Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

111 YATICHÄWI

Apostolonakajj señal mayipjjäna

Apostolonakajj señal mayipjjäna

MATEO 24:3-51 MARCOS 13:3-37 LUCAS 21:7-38

  • PUSI DISCIPULONAKAJJ SEÑAL MAYIPJJÄNA

  • ¿KUNANAKAS NAYRÏR PATAK MARANAKAN PHOQASÏNA, QHEPATJJA KUNANAKAS PHOQASIRAKÏNA?

  • AMUYASIPJJAÑASAWA

Martes jaypʼöjjänwa, 11 de nisán urojj niyaw tukuyañampïskäna. Jesusajj aka oraqen jaqenakar yanaptʼañsa yatichañsa niyaw tukuyaskarakïna. Urükipanjja Jesusajj templonwa yatichirïna, ukampis arumanakajj yaqha markaruw sarjjerïna. Jerusalenanjja, waljaniw Jesusat yateqañ munapjjäna, ukatwa jupan ukarojj “wali alwat sarapjjerïna, ukhamat jupar templon istʼañataki” (Lucas 21:37, 38). Jichhajja Jesusajj Olivos Qollunwa Pedro, Andrés, Santiago, Juan uka pusi apostolonakapampejj qontʼasïna.

Jupanakajj jamasatwa Jesusarojj jakʼachasipjjäna. Jesusajj uka nayrakiw ‘templon janiw mä qalasa yaqha qala patjjarojj jaytaskaniti’ sasin säna, ukatwa jupanakajj templot llakisipjjäna, cheqansa janiw uka toqetak Jesusar jisktʼañ munapkänti. Jan ukasti kuntï Jesusajj uka nayrajj jupanakarojj siskäna uka toqetwa yatiñ munapjjarakïna. Jesusajj sänwa: “Jumanakajj wakichatäpjjapunim. Jan amuyapkta uka horasaruw jaqen Yoqapajj jutani” sasa (Lucas 12:40). Ukatjja “jaqen Yoqapajj uñstkani” uka urutwa Jesusajj parlarakïna (Lucas 17:30). ¿Ukanak arsusajj templon tʼunjäwipatti parlaskpachäna? Discipulonakajj uka toqenakat wal yatiñ munapjjäna, ukatwa Jesusarojj akham sapjjäna: “Sapjjetaya: ¿kunapachas ukanakajj phoqasini, jumajj kuttʼankäta uka tiemposa akapachajj niya tukusiñampïskani ukhasa kuna señalas utjani?” sasa (Mateo 24:3).

Inas jupanakajj templon tʼunjäwipat lupʼisipkchïna, Olivos Qollutwa templo uñjasipkäna. Ukatjja inas jupanakajj “reyin mä yoqapaw reyit uttʼayatäñatakejj yaqha jaya markar saräna, ukatjja kuttʼanjjarakïnwa” sasin Jesusajj parlkäna uk amtapjjchïna, ukatwa jaqen Yoqapajj kuttʼankani uka tiempot jisktʼapjjarakïna (Lucas 19:11, 12). Ukjjarusti akapachajj niya tukusiñampïskani ukhajja, kuna señalas utjani sasaw jisktʼapjjarakïna.

Judionakan tiempopajj tukuskani ukhajj kuna señalas utjani ukjja Jesusajj sum qhanañchäna, templosa ukapachaw tukjatäñapäna. Jutïrinjja uka pachpa señalaw cristianonakarojj Jesusan ‘kuttʼanïñap tiempotsa’ akapachan tukusiñap urunakatsa amuytʼasiñ yanaptʼañapäna.

Jesusajj arskäna uka profeciajj kunjamsa phoqasïna ukjja, 37 maranak qhepatwa apostolonakajj uñjapjjäna, 70 marana. Uka tiempon jakasiri cristianonakajj wakichtʼataw uka uru suyasipkäna. Ukampis Jesusan profeciapajj janiw 70 maran taqpach phoqaskänti. Ukhamajja Jesusajj kuttʼankani uka tiemponjja, ¿kunanakas pasañapäna? Ukjja Jesusajj apostolonakapar sum qhanañchäna.

Jesusajj sänwa guerranakaw utjani, “guerranakat yatiyäwinaksa istʼapjjarakïtawa”, ukatjja “mä jachʼa markajj yaqha jachʼa marka contraw sartani, mä gobiernosti yaqha gobierno contrarakiw saytʼani” sasaw säna (Mateo 24:6, 7). Ukatjja “jachʼa terremotonakaw utjarakini, manqʼat pistʼañanakasa usunakasa ukjan akjanwa utjani” sasaw sarakïna (Lucas 21:11). Discipulonakaparusti akham sarakïnwa: “Katuntapjjätamwa, jan waltʼayañatakisa arknaqapjjarakïtamwa” sasa (Lucas 21:12). Maysa toqetjja, ‘falso profetanakajj waljaniruw engañjapjjani, jan wali luräwinakas jiljjattaniwa, niya taqe jaqenakan munasiñapaw thayararakini’ sasaw sarakïna. Ukatjja saskakïnwa: “Reinon aka suma yatiyäwinakapajja aka oraqpachanwa yatiyasini, ukhamat taqe markanakan yatipjjañapataki. Ukjjaruw akapachan tukusiñapajj jutani” sasa (Mateo 24:14).

Uka profecianakat yaqhepajja, romanonakajj Jerusalenar tʼunjapkäna uka tiemponwa phoqasïna. Ukampis ¿Jerusalén markanakti phoqasiñapäna, jan ukajj aka oraqpachancha phoqasiñapäna? Uka profecianakajja, ¿aka oraqpachan phoqasiskatap amuytanti?

Jesusajj kuttʼankani uka tiempon utjkani uka señalat parlkasajja, ‘taqe kun tukjir mä ajjtaskañatwa’ parlarakïna (Mateo 24:15). Uka ajjtaskañajj 66 maranwa uñstäna, romanonakan ejercitopaw idolonakani estandartenakas aptʼasita Jerusalenar muyuntapjjäna, yaqhep perqanaksa alljapjjarakïna (Lucas 21:20). Ukhamatwa taqe kun tukjir uka ajjtaskañajj judionakan ‘santo lugarat’ uñjatäkäna uka lugarar puripjjäna.

Jesusajj saskakïnwa: “Wali tʼaqesiñ tiempow jutani, akapachan qalltapat jichhakamajj janipuniw ukham tʼaqesiñajj utjkänti, janirakiw mayampis utjkaniti” sasa. 70 maranwa romanonakajj Jerusalén marka tʼunjapjjäna. Judionakan santo markapasa, templosa qʼala tʼunjatäpjjänwa, waranq waranqa jaqenakarakiw jiwarapjjäna, ukhamatwa wali tʼaqesiñ tiempojj purinïna (Mateo 4:5; 24:21). Cheqansa Jerusalén markasa judionakasa qʼala tukjatäpjjänwa, ukhamatwa judionakajj walja maranakan Diosar adorapjjerïkäna uka tiempojj tukusjjäna. Ukhamasti Jesusan profeciapajj kunjamsa jutïrin phoqasini uk uñjañajj wali llakkañäniwa.

TUKUY URUNAKANJJA CONFIYAÑAW WAKISINI

Jesusajja alajjpachan reyjam uttʼayatäjjasin kuttʼankani uka tiempotsa, akapachan tukusiñapajj purinkani ukhasa kunanakas pasani uka toqetjja apostolonakapampejj parlasipkakïnwa. Ukjjarojja Jesusajj falso cristonakata falso profetanakat amuyasipjjañapatakiw ewjjtʼäna. Jupanakajj “pachpa ajllitanakar” engañjañwa munapjjani sasaw sarakïna (Mateo 24:24). Ajllitanakasti janiw engañjayasipjjañapäkänti. ¿Kunatsa? Falso cristonakajj uñjkañaw jutapjjañapäna, ukampis Jesusajj janiw uñjkañ kuttʼaniñapäkänti.

Akapachajj niya tukusiñampïkani ukhajja, wali tʼaqesiñ tiempow utjani sasaw Jesusajj säna, jupasti sänwa: “Intejj chʼamaktʼaniwa, phajjsis janirakiw qhantanjjaniti, warawaranakas alajjpachat willirtaniniwa, alajjpach chʼamanakas thaljatarakïniwa” sasa (Mateo 24:29). Wali ajjsarkañ uka arunak istʼasajja, apostolonakajj kunanakas jutïrin pasani uk janiw sum amuyapkänti, ukampis wali musparkañanakaw pasañapäna.

Ukanak uñjasajja, ¿jaqenakajj kamachapjjpachänisa? Jesusajj sänwa: “Jaqenakajj ajjsarañatsa, kunanakatï aka oraqjjar jutañampïski ukanak amuyasasa qʼalpun thayjtapjjani, alajjpach chʼamanakajj thaljatätap layku” sasa (Lucas 21:26). Uka tiempojja jaqenakatakejj wali chʼamakäkaspas ukhamäniwa, ukwa Jesusajj qhanañchaskäna.

Ukatjja “jaqen Yoqaparuw alajjpachankir qenayanak patjjan wali kʼajkiri wali chʼamani jutaskir uñjapjjani” sasaw Jesusajj säna, ukhamatwa janiw taqenejj ajjsarapkaniti sasin apostolonakarojj chuymachtʼäna (Mateo 24:30). Jesusajja ‘ajllitanak laykuw’ Jehová Diosajj akapachar tukjani sasaw uka nayrajj discipulonakapar qhanañchjjarakïna (Mateo 24:22). Ukhamasti kunanakas jutïrin pasañapäna uk yatisajja, ¿Jehová Diosat jan jitheqtir discipulonakajj kamachapjjañapänsa? Jesusajj akham sasaw arkirinakapar chʼamañchtʼäna: “Kunapachatï ukanakajj phoqasiñ qalltkani ukhajja, jumanakajj cheqaki saytʼasipjjam, pʼeqsa waytapjjarakim, salvasiñanakamajj jakʼankjjewa” sasa (Lucas 21:28).

Discipulonakajja, ¿kunjamsa akapachan tukusiñapajj wali jakʼankatap yatipjjaspäna? Jesusajj higos arbolatwa parläna, akham sasa: “Jichhasti higos arbolat ak amuytʼapjjam: kunapachatï ramanakas chʼojjñatati laphinakas misturani ukhajja, jallupachan jakʼankjjatap yatipjjtawa. Ukhamarakiwa, taqe ukanak uñjapkäta ukhajja, jupan punkunkjjatap sum yatipjjäta. Qhanakwa sapjjsma, aka tiempon jakir jaqenakajj janïraw jiwarapkaniti, ukhaw taqe ukanakajj pasani” sasa (Mateo 24:32-34).

Jesusan discipulonakapajj taqe señalanak phoqasir uñjasajja, akapachan tukusiñapajj wali jakʼankatap amuyapjjañapänwa. Uka tiempon jakapkani uka discipulonakarojj akham sasaw Jesusajj ewjjtʼäna:

“Kuna urünisa kuna horasänisa ukjja, janiw khitis yatkiti, janiw alajjpachankir angelanakasa ni Yoqas yatkiti, jan ukasti Awki sapakiw yati. Kunjamäkäntï Noé chachan urunakapanjja, ukhamarakïniw jaqen Yoqapajj kuttʼankani uka tiempojja. Janïr Uma Juiciojj purinkäna uka urunakanjja, jaqenakajj manqʼañanakana umañanakana sarnaqasipkäna, chachanakas casarasisipkänwa, ukhamarakiw warminakas casarasipjjañapataki churatäsipkäna, Noé chachajj arcar mantjjäna uka urukama. Ukampis jupanakajj janiw yäqapkänti, kunapachatï Uma Juiciojj purinisin taqenir apasjjäna ukhakama. Jaqen Yoqapajj kuttʼanjjani uka tiempojj ukhamarakïniwa” sasa (Mateo 24:36-39). Noé chachan tiempopan paskäna ukajja, aka oraqpacharuw jan waltʼayäna, akapachajj tukuskani ukhajja ukhamarakïniwa.

Olivos Qollun Jesusar istʼapkäna uka apostolonakajja, kunatsa wali amuyumpi sarnaqapjjañapäna uk amuyapjjpachänwa. Jesusajj sänwa: “Jumanakajj wal amuyasipjjam, janipun chuymanakamajj jiljas manqʼañanakampi, jiljas umañanakampi, jakañjjat llakisiñanakamp phoqantatäpanti, ukatarak uka urump akatjamat katjayasisipkasma, mä sipitar uñtata. Oraqpachan jakir taqe jaqenakjjaruw uka urojj jutani. Ukhamasti jumanakajj amuyasipjjapunim, Diosar taqe chuym mayisiñsa janirak jaytapjjamti, ukhamat taqe kunanakatï pasañapäki ukanakat escapapjjañamataki ukhamarak jaqen Yoqapan nayraqatapan saytʼatäpjjañamataki” sasa (Lucas 21:34-36).

Kuntï Jesusajj mayampi jutïr urunakat siskäna ukajja, oraqpacharuw jan waltʼayañapäna. Janiw kunatï mä qhawqha maranakat Jerusalén markarusa judionakarusa pasañapäkäna uka toqetak parlkänti. Jan ukasti “oraqpachan jakir taqe jaqenakjjaruw uka urojj jutani” sasaw Jesusajj säna.

Discipulonakajj wali amuyumpi ukhamarak suma wakichtʼataw uka uru suyapjjañapäna. Kunatsa ukajj wakiskiripuni ukjja Jesusajj yaqha uñachtʼäwimpiw qhanañchäna, akham sasa: “Jumanakajj ak yatipjjtawa, mä utanitejj kuna horas lunthatajj utapar mantani uk yatispa ukhajja, jan ikjasaw uñnaqaspa, janirakiw lunthatampis utapar mantaykaspati. Ukhamasti jumanakajj wakichtʼatäpjjatam uñachtʼayapjjam. Jaqen Yoqapasti jan amuyapktas uka horasaruw jutani” sasa (Mateo 24:43, 44).

Kunatsa discipulonakapajj jan sinti llakisipjjañapäkäna uka toqetjja Jesusajj qhanañchaskakïnwa. Uka profecianak phoqaskani ukhajja, mä ‘esclavow’ wali amuyumpi lurañanakap phoqaskani sasaw Jesusajj sarakïna. Ukatjja apostolonakan fácil amuykaña mä uñachtʼäwitwa parläna, akham sasa: “Cheqpachansa ¿khitis suma phoqeri amuyasir esclavojja, khitirutï uywiripajj utapan servirinakapjjar uttʼayki, jupanakar tiempopar manqʼa churki uka esclavojja? Kawkïr esclavorutï uywiripajj jutasin ukham phoqaskir jikjjatani ukajj kusispan. Qhanakwa sapjjsma, jupajj taqe utjirinakapjjaruw uka esclavor uttʼayani” sasa. Esclavotï jan wali esclavöspäna, mayninakarus jan waltʼayaspäna ukhajja, ‘uywirejj wal jupar castigañapäna’ (Mateo 24:45-51; igualtʼayañataki Lucas 12:45, 46).

Ukham sasinjja, Jesusajj janiw arkirinakapat mä qhawqhanejj jan wali chuymanïpjjaniwa sañ munkänti. Ukhamajj ¿kunsa discipulonakar yatichañ munäna? Arkirinakapajj wali amuyumpi sarnaqapjjaspa, lurañanakap taqe chuyma phoqapjjaspa ukwa munäna, ukwa yaqha uñachtʼäwit parlasajj qhanañcharakïna.