يسانىڭ كوككە كوتە‌رىلگە‌نىنە ون كۇ‌ن بولعاندا،‏ ە‌لۋىنشى كۇ‌ن مە‌يرامى وتكە‌ن ە‌دى.‏ سول كۇ‌نى شاكىرتتە‌رگە كيە‌لى رۋح قونىپ،‏ يسا ٶزىنىڭ كوكتە ە‌كە‌نىن دالە‌لدە‌دى.‏ بۇ‌ل شىندىق تاعى ٴ‌بىر جاعدايدا دالە‌لدە‌ندى.‏ ادال كۋاگە‌ر ستە‌پاندى تاسپە‌ن ۇ‌رىپ ولتىرە‌ردىڭ الدىندا،‏ ول:‏ «مىنە،‏ مە‌ن كوكتىڭ اشىلعانىن جانە قۇ‌دايدىڭ وڭ جاعىندا تۇ‌رعان ادام ۇ‌لىن كورىپ تۇ‌رمىن!‏»—‏ دە‌پ جار سالدى (‏ە‌لشىلە‌ردىڭ ىستە‌رى 7:‏56‏)‏.‏

قۇ‌داي سوزىندە الدىن الا ايتىلعانداي،‏ يسا كوكتە اكە‌سىنىڭ جانىندا ە‌رە‌كشە بۇ‌يرىقتى كۇ‌تىپ وتىرۋى كە‌رە‌ك.‏ بۇ‌ل جايىندا ٴ‌داۋىت پايعامبار:‏ «جاۋلارىڭدى اياعىڭنىڭ استىنا سالىپ بە‌رگە‌نىمشە‏،‏ وڭ جاعىمدا وتىر»،‏—‏ دە‌پ جازعان بولاتىن.‏ كۇ‌تىپ وتىراتىن ۋاقىت بىتكە‌ندە،‏ يسا «جاۋلارىنىڭ اراسىندا بيلىك ە‌تۋى»،‏ ياعني جاۋلارىنا قارسى ارە‌كە‌ت ە‌تۋى كە‌رە‌ك (‏ٴ‌زابۇ‌ر 110:‏1،‏ 2‏)‏.‏ سول كە‌زگە دە‌يىن يسا نە‌مە‌ن اينالىسۋ كە‌رە‌ك؟‏

ب.‏ز.‏ 33-‏جىلىنىڭ ە‌لۋىنشى كۇ‌ن مە‌يرامىندا ماسىحشىلە‌ر قاۋىمى پايدا بولىپ،‏ يسا كيە‌لى رۋحپە‌ن مايلانعان شاكىرتتە‌رىنە كوكتە‌ن بيلىك ە‌تە باستادى (‏قولوستىقتارعا 1:‏13‏)‏.‏ ولارعا ۋاعىزداۋ ىسىندە باسشىلىق بە‌رىپ‏،‏ بولاشاق قىزمە‌تتە‌رىنە دايىندادى.‏ بۇ‌ل قانداي قىزمە‌ت؟‏ ادالدىق ساقتاپ قايتىس بولعان شاكىرتتە‌ر قايتا ٴ‌تىرىلىپ،‏ كوكتە‌گى پاتشالىقتا يسامە‌ن بىرگە بيلىك ە‌تە‌تىن بولادى.‏

بولاشاق پاتشالاردىڭ ٴ‌بىرى ساۋل ە‌دى.‏ كە‌يىن ول پاۋىل دە‌گە‌ن ريمدىك ە‌سىمىمە‌ن كوبىرە‌ك تانىمال بولدى.‏ ساۋل مۇ‌سا زاڭىن قىزعىشتاي قورعادى،‏ ٴ‌بىراق ياھۋدي ٴ‌دىنباسىلارىنا الدانىپ قالعان بولاتىن.‏ سوندىقتان ستە‌پاندى تاسپە‌ن ۇ‌رىپ ولتىرگە‌ندە‌ردى قوشتادى.‏ كە‌يىن دە ساۋل «يە‌مىزدىڭ شاكىرتتە‌رىنە قوقان-‏لوقى كورسە‌تىپ ٴ‌جۇ‌ردى جانە ولاردىڭ كوزىن قۇ‌رتقىسى» كە‌لدى.‏ بىردە ول باس ٴ‌دىني قىزمە‌تكە‌ر قاياپادان قولحات الىپ،‏ داماسكىگە بە‌ت الدى.‏ سونداعى ماقساتى —‏ يسانىڭ ٸزباسارلارىن تۇ‌تقىنداپ،‏ يە‌رۋساليمگە اكە‌لۋ (‏ە‌لشىلە‌ردىڭ ىستە‌رى 7:‏58؛‏ 9:‏1‏)‏.‏ الايدا جولدا كوكتە‌ن ساۋلە ٴ‌تۇ‌سىپ،‏ اينالاسىن جارقىراتىپ جىبە‌ردى.‏ ۇ‌رە‌يى ۇ‌شقان ساۋل جە‌رگە قۇ‌لاپ ٴ‌تۇ‌ستى.‏

سول ساتتە:‏ «ساۋل،‏ ساۋل،‏ مە‌نى نە‌گە قۋدالاپ ٴ‌جۇ‌رسىڭ؟‏»—‏ دە‌گە‌ن داۋىس ە‌ستىلدى.‏ «ٴ‌سىز  كىمسىز؟‏» —‏ دە‌پ سۇ‌راعاندا،‏ داۋىس:‏ «مە‌ن ٶزىڭ قۋدالاپ جۇ‌رگە‌ن يسامىن»،‏—‏ دە‌پ جاۋاپ بە‌ردى (‏ە‌لشىلە‌ردىڭ ىستە‌رى 9:‏4،‏ 5‏)‏.‏

سوسىن يسا ساۋلعا داماسكىگە بارىپ،‏ نۇ‌سقاۋ بە‌رىلگە‌نشە،‏ سول جە‌ردە قالۋدى بۇ‌يىردى.‏ كە‌رە‌مە‌ت تۇ‌ردە پايدا بولعان جارىقتان كوزى كورمە‌ي قالعان سوڭ،‏ ساۋلدى قاسىنداعىلار قالاعا ە‌رتىپ اپاردى.‏ كە‌يىن يسا داماسكىدە تۇ‌راتىن شاكىرتى انانيگە دە كورىندى.‏ وعان ٴ‌بىر مە‌كە‌ن جايدى ايتىپ،‏ ساۋل دە‌گە‌ن كىسىنى تاۋىپ الۋدى بۇ‌يىردى.‏ الايدا اناني ول ادامنان قاۋىپتە‌نە‌تىنىن ايتقاندا،‏ يسا:‏ «مە‌ن ونى ٶز اتىمدى باسقا حالىقتارعا،‏ پاتشالارعا جانە يسرايل ۇ‌لدارىنا جاريالاۋ ٷشىن تاڭداپ الدىم»،‏ —‏ دە‌پ،‏ ونىڭ كوڭىلىن ورنىقتىردى.‏ اقىر سوڭىندا،‏ ساۋلدىڭ كوزى قايتادان اشىلىپ،‏ ول داماسكىدە «يسانىڭ قۇ‌داي ۇ‌لى ە‌كە‌نىن ۋاعىزداي باستادى» (‏ە‌لشىلە‌ردىڭ ىستە‌رى 9:‏15،‏ 20‏)‏.‏

يسانىڭ قولداۋىمە‌ن پاۋىل مە‌ن باسقا شاكىرتتە‌ر ۋاعىزداۋ تاپسىرماسىن اتقارۋمە‌ن بولدى.‏ قۇ‌دايدىڭ باتاسىمە‌ن بۇ‌ل ىستە ولار كە‌رە‌مە‌ت جە‌تىستىكتە‌رگە جە‌تتى.‏ داماسكىدە‌گى جولدا بولعان وقيعادان كە‌يىن 25 جىل وتكە‌ندە،‏ پاۋىل ىزگى حاباردىڭ «بارلىق جە‌ردە ۋاعىزدالعانىن» مالىمدە‌دى (‏قولوستىقتارعا 1:‏23‏)‏.‏

ونشاقتى جىلدان كە‌يىن يسا ٶزىنىڭ سۇ‌يىكتى ە‌لشىسى جوحانعا بىرنە‌شە ايان بە‌ردى.‏ بۇ‌لار كيە‌لى جازبالاردىڭ ايان كىتابىندا جازىلعان.‏ جوحان يسانىڭ پاتشالىق بيلىكپە‌ن كە‌لگە‌نىن كوردى،‏ بىلايشا ايتقاندا،‏ ونىڭ كە‌لگە‌ن ۋاقىتىنا دە‌يىن ٶمىر ٴ‌سۇ‌ردى (‏جوحان 21:‏22‏)‏.‏ جوحان «كيە‌لى رۋحتىڭ اسە‌رىمە‌ن يە‌مىزدىڭ كۇ‌نىنە اپارىلدى» (‏ايان 1:‏10‏)‏.‏ سوندا يە‌مىزدىڭ كۇ‌نى قاشان كە‌لمە‌ك ە‌دى؟‏

كيە‌لى كىتاپ پايعامبارلىقتارىن مۇ‌قيات زە‌رتتە‌ۋدىڭ ناتيجە‌سىندە «يە‌مىزدىڭ كۇ‌نى» ٴ‌بىزدىڭ زامانىمىزدا كە‌لگە‌نى انىقتالدى.‏ 1914-‏جىلى ٴ‌بىرىنشى دۇ‌نيە جۇ‌زىلىك سوعىس باستالدى.‏ سول كە‌زدە‌ن باستاپ سوعىستار،‏ ىندە‌تتە‌ر،‏ اشارشىلىق،‏ جە‌ر سىلكىنىستە‌رى مە‌ن باسقا دا قايعىلى جايتتار دۇ‌نيە جۇ‌زىن قامتىدى.‏ بۇ‌ل جايتتار يسانىڭ ە‌لشىلە‌رىنە ايتقان ‏«وسىندا بولۋى» مە‌ن «زاماننىڭ اياقتالىپ تاياپ قالعانىن»‏ بىلدىرە‌تىن «بە‌لگىنىڭ» ۇ‌لكە‌ن كولە‌مدە‌گى ورىندالۋى ە‌دى (‏ماتاي 24:‏3،‏ 7،‏ 8،‏ 14‏)‏.‏ بۇ‌گىندە پاتشالىق تۋرالى ىزگى حاباردى ۋاعىزداۋ ٸسى تە‌ك ريم يمپە‌رياسىنىڭ اۋماعىندا عانا ە‌مە‌س،‏ بۇ‌كىل دۇ‌نيە جۇ‌زىندە اتقارىلىپ جاتىر.‏

جوحان كيە‌لى رۋحتىڭ جە‌تە‌لە‌ۋىمە‌ن بۇ‌ل جايتتاردىڭ ٴ‌مانىن ٴ‌تۇ‌سىندىرىپ:‏ «مىنە،‏ قۇ‌دايىمىز ادامداردى قۇ‌تقاردى جانە ونىڭ كۇ‌شى پاش ە‌تىلدى،‏ پاتشالىعى ورناپ،‏ ٴ‌ماسىحتىڭ بيلىگى باستالدى!‏»—‏ دە‌دى (‏ايان 12:‏10‏)‏.‏ شىنىندا دا،‏ يسا كە‌ڭىنە‌ن ۋاعىزداعان قۇ‌داي پاتشالىعى بۇ‌گىندە بيلىگىن جۇ‌رگىزۋدە!‏

يسانىڭ ادال شاكىرتتە‌رىنىڭ ٴ‌بارى ٷشىن بۇ‌ل —‏ كە‌رە‌مە‌ت حابار.‏ ولار جوحاننىڭ كە‌لە‌سى سوزدە‌رىنە زور ٴ‌مان بە‌رە‌دى:‏ «كوك جانە ونى مە‌كە‌ندە‌يتىندە‌ر،‏ قۋانىڭدار!‏ ال جە‌ر مە‌ن تە‌ڭىزدە‌گىلە‌رگە قاسىرە‌ت،‏ ويتكە‌نى ٸبىلىس سە‌ندە‌رگە ٴ‌تۇ‌ستى.‏ ول ٶز ۋاقىتىنىڭ از قالعانىن بىلگە‌ندىكتە‌ن قاتتى اشۋلى» (‏ايان 12:‏12‏)‏.‏

ولاي بولسا،‏ قازىر يسا اكە‌سىنىڭ وڭ جاعىندا كۇ‌تىپ وتىرعان جوق.‏ ول پاتشا رە‌تىندە بيلىك ە‌تۋدە جانە جاقىندا جاۋلارىنىڭ كوزىن قۇ‌رتادى (‏ە‌ۆرە‌يلە‌رگە 10:‏12،‏ 13‏)‏.‏ الدا ٴ‌بىزدى تاعى قانداي وقيعالار كۇ‌تىپ تۇ‌ر ە‌كە‌ن؟‏