Jesus ke esịn idem ekpep mme owo n̄kpọ ke Galilee sia Passover eke 32 eyo Christ asan̄ade ekpere. Etie nte enye aka Jerusalem man okodụk Passover oro sia Abasi ọkọdọhọde ẹsinam ntre. Edi Jesus anam emi ye mbufiọk sia mme Jew ẹyomde ndiwot enye. (John 7:1) Ke Passover okụrede, enye afiak ọnyọn̄ Galilee.

Etie nte Jesus osụk odu ke Capernaum ke ini mme Pharisee ye mme scribe ẹtode Jerusalem ẹdi ẹbịne enye. Ntak emi mmọ ẹdide ẹbịne enye? Edi sia mmọ ẹyom se mmọ ẹdidade ẹbiom Jesus ikpe ke abiat ibet ido ukpono mmọ. Mmọ ẹbụp Jesus mbụme kiet ẹte: “Ntak emi mme mbet fo ẹbiatde ido mbon eset? Ke uwụtn̄kpọ, mmọ iyetke ubọk mmọ ke ini ẹyomde ndidia udia.” (Matthew 15:2) Edi akananam Abasi idọhọke ikọt esie “ẹyet ubọk mmọ ẹsịm ekụn̄ubọk.” (Mark 7:3) Edi edieke owo mînamke emi, mme Pharisee ẹda emi nte ata akwa idiọkn̄kpọ.

Utu ke ndibọrọ mmọ nnennen nnennen, Jesus owụt mmọ nte mmọ ẹkoide-koi ẹbiat Ibet Abasi. Enye obụp mmọ ete: “Ntak emi mbufo n̄ko ẹbiatde ewụhọ Abasi ke ntak ido eset mbufo? Ke uwụtn̄kpọ, Abasi ọdọhọ ete, ‘Kpono usọ ye uka’; n̄ko, ‘Yak owo eke osụn̄ide ete m̀mê eka esie okûtre ndikpa.’ Edi mbufo ẹte, ‘Owo ekededi eke ọdọhọde ete m̀mê eka esie ete: “Se ededi oro nnyenede emi afo ọkpọbọde ufọn oto edi enọ oro nyakde nnọ Abasi,” inaha enye okpono ete esie ke baba usụn̄ kiet.’”—Matthew 15:3-6; Exodus 20:12; 21:17.

Mme Pharisee ẹda nte ke okụk, inyene, m̀mê n̄kpọ en̄wen ekededi oro ẹdade nte enọ oro ẹyakde ẹnọ Abasi enyene temple, ntre owo ikemeke ndida enye nnam n̄kpọ en̄wen ekededi. Ke nditịm ntịn̄, n̄kpọ emi owo oro ọdọhọde ke iyak inọ Abasi do osụk odu ye enye. Ke uwụtn̄kpọ, eyen ekeme ndidọhọ ke okụk m̀mê inyene imọ edi “corban,” emi ọwọrọde enọ oro ẹyakde ẹnọ Abasi m̀mê temple. Enye etịn̄ emi nte enye ama ọn̄wọn̄wọn̄ọ ndimen nnọ ẹda ẹnam n̄kpọ ke temple. Okposụkedi eyen emi osụk adade okụk m̀mê inyene oro anam se enye amade, ikọ esie ọwọrọ ke imọ idikemeke ndida okụk m̀mê inyene oro n̄n̄wam ete ye eka imọ oro ẹma ẹkesọn̄ m̀mê oro ẹdide ubuene. Enye etịn̄ ntem man idinam se enye akpanamde ọnọ mmọ.—Mark 7:11.

Ama enen̄ede ayat Jesus nte mmọ ẹkewọn̄ọrede Ibet Abasi ẹsịn ke usụn̄ idemmọ. Ntre enye ọdọhọ mmọ ete: “Mbufo ẹmenam ikọ Abasi akabade edi ikpîkpu ke ntak ido eset mbufo. Mbufo mbon mbubịk, Isaiah ama etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ nte odotde aban̄a mbufo, ke ini enye ọkọdọhọde ete, ‘Mbon emi ẹkpono mi ke n̄kpọkinua mmọ, edi esịt mmọ ada nsannsan ye ami. Mmọ ẹtuak ibuot ẹnọ mi ke ikpîkpu, koro mmọ ẹkpepde mme ewụhọ owo ke ukpepn̄kpọ mmọ.’” Mme Pharisee inyeneke se ẹkpetịn̄de aba ẹban̄a ikọ Jesus emi. Ndien enye okot otuowo ete ẹsịk ẹkpere onyụn̄ ọdọhọ mmọ ete: “Ẹkop ẹnyụn̄ ẹfiọk se emi ọwọrọde: Idịghe se idụkde owo inua asabade owo; edi edi se iwọrọde owo ke inua asabade owo.”—Matthew 15:6-11; Isaiah 29:13.

Nte ini akade, ke ini mmọ ẹdụkde esịtufọk, mme mbet Jesus ẹbụp enye ẹte: “Nte ọmọfiọk ete mme Pharisee ẹma ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ ke ini ẹkopde se afo eketịn̄de?” Enye ọbọrọ ete: “Ẹyedịbede kpukpru eto emi mîdịghe Ete mi eke heaven ọkọtọ. Ẹkpọn̄ mmọ. Mmọ ẹdi mme adausụn̄ emi ẹdide nnan. Ndien edieke nnan adade nnan usụn̄, mmọ mbiba ẹyeduọn̄ọ ẹdụk obube.”—Matthew 15:12-14.

Idem akpa Jesus ndikop Peter afiakde obụp enye aban̄a se isabarede owo, emi edide mme mbet eken ke ẹkesụk ẹkere ndibụp Jesus n̄ko. Jesus ọbọrọ ete: “Nte mbufo ifiọkke ite n̄kpọ ekededi eke odụkde owo inua ebe odụk nsia ndien ẹsion̄o ẹdọn̄ ke ekwe? Edi, mme n̄kpọ emi ẹwọrọde owo ke inua ẹto esịt ẹwọn̄ọ, kpa mme n̄kpọ emi  ẹsabade owo. Ke uwụtn̄kpọ, ndiọi ekikere, uwotowo, efịbe, use, inọ, ikọ ntiense nsu, ikọ isụn̄i, ẹto owo ke esịt ẹwọn̄ọ. Mme n̄kpọ emi ẹsabade owo; edi ndidia udia ye ubọk emi owo mîyetke isabakede owo.”—Matthew 15:17-20.

Jesus idọhọke owo okûsusana idem, inyụn̄ idọhọke ke ọdiọk owo ndiyet ubọk mbemiso anamde udia m̀mê adiade n̄kpọ. Utu ke oro, enye ayat esịt nte mmọ ẹdide mbubịk ẹnyụn̄ ẹbiatde ibet Abasi ke ntak emi ẹyomde ndinam ido eset mmọ. Ke nditịm ntịn̄, ndiọi n̄kpọ emi ẹtode owo esịt ẹsisabade owo.