Ki la Bubeli musihali, mi lizazi la Nisani 11 lituha lilikela. Ka mazazi asikai afelile, Jesu naapatehile hahulu mi nako yahae fa lifasi ituha ifela. Musihali naaluta batu mwa tempele, mi busihu nayo lobalanga kwande a muleneñi. Batu ‘bane batahanga ku yena kakusasana kwa tempele kuto muteeleza’ nebatabanga hahulu. (Luka 21:37, 38) Cwale lika zeo lifelile, mi Jesu uinzi fa Lilundu la Likota za Olive ni baapositola babane, ili Pitrosi, Andreasi, Jakobo, ni Joani.

Baapositola babane ba, batile ku yena kwatuko. Babilaezwa ki taba ya tempele, bakeñisa kuli Jesu kihona asazo polofita kuli hakuna licwe lelika siyala fahalimwaa licwe leliñwi. Kono kunani zeñata zebanahana. Kwamulaho, Jesu naababulelezi kuli: “Muzwelepili kuba babaitukisize, kakuli Mwanaa mutu utaha ka nako yemusa hupuli kuba yona.” (Luka 12:40) Hape naabulezi ka za “lizazi lakapatululwa Mwanaa mutu.” (Luka 17:30) Kana litaba zeo kunani moliswalisanela ni zasazo bulela ka za tempele? Baapositola babata hahulu kuziba. Bali: “Haku lutaluseze, lika zeo likaezahala lili, mi ki sifi sesikaba sisupo sa kubateñi kwahao ni sa nako ya kufela kwa lifasi?”—Mateu 24:3.

Mwendi banahana ka za kusinyiwa kwa tempele yebaiponela bukaufi ni bona. Hape, babuza ka za kubateñi kwa Mwanaa mutu. Mwendi bahupula kuli Jesu naafile swanisezo ya ‘mutu yomuñwi wa lusika lwa bulena yanaatamile musipili wa kuya kwa naha ya kwahule kuli ayo amuhela maata a bulena ni kuyo kuta.’ (Luka 19:11, 12) Mi sa mafelelezo, banahana zekaezahala ka “nako ya kufela kwa lifasi.”

Mwa kalabo yahae, Jesu ubataluseza sisupo sesibonisa nako foika sinyezwa Jerusalema ni tempele. Kono utalusa zeñata. Sisupo seo sikatusa Bakreste kwapili kuli bazibe kuli bapila ka nako ya “kubateñi” kwahae ni kuli mafelelezo a lifasi afakaufi.

Hamulaho wa lilimo, baapositola balemuha kuli bupolofita bwa Jesu busweli bwatalelezwa. Ki cwalo, lika zeñata zanaapolofitle Jesu likala kuezahala ka nako yebasa pila. Ka mukwa ocwalo, Bakreste babanani temuho, babapila hamulaho wa lilimo ze 37 kuzwa fo, ili ka silimo sa 70 C.E., bafumanwa inze baitukiselize ka nako yeisinyiwa Jerusalema ni tempele yayona. Nihakulicwalo, haki lika kaufela zanaapolofitile Jesu zeezahala luli mwahalaa lilimo zesutelela kwa silimo sa 70 C.E. kamba ka 70 C.E. Kono ki lika mañi zekabonisa kubateñi kwa Jesu mwa maata a Mubuso? Jesu upatulula taba yeo kwa baapositola.

Jesu upolofita kuli kukaba ni “lindwa ni lipiho za lindwa” ni kuli “sicaba sikalwanisa sicaba sesiñwi, ni mubuso ulwanise mubuso omuñwi.” (Mateu 24:6, 7) Hape uli: “Kukaba ni lizikinyeho zetuna, ni kutaela kwa lico ni matuku ayambukela.” (Luka 21:11) Jesu ulemusa balutiwa bahae kuli: “Batu baka miswala ni kuminyandisa.” (Luka 21:12) Kukaba ni bapolofita babuhata mi bakayembulula babañata. Bumaswe bukaekezeha, mi lilato la babañata likafola. Hape  ubulela kuli “taba yende ye ya Mubuso ikakutazwa mwa lifasi kaufela kuli ibe bupaki kwa macaba kaufela, kihona kukataha mafelelezo.”—Mateu 24:14.

Nihaike kuli likalulo zeñwi za bupolofita bwa Jesu litalelezwa pili ni ka nako yeisinyiwa Jerusalema ki Maroma, kana Jesu ukopanyeleza ni talelezo yetuna yekaezahala hamulaho? Kana mwaiponela bupaki bobubonisa kuli bupolofita bwa Jesu busweli bwatalelezwa mwa linako zaluna?

Sisupo sesiñwi sabulela Jesu sa kubateñi kwahae ki kubonahala kwa “nto yenyenyisa yetahisa sinyeho.” (Mateu 24:15) Ka silimo sa 66 C.E., nto yenyenyisa yeo neibonahalile muta “limpi” za Roma, nelipotolohile Jerusalema, inze lishimbile milimu yazona kamba lindembela. Maroma bapotoloha Jerusalema ni kulika kutuba mamota ayona. (Luka 21:20) Ka mukwa ocwalo, “nto yenyenyisa” iyemi mwa sibaka sesisa swaneli, ili seo Majuda baanga kuba “sibaka sesikenile.”

Jesu uzwelapili kupolofita kuli: “Kukaba ni ñalelwa yetuna yesika bonwa kale kuzwa kwa simuluho ya lifasi kutisa cwale, mi haina kubonwa hape.” Ka silimo sa 70 C.E., Maroma basinya Jerusalema. Sinyeho yetuna yeo ya ‘muleneñi okenile’ wa Majuda kukopanyeleza cwalo ni tempele yaona, ibile ñalelwa yetuna, mi batu babañata babulailwe. (Mateu 4:5; 24:21) Ibile yona sinyeho yetuna ka kufitisisa yekile yaezahala kwa muleneñi ni kwa Majuda, mi itahisize mafelelezo a bulapeli bwa Sijuda bone balatelezi ka lilimo zeñata. Ka nzila yeswana, talelezo yetuna ya bupolofita bwa Jesu ikaba yesabisa hahulu.

Puisano ya Jesu ni balutiwa bahae ka za sisupo sa kubateñi kwahae mwa maata a Mubuso ni sakufela kwa lifasi isazwelapili. Cwale ubalemusa kuli basike balatelela “bo Kreste ba buhata ni bapolofita ba buhata.” Ubulela kuli bakalika ‘kukelusa nihaiba bona baketiwa.’ (Mateu 24:24) Kono baketiwa ba, habana kukeluswa. Bo Kreste babuhata babonahala. Kono Jesu haana kubonahala ka nako yakubateni kwahae.

Jesu hatalusa ka za ñalelwa yetuna yekaba teñi kwa mafelelezo a lifasi, uli: “Lizazi likaunsufala, mi kweli haina kubenyisa liseli layona, mi linaleli likawa kwa lihalimu, mi maata a kwa mahalimu akazikinyeha.” (Mateu 24:29) Baapositola habautwa taba yesabisa yeo, habazibi luli zekaezahala, kono ikaba kezahalo yesabisa luli.

Likezahalo zesabisa ze, likaama cwañi batu? Jesu uli: “Batu bakaweleliswa ki sabo ni kulibelela lika zetaha mwa lifasi, kakuli maata a kwa mahalimu akazikinyeha.” (Luka 21:26) Kaniti, Jesu utalusa zekaezahala ka nako yesabisa hahulu mwa bupilo bwa batu kaufela.

Jesu ususueza balutiwa bahae ka kubataluseza hande kuli haki batu kaufela babaka lila, ‘Mwanaa mutu hakataha ka maata ni ka kanya yetuna.’ (Mateu 24:30) Ubonisize kale kuli Mulimu ukakusufaza ñalelwa yeo “kabakala baketiwa.” (Mateu 24:22) Ka mukwa ocwalo, balutiwa babasepahala bakaeza cwañi lika zesabisa zabulela Jesu halika ezahala? Jesu ususueza balateleli bahae kuli: “Lika zeo halikala kuezahala, muyeme ni kunangukisa litoho zamina, kakuli kupiliswa kwamina kusweli kwasutelela.”—Luka 21:28.

Ka mukwa ocwalo, balutiwa ba Jesu babapila mwa nako yenepolofitilwe ye, bakona kuziba cwañi kuli mafelelezo sasutelezi? Jesu ufa swanisezo ya kota ya feiga, uli: “Mutai wayona omunca usamela feela ni kushoshela matali, mwaziba kuli mbumbi i fakaufi. Ka mukwa oswana, ni mina hamubona lika zeo kaufela, muzibe kuli Mwanaa mutu u fakaufi, u fa munyako. Kaniti namibulelela nili, lusika lo haluna kufela, kufitela zeo kaufela liezahala.”—Mateu 24:32-34.

 Kabakaleo, balutiwa ba Jesu hababona lisupo zeshutana-shutana inge litalelezwa, baswanela kulemuha kuli mafelelezo asutelezi. Jesu ubulelela balutiwa babaka pila ka nako yamafelelezo yeo, uli:

“Haili ka za lizazi ni nako yeo, hakuna yaliziba, ibe mangeloi a mwa mahalimu kamba Mwana, konji Ndate alinosi. Kakuli sina mwanaainezi mazazi a Nuwe, nako ya kubateñi kwa Mwanaa mutu ni yona ikaba cwalo. Kakuli sina mone kuinezi mwa mazazi ale Muunda usika taha kale, batu nebaca, nebanwa, baana nebanyala, basali nebanyaliswa, kufitela lizazi lakena Nuwe mwa aleka, mi nebasika lemuha sesiñwi kufitela Muunda utaha ni kubakukisa kaufelaa bona, ni nako ya kubateñi kwa Mwanaa mutu ikaba cwalo.” (Mateu 24:36-39) Jesu uhupulisa bateelezi bahae ka za muunda wa mwa linako za Nuwe one uamile lifasi kaufela.

Kusina kukakanya, baapositola babateeleza ku Jesu fa Lilundu la Likota za Olive balemuha kuli batokwa kuzwelapili kutona. Jesu uli: “Mutokomele kuli lipilu zamina lisike zaimezwa ki kuca maswe, kunwa maswe, ni lipilaelo za bupilo, mi kapili-pili lizazi leo limipatise sina sikwela. Kakuli likatela batu kaufela babayahile mwa lifasi. Ka mukwa ocwalo, muzwelepili kutona, munze mufitisa likupo ku Mulimu ka nako kaufela kuli mukone kubanduka kwa lika zeo kaufela zekaezahala ni kuyema fapilaa Mwanaa mutu.”—Luka 21:34-36.

Jesu hape ubonisa kuli zapolofita likaama lifasi kaufela. Hapolofiti ka za lika zekaezahala mwa lilimo ze 30 kamba ze 40 kwapili, ili zekaama feela muleneñi wa Jerusalema kamba Majuda. Kono ubulela ka za lika ‘zekatela batu kaufela babayahile mwa lifasi.’

Ubulela kuli balutiwa bahae batokwa kuzwelapili kutona, kulibelela, ni kuitukisa. Jesu ukoñomeka temuso yeo ka kufa swanisezo yeñwi, uli: “Muzibe taba ye: Kambe muñaa ndu naaziba mutonelo fanaaka tela lisholi, naakazwelapili kutona kuli asike alumeleza ndu yahae kupunyiwa. Kabakaleo, ni mina mube babaitukiselize, kakuli Mwanaa mutu utaha ka nako yemusa hupuli kuba yona.”—Mateu 24:43, 44.

Jesu uzwelapili kufa balutiwa bahae mabaka habatokwa kuba ni sepo. Ubasepisa kuli bupolofita bo habuka talelezwa, kukaba ni “mutanga” yakazwelapili kutona ni kusebeza. Jesu utalusa muinelo omuñwi obakona kuutwisisa hande baapositola, uli: “Ki mañi luli mutanga yasepahala yanani kutwisiso, yo mulenaa hae amuketile kubabalela babeleki ba mwa ndu yahae, kubafa lico zabona ka nako yeswanela? Ukaba ni tabo mutanga yo haiba mulenaa hae amufumana inze aeza cwalo ka nako yataha! Kaniti namibulelela nili, uka muketa kubabalela maluwo ahae kaufela.” Kono haiba “mutanga” yo aba ni moya omaswe mi akala kunyandisa babañwi, mulena “uka mufa koto yetuna hahulu.”—Mateu 24:45-51; mubapanye Luka 12:45, 46.

Nihakulicwalo, Jesu habuleli kuli babañwi kwa balateleli bahae bakaba ni moya omaswe. Ka mukwa ocwalo, Jesu ubata kuluta balutiwa bahae tuto mañi? Ubata kuli bazwelepili kutona ni kusebeza, sina mwaboniseza mwa swanisezo yeñwi hape.