1, 2. (a) A tuùn mɛ nukúnɖeji ɖé sín nyikɔ kpowun ko xlɛ́ ɖɔ a tuùn mɛ ɔ ganji à? Tinmɛ. (b) Linlin tɛ lɛ mɛ lɛ ka nɔ ɖó dó Jezu wu?

GBƐTƆ́ nukúnɖeji gègě wɛ ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ. A sixu tuùn mɛ nukúnɖeji ɖé sín nyikɔ. Amɔ̌, a tuùn nyikɔ mɛ nukúnɖeji ɖé tɔn kpowun ko xlɛ́ ɖɔ a tuùn i ganji ǎ. É ko xlɛ́ ɖɔ a tuùn nǔ lɛ bǐ dó gbɛzán tɔn kpo mɛ alɔkpa e é nyí tawun é kpo wu ǎ.

² Jezu Klisu nɔ gbɛ̀ ɖò ayikúngban jí é ɔ, xwè 2 000 mɔ̌ ko wá yì có, a sixu ko sè xó ɖé lɛ dó wutu tɔn. Amɔ̌, mɛ gègě tuùn mɛ alɔkpa e Jezu nyí tawun é ǎ. Mɛɖé lɛ nɔ ɖɔ ɖɔ é nyí mɛ ɖagbe ɖé, mɛ ɖevo lɛ nɔ ɖɔ gbeyiɖɔ ɖé wɛ n’i, có mɛ ɖevo lɛ ka lɛ́ ɖi nǔ ɖɔ é nyí Mawu. Etɛ hwɛ ka lin?​—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 12gɔ́ ɔ.

3. Etɛwu é ka nyí nǔ taji ɖɔ a ni tuùn Jehovah Mawu kpo Jezu Klisu kpo?

³ É nyí nǔ taji ɖɔ a ni tuùn nugbǒ ɔ dó Jezu wu. Etɛwu? Biblu ɖɔ nú mǐ ɖɔ: “Gbɛ̀ mavɔmavɔ ɔ wɛ nyí ɖɔ ye ni tuùn we, bo tuùn ɖɔ hwi wɛ nyí Mawu nugbǒ ɖokpo e tíìn é, bo lɛ́ tuùn Jezu Klisu e a sɛ́dó gbɛ̀ ɔ mɛ é.” (Jaan 17:3) Nugbǒ ɔ, enyi a tuùn nugbǒ ɔ dó Jehovah kpo Jezu kpo wu ɔ, a sixu nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí. (Jaan 14:6) Gɔ́ na ɔ, nugbǒ ɔ tuùntuùn dó Jezu wu na d’alɔ we, ɖó é wɛ nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe hugǎn e a na xwedó  bo tuùn lee a na nɔ ayǐ xá mɛ ɖevo lɛ bo lɛ́ wà nǔ xá ye gbɔn é. (Jaan 13:34, 35) Ðò Wemata 1 mɛ ɔ, mǐ kplɔ́n nugbǒ ɔ dó Mawu wu. Dìn ɔ, mǐ na kplɔ́n nǔ e Biblu kplɔ́n mɛ dó Jezu wu é.

4. Etɛ ka nyí tinmɛ xókwin “Mɛsiya” ɔ kpo “Klisu” ɔ kpo tɔn?

⁴ Xwè mɔkpan jɛ nukɔn nú jiji Jezu tɔn ɔ, Jehovah d’akpá ɖò Biblu mɛ ɖɔ emi na sɛ́ Mɛsiya, alǒ Klisu ɔ dó. Xókwin Ebléegbe tɔn wɛ “Mɛsiya” ɔ nyí, bɔ “Klisu” ɔ nyí xókwin Glɛkigbe tɔn. Tɛnmɛ-nyikɔ wè enɛ lɛ bǐ xlɛ́ ɖɔ Mawu ɖè Mɛsiya e sín akpá è dó é bo na sɔ́ ɛ ɖó tɛn bunɔ ɖé mɛ. Mɛsiya ɔ na bló bɔ Mawu sín akpá lɛ bǐ na jɛnu. Jezu sixu lɛ́ d’alɔ we dìn hwɛ̌. Amɔ̌, cobonu Jezu na jɔ ɔ, mɛ gègě ko kanbyɔ ɖɔ: ‘Mɛ̌ ka na nyí Mɛsiya ɔ?’

5. Ahwanvu Jezu tɔn lɛ ka ɖi ɖɔ é wɛ nyí Mɛsiya ɔ à?

⁵ Ahwanvu Jezu tɔn lɛ xò nǔ kpɔ́n cobo ɖi ɖɔ é wɛ nyí Mɛsiya e sín akpá è dó é ǎ. (Jaan 1:41) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Sinmɔ́ɔ Piyɛ́ɛ ɖɔ: “Hwi wɛ nyí Klisu.” (Matie 16:16) Nɛ̌ mǐ ka sixu kudeji gbɔn ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ?

6. Nɛ̌ Jehovah ka d’alɔ ayijlɔjlɔnɔ lɛ bɔ ye tuùn Mɛsiya ɔ gbɔn?

⁶ Xwè mɔkpan jɛ nukɔn nú jiji Jezu tɔn ɔ, gbeyiɖɔ Mawu tɔn lɛ wlan nǔ e na d’alɔ bɔ è na tuùn Mɛsiya ɔ lɛ é gègě ɖ’ayǐ. Nɛ̌ enɛ ka na d’alɔ gbɔn? Mǐ ni ɖɔ ɖɔ è ɖɔ a ni yì kplá mɛ e a ma tuùn kpɔ́n ǎ é ɖé wá ɖò axijijɛ mɛ. Enyi mɛɖé jlɛ́ mɛ ɔ nú we ganji ɔ, mɛ ɔ mimɔ na bɔwǔ nú we. Ðò ali ɖokpo ɔ nu ɔ, Jehovah zán gbeyiɖɔ tɔn lɛ, bɔ ye ɖɔ nǔ e Mɛsiya ɔ na wà lɛ é kpo nǔ e na jɛ dó wutu tɔn lɛ é kpo nú mǐ. Nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ  lɛ bǐ sín jijɛ d’alɔ ayijlɔjlɔnɔ lɛ bɔ ye tuùn ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ.

7. Ðɔ nǔɖɔɖ’ayǐ e xlɛ́ ɖɔ Jezu nyí Mɛsiya ɔ é wè.

⁷ Nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ lɛ wè ɖíe. Nukɔntɔn ɔ: Xwè 700 jɛ nukɔn nú jiji Jezu tɔn ɔ, Micée ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ è na jì Mɛsiya ɔ ɖò toxo kpɛví Bɛteleyɛmu tɔn mɛ. (Micée 5:1) Finɛ wɛ è jì Jezu ɖè nugbǒ! (Matie 2:1, 3-10) Wegɔ ɔ: Daniyɛli ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ Mɛsiya ɔ na jɛ wě ɖò xwè 29 H.M. (Daniyɛli 9:25) Nǔɖɔɖ’ayǐ e xlɛ́ céɖécéɖé ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya e sín akpá è dó é wè kpowun nɛ.​—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 13gɔ́ ɔ.

8, 9. Etɛ ka jɛ ɖò baptɛm Jezu tɔn hwenu bo xlɛ́ ɖɔ é wɛ nyí Mɛsiya ɔ?

⁸ Jehovah xlɛ́ céɖécéɖé ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ. É d’akpá ɖɔ emi na na wuntun ɖé Jaan Baptɛmublonumɛtɔ́ ɔ, b’ɛ na dó tuùn Mɛsiya ɔ. Hwenu e Jezu yì Jaan gɔ́n b’ɛ na bló baptɛm n’i ɖò Judɛ́ɛn Tɔ̀ ɔ mɛ ɖò xwè 29 H.M. é ɔ, Jaan mɔ wuntun enɛ. Biblu ɖɔ nǔ e jɛ é nú mǐ: “Ee é [bló baptɛm] n’i fó ɔ, Jezu tɔ́n sín tɔ̀ ɔ mɛ; tlolo ɔ, jinukúnsin kɛwun, bɔ [gbigbɔ] Mawu tɔn cí ahwannɛ́ ɖɔhun, bo wá jɛte dó jǐ tɔn. Tlolo ɔ, è sè gbè ɖé sín jixwé bɔ é ɖɔ: ‘Vǐ ce vívɛ́ná wɛ mɛ elɔ nyí; xomɛ nɔ hun mì dó wutu tɔn tlala.’” (Matie 3:16, 17) Hwenu e Jaan mɔ wuntun enɛ bo sè gbè enɛ é ɔ, é tuùn ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ. (Jaan 1:32-34) Gbè nɛ gbè e Jehovah kɔn gbigbɔ tɔn dó jǐ tɔn é ɔ,  Jezu huzu Mɛsiya ɔ. É wɛ nyí mɛ e Mawu sɔ́ b’ɛ na nyí Gǎn kpo Axɔsu kpo é.​—Ezayíi 55:4.

⁹ Nǔɖɔɖ’ayǐ Biblu tɔn lɛ, Jehovah ɖesunɔ sín xó, kpo wuntun e É na ɖò baptɛm Jezu tɔn hwenu lɛ é kpo xlɛ́ ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ. Amɔ̌, fitɛ Jezu ka gosin? Mɛ alɔkpa tɛ é ka nyí? Mi nú mǐ ni kpɔ́n nǔ e Biblu ɖɔ é.

10. Etɛ Biblu ka kplɔ́n mɛ dó gbɛzán Jezu tɔn e jɛ nukɔn nú ayikúngban jí wíwá tɔn é wu?

¹⁰ Biblu kplɔ́n mǐ ɖɔ Jezu nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé nú hwenu gègě cobo wá ayikúngban jí. Micée ɖɔ ɖɔ Mɛsiya ɔ ko tíìn “sín xóxó hwenu.” (Micée 5:1) Jezu ɖesu ɖɔ azɔn gègě ɖɔ emi ko nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé cobɔ è wá jì emi dó ayikúngban jí. (Xà Jaan 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Jezu kpo Jehovah kpo tlɛ ko vɛ́ tawun cobɔ é wá ayikúngban jí.

11. Aniwu Jezu ka xɔ akwɛ nú Jehovah sɔmɔ̌?

¹¹ Jezu xɔ akwɛ nú Jehovah tawun. Etɛwu? Ðó Mawu dá ɛ cobo dá nǔ ɖevo ɖebǔ alǒ mɛ ɖevo ɖebǔ. Enɛ wu wɛ è ylɔ Jezu ɖɔ ‘nukɔngbeví nùɖíɖó lɛ bǐ tɔn.’ * (Kolosinu lɛ 1:15) Jezu lɛ́ xɔ akwɛ nú Jehovah, ɖó éɖokponɔ wɛ Jehovah dá tlɔlɔ. Enɛ wu wɛ è nɔ ylɔ ɛ ɖɔ “Vǐɖokponɔ.” (Jaan 3:16) Jezu ɖokponɔ wɛ Jehovah lɛ́ zán dó dá nǔ e kpò lɛ é bǐ. (Kolosinu lɛ 1:16) Jezu ɖokpo wɛ è lɛ́ ylɔ ɖɔ “xó ɔ,” ɖó Jehovah zán ɛ dó dó wɛn nú wɛnsagun lɛ kpo gbɛtɔ́ lɛ kpo, bo lɛ́ zán ɛ dó tinmɛ alixlɛ́mɛ tɔn lɛ nú ye.​—Jaan 1:14.

12. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ Jezu kpo Mawu kpo kún nyí mɛ ɖokpo ɔ ó?

¹² Mɛɖé lɛ ɖi nǔ ɖɔ Jezu kpo Mawu kpo nyí mɛ ɖokpo ɔ. Amɔ̌, Biblu kplɔ́n enɛ mɛ ǎ. Biblu ɖɔ ɖɔ è dá Jezu, enɛ xlɛ́ ɖɔ Jezu ɖó bǐbɛ̌. Amɔ̌ Jehovah e dá nǔ lɛ bǐ é ɖó bǐbɛ̌ ǎ. (Ðɛhan 90:2) Ðó Jezu nyí Mawu  Ví wutu ɔ, é lin gbeɖé ɖɔ emi na tɛnkpɔn bo nyí Mawu ǎ. Biblu kplɔ́n mɛ nyì wɛn ɖɔ Tɔ́ ɔ hugǎn Vǐ ɔ. (Xà Jaan 14:28; 1 Kɔlɛntinu lɛ 11:3.) Jehovah ɖokponɔ wɛ nyí “Mawu Nǔbǐwukpétɔ́.” (Bǐbɛ̌mɛ 17:1) É wɛ nyí mɛ e hugǎn mɛ lɛ bǐ bo lɛ́ ɖó hlɔnhlɔn hú mɛ lɛ bǐ ɖò wɛkɛ ɔ mɛ é.​—Kpɔ́n Tinmɛ E Ðò Vivɔnu É 14gɔ́ ɔ.

13. Etɛwu Biblu ka ɖɔ ɖɔ Jezu nyí “akpajlɛ Mawu e è ma nɔ mɔ ǎ ɔ tɔn”?

¹³ Jehovah kpo Vǐ tɔn Jezu kpo w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ alɔ ɖò alɔ mɛ nú xwè liva mɔkpan cobɔ è wá dá jinukúnsin kpo ayikúngban kpo. Ye na ko yí wǎn nú yeɖée ɖesu! (Jaan 3:35; 14:31) Jezu nɔ xwedó tɔ́ tɔn sín jijɔ lɛ kaka bɔ Biblu ylɔ ɛ ɖɔ “akpajlɛ Mawu e è ma nɔ mɔ ǎ ɔ tɔn.”​—Kolosinu lɛ 1:15.

14. Nɛ̌ è ka jì Vǐ xɔ akwɛ Jehovah tɔn gbɛtɔ́ ɖé ɖɔhun gbɔn?

¹⁴ Vǐ xɔ akwɛ Jehovah tɔn ɖesunɔ sɔ́ jlǒ dó gosin jixwé bɔ è wá jì i dó ayikúngban jí gbɛtɔ́ ɖé ɖɔhun. Nɛ̌ enɛ ka sixu nyɔ́ bló gbɔn? Jehovah bló nùjiwǔ ɖé bo sɔ́ Vǐ tɔn sín gbɛ̀ dó nyɔnu ɖò alɔji Mali sín adɔgo mɛ. Ali enɛ nu ɔ, gbɛtɔ́ ɖě nyí tɔ́ nú Jezu ǎ. Enɛ wu ɔ, Mali jì vǐ maɖóblɔ̌ ɖé bo sun nyǐ i ɖɔ Jezu.​—Luki 1:30-35.

15. Nɛ̌ a ka sixu tuùn Jehovah d’eji gbɔn?

¹⁵ A hɛn ɔ, a na kplɔ́n nǔ gègě dó Jezu, gbɛzinzan tɔn kpo jijɔ tɔn lɛ kpo wu gbɔn wema Biblu tɔn Matie, Maki, Luki kpo Jaan kpo xixa gblamɛ. È nɔ ylɔ wema enɛ lɛ ɖɔ Wɛnɖagbe-Wema lɛ. Ðó Jezu cí Tɔ́ tɔn ɖɔhun wutu ɔ, nǔ e a na xà dó wutu tɔn lɛ é na d’alɔ  we bɔ a na lɛ́ tuùn Jehovah d’eji. Enɛ wu wɛ Jezu ɖɔ: “Mɛ e mɔ mì ɔ ko mɔ Tɔ́ ɔ.”​—Jaan 14:9.

16. Etɛ Jezu ka kplɔ́n mɛ? Fitɛ nùkplɔnmɛ Jezu tɔn lɛ ka gosin?

¹⁶ Mɛ gègě nɔ ylɔ Jezu ɖɔ “Mɛ̌si.” (Jaan 1:38; 13:13) Nǔ taji hugǎn e é nɔ kplɔ́n mɛ lɛ é ɖokpo wɛ nyí “axɔsuɖuɖu Mawu tɔn sín Wɛnɖagbe.” Etɛ ka nyí Axɔsuɖuto enɛ? Acɛkpikpa Mawu tɔn e na kp’acɛ dó gbɛ̀ ɔ bǐ jí sín jixwé, bo na hɛn nyɔna wá nú gbɛtɔ́ e nɔ setónú nú Mawu lɛ é wɛ. (Matie 4:23) Nǔ e Jezu kplɔ́n mɛ lɛ é bǐ wɛ gosin Jehovah gɔ́n. Jezu ɖɔ: “Nyɛ wɛ ɖó nǔ e kplɔ́n mi wɛ un ɖè ɔ ǎ; Mawu e sɛ́ mì dó ɔ gɔ́n wɛ é gosin.” (Jaan 7:16) Jezu tuùn ɖɔ Jehovah jló ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ ni sè wɛnɖagbe e ɖɔ ɖɔ Axɔsuɖuto Mawu Tɔn na kp’acɛ dó gbɛ̀ ɔ bǐ jí é.

17. Fitɛ lɛ Jezu ka kplɔ́n nǔ mɛ ɖè? Etɛwu é ka w’azɔ̌ syɛnsyɛn sɔmɔ̌ bá dó kplɔ́n nǔ mɛ ɖevo lɛ?

¹⁷ Fitɛ lɛ Jezu ka kplɔ́n nǔ mɛ ɖè? Fí ɖebǔ e é mɔ mɛ ɖè é. É kplɔ́n nǔ mɛ ɖò toxo lɛ, gletoxo lɛ, axi lɛ kpo sinsɛnxɔ lɛ kpo mɛ; é lɛ́ kplɔ́n nǔ mɛ ɖò xwé mɛ lɛ tɔn gbè. É nɔ ɖó nukún ɖɔ ye ni wá emi gɔ́n ǎ. É nɔ yì ye gɔ́n hwɛhwɛ. (Maki 6:56; Luki 19:5, 6) Jezu nɔ w’azɔ̌ syɛnsyɛn, bo nɔ zán hwenu gègě kpo hlɔnhlɔn gègě kpo dó kplɔ́n nǔ mɛ lɛ. Etɛwu? Ðó é tuùn ɖɔ Mawu ba ɖɔ emi ni wà mɔ̌, bɔ é ka nɔ lɛ́ setónú nú Tɔ́ tɔn hwebǐnu. (Jaan 8:28, 29) Jezu nɔ lɛ́ ɖɔ Mawuxó ɖó gbɛtɔ́ lɛ sín nǔ nɔ blawu n’i. (Xà Matie 9:35, 36.) É sixu ko mɔ ɖɔ sinsɛngán lɛ kún nɔ kplɔ́n nugbǒ ɔ mɛ dó Mawu kpo Axɔsuɖuto tɔn kpo wu ó. Enɛ wu ɔ, é jló na d’alɔ mɛ gègě lee é sixu nyɔ́ bló gbɔn é bɔ ye na sè wɛnɖagbe ɔ.

18. Jijɔ Jezu tɔn tɛ lɛ a ka yí wǎn na hugǎn?

 ¹⁸ Jezu nyí mɛɖé bo yí wǎn nú gbɛtɔ́ lɛ bo nɔ lɛ́ keya nú ye. É nyí xomɛnyɔtɔ́, bo lɛ́ nyɔ́ kpɔ́jɛji bɔ è hɛn ɔ è na ɖɔ xó n’i faa. Yɔkpɔvu lɛ lɔ tlɛ nɔ ba na nɔ kpɔ́ xá ɛ. (Maki 10:13-16) Jezu nɔ ɖè mɛɖé ɖó vo ɖò mɛɖé mɛ ǎ. É gbɛ́ wǎn nú mɛtítáfú kpo hwɛagɔɖiɖɔ kpo. (Matie 21:12, 13) Hwenu e nyɔnu lɛ ma ɖó acɛ kaka ɖé ǎ, bɔ è ma nɔ lɛ́ ɖó sísí nú ye ǎ é wɛ Jezu nɔ gbɛ̀ ɖè. Amɔ̌, Jezu nɔ wà nǔ xá nyɔnu lɛ kpo sísí kpo hwebǐnu bo nɔ lɛ́ wlí yɛ̌yi nú ye. (Jaan 4:9, 27) Jezu nɔ lɛ́ sɔ́ éɖée hwe tawun. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é klɔ́ afɔ nú mɛsɛ́dó tɔn lɛ ɖò gbadanu ɖokpo; nǔ enɛ ɔ, mɛsɛntɔ́ ɖé wɛ ka ɖó na bló.​—Jaan 13:2-5, 12-17.

19. Kpɔ́ndéwú tɛ ka xlɛ́ ɖɔ Jezu tuùn nǔ e sín hudo gbɛtɔ́ lɛ ɖó tawun é, bo jló na d’alɔ ye?

¹⁹ Jezu tuùn nǔ e sín hudo gbɛtɔ́ lɛ ɖó tawun é, bo jló na d’alɔ ye. Enɛ jɛ wě hwenu e é zán hlɔnhlɔn Mawu tɔn dó gbɔ azɔn nú gbɛtɔ́ lɛ é. (Matie 14:14) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nya gudunɔ ɖé wá Jezu gɔ́n bo ɖɔ: “Nú é jló we ɔ, a hɛn ɔ, a na gbɔ azɔn nú mì.” Wuvɛ̌ e mɔ wɛ nya enɛ ɖè é kpo ya e jì wɛ é ɖè é kpo byɔ lanmɛ nú Jezu. Nǔ tɔn blawu n’i bɔ é jló na d’alɔ ɛ. Enɛ wu ɔ, Jezu dlɛn alɔ tɔn bo ɖó nya ɔ wu bo ɖɔ: “Un jló, azɔn towe ni gbɔ.” Bɔ nya ɔ sín azɔn gbɔ! (Maki 1:40-42) Kpɔ́n lee é na ko cí nú nya enɛ é!

20, 21. Nɛ̌ Jezu ka nyí kpɔ́ndéwú tónúsíse nú Mawu tɔn ɖagbe hugǎn ɔ gbɔn?

²⁰ Jezu wɛ nyí kpɔ́ndéwú tónúsíse nú Mawu tɔn ɖagbe hugǎn ɔ. Nǔ ɖebǔ na bo jɛ, alǒ kɛntɔ́ tɔn lɛ na bo wà nǔ ɖebǔ n’i ɔ, é nɔ nɔ gbeji nú Tɔ́ tɔn.  Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Jezu hu hwɛ hwenu e Satáan tɛ́n ɛ kpɔ́n é ǎ. (Matie 4:1-11) Jezu sín hɛnnumɔ ɖé lɛ ɖi nǔ ɖɔ é nyí Mɛsiya ɔ ǎ, bɔ ye ɖɔ: “Ta tɔn mɛ kún sɔ́ sɔgbe ó,” é ɖò mɔ̌ có, Jezu ɖó Mawu sín azɔ̌ wiwa te ǎ. (Maki 3:21) Hwenu e kɛntɔ́ Jezu tɔn lɛ xò daka wutu tɔn é ɔ, é nɔ gbeji nú Mawu, bo tlɛ tɛnkpɔn na ba hlɔn gbeɖé ǎ.​—1 Piyɛ́ɛ 2:21-23.

²¹ Hwenu e è tlɛ ɖò daka xò Jezu wu wɛ bo na hu i é ɔ, é nɔ gbeji nú Jehovah. (Xà Filipunu lɛ 2:8.) Kpɔ́n nǔ ɖěɖee nu é ɖó na ko dɛ ɖè gbè e gbè é kú é é. È wlí i, kúnnuagɔɖetɔ́ lɛ dóhwɛ ɛ ɖɔ é nyla nu dó Mawu wu, hwɛɖɔtɔ́ ahizinɔ lɛ ɖó kúhwɛ́ n’i, mɛ lɛ ko è bɔ sɔja lɛ doya n’i bo xwè è  dó atín wu. Hwenu e é ja kúkú gbé é ɔ, é súxó bo ɖɔ: “Nǔ bǐ fó!” (Jaan 19:30) Jezu kú bɔ é ɖó azǎn atɔn gudo é ɔ, Jehovah fɔ́n ɛ bo na ɛ agbaza gbigbɔ tɔn. (1 Piyɛ́ɛ 3:18) Aklunɔzán gbla mɛ yɔywɛ ɖé gudo ɔ, Jezu lɛkɔ yì jixwé bo “jinjɔn ɖisixwé nú Mawu” lobo ɖò te nú Mawu na sɔ́ ɛ Axɔsu.​—Eblée lɛ 10:12, 13.

22. Ðó Jezu nɔ gbeji nú Tɔ́ tɔn wutu ɔ, ali tɛ ka hun nú mǐ dìn?

²² Ðó Jezu nɔ gbeji nú Tɔ́ tɔn wutu ɔ, ali hun nú mǐ dìn bɔ mǐ na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi ɖò palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí, lee Jehovah ko lin gbɔn é. Ðò wemata e bɔ d’ewu é mɛ ɔ, mǐ na ɖɔ xó dó lee kú Jezu tɔn hun ali nú mǐ bɔ mǐ na nɔ gbɛ̀ kaka sɔyi gbɔn é jí.