Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI DIIŊ NDUƐI

Baabuiyo, Yau Chɛŋ o Mɛlɛka lo Wo

Baabuiyo, Yau Chɛŋ o Mɛlɛka lo Wo

1, 2. Le yɛɛ Baabuiyo cho yɛ ke kɛndɛ chɛŋ o Mɛlɛka lo wo?

VƐƐ ŋ yiyaŋ yɛ te chaaŋ num woolu num pɛ a kioo? Ma kumbi ndu chɔ chɔ, nduyɛ ma naŋ kɔl tau le mɛɛ chaaŋ num yiyaŋ a num yɛ. Ma mel ndu balikaa le ke koŋ.

2 Ke chɛŋ o Mɛlɛka lo wo Baabuiyo cho ni. Mbo ke naa yooŋgula naŋ nɔla miŋ saaluŋ ba o ba cheleŋ te laŋ. Le taamaseliiyo, o dimul naa maa mi Mɛlɛka toosiaa choo choo, chieeŋndo, vɛlɛ wana pɔnɔɔ a wana lanɔ tasoo. Baabuiyo ke naa sawala mandaalaŋ le naa malaa te ŋ nɔ pɛ bahawɛilaŋ. O Baabuiyo niŋ, miŋ pɛɛku mɛɛ Mɛlɛka cho hunɔɔ mɛila ndɔlaŋ peelu le chieeŋndo tosaa o kɛndɛ yɛ. Ke nɛŋi naa kɔllo wo kpeekpei Baabuiyo cho ni!

3. Yɛɛ ŋ cho yɛ saalɔŋ te a wa pɛ Baabuiyo pɛɛkoo?

3 Te a wa pɛ Baabuiyo pɛɛkoo, a cho saalɔŋ maa Mɛlɛka yeema num ma wa chaaŋ ndɔ. Mɛɛ ŋ pɛɛku a ndu okɔɔ fau, lende koni nya chɔɔlu sɔɔŋgaŋ ikɛi kpɛɛluŋ o chaŋyɛi niŋ ni.

4. Yɛɛ pilaŋ yɛ num kɔllo a Baabuiyo okɔɔ?

4 Baabuiyo hiviŋ niŋ o sɔɔŋ maŋgalaŋ niŋ hiouwɔɔ 3,200, nduyɛ ma toosiaa ndu o biiliɔŋndaŋ niŋ. Sɔŋgɔ wanaa cho o chieeŋndo choo wa kpou nɔla niŋ ma veelu diomndaŋ o Baabuiyo niŋ o sɔɔŋ ndaŋ maŋgalaŋ niŋ. Nduyɛ o lɔɔ o lɔɔ bɛŋgu, waŋnda hiouwɔɔ miiliɔŋndo opilɛ sɔla Baabuiyo ni. A tonya, yau o yau cheleŋ cho maa Baabuiyo le.

5. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa Mɛlɛka poonyiaa Baabuiyo ni?

5 Diom o diom cho o Baabuiyo niŋ, “Nyina Mɛlɛkaa tosa ni ma poonyiaa laŋ.” (Nuawɔ Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​16.) Kɛ mi apum yiyaŋ aa, ‘Waŋchieeya poonyiaa Baabuiyo ni, lelaŋ vɛɛ o looku yɛ mbo wa yau chɛŋ o Mɛlɛka lo wo?’ Baabuiyo muli aa, “Nyina diandaa Mɛlɛkaa tol waŋnda choo mbo chɔm nda yooŋgula chɛŋ o Mɛlɛka lo laŋ ni.” (Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 1:​21, NW) Hei cho ko mɛɛ waŋndo yeema naa yauwo poonyiaa o wana ndɔɔ lo, okoŋ, mbo dimul waŋndo le ndu poonyiallo yɛ. Nɛɛnɛ kpeekpei poonyiaa yɛ yau koŋ? Wana vem ndu poonyiaa wo, o cho wana o vemndo le. Lende koni, Mɛlɛka pila poonyiaa Baabuiyo ni, o cho puaa o soliŋ kpeku le ndu poonyiaa wa le. Mɛlɛka ke nda nɛi chɔmaa ni le yiyaŋnda ndɔlaŋ poonyiaa. Lelaŋ, “Mɛlɛka diom ndɔɔ kpeekpei” Baabuiyo cho ni.—Tɛsaloniaŋ Tasoo 2:​13; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 2.

New World Translation of the Holy Scriptures cho o sɔɔŋ maŋgalaŋ bɔɔbɔɔ niŋ

BAABUIYO NƆ ISIƆU LE

6, 7. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa Baabuiyo cho o chɛlaŋ?

6 Wɔsioŋ 1,600 o chua ni le Baabuiyo poonyiaa. Wanaa poonyiaa ndu wa ve o boondii pilɛ niŋ te. Apum dɛnɔɔ pila ndaa sina ni, kɛ apum ndaa sina dɛnɛ le. Le taamaseliiyo, opilɛ wa wana chiɔuwaa. Apum wali ichiɔɔ ndaa tosa ni. Apum wanaa yɔɔyaa, wanaa mandaa lasaa, wanaa suaa le Mɛlɛka wa, wanaa kialaa ŋyamaa, a masaa nda wa ni. Mi che bɛɛ waŋnda teŋgeŋ teŋgeŋ poonyiaa Baabuiyo ni, kɛ nyɛ o nyɛ cho o Baabuiyo niŋ cho o chɛlaŋ. O dimi nyɛ o buŋgɛi hei niŋ mbo kɔ dimi nyɛ cheleŋ o buŋgɛi cheleŋ niŋ te. *

7 Bolii tasei o Chɛnɛsee niŋ tɛɛsiaa mɛɛ nyɛpalaa wanachioo kanduŋ yɛ, nduyɛ bolii mɛɛlɛi o Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ niŋ chɔm naa mɛɛ Mɛlɛka cho hunɔɔ nyɛpalaa koŋ chii nduyɛ mbo miŋgi chieeŋndo kpele hɛnɛkiɔɔ yɛ. Sɔɔŋ cho ŋ poonyiaa o Baabuiyo niŋ a bundɛi wanachioo okɔɔ woŋ chua niŋ wɔsilaŋ o waalaŋ niŋ. Nduyɛ, Baabuiyo chɔm maa sabu Mɛlɛkaa, peelɔŋndo o peeluŋ lɔɔlɔɔ ni.

8. Taamaseliila kuɛɛ chɔm yɛ maa Baabuiyo nɔ biondɔŋ te, te o hiŋ pɛ a dɛndɛ sinaa bɛndoo okɔɔ?

8 Baabuiyo poonyiaŋ le pɛɛku dɛnɛ sinaa bɛndu le. O cho vɛlɛ yau sukuu le. Kɛ nyɛ o dimi a sɔɔŋ dɛnɛ sinaa bɛndoo okɔɔ woŋ nɔ biondɔŋ te. Keŋ naŋ yeema a yau chɛŋ o Mɛlɛka lo wo ni. Le taamaseliiyo, o yau Lɛvitikɔɔ wo niŋ, mi Mɛlɛka ke Isɔluɛiya nɛi chɔmaa le naalaŋ kuunaa pɛŋgɛlaŋndo. Hei wa niŋ ipoonyiaŋ lɔɔ levil tuupa mi waŋnda sina maa mi dɛluaa muimuiya lɛŋ tosa mi wana naa. Baabuiyo pɛɛku vɛlɛ maa nyɛ o nyɛ see chieeŋndo le. (Choobu 26:​7) Nduyɛ mɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ laalaŋ maa chieeŋndo cho dɛmdɛm, mi Baabuiyo ndu dimi maa tiu tiu o cho ni.—Aisaya 40:​22, NW.

9. Yɛɛ sandii wanaa poonyiaa Baabuiyo wa mala yɛ naa le biyɔɔ bila?

9 Te Baabuiyo soo pɛ a sɔɔŋ paandoŋ okɔɔ, o nɔ biondɔŋ te. Kɛ yaula bɔɔbɔɔ a sɔɔŋ paandoŋ okɔɔ cho walaŋ te, kanifuule, wanaa poonyiaa laŋ nda sendu le. Le taamaseliiyo, lepum a poonyiaa a boondii nda yem lɛŋnde ndaleŋ o chɔuwo wo le. Kɛ, wanaa poonyiaa Baabuiyo wa nda ndaa sandu, nduyɛ pɛŋ ma poonyiaa teleŋnda Isɔluɛi sɔla batiuwaa o chɔu le wo. Ma poonyiaa vɛlɛ a siɔwuŋ ndaŋ okɔɔ. Le taamaseliiyo, o yau Nɔmbaa wo niŋ, mi Muuse dimul naa maa mbo tosa biondɔŋ wɔɔŋ wɔɔŋndo nduyɛ mi Mɛlɛka sila ndu. (Nɔmbaa 20:​2-12) Sandii wanaa poonyiaa Baabuiyo wa chɔm maa o Mɛlɛka lo Baabuiyo chɛŋ ni. Hoo chɔm ni maa ŋ nɔla miŋ tiindaŋ Baabuiyo.

YAU NƆ SILALA KƐNDƐLAŊ LENIŊ NDO

10. Le yɛɛ sila Baabuiyo cho yɛ nyɛ sɔvɛ le naa hau?

10 Diom o diom cho o yaŋ Mɛlɛkaa niŋ, Nyina Mɛlɛkaa tosa ni ma poonyiaa laŋ. Nduyɛ la cho diomnda nɔ malaa le niŋ, “o cho le waŋnda tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo pɛɛkoo. . . . O cho le waŋnda miŋgioo o nɛi. O cho vɛlɛ le waŋnda pɛɛkoo mɛɛ nda wa wanaa sakpo Mɛlɛka o hɔl lɛ.” (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​16) A tonya, sila Baabuiyo nɔ malaa le naa hau. Chɛhowa sina mɛɛ o toosiaa naa yɛ, lelaŋ o sina mɛɛ naŋ yiyaŋ yɛ, a nyɛ cho naa o kɔl lo. O sina naa mbo hiau bɛɛ mɛɛ naŋ sina naapila yɛ. Nduyɛ o yeema miŋ wa a nyaale. O sina nyɛ cho o kɛndɛ le naa wo a o wɔɔŋndo.

11, 12. (a) Sila kɛndɛ kɛndɛ kuɛɛ Chiisu ndoo yɔŋgu yɛ o Maatiu bolle 5 tei 7 niŋ? (b) Yɛɛ cheleŋ naŋ pɛɛku yɛ o Baabuiyo niŋ?

11 O yau Maatiu wo niŋ bolle 5 tei 7, miŋ veelu diomndaŋ o silala kɛndɛ kɛndɛ Chiisu yɔŋgu laŋ. Laŋ la cho ni, mɛɛ naŋ wa a nyaale yɛ, mɛɛ naŋ biuwaŋ vellaa velle yɛ, nduyɛ a mɛɛ naŋ nɔ miŋ che kaniei yɛ. Mi che bɛɛ wɔsilaŋ 2,000 la hiou niŋ chɔŋ a teleŋ o yɔŋgu silaa hoo wo, kɛ silaa hoo nɔ wɔ hau kpaayaa nduyɛ mbo mal  naa.

12 O Baabuiyo niŋ, Chɛhowa pɛɛku naa vɛlɛ sawala mandaala mala naa le miŋ nɔ yoomu leyuŋgu kɛndɔɔ wo, le miŋ wa wanaa wali kɛndɛ, nduyɛ miŋ wa o kɔl nyulu niŋ naa acheleŋnda. Sawala mandaala Baabuiyo la mala naa lɔɔlɔɔ, mɛɛ mɛɛ naŋ wa, ba o ba naŋ wa, a bahawɛi kɛ kɛ naŋ nɔ.—Nuawɔ Aisaya 48:​17; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 3.

A NƆLA MA TIINDAŊ SƆƆŊ BAABUIYO DIMI WOŊ

Mi Aisaya poonyiaa o Baabuiyo niŋ maa Babilɔŋ cho tambei sɔla

13. Yɛɛ Aisaya ndoo dimi yɛ maa o cho yɔŋnɔŋ a chiee bɛndoo Babilɔŋ?

13 Sɔɔŋ Baabuiyo dimi woŋ ŋ bɔɔbɔɔ peeluŋ niŋ. Le taamaseliiyo, mi wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo Aisaya dimi maa Babilɔŋ nɔ le tambei sɔlaa. (Aisaya 13:​19) Mbo tɛɛsiaa mɛɛ chiee bɛndoo Babilɔŋ nɔ le tambei sɔlaa yɛ. Chioo hoo wa o balaa a diola kpakila bɛndaŋ vɛlɛ a pee bɛndoo. Kɛ mi Aisaya dimi maa pee bɛndu koŋ cho vela nduyɛ ma mɛi diolaŋ la kumbiaa. Mbo dimi maa wanaa cho ndu hunɔɔ tɛɛmbuu wa cho chɔulaba le. Mi Aisaya dimi vɛlɛ pɛŋ maa poo diolaŋ Sailɔɔ cho Babilɔŋ tɛɛmbuu ni.—Nuawɔ Aisaya 44:​27–45:​2; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 4.

14, 15. Vɛɛ sɔɔŋ Aisaya ndoo dimi woŋ peeluŋ yɛ?

14 Wɔsilaŋ 200 hiouwɔɔ chɔŋ a teleŋ suɛi hei dimiŋ nde, mi puaa chɔuwa balu Babilɔŋ. A wa niŋ a bɛɛndiaŋ le  ndu delɔɔ choo. Nɛɛ wa yɛ simlachinɔ puaa chɔuwaa kaŋ? Sailɔɔ ni, masa Paasiaŋnda, a mɛɛ Baabuiyo dimi yɛ koni. Nyɛ o nyɛ wa o bɛɛndiaa le mi sɔɔŋ tɔɔŋ siou peelɔŋ.

15 Ichɔl nda huŋ del Babilɔŋ choo wo, waŋnda Babilɔŋ ndaa nɔ dunyɛi. Ma yiyaŋ maa chɔu nɔla mbo luɛi loŋ te kanifuule, kpakila kala kalalaŋ a pee bɛndoo wa nda o balaa silɔ. Mi Sailɔɔ nda puaa nduaa chɔuwa tuau buuloo o chioo kɔɔli le ma veeliaa pioo. Mi mɛŋndaŋ ma vela tuuleŋ le mi puaa chɔuwa Paasiaa kei leniŋ. Kɛ vɛɛ puaa chɔuwa tiu yɛ niŋ ba ma hiou kpakila kala kalaŋ Babilɔŋ? A mɛɛ ndii dimiŋ yɛ, ma mɛi kpakila chioo la kumbiaa. Le hei, mi puaa chɔuwa bii chiee bɛndu koŋ a chɔulaba le.

16. (a) Yɛɛ Aisaya ndoo dimi yɛ a chila Babilɔŋ ndaŋ okɔɔ? (b) Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa mi suɛi Aisaya dimi ve peeluŋ?

16 Mi Aisaya dimi maa fɛɛŋ bɛɛ wana o wana chel lɛ niŋ Babilɔŋ te. Mbo poonyiaa aa, “Babilɔŋ o cho hunɔɔ simnɔŋ naa wana chiee o ve lɛ le wa. Le fɛɛŋ a fɛɛŋ wana chiee chel lɛ niŋ Babilɔŋ te.” (Aisaya 13:​20) Baa mi keŋ ndii yɔŋnuŋ pa? Naa Babilɔŋ wa sindɛ wa, suŋ suŋ bembelaŋ kposoŋ la cho loŋ ni. Chɔŋ Bakdaa o lɛŋnde Ilakileŋ niŋ le kɔlaŋ Babilɔŋ, o wa le kilolaŋ 80. Mɛɛ naŋ suaa naa yɛ bɛɛ, wana o wana cho Babilɔŋ te. Mi Chɛhowa bɛɛsuu Babilɔŋ “mɛɛ nda basu nuaa fondaa a bɛsoo yɛ.”—Aisaya 14:​22, 23.

Bembelaŋ Babilɔŋ

17. Le yɛɛ naŋ tiindaŋ yɛ mɛila Mɛlɛkalaŋ kpou?

17 Le mɛɛ Baabuiyo dimi sɔɔŋ bɔɔbɔɔ miŋ peeluŋ yɛ, hoo chɔm maa ŋ nɔla miŋ tiindaŋ nyɛ Baabuiyo dimi a chilaŋ okɔɔ wo. Ŋ nɔla miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho diomnde ndɔleŋ peelu le chieeŋndo tosaa kpele hɛnɛkiɔɔ. (Nuawɔ Nɔmbaa 23:​19.) A tonya, ŋ nɔ tiindaŋndo le yoomu nɔ lamɛɛlu le wo sɔlaa, o Mɛlɛka dimi hoo lachoowa le wo chuel naa buŋgɛi yo.—Taitɔɔ 1:​2. *

BAABUIYO NƆLA MBO SIŊGA YOOMU NUMNDO

18. Vɛɛ Pɔɔl tɛɛsiaa yɛ “Diom Mɛlɛkaa”?

18 Ŋ pɛɛku maa yau cheleŋ cho maa Baabuiyo le. Sɔɔŋ cho leniŋ ndoŋ chɛlaŋ. Te o hiŋ pɛ a nɛi dɛnɛ sinaa bɛndoo okɔɔ, ɔɔ sɔɔŋ paandoŋ, o nɔ isiɔu le. O ke naa vɛlɛ sila kɛndɔɔ. Nduyɛ, Baabuiyo nɔ sɔɔŋ bɔɔbɔɔ dimiŋ miŋ sɔla peelɔŋndo woŋ. Kɛ Baabuiyo tosa nyɛ cheleŋ mbo hiou koŋ. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl poonyiaa aa, “Diom Mɛlɛkaa cho machuaa maa nyɛ cho yoomu. Nduyɛ o nɔ kpaayaa.” Yɛɛ koŋ sim yɛ?—Nuawɔ Hibuluiya 4:​12.

19. Vɛɛ Baabuiyo mala yɛ num ma sina wana suu ŋ cho wo?

19 Baabuiyo nɔla mbo siŋga yoomu numndo. O mala num ma sina wana suu ŋ cho wo. O mala num ma sina yiyaŋnda numnda yiŋgoloŋ ndaŋ. Le taamaseliiyo, miŋ yiyaŋ maa ŋ kaala Mɛlɛka. Kɛ le chɔmndo maa ŋ kaala ndu, ŋ nɔ miŋ dɔu nyɛ Baabuiyo dimi wo o wali niŋ.

20. Vɛɛ ŋ chɔm yɛ maa a nɔ balika melaa le kioo hoo?

20 A tonya, yau chɛŋ o Mɛlɛka lo wo Baabuiyo cho ni. O yeema num ma nua leniŋ, ma pɛɛku ndu, nduyɛ ma kaala ndu. Chɔm balika melaa le kioo hoo, nduyɛ ma hiou lachi a ndu pɛɛkoo. O hei niŋ, a cho biyɔɔ bila sabu Mɛlɛkaa le waŋchieeya. O buŋgɛi cho lachi ve niŋ, ŋ cho chɔɔlu pɛɛku a saboo hoo okɔɔ.

^ pɛl. 6 Waŋnda apum dimi maa sɔɔŋ pum chɛlaŋ o Baabuiyo niŋ te. Kɛ o cho tonya le i cho le. Tofawɔ buŋgɛi 7 o yauwo hoo niŋ, “The Bible—God’s Word or Man’s?” Seiyaa Chɛhowaa soli ndu ni.

^ pɛl. 17 Nyɛ Baabuiyo dimi a tambii Babilɔŋnde okɔɔ nduyɛ mii yɔŋnuŋndo cho opilɛ. A saaluŋ sɔɔŋ dimiŋ a Chiisu Kiliti okɔɔ woŋ o Diomnda Chɔɔlaalaŋ 5.