Citava okuti, Yesu o kasi ko Kafarinau eci a pisa va Fariseo. Noke keteke liaco, o tunda konjo a sikĩla kuenje enda Kokalunga ko Galilea ka kasi ocipepi. Eci owiñi u liongolola, eye o londa vowato, amẽla vovava kuenje o fetika oku va longisa catiamẽla Kusoma wo kilu. Eye o ci linga poku ta alusapo alua ale ovindekaise. Olonjeveleli via Yesu via kũlĩha ciwa ovina a tukula valusapo kuenje ci va kuatisa oku kuata elomboloko liovina vialua viatiamẽla Kusoma.

Volusapo luatete, Yesu o lombolola eci catiamẽla kulume o kasi oku waya ombuto. Olombuto vimue vi kupukila konele yonjila kuenje vi liwa lolonjila. Olombuto vikuavo vi kupukila pocikakala, pana okuti ka pali osi yalua. Olombombo viaco ka vi pondola oku iñila kosi, noke ocikũla caco ci pia lutanya kuenje ci kukuta. Vikuavo vi kupukila pocambanda kuenje eci ocambanda caco ci kula ci totomisa ovikũla. Handi vali, vikuavo vi kupukila posi yiwa. Olombuto viaco vima apako, “yimue 100, yikuavo 60, handi yikuavo 30.”—Mateo 13:8.

Volusapo lukuavo, Yesu o sokisa Usoma lulume umue o waya olombuto posi. Ndaño okuti ulume waco o pekela ale o lavulula, pole, ombuto yi kula. Ndomo olombuto viaco vi kula, ka ci “kũlĩhĩle.” (Marko 4:27) Olombuto viaco vi ima olomema vina ulume waco a pondola oku ungula.

Noke Yesu o ta olusapo luatatu luatiamẽla kukuakuwaya ombuto. Ulume umue o waya ombuto a yongola, pole, “osimbu alume va pekela,” unyãli umue o waya osoka pokati kotiliku. Apika vulume waco, va pula nda citava okuti, ovo va tukũla osoka. Eye o va tambulula hati: “Sio, sanga eci vu tukũla osoka, vu yi tukũila kumosi lotiliku. Eceleli okuti ovio vi kulila kumosi toke koku  ungula kuenje kotembo yoku ungula ndi sapuila vakuakungula siti: Tete tukũli osoka loku yi kuta kuenda yi imbi vondalu, oco vu ongolola noke otiliku vosila yange.”—Mateo 13:24-30.

Omanu valua va kasi oku yevelela Yesu, va kũlĩha eci catiamẽla koku lima. Kuenje eye o tukulavo ocina cimue ca kũlĩhĩwa, okuti ombuto yitito yulemba. Ombuto yaco yi kula kuenje yi pondola oku linga uti unene okuti, olonjila vi sanga ocitumãlo kovianja viayo. Catiamẽla kombuto yaco, Yesu o popia hati: “Usoma wo kilu u sokisiwa lombuto yulemba yina ulume a kũla vepia liaye.” (Mateo 13:31) Pole, Yesu ka kasi oku eca elongiso limue liatiamẽla kovikũla. Eye o kasi oku lombolola eci catiamẽla kevokiyo limue li komõhisa liokuti, ocina cimue citito calua, ci pondola oku kula ale oku li sandula.

Cilo Yesu o popia eci catiamẽla kocina cimue ca kũlĩhĩwa calua lolonjeveleli viaye. Eye o sokisa Usoma wo kilu “letumbisa ukãi a tenga loviyongelo vitatu viosema.” (Mateo 13:33) Ndaño okuti etumbisa liaco ka li muiwa lovaso, pole, li lisanduila vosema yosi kuenje osema yaco ya tamiwa yi tumba. Oyo yi tumbisa osema kuenje yi linga epongoloko limue okuti ka li limbukiwa lonjanga.

Yesu noke yoku ta alusapo aco, o tuma owiñi oku enda kuenje eye o tiukila konjo kuna a sikĩla. Noke olondonge vienda toke kokuaye, momo vi yongola oku kuata elomboloko liovina Yesu a popia.

Olondonge via yeva ale alusapo a Yesu, pole, lalimue eteke via yevele alusapo alua vonjanja yimosi. Omo liaco, vi pula Yesu viti: “Momo lie o vanguila lavo lalusapo?”—Mateo 13:10.

Yesu o tukula alusapo aco, oco a tẽlise ocitumasuku Cembimbiliya. Ulandu u sanguiwa kelivulu lia Mateo u popia ndoco: “Ka va sapuilile cimue te lalusapo, oco ku tẽlisiwe eci uprofeto a popele hati: ‘Ndi vangula lalusapo, ndi lombolola ovina vi kasi vuyombeki tunde [koku sevetiwa].’”—Mateo 13:34, 35; Osamo 78:2.

Pole, kuli vali esunga likuavo lieci Yesu a tukuila alusapo aco. Momo alusapo a situlula eci ci kasi vutima womanu. Omanu valua va lekisa onjongole yoku yevelela Yesu, omo liovikomo a linga kuenda uloño a kuete woku lombolola ovolandu. Ovo ka va tendi Yesu nda Ñala umue o sesamẽla epokolo, haeye va sukila oku u kuama lutima wosi. (Luka 6:46, 47) Omanu vaco, ka va yongola oku pongolola ovisimĩlo viavo ale ekalo liomuenyo wavo. Handi vali, ka va yongola okuti esapulo Liusoma li vetiya utima wavo.

Yesu poku tambulula olondonge viaye, o popia hati: “Eli olio esunga lieci ndi vanguila lavo lalusapo; okuti va mola, ka va ci limbuka, va yeva, ka va kuata elomboloko, ndaño va ci linga, pole, ka ci va lomboloka. Kokuavo ku tẽlisiwa ocitumasuku ca Isaya. Oco ci popia citi: ‘. . . Utima womanu ava wa tindila.’”—Mateo 13:13-15; Isaya 6:9, 10.

Pole, olondaka evi ka vi tiamisiwila komanu vosi va kasi oku yevelela Yesu. Eye o lombolola hati: “Ene wa sumũlũhi momo vu kuete ovaso a vanja lovatũi a yeva. Ocili, ndu sapuili siti, ovaprofeto valua la vakuesunga va yonguile oku mola ovina vu lete, pole, ka va vi muile kuenda va yonguile oku yeva ovina vu kasi oku yeva, pole, ka va vi yevele.”—Mateo 13:16, 17.

Ovapostolo 12 kumue lolondonge vikuavo vakuekolelo, va kuete onjongole yoku yevelela. Omo liaco, Yesu o popia hati: “Ene wa sumũlũhi omo [wa ĩhiwi] elomboloko lielumbu li kola Liusoma wo kilu, pole, ovo ka va kuete esumũlũho liaco.”  (Mateo 13:11) Omo okuti olondonge vi kuete onjongole yoku kuata elomboloko, Yesu o va lomboluila eci ci lomboloka olusapo luatiamẽla kuwayi wombuto.

Yesu o popia hati: “Ombuto ondaka ya Suku.” (Luka 8:11) Osi yi lomboloka utima. Olondaka evi vi kuete esilivilo lialua, momo vi kuatisa oku kuata elomboloko lialusapo aye.

Catiamẽla kombuto ya wayiwa konẽle yonjila okuti osi omanu va siata oku liatela, Yesu o popia hati: “Eliapu [liya,] li upa ondaka vovitima viavo okuti ka va kolela ndaño oku popeliwa.” (Luka 8:12) Catiamẽla kombuto ya wayiwa pocikakala, Yesu o tiamisila olondaka viaco komanu vana va yeva ondaka lesanju, pole, olondaka viaco ka vi kapi olombombo vutima wavo. Kuenje “eci ku iya ohali lalambalalo omo liondaka,” ovo va konyoha. Eci ku iya otembo yimue okuti va “pita voseteko” ndeci oku lambalaliwa lepata, ale lomanu vakuavo, ovo va konyoha.—Mateo 13:21; Luka 8:13.

Nye ci popiwa catiamẽla kombuto ya kupukila pocambanda? Yesu o sapuila olondonge viaye okuti, ombuto yaco yi lomboloka omanu va yeva ondaka. Pole, va yapuisiwa ‘lasakalalo ovina violuali lulo kuenda ovokuasi a totomisa.’ (Mateo 13:22) Ocili condaka ca kala vutima wavo, pole, cilo ya totomela kuenda ka yimi apako.

Oku sulako, Yesu o lombolola eci catiamẽla kosi yiwa. Osi yaco yi lomboloka omanu va yeva ondaka kuenje va yi pokola kuenda va kuata elomboloko lia suapo liondaka yaco. Kuenje “ima apako.” Omo liekalo liavo lia litepa ndeci, anyamo ale uhayele, ovo ka va pondola oku linga ovina vimuamue. Vamue va ima 100 kolonjanja, vakuavo 60 kolonjanja, handi vakuavo 30 kolonjanja. Omo liaco, omanu ‘vana okuti va yeva ondaka lutima uwa kuenje va kuata elomboloko liayo, haivo va  ima apako lepandi,’ ovo va kuete esumũlũho lioku vumba Suku.—Luka 8:15.

Citava okuti olondaka viaco via vetiya calua olondonge okuti, noke via sandiliya Yesu oco a vi lomboluile alongiso aye! Cilo ovo va kuete elomboloko lia suapo lialusapo a Yesu. Yesu o yongola okuti, ovo va kuata elomboloko lialusapo aye okuti, va sapulavo ocili komanu vakuavo. Eye o pula hati: “Ondiyelo hẽ yi mĩhiwa loku yi tuvika lekualu, ale yi kapiwa vemehi liula? Ka yi kapiwa hẽ kilu liociyekelo?” Omo liaco, Yesu o va lungula hati: “Wosi o kuete ovatũi, a yevelele.”—Marko 4:21-23.

Yesu noke yoku lomboluila olondonge viaye elomboloko liolusapo luatiamẽla kuwayi wombuto, ovio vi kuata onjongole yoku lilongisa vali ovina vikuavo. Omo liaco, vi pinga viti: “Tu lomboluile olusapo luosoka ya wayiwa vepia.”—Mateo 13:36.

Kuenje olondonge vi lekisa ocituwa ca litepa leci comanu vakuavo va kasi kohulo yokalunga. Citava okuti, omanu vaco va yeva alusapo a Yesu, pole, ka va yongola oku kuata elomboloko lialusapo aco loku a kapako. Ovo va sanjukila elomboluilo lia leluka lialusapo. Yesu o lekisa etepiso li kasi pokati kolonjeveleli viaye via kala kohulo yokalunga lolondonge viaye, vina via enda kokuaye kuenda vi linga apulilo, momo vi yongola oku lilongisa ovina vialua.

Yesu o popia hati: “Kapiko ovina vu kasi oku yeva. Momo onjongo vu yonga layo haiyo vo yongeli kuenje vu vokiyiwi vali calua.” (Marko 4:24) Olondonge vi yevelela lutate ovina Yesu a kasi oku va sapuila. Ovio vi kuete onjongole yoku yevelela Yesu kuenje vi kuatisiwa lalongiso kuenda alomboluilo alua. Omo liaco, Yesu o tambulula epingilo olondonge vio linga oco a va lomboluile olusapo luatiamẽla kotiliku kuenda kosoka.

Yesu o popia hati: “Ulume wa waya ombuto yiwa, Mõlomunu; epia, oluali. Ombuto yiwa, omãla Vusoma, pole, osoka omãla vondingaĩvi, kuenda unyali wa waya osoka, Eliapu. Oku ungula, esulilo lioluali, vakuakungula, ovangelo.”—Mateo 13:37-39.

Yesu noke yoku tukula onepa lonepa yolusapo, o lombolola eci ci ka pita kovaso yoloneke. Eye o popia okuti, kesulilo lioluali, vakuakungula ale ovangelo, va ka tepa osoka okuti, Akistão vesanda pokati ‘komãla vocili Vusoma.’ Pole, “vakuesunga” va ka kongeliwa kuenda va ka nina ndekumbi “Vusoma wa Isiavo.” Nye ci ka pita ‘lomãla vondingaĩvi’? Esulilo liavo oku nyõleha kuenje eci ci ka nena oku “lila kuavo loku likeleketa ovayo.”—Mateo 13:41-43.

Noke Yesu o sumũlũisa vali olondonge viaye poku va lomboluila alusapo atatu. Tete, eye o popia hati: “Usoma wo kilu u sokisiwa lukuasi wa solekiwa vepia, okuti ulume umue eci a u sanga,  o u soleka; omo liesanju a kuete, wa enda yu wa landisa ovina viaye viosi kuenje wa landa epia liaco.”—Mateo 13:44.

Eye amisako hati: “Usoma wo kilu u sokisiwa lulume ongende ukualomĩlu o sandiliya olomota viondongo. Noke yoku sanga omota yimue yondongo ya tĩla calua, wa enda oku ka landisa ovina viosi a kuata kuenje wa yi landa.”—Mateo 13:45, 46.

Alusapo avali Yesu a tukula, a lombolola eci catiamẽla komunu umue o likolisilako oco a sange ocina cimue ci kuete esilivilo lialua. Ukualomĩlu o landisa ‘ovina viosi a kuete,’ oco a lande omota yondongo yi kuete esilivilo lialua. Omo liaco, olondonge via Yesu via kuata elomboloko liolondaka evi. Ulume wa sanga ukuasi wa solekiwa vepia, layevo o “landisa ovina viosi” oco a lande ukuasi waco. Alusapo avali, a lombolola ovina vimue vi kuete esilivilo lialua. Omunu o sanga ukuasi waco, o u tenda ndocina cimue ci kuete esilivilo lia velapo. Eci ci sokisiwa lelikolisilo omunu a linga oco a lilongise ovina viatiamẽla ku Suku. (Mateo 5:3) Omanu vamue va kasi oku yevelela alusapo a Yesu va lekisa ale onjongole yoku likolisilako oku lilongisa ovina viatiamẽla ku Suku, kuenda oku kala olondonge viocili via Yesu.—Mateo 4:19, 20; 19:27.

Oku sulako, Yesu o sokisa Usoma wo kilu lowanda u kuata olõsi vialua via litepa. (Mateo 13:47) Eci olõsi viaco vi tepiwa, evi viwa vi solekiwa vocikuata cimue, pole, evi ka vi silivila vi inasiwa. Yesu o popia okuti haico ci ka kala kesulilo liovina vi kasi voluali okuti, ovangelo va ka tepa olondingaĩvi pokati kolondingesunga.

Eci Yesu a kovonga olondonge viaye viatete oco vi ‘linge anyanga vomanu,’ wa kala oku pipa konepa yespiritu. (Marko 1:17) Pole, Yesu o lombolola okuti olusapo luatiamẽla kowanda, lu ka tẽlisiwa kovaso yoloneke, “kesulilo lioluali.” (Mateo 13:49) Kuenje ovapostolo kuenda olondonge vikuavo okuti va kasi oku yevelela Yesu, va kuete elomboloko liokuti kovaso yoloneke ku ka pita vali ovina vi kuete esilivilo lialua.

Vana va kala kohulo yokalunga oku yevelela alusapo Yesu a tukula, va kuatisiwa vali calua. Eye o sanjukila oku ‘lomboluila kolondonge viaye ovina viosi pokolika.’ (Marko 4:34) Yesu o “sokisiwa lulume umue muẽleanjo, okuti vukuasi waye upamo ovina viokaliye levi viosimbu.” (Mateo 13:52) Yesu poku tukula alusapo aco, ka kasi oku tambela uloño waye woku kala ulongisi. Pole, o kasi oku sapuila kolondonge viaye ocili ci kasi ndukuasi u kuete esilivilo lia velapo. Ocili okuti, Yesu ‘ulongisi womanu’ okuti, ka sokisiwa.