Amuye ku shebo

Amuye pa mitwi iliimo

MUTWI 2

Baibo Ndibuku Lyakaswa Kuli Lesa

Baibo Ndibuku Lyakaswa Kuli Lesa

1, 2. Ino nceebonshi Baibo ncipo cibotu abuumbi kuswa kuli Lesa?

INO inga mwalinyumfwa buyani na mubyaanu wamupa cipo ncomwatalinga kuyeeyela? Cakutatoonsha inga mwacitambula amaansa obilo akusangalala abuumbi kwaamba ayi mubyaanu uyo ulamuyeeya. Inga mwamulumba pamulandu wacipo ico.

2 Baibo ncipo kuswa kuli Lesa. Ilatushibisha makani ngotutakoonshi kucana mulibuku limwi lili lyoonse. Kucakubonenaako, ilatulwiita ayi Lesa wakalenga liculu, cishi, abantu bobilo bakutaanguna. Ilatwiisha njiisho sheenga shatucafwa na twacana mapensho. Baibo, ilatwiisha Lesa mbweshi akakumanishe kuyanda kwakwe kwakwaalula cishi ca panshi kuba musena ubotu abuumbi. Ncakwiila Baibo ncipo cibotu abuumbi!

3. Ino mulaakushiba nshi ndyemutokwiiya Baibo?

3 Ndyemutokwiiya Baibo, mulaakushiba kwaamba ayi Lesa alisuni ayi mube shicibusa wakwe. Ndyemutokwiiya shiinji pali nguwe, abwalo bushicibusa bwanu anguwe bunanooya ciyuma.

4. Ino nciinshi cimusangalasha pa Baibo?

4 Baibo yakasansululwa mumishobo ishika ku 2,600, alimwi kuli mabiliyoni ama Baibo akapulintwa. Bantu beendilila ku 90 pesenti pacishi coonse balicite Baibo mumushobo wabo. Alimwi nsondo ansondo, bantu beendilila 1 miliyoni balaula na kupekwa Baibo! Ncakwiila, taakuwo libuku limwi lili mbuli Baibo.

5. Ino nceebonshi nceenga twaambila ayi Baibo ‘yakatanjililwa a Lesa’?

5 Baibo ‘yakatanjililwa a Lesa.’ (Amubelenge 2 Timoti 3:16.) Ono bamwi inga beepusha ayi, ‘Baibo yakalembwa abantu, aboobo ino yakaswa buyani kuli Lesa?’ Baibo ilakumbula ayi: “Bantu bakaamba shakaswa kuli Lesa kwiinda mukutanjililwa amushimu usalashi.” (2 Pita 1:21) Mucikoshanyo, munene umwi inga walwiita mushikulu wakwe kwaamba ayi amulembele nkalata. Makani amiyeeyo shili munkalata iyo nsha munene uyo kuteshi mushikulu wakwe. Bweenka ubo mbocibete a Baibo, muli Maswi akwe Lesa, kuteshi abantu mbwaakasebensesha kulemba. Lesa wakabatanjilila kulemba miyeeyo yakwe. Ncakwiila Baibo ilicite “maswi akwe Lesa.”—1 Bene Tesalonika 2:13; amubone Makani Aamwi 2.

Baibo ya New World Translation of the Holy Scriptures nkoili mumishobo iinji

BAIBO ILAAMBA SHANCINE

6, 7. Ino nceebonshi inga twaamba ayi mbasu shamu Baibo shileendelana?

6 Cakatola myaaka iinda ku 1,600 kwaamba ayi bamanishe kulemba Baibo. Bakailemba bakekalaako pashiindi shipusene pusene. Bamwi pakati kabo bakalinga kwiiyite abuumbi bamwi tabakalinga kwiiyite. Kucakubonenaako, womwi pabaabo wakalinga ngu dokota. Bamwi bakalinga balimi, beshikucata nswi, beembeshi, bashinshimi, boomboloshi, abaami. Nabi kwaamba ayi balembi bakalinga kupusene pusene, mbasu shoonse shamu Baibo shileendelana. Tayaambi cintu cimwi mucapita yomwi akwaamba cintu cipusene aceeco mucapita imwi sobwe. *

7 Macapita akutaanguna amu Baibo alaamba mapensho mbwaakatalika pacishi ca panshi, lyalo macapita akumamanino alatulwiita mbweshi Lesa akakushe mapensho aya kwiinda mukwaalula cishi kuba paladaiso. Baibo ilaamba shintu shakacitikila bantu myaaka iinji abuumbi alimwi ilatondesha ayi kuyanda kwakwe Lesa kulaakukumanishikwa.

8. Amwaambe shakubonenaako shitondesha kwaamba ayi Baibo ilaamba shancine pamakani asayansi.

8 Baibo taikwe kulembwa kwaamba ayi inokwiisha makani asayansi na kwaamba ayi libe libuku lyakusebensesha kushikolo, sombi nshoyaamba pamakani asayansi shilaba shancine lyoonse. Ici nceenga twalangila kulibuku lyakaswa kuli Lesa. Kucakubonenaako, libuku lya Lefi lilaamba pamilawo Lesa njaakapa bene Isilaeli pamakani ambobakalinga kweelete kulishitilisha kumalwashi ayambukila. Milawo iyi yakalembwa kalekale bantu kabatana kushiba tulongolo mbotuleta malwashi. Baibo ilaamba shancine pamakani akwaamba ayi cishi cili aanjikitwe pataapu cintu. (Jobo 26:7) Kwiilikaawo, bantu baanji ndyebakalinga kushoma ayi cishi cilipapalete, Baibo kaili yaamba kale ayi cishi cilibulungene anga niboola.—Isaya 40:22.

9. Ino kushomeka kwabalembi ba Baibo kulatucafwa kushiba nshi?

9 Baibo na yaamba pamakani akacitika kalekale, lyoonse ilaamba shancine. Ano mabuku aanji aamba shamakani akalekale taambi shancine cakumaninina mukwiinga beshikwalemba tabashomeki. Kucakubonenaako, teshi lyoonse ndyebakalinga kulemba makani oonse na cishi cabo cakakomwa munkondo. Ano balembi ba Baibo bakalemba makani alushinisho nabi ciindi cishi ca bene Isilaeli ndyecakakomwa. Alimwi bakalemba amakani akulubisha kwabo. Kucakubonenaako, mulibuku lya Shakubelenga, Mose alatulwiita ayi wakalubisha abuumbi alimwi Lesa wakamululika pamulandu wakulubisha nkwaakacita. (Shakubelenga 20:2-12) Kushomeka uku kwabantu bakalemba Baibo kulatondesha ayi Baibo yakaswa kuli Lesa. Ici cilatondesha kwaamba ayi inga twaishoma Baibo.

NDIBUKU LICITE KULULIKA KUBOTU

10. Ino nceebonshi kululika kwamu Baibo kulacafwa amunshiku shino?

10 Baibo ‘yakatanjililwa a Lesa alimwi ilacafwa mukwiisha, mukukasha shilubo, mukululamika shintu, mukululika cabululami.’ (2 Timoti 3:16) Ncakwiila, kululika kwamu Baibo kulatucafwa munshiku shino. Yehova alitushi kabotu mbotwakapangwa, aboobo alanyumfwishisha mbotuyeeya ambotulinyumfwa. Alitushi kabotu abuumbi kwiinda mbotulishi swebo sobeene, alimwi alisuni ayi tube basangalete. Alicishi shintu sheenga shatucafwa alimwi ashintu sheenga shatuletela mapensho.

11, 12. (a) Ino Yesu wakaamba makani nshi abotu palilembo lya Mateyo capita 5 kushika ku 7? (b) Ino nshiinshi shimwi nsheenga tweeya kuswa mu Baibo?

11 Mumacapita 5 kushika ku 7 alibuku lyakwe Mateyo, tulacana kululika kubotu Yesu nkwaakaamba pamakani ambweenga twacana lusangalalo, kukala kabotu abantu, mbotweelete kupaila, alimwi ambotweelete kubona maali. Nacibi kwaamba ayi wakaamba makani aya myaaka 2,000 yainda, alasebensa akucafwa abuumbi munshiku shino.

12 Kwiinda mu Baibo, Yehova alatwiisha shintu sheenga shatucafwa kukala kabotu mumukwashi, kuba basebenshi babotu, alimwi akukala muluumuno abantu. Njiisho shamu Baibo shilakonsha kutucafwa soonse, kuli koonse nkotukala inga shasebensa alimwi inga shatucafwa kumana mapensho ali oonse ngweenga twabaawo.—Amubelenge Isaya 48:17; amubone Makani Aamwi 3.

INGA MWABUSHOMA BUSHINSHIMI BWAMU BAIBO

Isaya, womwi wabalembi ba Baibo wakashinshima ayi ndabala ya Babiloni ilaakunyonyoolwa

13. Ino nciinshi Isaya ncakaamba ayi cilaakucitikila ndabala ya Babiloni?

13 Bushinshimi buunji bwamu Baibo bwakakumanishikwa kale. Kucakubonenaako, Isaya wakaambila limwi ayi ndabala ya Babiloni ilaakunyonyoolwa. (Isaya 13:19) Wakasansulula kabotu ndabala iyi mboyakalinga kusa mukukomwa. Ndabala iyi yakalinga kushitilishitwe a shisasa shinene amulonga mweela. Ono Isaya wakaambila limwi ayi mulonga ulaakuyuma, ayalo milyango ilakushiikwa bwaashi. Bashilumamba bakalinga kusa mukukoma ndabala iyi kwakubula akulwana nkondo. Alimwi Isaya wakashinshima ayi muntu waliina lya Sailasi ngowakalinga kusa mukukoma Babiloni.—Amubelenge Isaya 44:27–45:2; amubone Makani Aamwi 4.

14, 15. Ino bushinshimi bwakwe Isaya bwakakumanishikwa buyani?

14 Ndipakeenda myaaka 200 kuswa ciindi bushinshimi ubu ndyebwakalembwa, bashilumamba bakesa akulwana ndabala ya Babiloni. Ino ngani wakalinga mutanjilili wabo? Bweenka mbuli mbobwakaamba bushinshimi, wakalinga Sailasi, mwaami wa bene Pesha. Ishi shoonse shakacitika kwaamba ayi bushinshimi bukumanishikwe.

15 Ciindi camashiku ndibakalinga kulwana ndabala iyi, bene Babiloni bakalinga kucite kusekelela. Bakalinga kubona ayi taakuwo weenga wabalwana mukwiinga bakalinga kushitilishitwe alubumbu lunene amulonga. Kunsengwe ya ndabala, Sailasi abashilumamba bakwe bakakaba mufolo kwaamba ayi maanshi aceye mumulonga. Maanshi akaceya mumulonga cakwaamba ayi bashilumamba ba bene Pesha bakacikonsha kusubuka kwakubula lipenshi. Ano ino nakwiinga bakenjila buyani mukati? Bweenka mbuli mbwakaamba Isaya, milyango ya ndabala yakashiikwa bwaashi, aboobo bashilumamba bakakoma ndabala iyo kwakubula akulwana nkondo.

16. (a) Ino nshiinshi shakalinga kusa mukucitikila ndabala ya Babiloni kweelana a Isaya nshaakaamba? (b) Ino tulicishi buyani ayi bushinshimi bwakwe Isaya ncakwiila bwakakumanishikwa?

16 Isaya wakashinshima ayi taakuwo muntu nabi womwi weshi akekaleemo lyobilo mundabala ya Babiloni. Wakalemba ayi: “Taakuwo muntu nabi womwi weshi akekaleemo tubili.” (Isaya 13:20) Sa ncakwiila ici cakacitika? Musena pakalinga ndabala ya Babiloni palibo matongo. Musena uyu ulacanika makilomita ali 80 kumalenge kwa tauni ya Baghdad, kuIraq, uko kulibo matongo. Kushika apacecino ciindi, taakuwo muntu ukalaako. Yehova wakapyanga Babiloni “acipyaango cakunyonyoola.”—Isaya 14:22, 23.

Matongo a Babiloni

17. Ino nceebonshi nceenga twashomena shishomesho shoonse shakwe Lesa?

17 Mukwiinga bushinshimi buunji bwamu Baibo bwakakumanishikwa kale, inga twashooma ayi Baibo nshoyaamba shilaakucitika kunembo. Inga twashooma ayi ncakwiila Yehova alaakukumanisha cishomesho cakwe cakwaalula cishi ca panshi kuba paladaiso. (Amubelenge Shakubelenga 23:19.) Ncakwiila, tulicite bulindilishi “bwa buumi butamaani ubo Lesa utabeci, mbwaakatushomesha kale kale.”—Taitasi 1:2. *

BAIBO INGA YAALULA BUUMI BWANU

18. Ino Paulo wakalemba nshi ‘pa Maswi akwe Lesa’?

18 Tweeya kwaamba ayi taakuwo libuku lyeenga lyeelana aBaibo. Ilicite makani eendelana, alimwi na lyaamba sha sayansi nabi shintu shakacitika kale kale, lyoonse ilaamba shancine. Kwiilikaawo pasheeshi, ilatupa kululika kubotu alimwi ilicite bushinshimi buunji bwakakumanishikwa kale. Ono kuli makani amwi aanji acanika mu Baibo. Mutumwi Paulo wakalemba ayi: “Maswi akwe Lesa alicite buumi alimwi alicite nkusu.” Ino ici cilaamba nshi?—Amubelenge Bene Ebulu 4:12.

19, 20. (a) Ino Baibo inga yamucafwa buyani kulishiba mbomubete? (b) Ino inga mwatondesha buyani ayi mulalumba cipo ca Baibo?

19 Baibo inga yaalula buumi bwanu. Inga yamucafwa kwaamba ayi mulishibe kabotu mbomubete. Ilakonsha kumucafwa kushiba mbomuyeeya ambomulinyumfwa mumoyo. Kucakubonenaako, inga katuyeeya ayi tulimusuni Lesa. Ono kwaamba ayi tutondeshe ayi ncakwiila tulimusuni, tulyeelete kukonkela Baibo nshoyaamba.

20 Ncancine, Baibo ndibuku lyakaswa kuli Lesa. Alisuni ayi munoibelenga, kwiiya, akwisuna. Aboobo mulyeelete kutolelela kwiiya Baibo kwaamba ayi mutondeshe ayi mulalumba pa cipo ici. Kucita boobo kulaakumucafwa kushiba kuyanda kwakwe Lesa. Tulaakwiiya shiinji pakuyanda kwakwe Lesa mumutwi utokonkelaawo.

^ par. 6 Bantu bamwi balaamba ayi Baibo ilaamba shintu shiteendelani, ano teshi mbocibete ubo. Amubone mutwi 7 mulibuku lya Cibemba licite mutwi utokwaamba ayi Baibolo—Cebo ca kwa Lesa Nelyo ca Muntu? lyakalembwa aBakamboni Bakwe Yehova.

^ par. 17 Kunyonyoolwa kwa ndabala ya Babiloni mbushinshimi bomwibo pakati kabushinshimi buunji bwamu Baibo bwakakumanishikwa. Inga mwacana makani aamba sha bushinshimi bwaamba pamakani akwe Yesu Klistu palubasu lwa Makani Aamwi 5.