O jọ uvo Edivẹ-Oka ọrọ Nisan 11, yọ ẹdẹ nana ọ kẹle ekpo no. Iruo odibọgba Jesu evaọ obọ otọakpọ obonẹ e joma kuhọ no re. Evaọ oke uvo Jesu ọ be hai wuhrẹ ahwo evaọ etẹmpol na, kẹsena evaọ aso o ve no Jerusalẹm kpohọ oria ofa nyai kiẹzẹ. Ahwo buobu a be hae gaviezọ kẹe ziezi, a rẹ “nya bru rie ze obọ etẹmpol na evaọ irioke re a yo eme riẹ.” (Luk 21:37, 38) Rekọ oke yena o vrẹ no, obọnana Jesu avọ ikọ ene riẹ nọ a re se Pita, Andru, Jemis, gbe Jọn a keria Ugbehru Olivi.

Ikọ ene nana a nya bru rie ze. A be ruawa kpahe etẹmpol na keme u ri kri hi nọ Jesu ọ rọ vuẹ ae nọ a te nya siọ utho ovo ba ehru utho ho. Rekọ orọnikọ oye ọvo họ oware nọ a be ruawa kpahe he. Evaọ oke nọ u kpemu, Jesu ọ vuẹ rai nọ: “Wha ruẹrẹ oma kpahe . . . keme evaọ auwa nọ wha roro ho oye Ọmọ ohwo ọ te rọ nyaze.” (Luk 12:40) Ọ tẹ jẹ ta kpahe ‘ẹdẹ nọ Ọmọ ohwo ọ te romavia.’ (Luk 17:30) Kọ eme yena i w’obọ kugbe ẹme nọ ọ ta obọnana kpahe etẹmpol na? Ikọ na a gwọlọ riẹ. A ta nọ: “Ta kẹ omai, oke vẹ eware nana e te rọ via, kọ eme ọ te jọ oka ọzino ra gbe orọ oke urere uyero-akpọ na?”—Matiu 24:3.

Ẹsejọhọ a gwọlọ riẹ oke nọ a te rọ raha etẹmpol nọ a be kpare aro ruẹ na. A tẹ jẹ nọ kpahe oke nọ ọzino Ọmọ ohwo ọ te jọ. O sae jọnọ a kareghẹhọ ọtadhesẹ Jesu kpahe “ọzae jọ nọ o no orua ovie ze” nọ ọ “nyai wo ogaga uvie tobọ re o zihe ze.” (Luk 19:11, 12) Oware ofa nọ ikọ na a gwọlọ riẹ họ, eware nọ e te via evaọ “oke urere uyero-akpọ na.”

Evaọ uyo nọ Jesu ọ kẹ rai, ọ romatotọ ta kpahe oka nọ u ti dhesẹ oke nọ uyero-akpọ ahwo Ju oke yena u ti ro kuhọ, nọ a te rọ raha etẹmpol na. Rekọ, orọnikọ oke yena ọvo oka nọ Jesu ọ fodẹ na u kiekpahe he. Oka nana u ti fiobọhọ kẹ Ileleikristi nọ e te rria evaọ etoke “ọzino” Kristi vuhu etoke yena mu, gbe nọ urere uyero-akpọ nana o kẹle no.

Nọ oke o be nyaharo na, ikọ na a ruẹ orugba eruẹaruẹ Jesu na. Eware buobu nọ Jesu ọ fodẹ i muhọ ẹvia evaọ oke ikọ na. Fikiere, nọ ikpe 37 e vrẹ no evaọ 70 C.E. nọ uyero-akpọ ahwo Ju oke yena u kuhọ nọ a raha etẹmpol na, eware nana e ruọ Ileleikristi nọ e jaja aro vi ọza vievie he. Rekọ, orọnikọ eware nọ Jesu ọ ruẹaro rai na kpobi i rugba evaọ edẹ urere uyero-akpọ ahwo Ju oke yena gbe ukpe 70 C.E. hi. Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ ma te rọ riẹ nọ o muhọ esuo no evaọ Uvie riẹ? Jesu ọ kuyo onọ nana kẹ ikọ riẹ.

Jesu ọ ruẹaro nọ “emo gbe usi emo” o te jọ, gbe nọ “orẹwho o rẹ te kpareso orẹwho, uvie o rẹ te kpareso uvie.” (Matiu 24:6, 7) Ọ tẹ jẹ ta nọ “etọ i re ti nuhu gaga, yọ no oria ruọ oria ohọo u re ti mu avọ ikpeyao nọ e te jọ.” (Luk 21:11) Jesu ọ tẹ vẹvẹ ilele riẹ unu nọ: “Ahwo a ti mu owhai je kpokpo owhai.” (Luk 21:12) Eruẹaro erue buobu e te romavia je su ibuobu thọ. Emuemu o ti vihọ, yọ uyoyou ibuobu u ti kiekpo. Ọ tẹ jẹ ta nọ, “a rẹ te  ta usi uwoma Uvie na evaọ akpọ na soso re o jọ isẹri kẹ erẹwho na kpobi, kẹsena urere na o vẹ te ze.”—Matiu 24:14.

Dede nọ abọjọ eruẹaruẹ Jesu na i rugba evaọ edẹ urere uyero-akpọ ahwo Ju gbe okenọ ahwo Rom a raha Jerusalẹm, kọ o sae jọnọ eruẹaruẹ Jesu na i ti wo orugba ologbo jọ evaọ obaro? Kọ whọ ruẹ eware jọ nọ e kẹ owhẹ imuẹro inọ eruẹaruẹ Jesu na i bi wo orugba ologbo evaọ oke mai na?

Oware ofa jọ nọ Jesu ọ fodẹ evaọ oka ọzino riẹ na họ, “oware otọtọ na nọ o rẹ wha ọraha ze.” (Matiu 24:15) Evaọ ukpe 66 C.E., oware otọtọ na o romavia nọ “egbaẹmo” Rom e ziọ Jerusalẹm avọ oka hayo obiala emedhọ rai. Nọ egbaẹmo Rom na a te Jerusalẹm, a tẹ wariẹe họ je mu abọjọ igbẹhẹ riẹ họ ẹtọ lafi. (Luk 21:20) Enẹ “oware otọtọ na” u ro dikihẹ oria nọ u fo ho, oria nọ ahwo Ju a rri fihọ “oria ọrẹri.”

Jesu ọ ta haro nọ: “Uye ulogbo o rẹ te via utionọ o re jọ no emuhọ akpọ na ze he, ijo, utioye o gbẹ te via ofa ha.” Evaọ ukpe 70 C.E., ahwo Rom a raha Jerusalẹm. Ọraha yena nọ o te ‘okpẹwho ọrẹri’ ahwo Ju gbe etẹmpol na o jọ uye ulogbo, nọ idu ahwo buobu e jọ whu. (Matiu 4:5; 24:21) Ọraha ologbo otiọna o ri te ahwo Ju gbe okpẹwho na ẹdẹvo ho, yọ ọraha na o wha riẹ ze nọ ọruẹrẹfihotọ egagọ nọ ahwo Ju a lele n’otọ avọ otọ ze u ro te oba. Fikiere, orugba ologbo ọrọ eruẹaruẹ Jesu nana evaọ obaro u ti muozọ gaga.

Jesu ọ gbẹ ruabọhọ ẹme nọ ọ be ta kẹ ikọ riẹ kpahe oka ọzino riẹ evaọ Uvie obọ odhiwu na gbe urere uyero-akpọ nana. Ọ vẹvẹ e rai unu kpahe “Kristi erue gbe eruẹaro erue” nọ e te romavia. Ọ ta nọ eruẹaro erue nana a te daoma re a “su ahwo thọ, otẹrọnọ o rẹ lọhọ, enọ a salọ na dede.” (Matiu 24:24) Rekọ a te sai su enọ a salọ na thọ vievie he. Okenọ Kristi erue e te romavia, ahwo a te ruẹ e rai. Rekọ ọzino Jesu a rẹ rọ ẹro ruẹ e riẹ hẹ.

Jesu ọ ta kpahe uye ulogbo nọ o te romavia evaọ urere uyero-akpọ nana, inọ: “Ọre na o re ti muebi, ọvẹre na o ti lo ho, isi na i re ti kie no obọ ehru ze, egaga obọ ehru na i re ti nuhu.” (Matiu 24:29) Ikọ nọ i yo eme imuozọ yena a wo otoriẹ oware nọ o te via na dẹẹ hẹ, rekọ o te jọ oke idudu.

Ẹvẹ eware imuozọ nọ e be te via na e te jọ ahwo-akpọ oma? Jesu ọ ta nọ: “Ahwo a ti kie ewawa fiki ozọ gbe irẹro eware nọ e te via evaọ otọakpọ na, keme egaga obọ ehru na i re ti nuhu.” (Luk 21:26) Evaọ uzẹme, Jesu o bi dhesẹ oke nọ idabolo e te mae ga kparobọ evaọ ikuigbe ohwo-akpọ.

U woma kẹhẹ inọ Jesu o ru rie vẹ kẹ ikọ na re inọ orọnikọ ohwo kpobi o ti bruenu hu evaọ oke nọ ‘Ọmọ ohwo ọ te rọ nyaze evaọ ẹgho avọ ogaga gbe oruaro ulogbo.’ (Matiu 24:30) Ọ ta no vẹre inọ Ọghẹnẹ o ti bru edẹ yena kpẹre “fiki enọ a salọ na.” (Matiu 24:22) Kọ eme ilele Jesu a re ru nọ a tẹ ruẹ eware imuozọ nọ Jesu ọ fodẹ na nọ e be via? Jesu ọ tuduhọ ilele riẹ awọ inọ: “Nọ eware nana i te muhọ ẹvia no, wha dikihẹ kpomavi jẹ kpare uzou rai rri ehru keme esiwo rai ọ be kẹle no.”—Luk 21:28.

Kọ ẹvẹ ilele Jesu nọ e te rria evaọ etoke nọ Jesu ọ ruẹaro riẹ na a te rọ riẹ epanọ urere na o kẹle te no? Jesu ọ kẹ ọtadhesẹ jọ kpahe ure ifigi, inọ: “Nọ egha eboba riẹ e tẹ nwane whẹ ebe họ no, yọ wha riẹ nọ ezi-uvo ọ kẹle no. Ere owhai re, nọ wha tẹ ruẹ eware nana kpobi, wha riẹ nọ ọ kẹle unuẹthẹ no. Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai inọ oge ọnana ọ rẹ te vrẹ vievie he bẹsenọ eware nana kpobi e rẹ via no.”—Matiu 24:32-34.

Fikiere nọ ilele na a tẹ ruẹ abọ sa-sa oka na  nọ i bi rugba, a rẹ riẹ nọ urere na o kẹle no. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ e te jọ uzuazọ evaọ etoke yena nọ:

“Rọ kpahe ẹdẹ gbe auwa yena ohwo ọvo ọ riẹ hẹ, makọ ikọ-odhiwu hayo Ọmọ na dede rekọ Ọsẹ na ọvo. Keme wọhọ epanọ o jọ evaọ edẹ Noa, ere ọzino Ọmọ ohwo o rẹ te jọ. Keme wọhọ epanọ o jọ evaọ oke yena taure Owhe na o te ti ku, a jẹ re a jẹ da, ezae e jẹ rọo, yọ a jẹ rọ eyae kpohọ orọo, bọo ẹdẹ nọ Noa ọ rọ ruọ okọ na, a muẹrohọ họ bẹsenọ Owhe na ọ rọ ze, o te kpe ai kpobi no, ere ọzino Ọmọ ohwo o rẹ te jọ.” (Matiu 24:36-39) Owhe oke Noa nọ Jesu o ro dhesẹ ọzino Ọmọ ohwo na yọ oware nọ u kpomahọ akpọ na soso.

Avro ọ riẹ hẹ, ikọ Jesu nọ e be gaviezọ kẹe evaọ Ugbehru Olivi na a vuhumu nọ a rẹ jaja aro vi hrọ. Jesu ọ ta nọ: “Wha yọroma re udu rai o seba ewhrehe fiki emuọriọ obuobu gbe udi-oda ubuobu gbe awaọruọ uzuazọ, o gbẹ rrọ ere he, ẹdẹ yena o ve ti bru owhai ze idudhe wọhọ epanọ agbefẹ o re mu oware idudhe na. Keme u ti kpomahọ ahwo kpobi nọ a be rria otọakpọ na. Fikiere, wha jaja aro vi, wha hae lẹ olẹ-ayare ẹsikpobi re wha sae va eware nana kpobi nọ e te seba ẹvia ha na abọ, jẹ sai dikihẹ aro Ọmọ ohwo.”—Luk 21:34-36.

Ẹme Jesu nana o te je dhesẹ nọ eware nọ ọ ruẹaro rai na i ti te akpọ na soso. Orọnikọ ọ be ruẹaro kpahe eware nọ e te via evaọ imikpe jọ ọvo ho, nọ i ti kpomahọ okpẹwho Jerusalẹm hayo ahwo Ju ọvo. Rekọ ọ be ta kpahe eware nọ i “ti kpomahọ ahwo kpobi nọ a be rria otọakpọ na.”

Ọ ta nọ o gwọlọ nọ ilele riẹ a rẹ jaja aro vi, rou ẹsikpobi, jẹ ruẹrẹ oma kpahe. Jesu ọ rehọ ọtadhesẹ ọfa dhesẹ epanọ unuovẹvẹ nana u wuzou te inọ: “Wha riẹ onana: O hae jọnọ ọnọ o wo uwou na ọ riẹ oke nọ oji na ọ be rọ nyaze, ọ hai kpe aro fihọ, ọ hae kuvẹ hẹ re oji na o kporo uwou riẹ ruọ eva. Fiki onana, whai omarai wha ruẹrẹ oma kpahe keme Ọmọ ohwo ọ te nyaze evaọ auwa nọ wha roro ho.”—Matiu 24:43, 44.

Kẹsena Jesu ọ tẹ ta ẹme nọ ọ rẹ kẹ ilele riẹ ẹruore. Ọ kẹ rai imuẹro inọ okenọ eruẹaruẹ na i ti rugba, “ọrigbo” jọ ọ te jariẹ nọ ọ jaja aro vi je bi rou. Jesu ọ ta kpahe oware nọ ikọ na a re wo otoriẹ riẹ lọlọhọ, inọ: “Ginọ ono họ ọrigbo nọ a re fievahọ nọ o wo areghẹ na ọnọ olori riẹ o ro mu inọ ọ rẹrote erigbo uwou riẹ nọ i kiọkọ, re ọ rehọ emu kẹ ae evaọ ẹruoke? Eva e were ọrigbo yena otẹrọnọ olori riẹ ọ nyaze di ei họ ere oruo! Uzẹme mẹ be ta kẹ owhai, ọ te rehọ iẹe mu ọnọ ọ rẹ rẹrote eyero riẹ kpobi.” Rekọ, otẹrọnọ “ọrigbo” na o zihe ruọ ọrigbo omuomu, je muọ ibe erigbo riẹ họ ẹlahiẹ, olori na ọ te “kẹe uye nọ o mae ga.”—Matiu 24:45-51; wawo Luk 12:45, 46.

Rekọ, orọnikọ Jesu ọ be ta nọ ilele riẹ jọ a ti zihe ruọ ahwo omuomu hu. Kọ eme Jesu ọ gwọlọ rọ onana wuhrẹ ilele riẹ? Ọ gwọlọ nọ a rẹ jaja aro vi je rou, yọ ọtadhesẹ ọfa nọ ọ rọ ta ẹme u ru onana vẹ.