Rĩu nĩ Njumaine thutha wa mĩaraho, na mũthenya wa Nisani 11 ũrĩ hakuhĩ gũthira. O naguo ũtungata mũnene wa Jesu gũkũ thĩ ũkiriĩ gũthira. Akoretwo akĩrutana thĩinĩ wa hekarũ mũthenya, narĩo ũtukũ agathiĩ kũrara nja ya itũũra. Andũ nĩ makenetio mũno nĩ ndũmĩrĩri yake, na makoretwo ‘magĩthiĩ kũrĩ we rũcinĩ tene kũu hekarũ-inĩ kũmũthikĩrĩria.’ (Luka 21:​37, 38) Rĩu ũndũ ũcio nĩ mũthiru, na Jesu aikarĩte thĩ Kĩrĩma-inĩ kĩa Mĩtamaiyũ hamwe na atũmwo ake ana, nĩo Petero, Andrea, Jakubu, na Johana.

Atũmwo acio ana mathiĩte kũrĩ we hatarĩ na andũ angĩ. Marenda kũmenya ũhoro wĩgiĩ hekarũ, tondũ Jesu akorũo oiga atĩ gũtirĩ ihiga rĩgaatigwo rĩikarĩire rĩrĩa rĩngĩ. No nĩ harĩ maũndũ mangĩ mareciria. Hau kabere Jesu aamerĩte ũũ: “Ikarai mwĩhaarĩirie, nĩ gũkorũo ithaa rĩrĩa mũtarecirĩria-rĩ, nĩrĩo Mũrũ wa mũndũ egũka.” (Luka 12:40) Ningĩ nĩ aamerĩte ũhoro wĩgiĩ “mũthenya ũrĩa Mũrũ wa mũndũ akaaguũrio.” (Luka 17:30) Hihi no kũhoteke maũndũ macio nĩ makonainie na ũndũ ũrĩa akorũo agweta wĩgiĩ hekarũ? Atũmwo nĩ marenda mũno kũmenya. Kwoguo makamũũria: “Ta twĩre atĩrĩ, maũndũ macio magekĩka rĩ, na nĩ kĩĩ gĩgaakorũo kĩrĩ kĩmenyithia kĩa ihinda rĩaku rĩa gũkorũo kuo na kĩa ithirĩro rĩa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ?”​—Mathayo 24:3.

No gũkorũo mareciria ũhoro wa gũthira kwa hekarũ ĩrĩa marona marĩ hau kĩrĩma-inĩ. Ningĩ nĩ marenda kũmenya ũhoro wĩgiĩ gũkorũo kuo kwa Mũrũ wa mũndũ. Kwahoteka nĩ mararirikana ngerekano ĩrĩa Jesu aamahete ĩgiĩ “mũndũ ũmwe waciarĩtwo famĩlĩ-inĩ yarĩ igweta” ũrĩa ‘waathiire bũrũri wa kũraya gwĩcarĩria ũthamaki na thutha ũcio acoke.’ (Luka 19:​11, 12) O na nĩ marenda kũmenya ũrĩa gũgakorũo kũhaana hĩndĩ ya “ithirĩro rĩa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ.”

Jesu akamacokeria na njĩra ya kũmataarĩria maũndũ maingĩ megiĩ kĩmenyithia kĩa ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ wa Ayahudi, o hamwe na hekarũ yao. No akongerera ũhoro makĩria, akonania atĩ kĩmenyithia kĩu nĩ kĩngĩgaateithia Akristiano thutha-inĩ kũmenya rĩrĩa maratũũra hĩndĩ ya “gũkorũo kuo” gwake, na hakuhĩ na ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ thĩinĩ wa thĩ.

O ũrĩa mĩaka ĩrathiĩ, atũmwo makeyonera ũrathi ũcio wa Jesu ũkĩhinga. Maũndũ maingĩ marĩa aarathĩte makambĩrĩria kũhinga marĩ o muoyo. Kwoguo thutha wa mĩaka 37, mwaka wa 70, Akristiano arĩa maaikarire meiguĩte nĩ meeharĩirie nĩ ũndũ wa kũniinwo kwa mũtabarĩre wa Ayahudi hamwe na hekarũ yao. O na kũrĩ ũguo, ti maũndũ mothe marĩa Jesu aarathĩte meekĩkire mbere ya mwaka wa 70 na mwaka-inĩ ũcio. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ kĩĩ kĩngĩkonania gũkorũo kuo gwake arĩ Mũthamaki? Jesu akahe atũmwo acio macokio ma kĩũria kĩu.

Akameera atĩ nĩ kũngĩkagĩa “mbaara kũndũ gũtiganĩte” na atĩ “rũrĩrĩ nĩ rũgokĩrĩra rũrĩrĩ rũrĩa rũngĩ na ũthamaki ũũkĩrĩre ũthamaki ũrĩa ũngĩ.” (Mathayo 24:​6, 7) Akongerera atĩ “nĩ gũkaagĩa ithingithia nene, na ng’aragu na mĩrimũ ya kũgwatanio kũndũ na kũndũ.” (Luka 21:11) Agacoka akeera arutwo ake ũũ: “Andũ nĩ makamũnyita na mamũnyarire.” (Luka 21:12) Nĩ kũngĩkaagĩa anabii a maheeni na mahĩtithie andũ aingĩ. Uuni watho nĩ ũngĩkongerereka, naguo wendo wa andũ aingĩ ũnyihe. Ningĩ akoiga atĩ “ũhoro ũyũ  mwega wa Ũthamaki nĩ ũkaahunjio thĩ yothe ũtuĩke ũira kũrĩ ndũrĩrĩ ciothe, na hĩndĩ ĩyo nĩrĩo mũico ũgaakinya.”​—Mathayo 24:14.

O na gũtuĩka ũrathi wa Jesu nĩ wahingire na gĩkĩro kĩna mbere na hĩndĩ ya kwanangwo kwa Jerusalemu nĩ Aroma-rĩ, no kũhoteke Jesu onanagia atĩ nĩ ũngĩkaahinga na njĩra nene makĩria thutha-inĩ? Hihi wee nĩ wonaga atĩ ũrathi ũrĩa Jesu aarathĩte nĩ ũkoretwo ũkĩhinga na njĩra nene mahinda-inĩ maya?

Ũndũ ũmwe Jesu aagwetire kĩmenyithia-inĩ gĩa gũkorũo kuo gwake nĩ gũka gwa “kĩndũ kĩrĩa kĩrĩ thahu kĩrehaga mwanangĩko.” (Mathayo 24:15) Mwaka-inĩ wa 66, kĩndũ kĩu kĩrĩ thahu nĩ gĩokire kĩrĩ “mbũtũ ciambĩte hema” cia Roma hamwe na indo iria mbũtũ icio ciakuuaga ciahutanĩtie na ũthathaiya wa ngai cia maheeni. Aroma maathiũrũrũkĩirie Jerusalemu na makĩananga thingo imwe cia itũũra rĩu. (Luka 21:20) Na njĩra ĩyo “kĩndũ kĩrĩa kĩrĩ thahu” gĩgĩkorũo kĩrũgamĩte handũ harĩa gĩtagĩrĩire, harĩa Ayahudi moonaga ‘harĩ hatheru.’

Jesu agĩcoka akiuga ũũ: “Nĩ gũkaagĩa na thĩna mũnene ũtarĩ woneka kuuma rĩrĩa thĩ yombirũo nginya rĩu, na ndũkoneka rĩngĩ.” Aroma maanangire Jerusalemu mwaka wa 70. Kwanangwo kũu kwa ‘itũũra itherũ’ rĩa Ayahudi hamwe na hekarũ yarĩo, kwarĩ thĩna mũnene tondũ andũ ngiri nyingĩ nĩ mooragirũo. (Mathayo 4:5; 24:21) Ayahudi mationete mwanangĩko mũnene ta ũcio mbere ĩyo, na waninire mũtaratara wa ũthathaiya ũrĩa Ayahudi maakoretwo makĩrũmĩrĩra ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ. Kwoguo, o na kũhinga kwa ũrathi ũcio wa Jesu na njĩra nene thutha-inĩ kũngĩgakorũo kũrĩ gwa kũmakania.

Ndeereti ya Jesu hamwe na atũmwo ake ĩgiĩ kĩmenyithia gĩa gũkorũo kuo arĩ Mũthamaki na ya ithirĩro rĩa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ ĩgathiĩ o na mbere. Rĩu akameera memenyerere kũrũmĩrĩra “kristo a maheeni na anabii a maheeni.” Akameera atĩ andũ nĩ makaageria ‘kũhĩtithia nginya arĩa athuure, kũngĩhoteka.’ (Mathayo 24:24) No acio athuure matikahĩtithio. Kristo a maheeni no moneke, ĩndĩ gũkorũo kuo kwa Jesu gũtikoneka na maitho.

Akĩaria ũhoro wĩgiĩ thĩna mũnene makĩria ũrĩa ũkoimĩra mũthia-inĩ wa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ, Jesu akoiga: “Riũa nĩ rĩkaagĩa nduma naguo mweri ndũkaaruta ũtheri waguo, njata nacio nĩ ikaagwa kuuma igũrũ namo mahinya ma igũrũ nĩ magaathingithio.” (Mathayo 24:29) O na gũtuĩka atũmwo matiũĩ wega ũrĩa gũkahaanĩka, ciugo icio nĩ ironania atĩ nĩ gũgeekĩka maũndũ ma kũgegania.

Hihi maũndũ macio makaahutia andũ atĩa? Jesu akoiga: “Andũ nĩ makoorũo nĩ hinya nĩ ũndũ wa guoya, na nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa magaakorũo makĩĩrĩgĩrĩra mekĩke thĩinĩ wa thĩ, nĩ gũkorũo mahinya ma igũrũ nĩ magaathingithio.” (Luka 21:26) Ciugo icio cia Jesu ironania ihinda rĩa kĩeha makĩria rĩrĩa andũ managĩa narĩo.

Jesu akomĩrĩria atũmwo akamonia atĩ ti andũ othe magaakorũo na kĩeha rĩrĩa ‘Mũrũ wa mũndũ agooka arĩ na hinya na riri mũnene.’ (Mathayo 24:30) Nĩ egũkoretwo ameera atĩ Ngai nĩ akaingĩrĩra maũndũ “nĩ ũndũ wa arĩa athuure.” (Mathayo 24:22) Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, arutwo acio ehokeku magĩrĩirũo gwĩka atĩa mona maũndũ macio ma kũgegania Jesu ataarĩria? Jesu akeera arũmĩrĩri ake ũũ: “Maũndũ macio mambĩrĩria gwĩkĩka, rũgamai mwĩhandĩte na mũtiire ciongo cianyu, tondũ ũhonokio wanyu nĩ ũrakuhĩrĩria.”​—Luka 21:28.

No rĩrĩ, arutwo a Jesu arĩa mangĩgakorũo magĩtũũra ihinda-inĩ rĩu mangĩkaamenya atĩa mũico nĩ ũkuhĩrĩirie? Jesu akaheana ngerekano ya mũkũyũ akoiga: “Rĩrĩa honge ciaguo ciagĩa mathangũ, nĩ mũmenyaga atĩ hĩndĩ ya irio gũkũra nĩ ĩkuhĩrĩirie. Ũndũ ũmwe na ũcio, rĩrĩa mũkoona maũndũ macio mothe, menyai atĩ Mũrũ wa mũndũ arĩ hakuhĩ mĩrango-inĩ. Ngũmwĩra atĩrĩ na ma, rũciaro rũrũ rũtirĩ hĩndĩ rũgaathira  nginya maũndũ macio mothe mekĩke.”​—Mathayo 24:​32-34.

Kwoguo, kĩrĩa kĩngĩgaateithia arutwo kũmenya atĩ mũico nĩ ũkuhĩrĩirie, nĩ kuona maũndũ matiganĩte ma kĩmenyithia kĩu makĩhinga. Jesu agacoka akaheana ũtaaro kũrĩ arutwo arĩa mangĩgakorũo muoyo ihinda-inĩ rĩu rĩa mwanya akoiga:

“Ũhoro wĩgiĩ mũthenya ũcio kana thaa, gũtirĩ mũndũ ũĩ, o na araika arĩa marĩ igũrũ kana Mũriũ, no Ithe witũ ũĩ. Tondũ o ta ũrĩa matukũ ma Nuhu maatariĩ, noguo gũkaahana hĩndĩ ya gũkorũo kuo kwa Mũrũ wa mũndũ. Nĩ ũndũ o ta ũrĩa matukũ ma mbere ya Mũiyũro maatariĩ, andũ maarĩaga na makanyua, makahikania na makahika, nginya mũthenya ũrĩa Nuhu aaingĩrire thabina, na matiatindanĩire nginya rĩrĩa Mũiyũro wokire na ũkĩmaniina othe, ũguo noguo gũkorũo kuo kwa Mũrũ wa mũndũ gũkaahana.” (Mathayo 24:​36-39) Jesu arahũthĩra Mũiyũro wa hĩndĩ ya Nuhu kuonania atĩ o ta hĩndĩ ĩyo, ũndũ ũcio ũkaahutia andũ thĩ yothe.

Hatarĩ nganja atũmwo acio marathikĩrĩria Jesu Kĩrĩma-inĩ kĩa Mĩtamaiyũ nĩ mona bata wa gũikara meiguĩte. Jesu akameera: “Mwĩmenyagĩrĩrei nĩguo ngoro cianyu itikanakorũo iritũhĩirũo nĩ kũrĩa na kũnyua gũkĩria gĩthimi, na mĩtangĩko ya ũtũũro, naguo mũthenya ũcio ũmũkorerere hinahi o ta mũtego. Tondũ ũgaakora andũ arĩa othe matũũraga thĩinĩ wa thĩ yothe. Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, ikaragai mwĩiguĩte, mũgĩthaithaga Ngai hĩndĩ ciothe nĩguo mũkaahota kũhonoka maũndũ-inĩ macio mothe marĩa arĩ o mũhaka mekĩke na mũhote kũrũgama mbere ya Mũrũ wa mũndũ.”​—Luka 21:​34-36.

O rĩngĩ Jesu arenda kuonania atĩ maũndũ marĩa araratha nĩ makaahinga na njĩra nene makĩria. Maũndũ macio matigeekĩka o ihinda rĩa mĩaka mĩnini, na matikaahutia o itũũra rĩa Jerusalemu kana rũrĩrĩ rwa Ayahudi tu. ‘Magaakora andũ arĩa othe matũũraga thĩinĩ wa thĩ yothe.’

Jesu akonania atĩ arutwo ake nĩ makaabatara gũikara meiguĩte, mehũgĩte, na mehaarĩirie. Agatĩtĩrithia ũndũ ũcio akĩhũthĩra ngerekano ĩngĩ akoiga: “No menyai ũndũ ũyũ: Korũo mwene nyũmba nĩ aamenyete ithaa rĩrĩa mũici aroka, no aikare eiguĩte na ndangĩtĩkĩria nyũmba yake ĩtuuo. Nĩ ũndũ ũcio o na inyuĩ ikaragai mwĩhaarĩirie tondũ Mũrũ wa mũndũ agooka ithaa rĩrĩa mũtangĩcirĩria.”​—Mathayo 24:​43, 44.

Jesu agathiĩ na mbere kũhe arutwo ake gĩtũmi gĩa gũkorũo na mwĩhoko. Akameera atĩ rĩrĩa ũrathi ũcio ũgaakorũo ũkĩhinga, nĩ gũgaakorũo na “ngombo” ĩgaikara ĩiguĩte na ĩrĩ na kĩyo. Jesu akahũthĩra ũndũ atũmwo acio mangĩhota gũtaũkĩrũo na ihenya akoiga: “Nũ kũna ngombo ĩrĩa njĩhokeku na njũgĩ, ĩrĩa mwathi wayo aamũrire igũrũ rĩa andũ a nyũmba yake, nĩguo ĩmaheage irio ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire? Gũkena nĩ ngombo ĩyo mwathi wayo angĩgoka amĩkore ĩgĩka ũguo! Ngũmwĩra atĩrĩ o ma, nĩ akaamĩamũra ĩrũgamĩrĩre indo ciake ciothe.” No “ngombo” ĩyo ĩngĩgaakũria mwerekera mũru na yambĩrĩrie kũhũũra ngombo iria ingĩ, mwathi wayo nĩ “akaamĩherithia mũno.”​—Mathayo 24:​45-51; ringithania Luka 12:45, 46.

Ĩndĩ Jesu ndarenda kuonania atĩ arũmĩrĩri amwe ake nĩ mangĩgaakũria mwerekera mũru. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, nĩ ũndũ ũrĩkũ arenda kũruta arutwo ake? Nĩ atĩ maikarage meiguĩte na marĩ na kĩyo, o ta ũrĩa aracoka gũtaarĩria ngerekano-inĩ ĩngĩ.