1, 2. Amu jé Kalate Zambe a ne fo’o beta das da so be Zambe?

ÉYOÑE mvôé jôé ja ve wo das atemetem, wo wô’ô aya? Nga wo wô’ô mevak, amu a te simesane wo? Wo ve fe nye akéva amu dase te.

² Kalate Zambe a ne das da so be Zambe. A kate bia mam bi se ngule ya yem a zene fe. A ye’ele bia na, Zambe nnye a nga té yôp a si, fam ôsu a minga ôsu. A ve fe bia metiñe me avolô bia éyoñe bia tôbane minjuk. Kalate Zambe a liti bia aval avé Zambe a ye tôé nsôñane wé na, si é bo mbamba étaba’a. Kalate Zambe a ne fo’o beta das!

3. Jé wo ye yem, nté wo ye ke ôsu a yé’é Kalate Zambe?

³ Nté wo ye ke ôsu a yé’é Kalate Zambe, wo ye yene na Zambe a yi na ô bo mvôé jé. Amvôé denan da ye dañe bo ngul, nge ô tu’a yé’é na wo yeme nye.

4. Jé é ne jam ya semé mfa’a ya Kalate Zambe?

⁴ Be kôñelaneya Kalate Zambe bebé minkobô 2 600, a be kuliya nye tañe bizu’u betoyini. Nge bia nyoñe bôte 100, bôt a lôte 90, be nto ngule ya lañe Kalate Zambe minkobô miap. Sondô ase, bôt a lôte million ba kui na, be bi Kalate Zambe! Yaa, kalate mfe a nji funane Kalate Zambe.

5. Amu jé bi ne jô na, Kalate Zambe a ne “nsoane be Zambe”?

⁵ Kalate Zambe a ne “nsoane be Zambe.” (Lañe  2 Timothée 3:16.) Ve môt éziñ a ne simesane na, ‘ke bôt, mbe be nga tili Kalate Zambe, nde a so be Zambe aya?’ Kalate Zambe a yalane na: “Bôte be nga kobô mejô me ya be Zambe, a ntindane ya mbamba nsisim.” (2 Pierre 1:21) A ne fe ane masa a sili ntili mam wé na a tili kalate. Za a ne nlô ya kalate ate? Ke masa, sa ke ntili mam wé. Avale te fe, Zambe nnye, a ne nlô ya Kalate Zambe, sa ke bôte be nga tili nye. Zambe a nga volô be na be tili asimesane dé. Nde, Kalate Zambe a ne fo’o “mejô me Zambe.”​—1 Bethessalonicien 2:13; fombô’ô Ayemé 2.

6, 7. Amu jé bi ne jô na, Kalate Zambe a ne jôme jia?

⁶ Ntilane Kalate Zambe ô nga sili mimbu 1 600 a mvuk. Betili Kalate Zambe be nji nyiñe zia melu jia. Bôte béziñe ya be be, be nga bo beta besikôlô, bevo’o momo. Wua ya be be a mbe dokita. Ba bevo’o be mbe, be bé mefup, beyobe kos, beba’ale mintômba, bekuli mejô, betyi’i mejô a bejô bôt. Kalate Zambe a tôñ ôsimesane wua, akusa bo na abui bôt é nga tili nye. Teke jo’ojo’o éziñ été. *

⁷ Bekabetôlô ya atata’a, ba kate bia avale minju’u ya émo ji mi nga taté; bekabetôlô ba su’ulan, ba liti bia aval avé Zambe a ye kôm minju’u mite, a bo na si é bo paradis. Kalate Zambe a bili nkañete ya ényiñe bôte tañe betoyini mimbu, a liti fe na, nsôñane Zambe wo tôéban éyoñ ése.

8. Mam mevé me aliti na, Kalate Zambe a ne zôsô éyoñ a kobô ajô ñyemane mam ya émo?

⁸ Kalate Zambe a nji bo kalate beyeme mam, nge kalate ba yé’é sikôlô. Ve éyoñ a nambe ñyemane mam ya émo, a kobô betotyi. Ke nalé a yian, amu Kalate Zambe a so be Zambe! Bi ne nyoñe bive’ane bi: kalate Lévitique, a bili metiñe me Zambe me aliti aval avé bone be Israël, be mbe ve sa’ale akone da kôan. Mam mete me mbe ntilan ôsusua na, bôte be yem aval akone da kôan. Kalate Zambe a jô fe na, si é nji bômbô jôm éziñe yôp. (Job 26:7) Éyoñ abui bôt  é mbe é buni’i na, si é ne  nje’ese, Kalate Zambe a mbe a jô’ô na, si é ne njiñelete.​—Ésaïe 40:22.

9. Zôsô betili Kalate Zambe a volô bia na bi wô’ô jé?

⁹ Éyoñ a kañete minlañe ya émo, Kalate Zambe a jô betotyi éyoñ ése. Abui bekalate ya émo, é nji bo nalé, amu bôte be nga tili be, be nji bo zôsô. Éve’an é ne na, betili bekalate be nji be be za’a ba tili bita meyoñe map, me mbe me jañele. Ve betili Kalate Zambe, be mbe zôsô, ja’a éyoñ Israël a mbe a jañele bita. Bebien be nga tili fe bikobe biap. E kalate Nlañane Bôt, Moïse a nga tili beta ékop a nga bo na, Zambe a foñesô nye. (Nlañane Bôt 20:2-12) Zôsô betili Kalate Zambe ja liti bia na, Kalate Zambe a so be Zambe. Nalé a tinane na, bi ne tabe ndi a Kalate Zambe.

10. Amu jé melebe ya Kalate Zambe me avolô bia den?

¹⁰ Kalate Zambe a ne “nsoane be Zambe [a] ne fe mvolane mfa’a ya ñye’elan, mfa’a ya nleban, mfa’a ya nsôane bôte zôsô.” (2 Timothée 3:16) Melebe me ne Kalate Zambe me avolô bia melu ma. Yéhôva a yem avale bi ne nkôman, avale bia simesan, a avale bia wô’ôtane nlem été. A yeme bia a dañe biabebien, a yi fe na bi bi mevak. A yeme mam me ne mvo’é asu dangan, a ma me ne abé.

11, 12. (a) Mbamba melebe mevé, Yésus a nga ve e kalate Matthieu kabetôlô 5 akekui 7? (b) Mam mevé mefe Kalate Zambe a ne ye’ele bia?

¹¹ E kalate Matthieu kabetôlô 5 akekui 7, bia lañe mbamba melebe Yésus a nga ve, ma liti bia avale bi ne nyiñe mevak été, avale bia yiane nyiñ a bôte bevok, avale bia yiane ye’elan, a ôsimesane bia yiane bi  mfa’a moné. Akusa bo na, a nga ve melebe mete den a nto mimbu 2 000, me ngenane mfi asu dangan.

¹² Kalate Zambe a ve fe bia mebendé me avolô bia na, bi bi mbamba ényiñe ya nda bôt, bi bo mbamba bebo bisaé, a bi nyiñe mvo’é a bôte bevok. Melebe ya Kalate Zambe me avolô môt ase, vôm ase a nyiñ, a njuk ôse a tôbane wô.​—Lañ Ésaïe 48:17; fombô’ô Ayemé 3.

13. Nkuli mejô Ésaïe a nga jô na, Babylone a ye tyameban aval avé?

¹³ Abui minkulane mejô ya Kalate Zambe mi tôébaneya. Éve’an é ne na, nkuli mejô Ésaïe a nga tili na, Babylone a ye tyameban. (Ésaïe 13:19) A nga kat ne sañesañ avale jamete da ye boban. Beta ôsôé a mbe a bômane tison, a beta mimbé mi mbe fe mi ba’ale tisone te. Ve Ésaïe a nga tili na, ba ye bo na ôsôé ô kôt, a mimbé mi aye li’i mi yoo. Nsamba bita wo ye nyoñe tisone te teke wosan. Nkuli mejô Ésaïe a nga jô fe na, Cyrus nnye a ye dañe Babylone.​—Lañ Ésaïe 44:27–45:2; fombô’ô Ayemé 4.

14, 15. Aval avé nkulan ajô Ésaïe ô nga tôéban?

¹⁴ Éyoñe mimbu 200 mi lôteya, nsamba bita ve zu wosane Babylone. Za a mbe nlô ya nkane bita ôte? Cyrus, njôô bôte ya Perse, fo’o ve avale nkulan ajô ô nga jô. Mam mese me mbe nta’an asu na, nkulan ajô ôse ô tôéban.

¹⁵ Bôte ya Babylone, be mbe abôk été éyoñe be nga zu wosane be. Be mbe be too mebun a beta nka’ale wop, a ôsôé ô mbe ô bômane nlam wop. Wôna,  Cyrus a nsamba bita wé, be nga vôône mendim ya ôsôé. Ane ôsôé ô nga kôt avale nsamba bita ya Perse ô mbe ngule ya dañe wô tyi’ibi. Ve, aval avé nsamba bita ya Perse ô nga ye dañe nka’ale ya Babylone? Mimbé ya tisone mi nga li’i mi yoo, jôme te nje, nsamba bita ô nga dañe Babylone teke wosan, avale nkulan ajô ô nga jô.

16. (a) Nkuli mejô Ésaïe a nga jô na tisone Babylone ja ye su’ulan aya? (b) Aval avé bia yeme na, nkulan mejô te ô nga tôéban?

 ¹⁶ Ésaïe a nga tili na, éyoñ éziñ teke môt a ye beta nyiñe Babylone. Bia lañe na: “A ye bo te fe tabe bôte nnôm éto, nalé fe bôte b’aye bo te tabe été ataté miaé wua akui miaé mbok.” (Ésaïe 13:20) Ye jame te é nga tôéban? Nge ô kele nlam ba loone na Iraq, e bekilimita 80, nké ya tisone Bagdad, wo ye yene ve ékute nlam, vôme tisone Babylone é nga too melu mvus. Azukui den, teke môt éziñ a nyiñe wé. Yéhôva a nga vose Babylone “a évo’o ya njian.”​—Ésaïe 14:22, 23. *

17. Amu jé bi ne buni bengaka’a be Zambe?

¹⁷ Bi ne buni bengaka’a ya Kalate Zambe, amu abui minkulane mejô mi tôébaneya. Bi ne tabe ndi na, Yéhôva a ye tôé ngaka’a jé ya bo na si é bo paradis. (Lañe Nlañane Bôt 23:19.) Bi bili ndi nleme ya  “ényiñe ya [nnôm éto, MN] nje éte Zambe, nyô a se ngule ya laa minsos, a nga tiñeti te yene biyoñ ya nnôm éto bi za bo’ok.”​—Tite 1:2. *

18. Paul a nga jô na “mejô me Zambe” me ne aya?

¹⁸ Bia te mane yene na, teke kalate mfe a funane Kalate Zambe. Ase a ne ôsimesane wua, a éyoñ a kobô ajô ñyemane mam a minlañe ya émo, a kobô ve betotyi. A ve bia mbamba mebéndé, a bili fe abui minkulane mejô mi tôébaneya. Ve Kalate Zambe a nji su’u valé. Nlômane Paul ô nga tili na: “Mejô me Zambe me ne vevee a me abo ésaé.” Nalé a tinan aya?​—Lañe Behébreu 4:12.

19, 20. (a) Aval avé Kalate Zambe a ne volô wo na, ô yeme za ô ne? (b) Aval avé ô ne liti na, wo ve Zambe akéva amu das a nga ve wo, Kalate Zambe?

¹⁹ Kalate Zambe a ne tyendé ényiñe jôé. A ne volô wo na, ô kôme yeme za ô ne. A ne fe volô wo na, ô yem asimesane dôé a minkômbane miôé. Bi tame nyoñ éve’an. Bi ne buni na bia nye’e Zambe. Ve mengule bia ve na, bi bo nkômbane wé avale Kalate Zambe a ye’ele, mme me aye liti na bia nye’e fo’o nye.

²⁰ Kalate Zambe a ne fo’o Kalate a so be Zambe. A sili na ô lañe nye, ô yé’é nye, a na ô nye’e nye. Va’a Zambe akéva amu dase te. Kele ôsu a yé’é Kalate Zambe. Nge ô bo nalé, wo ye yeme wô’ô nkômbane Zambe asu bôt. Kabetôlô a tôñe nyi a ye kate bia nkômbane te.