Mishi tayibadi bya kutantala nya, na mitombo ayituku abeyishiiki kwi nguba akupu ayifumbu. Ingi ntete namu ibaponene mu milobo, ibadi ayishikiila mitombo bwayidya kutuka. Nfudilo a byoso, ingi ntete ibaponene mu nsenga ibuwa. Ino mbyo ibatushishe bikuba, “lumune nkutuusha lukama, lungi namu makumi asamombo, na lungi makumi asatu.”—Mateo 13:8, Kilombeeno kipya 2014.

Mu kingi kilesheho, Yesu badi mupwandjikishe Bufumu na muntu bakunyine mbyo. Bwa binobino, pabadi muntu mulaale sunga atala, mbyo ibadi ayikulu. (Maako 4:27) Ibakudile ayo nkutusha bikuba byadi mulombene kuwumbula.

Akupu Yesu batushishe kileshesho kya kasatu pabitale kumiina. Muntu bakunyine mbyo ibuwa, kadi “nguba badi bantu balaale” mwishikwanyi naaye bafikile kumyamina lubishi lubi munkatshi mwa lubishi lwibuwa. Bafubi ba yawa muntu nkumuteka bwa kutukula lubishi lubi. Badi mwibaluule shi: “Nya, tala pa kukatusha lubishi lubi nwatukula na mbyo ibuwa pamune nalo. Lekaayi byoso bibidi bikule pamune, nyaa na nguba a kunwa, byabya, nguba a kunwa, nalungula banwe’shi: Badilaayi kukatusha lubishi lubi, nwilwanye bisaasa bwa kwilushiika kaalo, mbyo ibuwa naamu eyikoongyeyi nwiyele mu kisasa kyande.”—Mateo 13:24-30.

Bebungi abatemeesha Yesu abaukanga myanda ya mafuba. Balesheshe dingi ungi mwanda ubabadi abauku kwi bantu bebungi wa lutete lwa mutalande. Lubakudile lwafika mutshi ukata ubadi aushala toonyi ku ntabi yao. Pabitale luno lubyo, bambile shi: “Bufumu bwa mwiyilu mbwifwaneene na lutete lwa mutalande alwata muntu akuna mwifuba dyaye.” (Mateo 13:31) Anka Yesu tabadi atusha dilongyesha pabitale mitshi nya. Badi aleesha pabitale kutama, kipaso kilombene ka kintu kapeela kukula sunga kufika bukata.

Yesu bakakile dingi binangu bya abamuteemesha na mwanda wabauku kalolo. Badi mupwandjikishe Bufumu bwa mwiyilu na “kitatusho kyabataa kwi mukashi bwa kwikisoba mu bipimo bisatu bya bukula.” (Mateo 13:33) Sunga byekala shi kitatusho takimweneka, akitwele mu musabu ooso na kwiufutusha. Mushindo wakitatusha musabu ooso na kwiwalulusha bukidi mu kipaso kishi bya kutundula.

Kunyima kw’aye kutuusha bino bileshesho, Yesu bapalakeshe bibumbu bya bantu aye nkwalukiila ku nshibo kubadi mushale. Balongi baye nkufika kwadi musango umune bwa shi Yesu ebapatulwile kyadilanga kwakula.

PETA BUKWASHI KU BILESHESHO BYA YESU

Balongi abadi bapushe Yesu kwafubisha bileshesho kumpala , kadi kushii bibungi musango umune nya. Abo nkumwela lukonko shi: “We bakwisha mu nkidji bwakinyi?”—Mateo 13:10.

Yesu badi mukite byabya bwa kulombasha butemuki bwa mu Bible. Mukanda wa Mateo awakula shi: “Tabadi ebalungula kintu kushii nkidji bwa kulombasha kibadi kyambe mutemuki shi: ‘Nabuula mukanwe bwa kwisamba mu nkindji; Naukisha bintu bibadi bifwame byatshiile ku kipangilo.’”—Mateo 13:34, 35; Misambo 78:2.

Kubadi tungi tubingilo tubadi atutakula Yesu bwa kufubisha bileshesho. Bibadi abikwasha bwa kulesha bi binangu bya bantu. Bebungi ba kwabadi abadi abakumiina Yesu penda mwanda wa’shi badi mulambukishi mukata alondo myanda na akitshi bilengyeleshi. Tababadi abamumono bu muntu a kukookyela bu Mwanana na a kupela kulonda penda bwa buwa bwabo. (Luka 6:46, 47) Tababadi abakumiina kushintuula mweneno sunga bikitshino byabo nya. Tababadi abakumiina shi mukandu wibuwa umene mishi mwabadi.

Yesu badi mwaluule lukonko lwa balongi baye shi: “Ngi nkyaneebesambisha mu nkindji; mwanda abatala kushii kumona, dingi abapusha kushii kushinguula, sunga kushii kupatuula. Bw’abo, abukumbana butemuki bwa Yeeshaya pabambile shi: . . . Mashimba a beena uno mwilo nganeeme bushito.’”—Mateo 13:13-15; Yeeshaya 6:9, 10.

Ano mayi ta abadi atala booso babadi abateemesha Yesu nya. Mwanda badi mupatuule shi: “Meeso eenu ngaa-mwabi, mwanda aamono, na matwi eenu mwanda aapusha. Eyendo nenulungula patooka shi batemuki beebungi, balulame beebungi babadi abakyebe kumona kyanumono, ntabekimone, kupusha kyanupusha, anka ntabekipushe.”—Mateo 13:16, 17.

Eyendo, batumibwa 12 na bangi balongi ba-sha lulamato abadi na mashimba aatambula mukandu. Nyi bwakinyi Yesu bambile shi: “Anwe mbenupe kiwukilo kya myanda ifwame ya Bufumu bwa mwiyilu, baba namu ntambebape nya.” (Mateo 13:11) Pamwanda wa lukalo lwabo lukata lwa kupusha, Yesu badi muleeshe balongi baye akipatuula lukindji lwa mumiinyi.

Yesu bambile shi: “Mbyo nyi Eyi dy’Efile Mukulu.” (Luka 8:11) Na nsenga nyi eshimba. Nyi kibadi mwanda ukata bwa kupusha luno lukindji.

Pabitale mbyo ibadi ipone ku bukunkula bw’eshinda badi mupatuule shi: “Kafilefile akafiki mu kukaasha eyi mu mashimba aabo, bwa shi tala bakumiina na bapashiibwa.” (Luka 8:12) Pabakwile bwa mbyo ipone mu mabwe, Yesu badi eesambila mashimba a bantu abakumiina eyi na muloo, anka eyi tadishaala mu mashimba aabo nya. “Mpombo sunga kupombeshibwa pa mwanda w’eyi dy’Efile bikyabifiki,” abapono. Oolo, apafiki “nguba a bitompwanga,” pangi kubingwabingwa akutukila kwi beena kifuko sunga bangi, abatshoboloka.—Mateo 13:21; Luka 8:13.

Twi kwamba kinyi bwa mbyo ipone mu milobo? Yesu alungula balongi baye shi ayileesha bantu be n’eyi mu mashimba aabo. Anka abafumbakashwa na “bintu bya pano na lwabi lwa kamono.” (Mateo 13:22) Be na eyi mu mashimba aabo, kadi abedishikiila bwadidya kupela kutusha bikuba.

Kileshesho kya nfudiilo Yesu eesambila bwa mbyo ipone mu nsenga ibuwa. Ayilesha bano abapusha eyi na kwidilama mu mashimba aabo na kupusha kalolo kyadikyebe kwamba. Abakatusha bipeta kinyi? Abakyebe “kupa bikuba.” Pa mwanda wa nshalelo aabo bu kukula sunga mbidi bukome, booso tabekala mumune nya; umune e kutusha misango lukama, ungi namu makumi asamombo na ungi makumi asatu. Eyendo, myabi ya mu kufubila Efile Mukulu ayifiki kwi “bano abatemesha eyi na mashimba awule kalolo na bululame, abeedilama na kupa bikuba mwenda katshintshi kaabo.”—Luka 8:15.

Ano mayi ngalombene kukaanyisha bikishekishe balongi abakimbile Yesu bwa shi ebapatulwile malongyesha aaye! Binobino tabadi na mpushisho mushinkame a byabya bileshesho. Yesu akumiina kwibapushisha bileshesho byaye bwa shi abo namu bakapalakashe bya binyibinyi kwi bangi. Bebayipwishe shi: “Elampi adifikaa bwadidia kutuulwa muushi mw’ekumbo su mbwa kutulwa muushi mwa lusala? Ta mbwadidia kutuulwa kunundu kwa kituudilo ki’elampi su?” Nyi bwakinyi Yesu bebadimwishe shi: “Su kwi muntu e na matwi bwa kupusha, apushe.”—Maako 4:21-23, Kilombeeno kipya 2014.

BE NA MWABI WA KULONGYESHIBWA BIBUNGI

Kunyima kwa kupusha bibadi Yesu mupatuule kileshesho kya mumiinyi a mbyo, balongi abakumiina kuuka myanda ibungi. Abamutekyele shi: “[Etupatulwile] lukindji lwa lubishi lubi lwi mwifuba.”—Mateo 13:36.

P’abo kwipusha byabya, abadi baleeshe bi mweneno aabo mwilekeene na bangi bantu ba mu kibumbu abadi p’efwa. Kushii mpaka, baba bantu abadi bapushe kadi abakutshilwe lukalo lwa kushinguula akipatuula byabya bilesheesho na mushindo wa kwibitumikisha. Abadi basangeele nka penda mwisambo wa bintu ubadi mukite mu nkindji. Yesu alesha kwilekeena kwa bantu be dingi eshiya dya kalunga na balongi baye abadi abamwele nkonko abafikile kwadi bwa kulonga myanda ibungi, aye nkwamba shi:

“Teeyi matwi ku byaanupusha! Kipimo kyaanupimisheena nakyo nkyabata bwa kwinupimina, dingi abenukumbeesha bikile paapa.” (Maako 4:24) Balongi abadi batee matwi ku myanda ibadi aakula. Bu bibabidi shi t’ababepuula yaaya myanda ibebalungula Yesu, na abakapete mwabi na malongyesha, na etaata dibungi. Nyi bwakinyi, pabalulwile ku lukonko lwa balongi baye pabitale kileshesho kya blé na mbyo, Yesu bapatulwile shi:

“Yawa akunu mbyo ibuwa nyi mMwan’a muntu; efuba nyi mpano pa nsenga; mbyo ii buwa mbana ba mu Bufumu; lubishi lubi mbantu ba-sha-bubi; mulwishi badi mukune mbyo ibi nyi Nkafilefile; kunwa, nyi nfudiilo a byaa-pano, banweshi mmikeeyilu.”—Mateo 13:37-39.

Kunyima kwa kupatuula kipindji kyooso kya lukindji lwaye, Yesu aleesha bipeta. Bakwile shi ku nfudiilo a ndumbulwilo a myanda a pano, banweshi, sunga miikeyilu, abakyebe kwabuula beena Kidishitu ba madimi be bu lubishi lubi na “bana ba Bufumu.” “Balulame” abakambungibwa pamune, na ku nfudiilo a byooso abapenyapenya ngofu “mu Bufumu bwa Nshaabo.” Kadi pabitale “bana ba yawa mubi”? Nfudiilo aabo nyi nkabutu, nyi bwakinyi “akwikala nkalo na kwibongyesheena kwa meeno.”—Mateo 13:41-43.

Kunyima, Yesu badi mutentekyele balongi baye bingi bileshesho bisatu. Kumpala bakwile shi: “Bufumu bwa mwiyilu mbwifwaneene dimo na kamono, kababadi bafye mwifuba kabadi muntu musokole aye nkwikafya namu dimo; mu mùlòo waye, aye nkwenda nkupaana byooso bibadi nabyo aye nkula dimw’efuba.”—Mateo 13:44.

Atungunuka shi: “Bufumu bwa mwiyilu mbwifwaneene dimo na muntu badi akimbi mabwe a muulo. Pa kupeta ebwe dya muulo wibukopo, aye nkwenda mu kuudisha kyooso kibadi nakyo, nkwidyuula.”—Mateo 13:45, 46.

Mu bino byooso bileshesho bibidi, Yesu ashimika kasele shi abitungu muntu etatshishe bwa kukimba kyakya kina muulo. Uno muntu nsunga baudishe bukidi bukidi “kyooso kibadi nakyo” bwa kupeta ebwe di na muulo ukata. Balongi ba Yesu abadi bya kupusha kalolo kino kileshesho kya Yesu ky’ebwe di na muulo. Na muntu bapetele bupeta bwabadi bafye mwifuba “nkupaana byoso bibadi nabyo” bwa kwidipeta. Mu bino bileshesho bibidi, mwi kintu kina muulo akitungu kwikipeta na kwikilama kalolo. Twi kwikipwandjikisha na kwitatshisha akukitaa muntu bwa kulombasha nkalo yaye ya mu kikudi. (Mateo 5:3) Bangi ba kubaba abapushishe Yesu kwatusha bino bileshesho abadi baleshe lukalo lwa kwitatshisha bwa kulombasha nkalo yabo ya mu kikudi na kwikala balondji ba binyibinyi.—Mateo 4:19, 20; 19:27.

Ku nfudiilo, Yesu bawandjikiishe Bufumu bwa mwiyilu na bukondja abutwele mishipa ya bipaso byooso. (Mateo 13:47) Nsaa y’ababuula mishipa, ibuwa abeyeele mu kintu kadi i bubi, abeyisumbula. Yesu nkwamba shi, abikekala nka byabya ku nfudiilo a ndumbulwilo a bya pano—mikeeyilu ayikabuula baba be bubi na balulame.

Yesu aye nabene badi mukite uno mudimo wa kuloba kwa mu kikudi nsaa ibadi mwitamine balongi ba kumpala bwabadya kwikala “balobi ba bantu.” (Maako 1:17) Sunga mbyabya, akula shi kileshesho kyaye pabitale bukondja akikalombana mafuku e kumpala, “ku nfudiilo a bya pano.” (Mateo 13:49) Byabya batumibwa na bangi balongi abateemeeshe Yesu mbalombene kupusha shi bibadi abitungu kukita myanda ibungi ya kukaanya.

Baba abapushiishe bileshesho bya Yesu bibadi mutuushe mu bwato abapetele mwabi. Yesu balesheeshe kikyebe kyaye ky’eshimba bwa ‘kwibapatulwila myanda yoso pabadi pa bupenka bwabo.’ (Maako 4:34, Kilombeno kipya) Enka bu “nfumu a shibo, atuusha mu bupeta bwaye bintu bipya na bintu bia kala.” (Mateo 13:52, Kilombeeno kipya 2014) Yesu ta mutuushe byabya bilesheesho bwa kuleesha bi ngobesha yaye ya kulongyesha nya. Anka, badi alungula balongi baye bya binyibinyi bi bu bintu bya muulo bya mu bupeta bwaye. Badi binyibinyi “mulongyeshi mukata” oshii mulombene kupwandjikisha na muntu.