Inea japi nirú echoná

Inea: Jena’í mi riwimea

CAPÍTULO 2

Echi Biblia, bilé libro ju japi Onorúami nijili

Echi Biblia, bilé libro ju japi Onorúami nijili

1, 2. ¿Chúriká newaré japi Onorúami we tamujé nakí?

¿CHUMI nili japalí bilé amigo mi chiliwesa bilé namuti? Ami we sapú irápinili alí mi we kanili chiliwésiwa alí mi waʼlú matétara iyá.

2 Onorúami tamujé chiliweli Biblia. Echoná aní wiká namuti japi tamujé ke machiboli biléana oselichi ko. Echoná aní japi Onorúami niwali ripá siyónami, jenaʼí Wichimóbachi, echi rijoi alí echi mukí. Echoná osorúa uchuwi raʼíchali japi tamujé busurewi, né ti echi riká nokisáaká japi aní echi Biblia ata oméripo anacha japalí ta risoa ikisaa. Echoná Bíbliachi ta biné japi Onorúami isima jiti we baʼóami nima jenaʼí Wichimóbachi pe aminánami.

3. Japalí mi biné echi Biblia, ¿piri mi machimea?

3 Japalí mi biné echi Biblia, ami machimea japi Onorú­ami nakí japi mi echi amígowala nima. Ami che we binésaká Onorúami jitra, echi ko we aʼlá amigo nima mi yúa.

4. ¿Chúsiá echi Biblia suwinárika ju jarecho libro yúa?

4 Echi Biblia ko 3.200 isena raʼíchami osorúami ju alí wiká billones ju japi buyanáliwa echi Biblia. Wiká pagótami ko ma leeri echi Biblia japi riká raʼíchami ju aboni. Wiká millones ju echi pagótami japi ku too echi ­Biblia tarali niraa. Ke nirú bilecho libro japi riká echi Biblia.

5. ¿Chúriká ta machí japi echi Biblia Riosi natáala ju?

5 “Riosi galá ʼnatárali jaré galabé oláami rijói ­mapurigá aboni osimea Riosi Raʼíchala” echi Biblia ju (leeri 2 Timoteo 3:16). Jaré ko mayé japi pagótami natáala ju echi Biblia. ¿Chúriká ta machí japi Onorúami nalí natáala ju? Echi Biblia aní japi Onorúami iyali espíritu santo echi pagótami jiti machimea piri osomea (2 Pedro 1:21). Japi riká bilé patrón nulé echi nóchami japi ­osomea bilé carta alí nulé chu aníami osomea. ¿Jépuká ­níwala ju echi carta? ¿Echi patrón o wechi ko japi osalio? Echi riká cho niwárami ju echi Biblia, japi nulali japi osomea echi Biblia Onorúami ju, japi osali ko ju echi pagótami. Echi ­Biblia né bichíwali “Riosi Raʼíchala” ju (1 ­Tesalonisenses 2:13; iné jubá chukúami nota 2).

Echi Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras osorúami ju isena raʼíchami.

ECHI BIBLIA NÉ BICHÍWALI JU

6, 7. ¿Chúriká ta machí japi echi Biblia ke sinú riká aní bilé capítulo biléala yúa?

6 Japalí suniiri osoyá echi Biblia 1.600 bamíali simírili. Japi osali echi Biblia tasi napawika mochili osoyá. Jaré osáami ko a simíali escuela, jarecho ko ke. Jarecho ko icháami niili, jarecho ko óʼnami, rochí sirúami, buwá niséami, nawésami, oyérami alí silíami. Chúkuré echi osáami suwinárika nóchami nili, echi Biblia ko tasi sinú raʼicha. *

7 Né kulii jonsa ko echoná Bíbliachi aní japi bachá niwali echi Adán alí Eva, ayénachó aní japi ke nijéwili Onorú­ami, nayúnali, ochérami nili alí suwili. Ma né suwéena echi página japi Biblia chukú, aní japi chu isima Ono­rúami jiti ke nayúa pirélima echi pagótami jiti sinibí pirélima we kanílika jenaʼí Wichimóbachi we baʼó­achi. Echi ­Biblia ti leérika machí japi chu ikísili né chokichí jonsa alí ti machí japi Onorúami raʼicha né echi riká isimí.

8. To ruyebo, ¿achi ko riká aní echi científicos japi riká aní echi Biblia?

8 Echi Biblia ko tasi osorúami nili jiti binepo chúriká niwárami ju na kawí, kecho japi riká echi libro escuela binéali ju, echi Biblia anisaa japi riká aní echi científicos, né bichíwali chopi ju japi aní. Echi Biblia ju japi Onorúami tamujé chiliweli jiti bela né bichíwali aniyao. Echi libro Levítico osorúa uchuwi raʼíchali japi Onorúami nuleli echi israelitas japi chu nokimea jiti ke nayúa pirélima. Ma chabé jonsa osorúami nili japi chúriká nokimea jiti ke nayuma, kecho machíachi echi pagótami chúsiá nayulú. Ayénachó bichíwali ju japi aní echi Biblia jiti echi kawí ke wesi chapiká atí (Job 26:7). Echi pagótami japi chabé piréami nili mayé japi echi kawí chipérami ju, echi Biblia ko aníachi japi chitúlami ju (Isaías 40:22).

9. ¿Chúriká ti machí japi echi Biblia osáami ke ikaleka osali japi nokali?

9 Japi aní echi Biblia japi ikili chabé, suwaba né echi riká ikili. Wiká libro japi nirú tasi bichíwali aníami ju japi ikili chabé. Tasi osali japi nakosia simíali alí japi mitiri nakowa. Echi pagótami japi osali ko echi Biblia né bichíwika osali japi chu nokáami nili, ayénachó japalí Israel piréami mitirúami nili nakowa. Ayénachó osali japalí chati namuti nokáami nili; echi Números ko aní ­japalí Moisés chati isili Jeobá ko iyónili echi riká isílachi (Números 20:2-12). Japi osali echi Biblia ke sineti ikaleka osali, jiti bela ta machiyao japi echi Biblia Onorúami natáala ju. Né bichíwali ju japi aní echi Biblia.

ECHI BIBLIA ANÍ JAPI JEOBÁ TAMUJÉ IYÁ BUSURÉ

10. Echi busuré japi osorúa uchuwi echoná Biblia, ¿acha né bichíwali nikuuri jipi rawé?

10 Echi Biblia ko bineri piri ta nokiboa, ayénachó tamujé “galá ruyé mapurigata ketasi waminabi chati sitíi olabo. Aʼlí Riosi Raʼíchala ayénachó galá binera [...] mapurigá aboni omérama ne galá wachínaga ologá piréliya” (2 Timoteo 3:16). Japi echoná Biblia osorúa uchuwi, jipi ayénachó tamujé bineri. Jeobá tamujé niwali alí machí japi ta chu nili alí japi ta nati. Echi ko we aʼlá tamujé machí alí nakí japi ta we kanilia pirélipo. Echi ko a machí piri aʼlá ju ayénachó japi chati ju.

11, 12. a) ¿Piri anili Jesús echoná Mateo capítulo 5 aminá 7 jonsa? b) ¿Piri ka ti biné japi aní echi Biblia?

11 Mateo, capítulo 5 aminá 7 jonsa, Jesús ko anili chúriká kanilia pirélima, japi ke naʼáwima jarecho yúa, chúriká raʼichama Onorúami yúa alí ayénachó raʼíchili echi winomí jitra. Ma 2.000 bamíali simírili japalí Jesús echi riká anili, jipi ayénachó we natéami ju japi anili.

12 Ata binériwa chúriká sinéami kanílika rijólima, ayénachó japi ke nasínami nipa nochia, ayénachó ti biné japi chúriká ke naʼáwika pirélipo jarecho yúa. Jeobá tamujé busuré iyá néeka echi Biblia, sinéami echi riká nokisáaká japi aní echi Biblia kanilia pirélima (leeri Isaías 48:17; * iné jubá chukúami nota 3).

AMI BICHÍWISARÉ JAPI ANÍ ECHI BIBLIA JAPI IKIMEA

Isaías osali echi Biblia japi Babilonia najunárami nima.

13. ¿Piri anili Isaías japi ikimea riweili ciudad Babilonia?

13 Echi profecías japi aní echi Biblia japi ikimea ibili ma echi riká ikili. Japi riká echi Isaías ko anili japi echi Babilonia najunárami nima (Isaías 13:19). Echi ko aʼlá nawésili chúriká najunárami nima echi Babilonia. We ripá értami nili alí nasipi baʼwírili wilili echi ciudad Babilonia. Isaías ko jéanili japi bakichema echi baʼwí alí japi irápita jama echi yewi. Japi wiká sontarsi moʼimea ke nakóaka. Isaías ayénachó anili japi Ciro riwéami nima japi najunama echi Babilonia (Isaías 44:27–45:2; iné jubá chukúami nota 4).

14, 15. ¿Piri ikili Babilonia japi Isaías anili japi ikimea?

14 Isaías ko ma osoká achali oselí kecho echi riká ikíachi japi ikimea riweli Babilonia, 200 bamíali simírili. Jaré sontarsi sili nakónala echoná Babilonia ­piréami yúa. ¿Chu riwéami nili echi nuláami? Japi riká anili echi Biblia japi Ciro riwéami nima, Persia nuláami. ­Suwaba japi aní echi Biblia japi ikimea riweli Babilonia né echi riká ikili.

15 Rokojó choná wilíachi, kecho síachi echi sontarsi, Babilonia piréami ko omawa járili. Ke majaa pireli jiti we ripá értami nili echi ciudad alí nasipi baʼwírili wilili jiti ke wesi simárima. Echi sontarsi Persia piréami machíayé járili Ciro alí echi sontarsi yúa joka bojocha baʼwí jiti biléanachó mi omichi simírima. Né waʼlú baʼwí basuli, jiti bela baʼwírili simárika moʼila pachá. ¿Chúriká moʼili echi sontarsi? Japi riká anili echi Biblia japi ikimea né echi riká ikili, irápita jali echi kalí alí ke ­nakóaka moʼili pachá echi sontarsi.

16. a) ¿Chúriká ripima riweili echoná Babilonia? b) ¿Chúriká ta machí japi a bichíwali ju japi ikili Babilonia?

16 Isaías ko jéanili japi ma ke wesi che pirélima Babilonia. Jéaníami osali: “Tasi sineti niwárami nima kalí, jipi jonsa echi pagótami ma ke tasi pirélima echoná” (Isaías 13:20). ¿A bichíwali anili? Japomí Babilonia ju jipi pe kalí bi najunárami jawi, 80 kilómetros sur Bagdad, echomí Irak. Tasi wesi piré jipi echomí. Echi Biblia aní japi “Jeobá ko pichika suwábili suwaba echi Babilonia” (Isaías 14:22, 23).

Echi Babilonia najunara wilí

17. ¿Chúriká ta machí japi Onorúami we baʼóami niwama na kawí?

17 Ibili ma echi riká ikili japi anili echi Biblia japi ikimea, ata bichíwipo japi aní echi Biblia japi ikimea pe aminánami. Echi ko ma anili japi we baʼóachi nima ­jenaʼí Wichimóbachi (leeri Números 23:19). * Ayena, ta a kanílika buwé japi sinibí pirélipo; japi Onorúami aní sinibí né bichíwali ju, ke tasi bilé ikaléami ju (Hebreos 6:18). *

ECHI BIBLIA ANÍ CHÚRIKÁ MI KANÍLIAMI NIMA

18. ¿Chu aniwáami ju “Riosi Raʼíchala” japi anili Pablo?

18 Ma mi bineli japi ke nirú bilecho libro japi riká echi Biblia. Echi Biblia tasi sinucho riká aní biléala página yúa; echi Biblia anisaa japi riká aní echi científicos, né bichíwali chopi ju japi aní; echi Biblia aní japi Jeobá tamujé iyá busuré jiti ta kanilia pirélipo; japalí raʼicha echi Biblia japi ikili chabé, suwaba né bichíwali ikili. Echi Pablo ko osali: “Mapujiti Riosi Raʼíchala sinibí bitéami ju, ayénachó ne wabé omérami ju”. ¿Ami machí chu aniwáami ju na raʼíchali? (Leeri Hebreos 4:12).

19, 20. a) ¿Piri mi machimea bineka echi Biblia? b) ¿Piri mi isima ami we natéami niraa ka echi Biblia?

19 Echoná Bíbliachi mi binema japi mi ma ke chati isiá bitélima, japi mi isíami nili chabé. Ami machimea piri mi nátami ju, chumi níliami ju. Ke mi bi jéanimea japi mi nakí Onorúami, né nokiboa japi riká aní echi Biblia.

20 Onorúami nijili echi Biblia. Echi ko nakí japi mi sinibí leérima jiti mi binema japi echoná aní. We natéami niraa iné echi Biblia jiti Jeobá mi chiliweli. Ami echi riká isísaká, leérika mi machimea japi isima Onorúami jenaʼí Wichimóbachi. Che biléala capítulo ko, binepo piri che si isima echi Onorúami.

^ parr. 6 Jaré pagótami ko mayé japi echi Biblia ke chopi riká aní, pe chopi riká a aníachi. Leeri folleto Echi Biblia, ¿piri ju japi aní? página 3-31, japi echi testigo Jeobá osali.

^ parr. 12 Isaías 48:17: “Nijé, Jeobá, nijé ju mujé Riósiwala, nijé mi ruyema jiti mi we aʼlá isima, jiti mi kanilia inama, jiti mi machimea chu iyiri buwérili mi simea”.

^ parr. 17 Números 23:19: “Onorúami ko tasi japi riká rijoi ju japi ikaleka raʼichama, tasi cho rijoi kúchuwala ju japi jéanimea: ‘Ke échanisá riweli’. Japi aní binoy, ¿wecha ke echi riká isímiré japi anili?”.

^ parr. 17 Echi ciudad japi najuli Babilonia echi nili japi echi Biblia anili japi ikimea. Iné jubá chukúami nota 5, echoná mi machimea japi anili echi Biblia Jesús jitra.