Yesũ akwie Wakatano kũkilyĩ kũtuka matukũ 14 ma mwei wa Nisani, naw’o mũthenya wa Savato wambĩĩie syũa yĩithũa matukũ 15 ma mwei wa Nisani. Ĩvindanĩ yĩu, ila ing’endilĩ ilĩ syambĩtwe vamwe na Yesũ iyaĩ inesa kũkw’a. Kwosana na Mĩao, mwĩĩ wa mũndũ mũkw’ũ ndwaaĩle kwĩkala “ũtukũ w’onthe mũtĩnĩ,” ĩndĩ vandũ va ũu waaĩle kũthikwa “mũthenya o ũsu.”—Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 21:22, 23.

O na ĩngĩ, mũthenya wa Wakatano weetawa mũthenya wa Kwĩyũmbany’a, nũndũ andũ nĩmatũmĩaa masaa ma mũthenya kũmbany’a lĩu na makatethya mawĩa ala angĩ mataĩ meteela nginya Savato ĩthele. Syũa yĩithũa, Savato “nene” nĩyambĩĩaa. (Yoana 19:31) Yeetawa Savato “nene” nũndũ Savato ilĩ nĩsyeekawa mũthenya ũsu. Ũu nĩkwonany’a kana matukũ 15 ma mwei wa Nisani mavikie mũthenya wa Wathanthatũ yĩla meethĩawa na Savato. O na ĩngĩ mũthenya ũsu nĩw’o waĩ mũthenya wa mbee nthĩnĩ wa mboka ĩla yeekawa mĩthenya mũonza ya Mũkate Ũte Ĩlawa, na mũthenya wa mbee weethĩawa wa Savato, o na ethĩwa mũthenya ũsu wavika ĩndĩĩ.—Alivai 23:5, 6.

Nũndũ wa ũu Ayuti nĩmamũkũlilye Vilato akatĩĩe kũaa Yesũ na ing’endilĩ ilĩ ila wambĩtwe nasyo. Esaa kwĩka ũu ata? Kwa kũtũla maaũ moo. Kwĩka ũu kwesaa kũtuma matatũmĩa maaũ moo kũkĩlya mwĩĩ nĩ kana maveve, na ũu ũituma makw’a na mĩtũkĩ. Kwoou asikalĩ nĩmaendie na matũla  maaũ ma ing’endilĩ isu ilĩ. Ĩndĩ mamũvikĩa Yesũ meethĩie akwie, na kwoou mayaatũla maaũ make. Ũu nĩweanĩisye ndeto ila syĩ ĩvukunĩ ya Savuli 34:20 ila syaasya: “Nũsũvĩaa mavĩndĩ make onthe: Vai yĩmwe yamo ĩtũlĩku.”

Nĩ kana maĩkĩĩthye kana Yesũ nĩ mũkw’ũ, mũsikalĩ ũmwe nĩwoosie ĩtumo na amũtonya Yesũ waunĩ. Amũtonyie vakuvĩ na ngoo, na “vau kwa vau nthakame na kĩw’ũ syauma.” (Yoana 19:34) Kwĩka ũu nĩkweanĩisye wathani ũngĩ ũla waĩtye: “Makanzisya ũla matonyie.”—Nzekalia 12:10.

Yosevu, mũndũ ũmwe waĩ “mũthwii” kuma ndũanĩ ya Alimathia aĩ vo. Mũndũ ũsu aĩ wa Nzama ya Ayuti na nĩwanengetwe ndaĩa. (Mathayo 27:57) Yosevu “aĩ mũndũ mũseo na mũlũngalu,” na ‘nĩweeteele Ũsumbĩ wa Ngai.’ Aĩ “mũmanyĩw’a wa Yesũ wa kĩmbithĩ nũndũ nĩwakĩaa Ayuti,” na kwoou ndaaĩtĩkĩlana na ũtwi ũla koti weekie ĩũlũ wa Yesũ. (Luka 23:50; Maliko 15:43; Yoana 19:38) Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩĩ, Yosevu nĩweethĩiwe na ũkũmbaũ na eetya Vilato mwĩĩ wa Yesũ. Vilato nĩwatũmanie mũnene wa asikalĩ ũla waũngamĩe kũawa kwa Yesũ na ila ing’endilĩ, na mũnene ũsu aĩkĩĩthya Vilato kana Yesũ nĩ mũkw’ũ. Ĩtina wa ũu Vilato nĩweetĩkĩlile Yosevu ose mwĩĩ wa Yesũ.

Yosevu nĩwathooie kĩtambaa kĩseo kya katane. Na ĩtina wa kũmumya Yesũ mũtĩnĩ, amwova na kĩtambaa kĩu kĩseo. Nake Nikotemo ũla “vau mbeenĩ waendie kwake [Yesũ] ũtukũ,” nĩwatetheeisye Yosevu kũmũthika Yesũ. (Yoana 19:39) Ookie akuĩte latili ta yĩana (kĩlo 33) sya manemane ĩvulanĩtw’e na mĩtĩ ĩngĩ yĩ mũuke mũseo. Kwoou, kwosana na kĩthĩo kya Ayuti kya kũthika andũ, nĩmalingile mwĩĩ wa Yesũ na itambaa isu syaĩ na syĩndũ syĩ mũuke mũseo.

Yosevu aĩ na mbũa ĩtaĩ yaaiwa mũndũ ĩla yenzĩtwe ĩvianĩ na yaĩ vau vakuvĩ, na kwoou maia mwĩĩ wa Yesũ vo. Nĩmasyokie moosa ĩvia ĩnene yaĩ vau na mayĩvingilitya nginya mbũanĩ. Meekie ũu na mĩtũkĩ mũthenya wa Savato ũtanambĩĩa. Nĩvatonyeka Meli Makatalene na Meli inyia wa Yakovo Ũla Mũnini makethĩwa maĩ vo maitetheesya kũthika Yesũ. Aka asu nĩmasyokie mũsyĩ mekalaatĩte “makaseũvye mĩtĩ yĩ mũuke mũseo na mauta me mũuke mũseo” nĩ kana meũka kũvaka mwĩĩ wa Yesũ ĩtina wa Savato.—Luka 23:56.

Mũthenya ũla waatĩĩe, ũla waĩ mũthenya wa Savato, anene ma athembi na Avalisi nĩmaendie vala ve Vilato na mamwĩa atĩĩ: “Nĩtũlilikene kana yĩla mũkengani ũsu waĩ thayũ aisye, ‘Ĩtina wa mĩthenya ĩtatũ ngathayũũkw’a.’ Kwoou, umya mwĩao nĩ kana mbũa ĩsungwe nginya mũthenya wa katatũ, nĩ kana amanyĩw’a make maikese kũka mamũye na mayĩa andũ, ‘Nũnathayũũkiw’e!’ Na ĩndĩ ũkengani ũsu wa mũthya ũkeethĩwa wĩ mũthũku kwĩ ũla wa mbee.” Nake Vilato amea: “No mwose asungi, nĩ kana ĩsungwe nesa ũndũ mũkwona vaĩle.”—Mathayo 27:63-65.

Wakyumwa kwakya tene, Meli Makatalene, Meli inyia wa Yakovo, na aka angĩ nĩmaendie mbũanĩ makuĩte syĩndũ syĩ mũuke mũseo makavake mwĩĩ wa Yesũ. Makũlanasya atĩĩ: “Nũũ ũkũtũvingilitĩlya ĩvia kuma mũomonĩ wa mbũa?” (Maliko 16:3) Ĩndĩ ũndũ wa kũsengy’a nĩ kana kwaĩ kũneethĩwa na kĩthingitho na mũlaĩka wa Ngai avingilitya ĩvia yĩu. Namo ala masungaa mbũa mayaĩ vo, na mbũanĩ vayaĩ kĩndũ!