111-تاراۋ
ەلشىلەر بەلگىنىڭ قانداي بولاتىنىن سۇرادى
ماتاي 24:3—51 مارقا 13:3—37 لۇقا 21:7—38
-
ٴتورت ەلشى بەلگىنىڭ قانداي بولاتىنىن بىلگىسى كەلدى
-
پايعامبارلىق 1-عاسىردا دا، كەيىن دە ورىندالدى
-
سەرگەك بولۋىمىز كەرەك
11-نيسان، سەيسەنبىنىڭ تۇستەن كەيىنگى مەزگىلى. يسا ٴتورت ەلشىسى — پەتىر، ٵندىر، جاقىپ جانە جوحانمەن ٴزايتۇن تاۋىندا وتىر. بىرنەشە كۇننەن بەرى يسا كۇندىز عيباداتحانادا ٴتالىم بەرىپ، ال كەشكە قالا سىرتىنا شىعىپ، ٴزايتۇن تاۋىندا تۇنەپ ٴجۇر. تاڭ اتا بارشا جۇرت ونى تىڭداۋ ٷشىن عيباداتحاناعا كەلەتىن (لۇقا 21:37، 38). ونىڭ جەردەگى سوڭعى كۇندەرى قاربالاس ٶتىپ، اياقتالۋعا جاقىن.
ٴتورت ەلشى وڭاشادا يسانىڭ قاسىنا كەلدى. ولاردى الگىندە عانا بىردە-ٴبىر تاسى قالماي قيرايتىنى ايتىلعان عيباداتحانانىڭ جايى مازالاپ تۇر. سونىمەن قاتار باسقا دا نارسەلەردى ويلاسا كەرەك. ويتكەنى بۇرىنىراقتا يسا: «سەندەر دە دايىن بولىڭدار، ويتكەنى ادام ۇلى وزدەرىڭ ويلاماعان ساعاتتا كەلەدى»،— دەگەن ەدى (لۇقا 12:40). سونداي-اق ول ادام ۇلى ٶزىن پاش ەتەتىن كۇن جايلى ايتقان بولاتىن (لۇقا 17:30). ونىڭ بۇل سوزدەرىنىڭ عيباداتحانا جايلى ايتقاندارىنا قانداي دا ٴبىر قاتىسى بار ما؟ وسىنى قاتتى بىلگىسى كەلگەندىكتەن، ەلشىلەر: «ايتىڭىزشى، بۇل قاشان بولادى؟ ٴسىزدىڭ وسىندا بولۋىڭىز بەن وسى زاماننىڭ اياقتالىپ قالعانىن قانداي بەلگى بىلدىرمەك؟»— دەپ سۇرادى (ماتاي 24:3).
سونىمەن، ەلشىلەردى كوز الدارىندا تۇرعان عيباداتحانانىڭ جويىلۋى مازالادى. سونداي-اق ادام ۇلىنىڭ «وسىندا بولاتىن» كەزى جايلى بىلگىسى كەلدى. سەبەبى «پاتشا بولىپ ورالۋ ٷشىن، الىس ەلگە اتتاناتىن» اقسۇيەك تۋرالى يسانىڭ مىسالى ولاردىڭ ەستەرىنە تۇسسە كەرەك (لۇقا 19:11، 12). بۇعان قوسا، ەلشىلەردى «وسى زاماننىڭ اياقتالىپ قالعان» كەزى قىزىقتىردى.
يسا ياھۋديلەردىڭ داۋرەنى، ياعني زامانى، عيباداتحاناسىمەن قوسا جويىلاتىن كەزدى انىقتاۋعا كومەكتەسەتىن بەلگىنى ەگجەي-تەگجەيلى ٴتۇسىندىردى. ول بۇدان باسقا دا جايتتاردى ايتتى. بەلگى بولاشاقتا ماسىحشىلەرگە يسانىڭ «وسىندا بولاتىن» كەزىندە ٶمىر ٴسۇرىپ جاتقاندارىن جانە ادامزاتتىڭ زۇلىم زامانى اياقتالىپ قالعانىن بىلۋگە كومەكتەسپەك ەدى.
جىلدار وتە كەلە، ەلشىلەر يسانىڭ پايعامبارلىعى ورىندالىپ جاتقانىنا كۋا بولدى. راسىندا دا، ايتىلعانداردىڭ كوبىسى سولاردىڭ تۇسىندا ورىندالا باستادى. سودان رۋحاني سەرگەك ماسىحشىلەر 37-جىلدان كەيىن، ب.ز. 70-جىلى ياھۋدي جۇيەسى عيباداتحاناسىمەن قوسا جويىلاتىن كەزدىڭ كەلگەنىن بايقادى. ٴبىراق سول ۋاقىت ارالىعىندا يسا ايتقان سوزدەردىڭ ٴبارى ورىندالعان جوق ەدى. ولاي بولسا، يسانىڭ پاتشالىق بيلىكتە وتىرعانى نەدەن كورىنۋ كەرەك؟ مۇنى يسانىڭ ەلشىلەرىنە ايتقان جاۋابىنان بىلۋگە بولادى.
يسانىڭ پايعامبارلىعىنا ساي، «سوعىستار تۋرالى» حابار ەستىلەدى جانە «ۇلت ۇلتقا، مەملەكەت مەملەكەتكە قارسى اتتانادى» (ماتاي 24:6، 7). «قاتتى جەر سىلكىنىستەرى، ٴتۇرلى جەرلەردە اشارشىلىق پەن ىندەتتەر بولادى» (لۇقا 21:11). جۇرت شاكىرتتەردى «تۇتقىندايدى، قۋدالايدى» (لۇقا 21:12). جالعان پايعامبارلار شىعىپ، كوپ ادامدى اداستىرادى. زاڭسىزدىق كوبەيىپ، كوپشىلىكتە سۇيىسپەنشىلىك سۋىپ كەتەدى. سونداي-اق «پاتشالىق جايلى ىزگى حابار بارلىق حالىقتار ەستۋ ٷشىن بۇكىل جەر بەتىندە ۋاعىزدالادى. سودان كەيىن وسى زاماننىڭ سوڭى كەلەدى» (ماتاي 24:14).
بۇل پايعامبارلىقتىڭ كەيبىر تۇستارى ريمدىكتەر يەرۋساليمدى قيراتقانعا دەيىن ٵرى قيراتقان كەزدە ورىندالعانىمەن، يسا ونىڭ بولاشاقتا ۇلكەن كولەمدە ورىندالاتىنىنا نۇسقاعان. بۇگىندە ٴبىز يسانىڭ وسى ماڭىزدى پايعامبارلىعىنىڭ كەڭ كولەمدە ورىندالىپ جاتقانىنىڭ دالەلدەرىن كورىپ جۇرگەن جوقپىز با؟!
يسانىڭ «وسىندا بولۋىنىڭ» بەلگىسىنە كىرەتىن تاعى ٴبىر جايت — «قاڭىراتىپ بوس قالدىراتىن جەركەنىشتى نارسەنىڭ» كورىنۋى (ماتاي 24:15). بۇل جەركەنىشتى نارسە ب.ز. 66-جىلى پۇتتارىنىڭ بەينەسى بار تۋدى كوتەرگەن ريم اسكەرى بولىپ شىقتى. ولار يەرۋساليم قالاسىن قورشاپ، قالاعا كىرۋ ٷشىن قابىرعالارىنىڭ استىن قازدى (لۇقا 21:20). وسىلايشا «جەركەنىشتى نارسە» تۇرماۋ كەرەك جەردە، ياعني ياھۋديلەر «قاسيەتتى» دەپ ەسەپتەيتىن جەردە، تۇردى.
يسا ارى قاراي: «سول ۋاقىتتا دۇنيە جاراتىلعاننان بەرى وسى ۋاقىتقا دەيىن بولماعان جانە قايتىپ قايتالانبايتىن زور الاپات بولادى»،— دەپ پايعامبارلىق ەتتى. ب.ز. 70-جىلى ريم يەرۋساليم قالاسىنىڭ كۇل-تالقانىن شىعاردى. ياھۋديلەردىڭ «قاسيەتتى قالاسى» مەن عيباداتحاناسىنىڭ وسىلاي قيراتىلىپ، سان مىڭداعان ادامنىڭ قىرعىنعا ۇشىراۋى — زور الاپات بولدى (ماتاي 4:5؛ 24:21). ياھۋديلەر بۇرىن-سوڭدى مۇنداي اپاتتى كورگەن ەمەس ەدى. ولاردىڭ عاسىرلار بويى ۇستانىپ كەلگەن عيبادات ەتۋ جۇيەسى كۇيرەدى. ولاي بولسا، يسانىڭ بۇل پايعامبارلىعىنىڭ بولاشاقتا ۇلكەن كولەمدە ورىندالۋى بۇدان دا قورقىنىشتى بولاتىنى انىق.
زاماننىڭ اقىرىندا سەنىمدىلىك بەرەتىن جايت
يسا پاتشالىق بيلىكتە وتىرعانىن جانە وسى زاماننىڭ اقىرىن بىلدىرەتىن بەلگى جايلى ٴسوزىن اياقتاعان جوق. ول ەندى شاكىرتتەرىن «جالعان ماسىحتەر مەن جالعان پايعامبارلاردان» ساقتاندىردى. ولار «قۇداي تاڭداپ العانداردى اداستىرۋعا» تىرىسادى (ماتاي 24:24). ٴبىراق تاڭداپ الىنعاندار ولارعا الدانىپ قالمايدى. جالعان ماسىحتەر ادامداردىڭ اراسىندا كوزگە كورىنىپ جۇرسە، يسانىڭ «وسىندا بولعانى» كوزگە كورىنبەيدى.
وسى زۇلىم زاماننىڭ اياعىندا ورىن الاتىن اۋىر ازاپ كەزەڭىنە نۇسقاپ، يسا بىلاي دەدى: «كۇندى قاراڭعىلىق باسادى، اي دا جارقىرامايدى، جۇلدىزدار اسپاننان قۇلاپ، اسپان كۇشتەرى شايقالادى» (ماتاي 24:29). قورقىنىشتى سوزدەردى ەستىگەن ەلشىلەر ناقتى قانداي جايتتاردىڭ ورىن الاتىنىن بىلمەسە دە، ونىڭ جانتۇرشىگەرلىك بولاتىنىن انىق ٴتۇسىندى.
بۇل جايتتار ادامزاتقا قالاي اسەر ەتەدى؟ «اسپان كۇشتەرى شايقالاتىندىقتان، ادامدار جەر بەتىندە نە بولار ەكەن دەپ كۇتىپ، ٵرى بويلارىن ۇرەي بيلەپ ەسەڭگىرەپ قالادى»،— دەدى يسا (لۇقا 21:26). شىنىندا دا، بۇل ادام بالاسىنىڭ تاريحىندا قاراڭعى تۇنەككە تەڭەلگەن ەڭ قايعىلى كەزەڭ بولماق.
ٴبىر قۋانتاتىنى، «ادام ۇلىنىڭ قۇدىرەتپەن جانە سالتاناتتى ۇلىلىقپەن كەلگەنىن» كورگەندەردىڭ ٴبارى بىردەي زار ەڭىرەمەيدى (ماتاي 24:30). يسا وسىنىڭ الدىندا عانا «تاڭداپ الىنعاندار ٷشىن» قۇدايدىڭ ٶزى ىسكە ارالاساتىنىن ايتقان بولاتىن (ماتاي 24:22). ولاي بولسا، جانتۇرشىكتىرەتىن جايتتار ورىن العاندا، ادال شاكىرتتەر نە ىستەۋلەرى كەرەك؟ «بۇل جايتتار ورىن الا باستاعاندا، سەندەر ەڭسەلەرىڭدى تۇزەپ، باستارىڭدى كوتەرىڭدەر، ويتكەنى قۇتقارىلۋلارىڭ جاقىن»،— دەپ، يسا ولاردى جىگەرلەندىردى (لۇقا 21:28).
يسا ايتقان وسى كەزەڭدە ٶمىر سۇرەتىن شاكىرتتەر زۇلىم زاماننىڭ جويىلۋى جاقىن ەكەنىن قالاي بىلە الادى؟ ٸنجىر اعاشىن مىسالعا كەلتىرىپ، يسا بىلاي دەدى: «ونىڭ جاس بۇتاقتارى جۇمسارىپ، جاپىراقتارى شىعا باستاعاندا، جازدىڭ جاقىنداپ قالعانىن بىلەسىڭدەر. سول سياقتى، سەندەر دە وسىلاردىڭ ٴبارىن كورگەندە، ادام ۇلىنىڭ جاقىن، ەسىك الدىندا، ەكەنىن بىلىڭدەر. سەندەرگە شىندىعىن ايتامىن، وسى ۇرپاق ولمەي تۇرىپ-اق، بۇلاردىڭ ٴبارى ورىندالادى» (ماتاي 24:32—34).
دەمەك، شاكىرتتەر بەلگىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن ٴتۇرلى جايتتاردىڭ ورىندالىپ جاتقانىن كورگەندە، زاماننىڭ جويىلۋى جاقىنداعانىن تۇسىنۋلەرى كەرەك. سول ماڭىزدى كەزەڭدە ٶمىر سۇرەتىن شاكىرتتەرىنە يسا ٴبىر ەسكەرتۋ ايتتى.
«سول كۇن مەن ساعاتتى ەشكىم — كوكتەگى پەرىشتەلەر دە، ۇل دا — بىلمەيدى، تەك اكەم عانا بىلەدى. نۇح پايعامباردىڭ زامانىندا جاعداي قانداي بولعان بولسا، ادام ۇلى وسىندا بولعان كەزدە دە سونداي بولادى. توپان سۋدان بۇرىن، نۇح كەمەگە كىرگەن كۇنگە دەيىن، ادامدار ٸشىپ-جەپ، ايەل الىپ، قىز ۇزاتىپ ٶمىر كەشىپ جاتتى. توپان سۋ باسىپ، ٴبارىن الىپ كەتكەنشە، ولار ەش ويلانبادى. ادام ۇلى وسىندا بولعان كەزدە دە سولاي بولادى»،— دەدى ول (ماتاي 24:36—39). تەڭەۋ رەتىندە كەلتىرگەن تاريحي وقيعا — نۇح پايعامباردىڭ تۇسىنداعى توپان سۋ — دۇنيە جۇزىن قامتىعان بولاتىن.
ٴزايتۇن تاۋىندا يسانى تىڭداپ وتىرعان ەلشىلەردىڭ سەرگەك بولۋ قاجەتتىگىن تۇسىنگەنى ٴسوزسىز. يسا ولارعا بىلاي دەدى: «وزدەرىڭە ساق بولىڭدار! مەشكەيلىك، ىشىمدىككە سالىنۋ جانە كۇندەلىكتى تۇرمىس ۋايىمى جۇرەكتەرىڭدى جاۋلاپ الىپ، سول كۇن سەندەرگە قاپىلىستا كەلىپ، تور سياقتى بولماسىن. ويتكەنى بۇل كۇن بۇكىل جەر بەتىنىڭ تۇرعىندارىنىڭ باسىنا تۋادى. سوندىقتان الدا بولاتىن وسى جايتتاردىڭ بارىنەن قاشىپ قۇتىلا الۋ ٷشىن جانە ادام ۇلىنىڭ الدىندا تۇرا الۋ ٷشىن ۇدايى جالبارىنىپ، سەرگەك بولىڭدار!» (لۇقا 21:34—36).
يسا تاعى دا پايعامبارلىقتاردىڭ كەڭ كولەمدە ورىندالاتىنىنا مەڭزەدى. ول بىرنەشە ونجىلدىقتا ورىندالاتىن جانە تەك يەرۋساليم قالاسىنا نە ياھۋدي حالقىنا عانا قاتىستى جايتاردى ايتىپ تۇرعان جوق. ونىڭ پايعامبارلىقتارى «بۇكىل جەر بەتىنىڭ تۇرعىندارىنىڭ باسىنا تۋاتىن» وقيعالار ەدى.
شاكىرتتەرگە سەرگەك، قىراعى جانە دايىن بولۋ كەرەك. بۇعان باسا نازار اۋدارىپ، يسا تاعى ٴبىر مىسال كەلتىردى: «مىنانى ٴبىلىپ الىڭدار: ەگەر ٷي يەسى ۇرىنىڭ ٴتۇننىڭ قاي مەزگىلىندە كەلەتىنىن بىلسە، سەرگەك بولىپ، ۇيىنە ۇرى تۇسۋىنە جول بەرمەس ەدى. سوندىقتان سەندەر دە دايىن بولىڭدار، ويتكەنى ادام ۇلى وزدەرىڭ ويلاماعان ساعاتتا كەلەدى» (ماتاي 24:43، 44).
بۇدان سوڭ يسا شاكىرتتەرىنىڭ ەڭسەلەرىن كوتەرەتىن جايتقا نازار اۋداردى. ول پايعامبارلىقتار ورىندالىپ جاتقاندا، سەرگەك ٵرى تاپسىرىلعان ٸستى اتقارىپ جۇرەتىن «قۇلدىڭ» بولاتىنىن ايتتى. مۇنى كورنەكتى مىسالمەن ٴتۇسىندىرىپ: «قوجايىنى ۇيىندەگى باسقا قۇلدارعا اس-سۋىن ۋاقتىلى بەرىپ تۇرۋعا تاعايىنداعان ادال دا اقىلدى قۇل كىم؟ قوجايىنى كەلگەندە، ونىڭ سولاي ىستەپ جۇرگەنىن كورسە، سول قۇل باقىتتى! سەندەرگە شىندىعىن ايتامىن، ول ونى بۇكىل مەنشىگىنە قاراۋشى ەتىپ تاعايىندايدى»،— دەدى. ال ەگەر «قۇلدىڭ» نيەتى بۇزىلىپ، باسقالارعا قيانات جاسايتىن بولسا، قوجايىن «ونى اياۋسىز جازالايدى» (ماتاي 24:45—51؛ لۇقا 12:45، 46 سالىستىرىڭىز).
بۇل سوزدەرمەن يسا كەيبىر ٸزباسارلارى بولاشاقتا زۇلىم بولىپ كەتەدى دەگىسى كەلدى مە؟ جوق. وندا، ول شاكىرتتەرىنە نەنى ۇعىندىرعىسى كەلدى؟ يسا ولاردىڭ سەرگەك ٵرى بەلسەندى بولىپ قالعاندارىن قالادى. بۇعان باسا نازار اۋدارۋ ٷشىن ول تاعى ٴبىر استارلى ماعىناسى بار مىسال ايتىپ بەردى.
