Maʼ xaaneʼ Jesuseʼ tiaʼan tu kaajil Capernaum ka tu kʼeyaj le fariseoʼoboʼ. Le ka tsʼoʼok u chíinil le Kʼiinoʼ, Jesuseʼ jóokʼ teʼ najoʼ ka bin u xíimbal tu jáal u kʼáaʼnáabil Galilea, teʼeloʼ bin yaʼabkach máakoʼob ilkiʼ. Jesuseʼ naʼak tiʼ junpʼéel chan barcoeʼ ka tu jutsʼuba junpʼíit utiaʼal u kaʼansik u Reino Dios tiʼ le máakoʼob yanoʼoboʼ. Meyajnajtiʼ jejeláas kettʼaanoʼob utiaʼal u kaʼanskoʼob. Le baʼaxoʼob tu chʼaʼchiʼitoʼ kʼaj óolaʼan tumen le máaxoʼob uʼuyikoʼ, beyoʼ páajchaj u maas naʼatkoʼob le baʼaxoʼob ku kaʼansik yoʼolal le Reinooʼ.

Yáaxeʼ Jesuseʼ tʼaanaj tiʼ juntúul máak ku pakʼik semillaʼob. Yaan tiʼ le semillaʼoboʼ lúuboʼob tu jáal le bejoʼ ka luʼukʼoʼob tumen le chʼíichʼoʼoboʼ. Uláakʼoʼobeʼ lúuboʼob tuʼux maʼ taam u luʼumiliʼ. Bey túunoʼ ka jóokʼ le semillaoʼ maʼ taamchaj u mootsiʼ, le oʼolal séeb úuchik u tóokaʼal tumen le kʼiinoʼ. Uláakʼoʼobeʼ lúuboʼob ich kʼiʼixoʼob, le oʼolal ka joʼopʼ u nuuktaloʼobeʼ peʼechʼoʼob. Tu tsʼookeʼ jujunpʼéel semillaʼobeʼ lúuboʼob yóokʼol maʼalob luʼum. Leloʼobaʼ ichankilnajoʼob, «yaneʼ tu tsʼáaj cien u pʼéelel u yich, uláakʼeʼ sesenta, uláakʼeʼ treinta» (Mateo 13:8).

Ka tsʼoʼokeʼ Jesuseʼ tu ketaj le Reino yéetel juntúul máak paakʼalnajoʼ. Le paakʼaloʼoboʼ ku nuuktaloʼob le táan u wenel le máakoʼ bey xan ken ajak, baʼaleʼ «le máakoʼ maʼ u» yojel bix u yúuchliʼ (Marcos 4:27). Chéen tu juunaloʼob ku nuuktaloʼob yéetel ku tsʼáaik u yichoʼob utiaʼal jochbil.

Jesuseʼ tu yaʼalaj u yóoxpʼéel kettʼaan yaan yil yéetel u yúuchul paakʼal. Le máakoʼ tu pakʼaj maʼalob trigo ichil u kool, baʼaleʼ «le táan u wenel tuláakal le máakoʼoboʼ» taal u enemigoeʼ ka tu pakʼaj kʼaakʼas xíiw ichil. U palitsiloʼob u yuumil le kooloʼ tu kʼáatoʼob wa u jokoʼob le kʼaakʼas xíiwoʼ. Letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Maʼ; tumen [...] bik a jokeʼex le trigo paʼteʼ yéetel le kʼaakʼas xíiwoʼ. Chaʼex u múul  nuuktaloʼob tak ken kʼuchuk u kʼiinil le joochoʼ; teʼ kʼiin jeʼeloʼ, yaan in waʼalik tiʼ le máaxoʼob ku joochoʼoboʼ: Muchʼkíinteʼex táanil le kʼaakʼas xíiwoʼ ka a kʼaxeʼex u kúukuchal utiaʼal tóokbil; ken tsʼoʼokkeʼ ka molkeʼex le trigo utiaʼal ka a tsʼáaʼex tin chʼiiloʼ» (Mateo 13:24-30).

Yaʼab tiʼ le máaxoʼob uʼuyik u tsikbal Jesusoʼ u yojloʼob bix u yúuchul paakʼal. Letiʼeʼ tʼaanaj tiʼ uláakʼ baʼax u kʼaj óol le máakoʼoboʼ, tiʼ u chan neekʼ mostaza. Kex jach chichaneʼ ku nojoch cheʼetal yéetel ku kajtal yaʼab chʼíichʼoʼob tu kʼaboʼob. Jesuseʼ tu yaʼalaj: «U Reinoil kaʼaneʼ bey jeʼex junpʼéel u neekʼ mostaza chʼaʼab tumen juntúul máakeʼ ka tu pakʼaj ich u kool» (Mateo 13:31). Baʼaleʼ Jesuseʼ maʼ táan u kaʼansik le máakoʼob u pakʼoʼob jejeláas cheʼoboʼ. Letiʼeʼ chéen táan u tʼaan tiʼ bix u nojochtal junkúul cheʼ kex chichan u semillail.

Jesuseʼ tʼaanaj xan tiʼ uláakʼ baʼaxoʼob u kʼaj óol le máaxoʼob uʼuyikoʼ. Tu ketaj u Reinoil kaʼan yéetel «le levadura ku chʼaʼik juntúul koʼolel utiaʼal u xaʼakʼtik kex yéetel diez kilos harina» (Mateo 13:33). Le levaduraoʼ maʼatech u yilaʼal, baʼaleʼ ku beetik u líikʼil le juuchʼoʼ. Ku beetik u yaʼabtal kex maʼ chíikaʼan u yilaʼal bix u bin u yúuchliʼ.

Le ka tsʼoʼok u tsikbaltik Jesús le kettʼaanoʼobaʼ lukʼ yiknal le máakoʼoboʼ ka suunaj teʼ naj tuʼux u kʼubéentmubaoʼ. Maʼ sáameʼ bin u disipuloʼob tu yiknal, letiʼobeʼ taak u naʼatkoʼob le baʼaxoʼob tu yuʼuboʼoboʼ.

Le disipuloʼoboʼ tsʼoʼok u yáax uʼuyikoʼob u meyaj kettʼaanoʼob tiʼ Jesús, baʼaleʼ maʼ jach yaʼabiʼ. Le oʼolal tu kʼáatoʼobtiʼ: «¿Baʼaxten ku meyajtech kettʼaanoʼob utiaʼal a kaʼansik le máakoʼobaʼ?» (Mateo 13:10).

Junpʼéel baʼax oʼolaleʼ utiaʼal u béeytal le baʼax ku yaʼalik le Bibliaoʼ. Mateoeʼ ku yaʼalik: «Mix baʼal tu kaʼansajtiʼob wa maʼ yéetel kettʼaanoʼobiʼ; lelaʼ úuch utiaʼal ka béeychajak le baʼax tu yaʼalaj le profetaaʼ: ‹Yaan in kaʼansaj yéetel kettʼaanoʼob; yaan in tsʼáaik ojéeltbil baʼaloʼob taʼakaʼaniliʼob desde ka beetaʼab yóokʼol kaab›» (Mateo 13:34, 35; Salmo 78:2).

Baʼaleʼ yaan u láakʼ baʼax oʼolal meyajnaj kettʼaanoʼob tiʼ Jesús. Tu beetaj utiaʼal u chíikpajal bix u tuukul le máakoʼoboʼ. Yaʼabeʼ ku binoʼob kaʼach yiknal Jesús yoʼolal le bix u kaʼansajoʼ yéetel yoʼolal le milagroʼob ku beetkoʼ. Maʼatech u yilkoʼob Jesús bey juntúul máax ku beetik baʼax uts tu tʼaan Dioseʼ yéetel maʼ u kʼáat u tsaypachtoʼobiʼ (Lucas 6:46, 47). Letiʼobeʼ maʼ u kʼáatoʼob ka beetaʼak u kʼexkoʼob baʼaxoʼob ku beetkoʼob wa bix u kuxtaloʼobiʼ. Maʼ u kʼáatoʼob ka kʼuchuk tu puksiʼikʼaloʼob le baʼaxoʼob ku kaʼansik Jesusoʼ.

Jesuseʼ tu núukaj tiʼ u disipuloʼob: «Le beetik ku meyajten kettʼaanoʼob utiaʼal in kaʼanskoʼob, tumen kex táan u paakatoʼobeʼ maʼ tu yilkoʼob mix baʼal, kex táan u yuʼubikoʼobeʼ maʼ tu chʼenxikintikoʼob mix baʼal mix tu naʼatkoʼob baʼax u kʼáat u yaʼale. Letiʼob béeykuntik le baʼax u yaʼalmaj le profeta Isaíasaʼ: ‹U puksiʼikʼal le máakoʼobaʼ maʼ u kʼáat u kʼam mix baʼaliʼ›» (Mateo 13:13-15; Isaías 6:9, 10).

Baʼaleʼ lelaʼ maʼ bey u beetik tuláakal le máaxoʼob uʼuyik baʼax ku kaʼansik Jesusoʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Teʼexeʼ kiʼimak a wóoleʼex tumen ka paakateʼex yéetel a wicheʼex, yéetel ka wuʼuyajeʼex yéetel a xikneʼex. Tumen tu jaajil kin waʼalikteʼex: Yaʼab profetaʼob yéetel máakoʼob tu beetoʼob baʼax utseʼ tu tsʼíiboltaj u yilkoʼob le baʼaxoʼob ka wilkeʼexaʼ, baʼaleʼ maʼ tu yiloʼobiʼ, tu tsʼíiboltaj u yuʼubikoʼob le baʼaxoʼob ka wuʼuyikeʼexaʼ baʼaleʼ maʼ tu yuʼuboʼobiʼ» (Mateo 13:16, 17).

Le 12 apostoloʼob yéetel uláakʼ disipuloʼoboʼ u kʼáat u kanoʼob baʼax ku kaʼansik Jesús. Le oʼolal tu yaʼalajtiʼob: «Tiʼ teʼexeʼ ku tsʼaʼabal a wojéelteʼex le  kiliʼich baʼaloʼob taʼakaʼanoʼob yaan yil yéetel u Reinoil kaʼan, baʼaleʼ tiʼ letiʼobeʼ maʼ» (Mateo 13:11). Tumen taak u kankoʼob u maasileʼ, Jesuseʼ tu tsolajtiʼob baʼax ku chíikbesik u kettʼaanil le máak paakʼalnajoʼ.

Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Le semillaoʼ u tʼaan Dios» (Lucas 8:11). Le luʼumoʼ ku chíikbesik u puksiʼikʼal máak. Lelaʼ letiʼe baʼax áantik máak u naʼat le kettʼaanoʼob tu beetoʼ.

Jesuseʼ tu tsolaj baʼax ku chíikbesik le semilla lúub yóokʼol le bej chich u luʼumiloʼ, tu yaʼalaj: «Le Kʼaasilbaʼaloʼ ku luʼsik u tʼaan Dios tu puksiʼikʼaloʼob utiaʼal maʼ u creertikoʼob yéetel utiaʼal maʼ u salvarkubaʼob» (Lucas 8:12). Jesuseʼ tu yaʼaleʼ le semilla paʼakʼ ichil le tuunichoʼoboʼ ku chíikbesik le máaxoʼob kʼamik yéetel kiʼimak óolal le maʼalob péektsiloʼ, baʼaleʼ maʼatech u taamchajal u moots tu puksiʼikʼaloʼob. Le máak beyoʼ ku tʼóochpaj «ken yanak talamiloʼob wa ken chʼaʼpachtaʼak tu yoʼolal le péektsiloʼ». Le «ken túuntaʼak u yóoloʼob», maʼ xaaneʼ tumen u láakʼtsiloʼob wa tumen uláakʼ máakoʼobeʼ, ku náachtaloʼob (Mateo 13:21; Lucas 8:13).

¿Kux túun le semilla ku lúubul ichil le kʼiʼixoʼoboʼ? Jesuseʼ tu yaʼalaj tiʼ u disipuloʼobeʼ lelaʼ ku chíikbesik le máaxoʼob uʼuyik le maʼalob péektsiloʼ. Baʼaleʼ ku pʼatkoʼob yoʼolal «u sen chiʼichnakiloʼob le yóokʼol kaabaʼ yéetel u tsʼíiboltaʼal le ayikʼaliloʼ» (Mateo 13:22). Ku kʼuchul le maʼalob péektsil tu puksiʼikʼaloʼoboʼ, baʼaleʼ ku peʼechʼel, le oʼolal maʼatech u yichankil.

Tu tsʼookeʼ Jesuseʼ tʼaanaj tiʼ le semilla ku lúubul yóokʼol maʼalob luʼumoʼ. Lelaʼ ku chíikbesik le máaxoʼob kʼamik yéetel kiʼimak óolal le maʼalob péektsiloʼ yéetel ku tsʼáaikoʼob ichil u kuxtaloʼob. ¿Baʼax utsil túun ku taasik? Ku «yichankiloʼob». Tumen jejeláas u jaʼabiloʼob yéetel u toj óolaloʼobeʼ maʼ juntakáaliliʼ u yichankiloʼobiʼ, yaneʼ ku tsʼáaik 100 u pʼéelel u yich, uláakʼeʼ 60 yéetel yanoʼobeʼ 30. Le máaxoʼob kʼamik yaʼab bendicionoʼ «letiʼe máaxoʼob ken tsʼoʼokok u yuʼubikoʼob u tʼaan Dios yéetel  junpʼéel jach maʼalob puksiʼikʼaloʼ, ku pʼatkoʼob ichil u puksiʼikʼaloʼob, tsʼoʼoleʼ ku yeʼeskoʼob chúukaʼan óolal le táan u yichankiloʼoboʼ» (Lucas 8:15).

Le ka tsʼoʼok u tsoʼolol tiʼ le disipuloʼob lelaʼ, ¡bukaʼaj wal kiʼimakchajik u yóoloʼob úuchik u bin u kʼáatoʼob tiʼ Jesús baʼax u kʼáat u yaʼaloʼobeʼ! Letiʼobeʼ jach tu naʼatoʼob tubeel le kettʼaanoʼob tu beetaj Jesusoʼ. Jesuseʼ u kʼáat ka u naʼatoʼob le kettʼaanoʼob utiaʼal u páajtal u kaʼanskoʼob tiʼ u láakʼ máakoʼoboʼ. Le oʼolal tu yaʼalaj: «Maʼatech u taasaʼal junpʼéel lámpara utiaʼal tsʼaabil yáanal junpʼéel xaak wa yáanal cama, ¿máasaʼ? Ku taasaʼal utiaʼal tsʼaabil kaʼanal, ¿maʼ wa beyiʼ?». Tu tsʼookeʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Le máax yaan u xikin utiaʼal u chʼenxikineʼ, u yuʼub lelaʼ» (Marcos 4:21-23).

Le ka tsʼoʼok u tsolik Jesús u kettʼaanil le máak ku paakʼaloʼ, le disipuloʼoboʼ taak u kankoʼob u maasil. Le oʼolal tu yaʼaloʼob: «Tsoltoʼon u kettʼaanil le kʼaakʼas xíiw jóokʼ teʼ kooloʼ» (Mateo 13:36).

Le úuchik u kʼáatkoʼoboʼ tu yeʼesoʼob yaanal bix u tuukuloʼob tiʼ u maasil máakoʼob yanoʼob jáal le jaʼ tuʼux kaʼansajnaj Jesusoʼ. Le u maasil máakoʼob xanoʼ tu yuʼuboʼob le kettʼaanoʼoboʼ, baʼaleʼ maʼ taakchaj u yojéeltikoʼob baʼax u kʼáat u yaʼaloʼobiʼ. Letiʼobeʼ chéen jatsʼuts tu yuʼubiloʼob le baʼaxoʼob aʼalaʼab teʼ kettʼaanoʼoboʼ. Le oʼolal Jesuseʼ maʼ tu tʼanaj tuláakal le máaxoʼob yanoʼob jáal le kʼáaʼnáaboʼ, baʼaxeʼ chéen u disipuloʼob, tumen letiʼobeʼ taak u kankoʼob u maasil.

Letiʼeʼ tu yaʼalajtiʼob: «Chʼenxikinteʼex tubeel baʼax ka wuʼuyikeʼex. Jeʼel bix a pʼiiseʼexeʼ bey xan kan pʼisbileʼexoʼ, yaan tak u tsʼaʼabalteʼex u maasil» (Marcos 4:24). Le disipuloʼob chʼenxikint le baʼaxoʼob tu kaʼansaj Jesusoʼ tu kanoʼob yaʼab baʼaloʼob. Tumen jach tu beetoʼob u cuentail le baʼaxoʼob tu kaʼansoʼ áantaʼaboʼob u maas naʼatoʼob. Le ka tu kʼáatoʼob ka maas tsoʼoloktiʼob u kettʼaanil le trigo yéetel le kʼaakʼas xíiwoʼ, Jesuseʼ tu yaʼalajtiʼob:

«Le máax pakʼ le maʼalob trigooʼ letiʼe u Paal máakoʼ; le kooloʼ letiʼe yóokʼol kaaboʼ. Le maʼalob trigooʼ letiʼe u paalal le Reinooʼ, baʼaleʼ le kʼaakʼas xíiwoʼ letiʼe u paalal le j-Kʼasaʼanoʼ, yéetel le enemigo pakʼoʼ letiʼe Kʼaasilbaʼaloʼ. Le joochoʼ letiʼe u kʼiiniloʼob u tsʼoʼokol tiʼ le yóokʼol kaabaʼ, yéetel le máaxoʼob ku joochoʼoboʼ letiʼe angeloʼoboʼ.» (Mateo 13:37-39.)

Le ka tsʼoʼok u tsolik cada jaats tiʼ le kettʼaanoʼ, Jesuseʼ joʼopʼ u maas tsolik baʼax u kʼáat u yaʼaloʼob. Tu yaʼaleʼ tu tsʼook kʼiiniloʼob tiʼ le yóokʼol kaabaʼ, le máaxoʼob ku joochoʼob, wa le angeloʼoboʼ, yaan u jatskoʼob le maʼ jaajil cristianoʼob tiʼ «u paalal le Reinooʼ». «Le máaxoʼob beetik baʼax utsoʼ» yaan u muchʼkíintaʼaloʼob yéetel yaan u léembal u sáasiloʼob «tu Reino u Taataʼob». ¿Kux túun «u paalal le j-Kʼasaʼanoʼ»? Yaan u xuʼulsaʼaltiʼob, lelaʼ letiʼe baʼax ku náajmatkoʼoboʼ, teʼeloʼ «tiʼ kun okʼoloʼobiʼ yéetel tiʼ ken u karachʼt u kojoʼobiʼ» (Mateo 13:41-43).

 Jesuseʼ tu yaʼalaj uláakʼ óoxpʼéel kettʼaanoʼob utiaʼal u kaʼansik u disipuloʼob. Yáaxeʼ tu yaʼalaj: «U Reinoil kaʼaneʼ bey jeʼex junpʼéel tesoro mukaʼan yéetel kaxtaʼab ichil junpʼéel terreno tumen juntúul máakeʼ; le máakoʼ tu kaʼa mukaj, yéetel tumen jach kiʼimak u yóoleʼ, bineʼ ka tu konaj tuláakal le baʼax yaantiʼoʼ ka tu manaj le terrenooʼ» (Mateo 13:44).

Ka tsʼoʼokeʼ tu yaʼalaj: «U Reinoil kaʼan xaneʼ bey jeʼex juntúul j-koonol ku bin kajalkaaj táan u kaxtik maʼalob perlaʼobeʼ. Le ka tu kaxtaj junpʼéel perla jach koʼoj u tojoleʼ, bineʼ ka tu séeb konaj tuláakal le baʼax yaantiʼoʼ ka tu manaj» (Mateo 13:45, 46).

Yéetel le kettʼaanoʼobaʼ Jesuseʼ tu yeʼesaj baʼax jeʼel u yóotik u beet máak yoʼolal junpʼéel baʼax maʼalobeʼ. Le j-koonoloʼ bin u kon tu séebaʼanil «tuláakal le baʼax yaantiʼ» utiaʼal u manik junpʼéel perla jach koʼojoʼ. U disipuloʼob Jesuseʼ séebaʼan úuchik u naʼatkoʼob u kettʼaanil le perla jach koʼoj u tojoloʼ. Le j-koonol kaxtoʼ bineʼ ka «tu konaj tuláakal» baʼax yaantiʼ. Tu kaʼatúulal le máakoʼob tu yaʼalaj Jesusoʼ tu kaxtoʼob junpʼéel baʼal koʼoj u tojol. Lelaʼ jeʼel u páajtal u keʼetel yéetel le baʼaxoʼob kʼaʼabéet u beetik máak utiaʼal u maas meyajtik Diosoʼ (Mateo 5:3). Yaan tiʼ le máaxoʼob uʼuy u tsikbaltik Jesús le kettʼaanoʼobaʼ náach taaljaʼanoʼob utiaʼal u yuʼubikoʼob u kaʼansaj yéetel utiaʼal u beetkubaʼob u disipuloʼob (Mateo 4:19, 20; 19:27).

Tu tsʼookeʼ Jesuseʼ tu ketaj u Reinoil kaʼan yéetel junpʼéel u nuxiʼ redil chuk kay ku chukik tuláakal u jejeláasil kayoʼob (Mateo 13:47). Ken junpáaykuntaʼak le kayoʼoboʼ, le maʼalobtakoʼoboʼ yaan u tsʼaʼabaloʼob tiʼ xaakoʼob, baʼaleʼ le maʼ pataloʼoboʼ yaan u puʼululoʼob. Jesuseʼ tu yaʼaleʼ bey kun úuchul xan tu kʼiiniloʼob u tsʼoʼokol tiʼ le yóokʼol kaabaʼ, le angeloʼoboʼ yaan u jatskoʼob le kʼasaʼan máakoʼob tiʼ le utsoʼoboʼ.

Le ka tu yéeyaj u disipuloʼob Jesusoʼ bey tu beetuba juntúul j-chuk kay xaneʼ, ka tsʼoʼokeʼ tu yaʼalajtiʼob xan: «Chukeʼex wíinikoʼob» (Marcos 1:17). Baʼaleʼ letiʼeʼ tu yaʼaleʼ lelaʼ yaan u béeytal «tu kʼiiniloʼob u tsʼoʼokol tiʼ le yóokʼol kaabaʼ» (Mateo 13:49). Beyoʼ le apostoloʼob yéetel u maasil disipuloʼoboʼ tu tsʼáajoʼob cuenta yaan baʼaxoʼob jatsʼutstak ku taal u kʼiin u yúuchul.

Le máaxoʼob uʼuy xan le baʼaxoʼob tu kaʼansaj Jesús tu jáal le jaʼoʼ jach tu jóoʼsoʼob yaʼab utsiloʼob. Tumen «ken pʼáatkoʼob kaʼach tu juunaloʼobeʼ ku tsolik tiʼ u disipuloʼob tuláakal» (Marcos 4:34). Letiʼeʼ «bey jeʼex juntúul u yuumil naj ku jóoʼsik baʼaloʼob túumbentak yéetel úuchbentak tiʼ le koʼokoj baʼaloʼob yaantiʼoʼ» (Mateo 13:52). Le ka tu yaʼalaj le kettʼaanoʼobaʼ maʼ chéen táan u yeʼesik jach yaʼab baʼaxoʼob u yojliʼ. Baʼaxeʼ táan u tsʼáaik tiʼ u disipuloʼob junpʼéel baʼax jach koʼoj u tojol ku keʼetel yéetel junpʼéel tesoro mukaʼan. Minaʼan uláakʼ máak jach u yojel kaʼansaj jeʼex letiʼoʼ.