O unu i Kiazole mu masika, e lumbu kia 11 kia ngonde a Nisani kifinamene. E salu kia Yesu ova nza se kifokoka. Muna mwini, o Yesu mu tempelo kelongelanga, kansi muna fuku ke lekanga mu mbanza ko. O wantu betoma yangalelanga malongi mandi, “muna mene-mene, o nkangu awonso wayizanga kunwinikina muna tempelo.” (Luka 21:37, 38) E lumbu yayi vava yavioka, Yesu wele vuanda vana Mongo ye ntumwa zandi ziya—Petelo, Andere, Yakobo ye Yoane.

Yau nyá mu mokena bena yo Yesu vana fulu kia yau kaka. Mu tokana bena mu kuma kia tempelo, kadi Yesu wavovele vo ke vena tadi ko disala vana ntandu a tadi. Kansi, mayingi bena yindula. Yesu wateka kubalukisa vo: “Nukubama kweno, e kuma kadi, muna ntangwa nulembi yindula i kekwiz’o Mwan’a muntu.” (Luka 12:40) Yesu wamokena yau mpe mu kuma kia “lumbu kisengomok’o Mwan’a muntu.” (Luka 17:30) Nga o mambu mama ngwizani mena yo mana kavovele mu kuma kia tempelo? Antumwa bazolele zaya e ziku. Banyuvuidi vo: “Utuzayisa, nkia ntangwa mekala e mambu mama? Nki i sinsu kia ngiz’aku ye mbaninu a tandu?”—Matai 24:3.

Nanga mu yindula bena o lufwasu lwa tempelo ina kuna yanda. Banyuvuidi diaka mu kuma kia ngiz’a Mwan’a muntu. Nanga basungamene kingana kia Yesu mu kuma kia “nkwa tunda,” ona ‘wayenda kuna nsi yandá, kimana kayadikwa e kintinu, i bosi kevutuka.’ (Luka 19:11, 12) Batokanene kana nkia mambu mevangama kuna “mbaninu a tandu.”

Muna mvutu zandi zatoma kiá, Yesu ovovele sinsu kisonga e ntangwa ina luyalu lwa Ayuda lufwaswa kumosi ye tempelo. Kansi mayingi kavovele. E sinsu kiaki kisadisa Akristu kuna sentu mu zaya e kolo kia ngiz’a Kristu yo lufwasu lwa nza yawonso.

Ekolo e mvu miaviokanga, antumwa bamwene e ndung’a ungunza wa Yesu. Kieleka, mambu mayingi masakulwa kwa Yesu bayantikidi mo mona muna zingu kiau. Ozevo, vava kiavioka mvu 37, i sia vo, muna mvu wa 70, Akristu ana beyingilanga, bavulukidi muna lufwasu lwa luyalu lwa Ayuda ye lwa tempelo. Kansi, ke mambu mawonso ko masakulwa kwa Yesu mavangamene muna kolo kia mvu wa 70 wa tandu kieto. Ozevo, nkia mambu mesonga e ngiz’a Kristu muna Kintinu? Yandi kibeni ovene mvutu kwa ntumwa zandi.

Ubavovese vo, “nuwá vita ye nsangu za vita, zula kitelamena zula, kintinu kitelamena kintinu.” (Matai 24:6, 7) Ubavovese diaka vo, “mukala nzakama zangolo za ntoto, muna zunga eki ye kiankaka mvengele ye vuku.” (Luka 21:11) Yesu olukisi alongoki andi, oku vo: “Wantu bekunusia o moko yo kunubangika.” (Luka 21:12) Ngunza za luvunu zibundumuka yo vukumuna e ndonga. Umpumbulu usaka, o zola kwa wantu ayingi kuvola. Ovovele diaka vo, “e nsangu zazi zambote za Kintinu zisamunwa mu nza yawonso muna umbangi kwa  zula yawonso, i bosi ikwiza e mbaninu.”—Matai 24:14.

Kana una vo ungunza wa Yesu walungana muna maka mambu vitila luyalu lwa Roma lwafwasa Yerusaleme, nga o Yesu ndungana yanzole diaka kayika? Nga omonanga e ziku isonganga vo ungunza wa Yesu utoma lungananga omu lumbu yeto?

Yesu vava kavovela e sinsu kia ngiz’andi, wayika mpe “má kiangemi, kiamfwasi.” (Matai 24:15) Muna mvu wa 66 wa tandu kieto, e má kiaki kiangemi kiamoneka kwa “makesa” ma Roma ye sinsu ya nsi au ina basambilanga. Makesa ma Roma bazunga e mbanz’a Yerusaleme yo bwisa e yeka yandi. (Luka 21:20) Muna mpila yayi e “má kiangemi” kitelamene vana fulu ke kifwanukini ko, i sia vo, vana fulu kina Ayuda bebadikilanga vo “fulu kiavauka.”

Yesu wasakula vo: “Mukala mpasi zayingi zina ke zateka kala ko tuka kuna semo dia nza yamu wau, ke zikala diaka ko.” Muna mvu wa 70 wa tandu kieto, makesa ma Roma mafwasa Yerusaleme. Lufwasu lwa “mbanz’avauka” ya Ayuda ye tempelo, i mpasi zayingi kayika o Yesu, kadi mafunda ye mafunda ma wantu bafwa. (Matai 4:5; 24:21) O lwalu i lufwasu lusundidi kuna kwa Ayuda. Kadi ke basala mona lufwasu lwa mpila yayi ko. Lusukisi nkutu e nsambila ina Ayuda balandanga tuka tandu yayingi. Dianu vo, kuna sentu o ungunza wa Yesu ulungana e ndungana isundidi, mpasi zayingi zikala ova nza.

YASAKULWA KWA YESU

Yesu ye ntumwa zandi bakinu mokena mu kuma kia sinsu kia ngiz’andi muna Kintinu ye mbaninu a tandu kiaki. Yesu olukisi ntumwa zandi balembi landa “Kristu za luvunu ye ngunza za luvunu.” Ubavovese vo, “bevukumuna kana nkutu awana basolwa, avo dilendakana.” (Matai 24:24) Kansi awana basolwa ke bevukumuka ko. Kristu za luvunu bemonekanga kwa wantu. Vo i ngiz’a Yesu ke imoneka mu meso ko.

Mu kuma kia mpasi zayingi zikala kuna mfoko a tandu kiaki, Yesu ovovele vo: “O ntangwa obukama e tombe, e ngonde ke ivana diaka miezi ko, e ntetembwa zibetomoka tuka kuna zulu, ye ngolo za zulu zinikunwa.” (Matai 24:29) Antumwa vava bawidi e mvovo miami mia wonga, ke babakwidi ko mana mevangama. Kansi dialudi vo, lumbu kiansisi kikala.

O mambu mama mansisi, adieyi mevanga kwa wantu? Yesu ovovele vo: “Wantu befwa kiambu yo wonga, ye swengenia kia vingila mana mekwiza ova nza, kadi e ngolo za zulu zinikunwa.” (Luka 21:26) Kieleka, Yesu osasidi o mambu mebwila o wantu muna kolo kiakina kia tombe kiangolo.

Dialukasakeso mu zaya vo Yesu ovovese ntumwa zandi vo ke wantu awonso ko betungiana vava ‘o Mwan’a muntu kekwiza ye nkuma yo nkembo ayingi.’ (Matai 24:30) Yesu wavovesa alongoki vo, muna lumbu kiakina Nzambi ovanga diambu “mu kuma ki’awana basolwa.” (Matai 24:22) Ozevo, aweyi alongoki akwikizi bamwene vava Yesu kavovele o mambu mansisi mevangama? Yesu okasakese alongoki andi, oku vo: “O mambu mama vava meyantika o vangama, nutelama yo vumbula ntu mieno, kadi luvuluzu lweno lufinamene.”—Luka 21:28.

Aweyi alongoki a Yesu ana bezingilanga mu kolo kina o Yesu kasakula bezayila vo mu lumbu yambaninu bezingilanga? Yesu otele kingana kia nsanda, oku vo: “Avo tayi yandi isavukidi makaya, nuzeye wo vo nsungi a mvula ifinamene. Diau dimosi mpe, oyeno avo numwene mambu mama mawonso, nuzaya wo vo Mwan’a muntu va mwelo se kena. Kieleka, inuvovese vo, e mbandu yayi ke ikuviokela nkutu ko yavana mambu mama mawonso mevangama.”—Matai 24:32-34.

 Diau adimosi mpe, vava alongoki a Yesu bemona vo mambu mayingi mu lungana mena, bebakula vo e mbaninu ifinamene. Owau o Yesu olukisi alongoki andi bezingilanga mu kolo kiaki kia mfunu, ubavovese vo:

“Mu kuma kia lumbu kiakina ye ola, ke vena muntu ko ozeye kio, kana nkutu mbasi za zulu yovo Mwana, kansi Se kaka. Kadi wauna wakala muna lumbu ya Noa, i una mpe ukala muna ngiz’a Mwan’a muntu. Kadi nze una wakala muna lumbu yayina, ina yavitila e Kizalu, badianga, banuanga, akala basompanga, akento basompeswanga, yamuna lumbu kiakota Noa muna nzaza, ke basia sungididi ko yavana Kizalu kiayiza, kiabakukulwisa yau awonso, i una mpe ukala muna ngiz’a Mwan’a muntu.” (Matai 24:36-39) Muna diadi Yesu otezanese e kolo kiaki ye Kizalu muna lumbu ya Noa, kiavangama mu nza yawonso.

Alongoki bewanga Yesu vana Mongo a Olive babakwidi o mfunu wa lungalala. Yesu ovovele vo: “Nutoma kuyilunga-lunga kweno, kimana e ntima mieno mialembi bimuka yo mazitu mu kuma kia dia yo nua kwasaka ye ntelamw’a moyo muna mambu ma zingu, e lumbu kiakina kikwa kunuluakila kuna kinsalukisa nze sokolo. Kadi i una kikwizila kw’awonso bena ova nza. Dianu vo, nuyingila, nudodokelanga ntangwa zawonso, kimana nwavua owu nutinina mambu mawonso mevangama, nwatelama vana ven’o Mwan’a muntu.”—Luka 21:34-36.

Yesu osongele vo o ungunza andi mwawonso ulunganena. Yesu kavovele ungunza una ulungana ke kolo ko, ke ulunganena mpe kaka muna Yerusaleme ko yovo kwa zula kia Ayuda. Kansi, Yesu ovovele ungunza uluganena “kw’awonso bena ova nza.”

Yesu ovovele diaka vo alongoki andi bafwete lungalala yo yingila, bakala bakubama. Yesu ubatelele kingana kiakaka, oku vo: “Nuzaya diambu edi: Kele vo mfumu a nzo kayizayila e ola ikwiza o mwivi muna fuku, yingila kadi yingila, ke mu yambula ko vo e nzo andi yabangulwa. Muna diadi, oyeno mpe nukubama, kadi o Mwan’a muntu okwiza muna ola ina nulembi yindula.”—Matai 24:43, 44.

Yesu osadisi alongoki andi balungalala. Ubasikidisi vo, vava kilungana o ungunza wandi, vekala yo “ntaudi” wa lungalala ye wa kubama. Yesu otele e kingana kisadisi alongoki mu bakula e mbuta diambu, ovovele vo: “Nani kieleka i ntaudi akwikizi yo lulungalalu ona wavewa kiyekwa kwa mfumu andi kia lunga-lunga selo ya nzo andi, kabavana madia muna ntangwa ifwene? Nkwa nsambu e ntaudi ina iwanuka kwa mfumu andi vo iwau ivanganga! Kieleka inuvovese wo vo, okumvana kiyekwa kia lunga-lunga salanganu yandi yawonso.” Kansi avo “ntaudi” obakamene kwa ngindu zambi, oyantikidi wanda akwandi ntaudi, o mfumu andi “okuntumba tumbu kiangolo.”—Matai 24:45-51; tezanesa ye Luka 12:45, 46.

O Yesu kavovele ko vo alongoki andi ngindu zambi bekala zau. Ozevo, adieyi o Yesu kazolele longa kwa alongoki andi? Yesu ozolele vo balungalala yo kwamanana sala nze una kavovele muna kingana kiankaka.