Uwemeyo Tuesday edi emi, ndien Nisan 11 ọmọn̄ okụre. Utom Jesus mi ke isọn̄ ọmọn̄ onyụn̄ okụre n̄ko. Enye esikpep n̄kpọ ke temple uwemeyo, edi eyo ama okụt enye ọwọrọ ọkpọn̄ Jerusalem. Mme owo ẹnen̄ede ẹma ndikop ikọ Jesus, enye esinam mmọ “ẹbak ẹtiene enye ke temple ke usenubọk ndikop ikọ esie.” (Luke 21:37, 38) Kpukpru emi ẹtre, ndien Jesus etie idahaemi ke Obot Olive ye apostle esie inan̄, oro edi, Peter, Andrew, James, ye John.

Apostle inan̄ emi ẹdi ẹbịne Jesus ke ndịbe. Ikọ emi Jesus eketịn̄de aban̄a temple nte ke owo idikpọn̄ke itiat kiet ke enyọn̄ itiat en̄wen, afịna mme apostle emi. Edi odu mme n̄kpọ en̄wen emi mmọ ẹsụk ẹkerede. Jesus ama ọdọdọhọ mmọ ete: “Ẹben̄e idem, koro Eyen owo eyedi ke hour eke mbufo mîdorike enyịn.” (Luke 12:40) Enye ama etịn̄ n̄ko aban̄a “usen oro Eyen owo ediyararede idem.” (Luke 17:30) Ndi mme ikọ emi ẹtiene ẹnyene ebuana ye se enye etịn̄de aban̄a temple idahaemi? Ọdọn̄ mme apostle ndidiọn̄ọ mme n̄kpọ emi. Mmọ ẹdọhọ enye ẹte: “Sian nnyịn, Ini ewe ke mme n̄kpọ emi ẹditịbe, nso idinyụn̄ idi idiọn̄ọ edidu fo ye eke akpatre ini editịm n̄kpọ emi?”—Matthew 24:3.

Ekeme ndidi mmọ ẹkere ẹban̄a utịt temple oro mmọ ẹsụk ẹtiede do ẹkụt ke mbọhọ oro. Mmọ ẹbụp n̄ko ẹban̄a idiọn̄ọ edidu Eyen owo. Etie nte mmọ ẹti uwụtn̄kpọ emi Jesus ọkọnọde aban̄a “ọbọn̄ kiet” emi ‘akakade anyan idụt ndikọbọ ubọn̄ nda nnyụn̄ mfiak nnyọn̄ ndi.’ (Luke 19:11, 12) Ke akpatre, mmọ ẹkere se iditịbede ke “akpatre ini editịm n̄kpọ emi.”

Ke anyan ibọrọ oro Jesus ọnọde mmọ, enye etịn̄ idiọn̄ọ emi ediwụtde ke editịm n̄kpọ mme Jew ye temple oro odude do ọmọn̄ esịm utịt. Edi Jesus itreke do. Idiọn̄ọ emi enye ọnọde ayan̄wam mme Christian ke ini iso ndidiọn̄ọ ini “edidu” Jesus nnyụn̄ ndiọn̄ọ m̀mê mmọ ẹkpere utịt ererimbot.

Nte mme isua ẹbede, mme apostle ẹkụt nte prọfesi Jesus osude. Ediwak n̄kpọ emi enye eketịn̄de aban̄a ọtọn̄ọ nditịbe ke eyouwem mmọ. Ntem, idem ikakpaha mme Christian oro ẹkedude ke isua 37 ke ukperedem ke ini ẹkesobode Jerusalem ke isua 70 eyo Christ sia mmọ ẹkedude ke ukpeme. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ ke ẹmọn̄ ẹsobo editịm n̄kpọ mme Jew ẹnyụn̄ ẹsobo temple mmọ. Edi idịghe kpukpru se Jesus eketịn̄de ẹketịbe mbemiso isua 70 eyo Christ ye ke isua 70 oro. Ntem, nso ke ẹdida idiọn̄ọ ini emi Christ akarade ke Obio Ubọn̄ heaven? Jesus etịn̄ emi ọnọ mme apostle esie.

Jesus ọdọhọ ke “ekọn̄ ye mme etop ekọn̄” ẹyedu, onyụn̄ ọdọhọ ke “idụt ayadaha an̄wana ye idụt, obio ubọn̄ kiet oyonyụn̄ adaha an̄wana ye obio ubọn̄ en̄wen.” (Matthew 24:6, 7) Enye onyụn̄ etịn̄ ete ke “ikpọ unyekisọn̄ ẹyedu, ndiọi udọn̄ọ ye akan̄ ẹyenyụn̄ ẹdu ke nsio nsio ebiet.” (Luke 21:11) Jesus etịn̄ se ẹdinamde mme mbet esie ete: “Mme owo ẹyemụm mbufo ẹnyụn̄ ẹkọbọ mbufo.” (Luke 21:12) Mme prọfet abian̄a ẹyedaha ẹda ẹnam ediwak owo ẹwaha ẹkpọn̄ usụn̄. Ubiatibet ọyọtọt, ediwak owo idinyụn̄ imaha mbon en̄wen aba. Ke adianade ye kpukpru emi, Jesus ọdọhọ ke “ẹyenyụn̄ ẹkwọrọ eti mbụk obio  ubọn̄ emi ke ofụri isọn̄ nte ntiense ẹnọ kpukpru mme idụt; ndien adan̄aoro ke utịt edidi.”—Matthew 24:14.

Kpa ye oro ndusụk prọfesi Jesus ẹsude mbemiso ẹsobode Jerusalem ye ke ini ẹkesobode enye, ndi se Jesus etịn̄de emi oyonyụn̄ osu ke ini iso, osu okpon akan se iketịbede ke Jerusalem? Ndi omokụt nte akwa prọfesi Jesus enen̄erede osu ke eyomfịn?

N̄kpọ kiet emi Jesus etịn̄de nte idiọn̄ọ edidu esie edi ke ẹyekụt “mbubiam n̄kpọ oro adade nsobo edi.” (Matthew 24:15) Mbubiam n̄kpọ emi ama odu ke isua 66 eyo Christ ke ini “mbonekọn̄” Rome ẹkekamade mme idiọn̄ọ ukpono ndem mmọ ẹdi Jerusalem. Mbon Rome ẹma ẹkanade Jerusalem ẹkụk ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndiwụri ibibene Jerusalem. (Luke 21:20) Ntem, “mbubiam n̄kpọ” akada ke itie emi enye mîkpadaha, ke ebiet emi mme Jew ẹdade nte “edisana ebiet.”

Jesus aka iso ọdọhọ ete: “Akwa ukụt oyodu, orụk eke akanam mîdụhe toto ke editọn̄ọ ererimbot tutu esịm emi, eke mîdinyụn̄ idụhe aba.” Ke isua 70 eyo Christ, mbon Rome ẹyesobo Jerusalem. Mmọ ndikan nnyụn̄ nsobo “edisana obio” mme Jew ye temple esie ayada akwa ukụt edi, sia ẹyewot ediwak tọsịn mme Jew. (Matthew 4:5; 24:21) Nsobo emi ayakan nsobo ekededi oro akanam ẹsobode mme Jew ye obio mmọ, ndien se idisuande ido ukpono mme Jew emi okodude ke ata ediwak isua edi emi. Ntem, prọfesi Jesus ekededi emi okosụhọde, emi edisude ke ini iso eyenyene ndịk akan emi.

Se Jesus etịn̄de ye mme apostle esie aban̄a idiọn̄ọ emi owụtde ke enye ọtọn̄ọ ndikara ke Obio Ubọn̄ heaven, ye eke utịt editịm n̄kpọ emi ikụreke kan̄a. Idahaemi enye ọdọhọ mmọ ẹkpeme idem ye “mme Christ nsu ye mme prọfet nsu.” Enye ọdọhọ ke mmọ ẹyesịn ukeme man “ke ẹkemede, ẹkpeda ndimek ikọt Abasi ẹtụn usụn̄.” (Matthew 24:24) Edi owo ididaha ndimek ikọt Abasi emi itụn usụn̄. Mme owo ẹyekeme ndikụt mme Christ nsu ke isọn̄. Edi mme owo iditiehe mi ke isọn̄ ikụt nte Jesus akarade ke heaven.

Jesus etịn̄ ntem aban̄a ata akwa ukụt oro edidude ke utịt editịm n̄kpọ emi ete: “Utịn eyekịm, ọfiọn̄ idinyụn̄ inọhọ un̄wana esie, ndien mme ntantaọfiọn̄ ẹyeto ke enyọn̄ ẹduọn̄ọ, ẹyenyụn̄ ẹnyen̄e mme odudu ikpaenyọn̄.” (Matthew 24:29) Mme apostle emi ẹkopde n̄kpọsọn̄ ikọ emi inen̄ekede idiọn̄ọ nte mme n̄kpọ emi ẹditịbede, edi mmọ ẹdiọn̄ọ ke ini oro idimemke.

Didie ke mme enyene-ndịk n̄kpọ emi ẹdifịna mme owo? Jesus ọdọhọ ete: “Idem [eyeyemede] mme owo oto ke ndịk ye editie mbet mme n̄kpọ eke ẹdiwọrọde ẹnọ isọn̄; koro ẹyenyen̄e mme odudu ikpaenyọn̄.” (Luke 21:26) Ke akpanikọ, Jesus etịn̄ aban̄a ini emi ẹdidiọkde ikan tọn̄ọ ẹkebot owo.

Jesus etịn̄ ikọ emi anamde mme apostle emi ẹdiọn̄ọ ke idịghe kpukpru owo ẹdiseme idem ke ini “Eyen owo asan̄ade . . . edi ye odudu ye akwa ubọn̄.” (Matthew 24:30) Enye ama etetịn̄ ke Abasi ayanam n̄kpọ “ke ntak ndimek ikọt Abasi.” (Matthew 24:22) Ntem, mme anam-akpanikọ mbet Jesus ẹkpenam n̄kpọ didie ẹban̄a mme enyene-ndịk n̄kpọ emi enye abatde mi? Enye ọdọhọ mbet esie ete: “Edi nte mme n̄kpọ emi ẹtọn̄ọde nditịbe, ẹnen̄ede ẹda ẹnyụn̄ ẹmenede ibuot mbufo ke enyọn̄, koro edinyan̄a mbufo ke asan̄a ekpere.”—Luke 21:28.

Edi mme mbet Jesus emi ẹdidude ke ini emi ẹtịn̄de ẹban̄a mi ẹdinam didie idiọn̄ọ adan̄a nte utịt ekperede? Jesus ada eto fig ọnọ mmọ uwụtn̄kpọ ete: “Ke ndondo oro nsek n̄kọk esie esehede onyụn̄ osion̄ode ikọn̄, mbufo ẹfiọk ẹte ndaeyo ke ekpere. Kpasụk ntre n̄ko, ke ini mbufo ẹkụtde kpukpru n̄kpọ emi, ẹfiọk ẹte enye ekpere, odu ke enyịnusụn̄. Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, emana emi idibehe ifep tutu kpukpru n̄kpọ emi ẹwọrọ ẹsu.”—Matthew 24:32-34.

 Ntem, ke ini mbet esie ẹkụtde ediwak ikpehe idiọn̄ọ emi ẹsude, mmọ ẹnyene ndida oro ndiọn̄ọ ke utịt ekpere. Jesus ọdọhọ mme mbet emi ẹdidude uwem ke akpan ini oro ete:

“Baba owo kiet ifiọkke usen ye hour oro, mme angel ke heaven ifiọkke, Eyen inyụn̄ ifiọkke, ke mîbọhọke Ete ikpọn̄. Koro kpa nte mme usen Noah ẹkedide, kpasụk ntre ke edidu Eyen owo edidi. Koro kpa nte mmọ ẹkedude ke mme usen oro ẹkebemde ukwọ iso, ẹdia ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄, irenowo ẹdọ ndọ ẹnyụn̄ ẹda iban ẹnọ ke ndọ, tutu esịm usen emi Noah odụkde ubom; mmọ inyụn̄ ifiọkke tutu ukwọ edi edikpọri mmọ kpukpru efep, kpasụk ntre ke edidu Eyen owo edidi.” (Matthew 24:36-39) Ukwọ eyo Noah oro Jesus adade ọnọ mmọ uwụtn̄kpọ do ama esịm ofụri ererimbot, se Jesus etịn̄de edinyụn̄ itịbe ke ofụri ererimbot.

Anaedi mme apostle oro ẹsụk ẹtiede ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ Jesus do ke Obot Olive ẹdiọn̄ọ ke ana mmimọ idu ke ukpeme. Jesus ọdọhọ mmọ ete: “Edi ẹkpeme idem mbak uyụhọ udia ye ọkpọsọn̄ un̄wọn̄ mmịn ye editịmede esịt uwem emi ẹdinam esịt mbufo ẹkabade ẹdobi, ndien usen oro edibuat mbufo nte ekpọ. Koro enye eyesịm kpukpru mbon oro ẹdụn̄de ke ofụri iso isọn̄. Ẹdu ke edidemede, ndien, kpukpru ini ẹnam n̄kpeubọk man mbufo ẹkpekeme ndibọhọ kpukpru n̄kpọ emi ẹditịbede, nnyụn̄ nda ke iso Eyen owo.”—Luke 21:34-36.

Jesus afiak owụt ke se imọ itịn̄de emi editịbe ke kpukpru itie ke ererimbot. Enye itịn̄ke iban̄a n̄kpọ emi editịbede ke iduọk isua ifan̄ kpọt, emi edibehede Jerusalem m̀mê mme Jew. Enye etịn̄ aban̄a se idiwọrọde “kpukpru mbon oro ẹdụn̄de ke ofụri iso isọn̄.”

Enye ọdọhọ ke ana mbet imọ ẹdu ke edidemede ẹnyụn̄ ẹben̄e idem. Jesus ọnọ uwụtn̄kpọ en̄wen man anam emi an̄wan̄a: “Ẹfiọk n̄kpọ kiet emi, ẹte, edieke enyeneufọk ọkpọfiọkde ini emi inọ edidide, enye okpodu ke edidemede ikponyụn̄ iyakke ẹbụn̄ ufọk esie ẹdụk. Mmọdo mbufo n̄ko ẹdu ke mben̄eidem, koro ke hour emi mbufo mîkereke, Eyen owo eyedi.”—Matthew 24:43, 44.

Se Jesus afiakde etịn̄ anam mme mbet ẹdiọn̄ọ ke idịghe ndiọi n̄kpọ kpọt ẹditịbe, nti n̄kpọ ẹyenyụn̄ ẹtịbe n̄ko. Enye anam mmọ ẹdiọn̄ọ nte ke ini prọfesi emi edisude, ke “ofụn” emi odude ke ukpeme onyụn̄ esịnde ifịk anam n̄kpọ Abasi oyodu. Enye etịn̄ se idisọpde in̄wan̄a mme apostle emi ete: “Anie ndien edi ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ emi eteufọk esie ekemekde ete ese aban̄a mbonufọk imọ, onyụn̄ ọnọ mmọ udia ke nnennen ini? Ofụn oro oyokop inemesịt edieke eteufọk esie ke edide edisịm okụt enye anamde ntre! Ke akpanikọ ke ndọhọ mbufo nte, Enye eyemek enye ete ese aban̄a kpukpru inyene esie.” Edi edieke “ofụn” oro akabarede ọdiọk onyụn̄ ọtọn̄ọde ndimia ekemmọ ifịn, eteufọk ofụn oro eyedi edinọ enye “ata ọkpọsọn̄ ufen.”—Matthew 24:45-51; men Luke 12:45, 46 domo.

Jesus idọhọke ke ndusụk mme anditiene imọ ẹyetọn̄ọ ndidiọk uwem. Nso ndien ke enye oyom mme mbet esie ẹkpep? Enye oyom mmọ ẹdu ke ukpeme, ẹsịn ifịk ẹnam utom, ndien uwụtn̄kpọ en̄wen emi enye ọnọde ọmọn̄ owụt ntak emi anade mmọ ẹnam emi.