1, 2. (a) É kọọ̀ ò nyímà ló nen e dénè gbò nen palàge nyimá ló, e bè áá a bée ní eo nyímàe? Na baatẽ́. (b) Éé ní e gbò nen zigà ea kil ló Jíízọ̀s e?

GÃ́BUG gbò nen e bà palàge nyimá gi ló di ḿḿ-má bàlà booí. Òó láá nyimá béè enè nen e gã́bug gbò nen palàge nyimá ló. Sõò ge kọọ̀ ò nyímà a bée náa tõó dọ̀ kọọ̀ ò palàge nyimáe ló leevè. Náa tõó dọ̀ kọọ̀ ò nyímà dénè nú ea kil ló a di dùm nè kà lèlà bé ea meà naa.

² O beè láá iè ge dã́ nú ea kil ló Jíízọ̀s Kráìst, kalìbèè ẹlẹ beè tõó boo kunukẽ̀í mm̀ nú ea é láá toolá 2,000 gbáá ea kil nvéeá. Sõò gbele tõ̀ò nen náa beè nyimá ló íb nen e Jíízọ̀s dú. Sìgà gbò kọ́ọ̀ aẹ̀ bèè lé nen, sìgà gbò à kọọ̀ aẹ̀ bèè neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì, boo tṍó e sìgà gbò zigà kọọ̀ ẹ̀ẹ̀ Bàrì. Ńlóò bùlà kọ́ vàẹ?—Ẹ̀b Ní Ea Égè 12 Kpò Émì Nu Ea Di Dee Deè Nvéè Kpáí.

3. Éé ní ea náa à dú bíi kọ ó nyimá ló Jìhóvà Bàrì nè Jíízọ̀s Kráìst e?

³ À dú bíi kọ ó nyimá kà kà bel ea kil ló Jíízọ̀s. Éé ní ea náa è kọ́ vó é? Kpá Káí kọ́ nèi kọọ̀: “Vaá dùm e bè náa tá kọlà ge nyimá ló olo, e áá olo ní e o dú kà kà Bàrì e a dì e, nè ge nyimá ló Jíízọ̀s Kráìst e o beè lẹ̀ẹ̀là.” (Jọ́ọ̀n 17:3) Ẽei, be ò nyímá ló kà kà bel ea kil ló Jìhóvà nè Jíízọ̀s, òó láá tõó dùm boo kunukẽ̀í mm̀ páladaìs dọ̀ọ̀mà dè-dè. (Jọ́ọ̀n 14:6) Ge nyimá nágé nú ea kil ló Jíízọ̀s é nveè bá nè ni boo béè kọọ̀ ẹlẹ dú kà lé nu dòòmà bá nyòòmà bé eé tõó dùm naa nè bá eé sẹẹmà dõona gbò. (Jọ́ọ̀n 13:34, 35) Mm̀ 1 Togó kpáí, e beè nó gbò kà kà bel ea kil ló Bàrì. Kátogóí èé gbóó gé nó gbò nú e Kpá Káí nóòmà ea kil ló Jíízọ̀s.

4. Éé ní e moǹ bel ea kọlà “Mèzáíà” nè “Kráìst” tõó dọ̀ ẹ?

⁴ Gã́bug gbáá besĩ́ì Jíízọ̀s à kálá mèà, Jìhóvà beè ziga mm̀ Kpá Káí kọọ̀ ẹlẹ é lẹẹlàẹ̀ Mèzáíà, àbèè Kráìst domàè. Moǹ bel ea kọlà “Mèzáíà” aa mm̀ dém bel Híbrù, vaá “Kráìst” à aa mm̀ dém bel Gríìk. Pálaa kà sò béeí tõó dọ̀ kọọ̀ Bàrì é sa ẹẹ Mèzáíà ea beè dú gè zìgà nú ea kuuá vaá nèe kà kele íb dọ̀. Ẹẹ Mèzáíàí é náa kọọ̀ kọ̀láá kà nú e Bàrì beè zìgà á mm-má. Jíízọ̀s gé láá nvèè bá nè ni kátogóí nagé. Sõò besĩ́ì Jíízọ̀s à kálá mèà, gã́bug gbò nen beè bĩiná kọọ̀, ‘Mée ní ea é dú é Mèzáíà ẹ?’

5. É kọọ̀ gbò nyòòne nvéè Jíízọ̀s beè zìgà kọọ̀ ẹlẹ ní ea dú é Mèzáíà ẹ?

⁵ Gbò nyòòne nvéè Jíízọ̀s náa beè ié bàà bàà bùlà kọ ẹlẹ ní ea dú é Mèzáíà ea beè dú gè zigà ẹ. (Jọ́ọ̀n 1:41) Dì belí nu dòòmà bá, Sáímọ̀n Pítà beè kọ́ nè Jíízọ̀s kọọ̀: “Olo Méné e Bàrì Sà.” (Máátìù 16:16) Àé náà à è láá àgala boo kọọ̀ Jíízọ̀s ní Mèzáíà ẹ́?

6. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà nveè bá nè gbò e bà íe lé bùlà kọ bàá nyimá ló Mèzáíà ẹ?

⁶ Gã́bug gbáá besĩ́ì Jíízọ̀s à kálá mèà, gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì beè emí gã́bug nu ea é nveè bá nè gbò nen kọ bàá nyimá ló Mèzáíà. Níí gé láá nvèè bá naa vàẹ? Be à gá náa bà kọ́ nè ni kọọ̀ ó sí kiẽ́e faà ólò elá gé faalá nen eo gáà mon tọ́ọ̀ dee domá. Beè nen palàge nè ni kà lé bààtẽ́ ea kil ló bé e nená meà naa, òó láá gbóó gbĩ́e mòn. Tẽ̀ènè áá báá, Jìhóvà téní domá ló pá a gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì vaá kọ́ nèi nú e Mèzáíà é náa nè nú ea é náaé ló. M̀m̀-me dénè gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrìí náa kọọ̀ gbò e bà íé lé bùlà á nyimá kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú Mèzáíà ẹ.

7. Mókà bàà kà kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ní ea zógè kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú é Mèzáíà ea beè dú gè zìgàa ẹ́?

⁷ Níì bàà kà kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di gbàà. Túá ká, 700  gbáá besĩ́ì Jíízọ̀s à kálá mèà, neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Máíkà beè tú tṍó gbẹẹ́ sĩ́ kọọ̀ Mèzáíà é meà gbẹá mm̀ ene kà ńkem̀ bon ea kọlà Bẹ́tlèhẹ̀m. (Máíkà 5:2) Vaá níà kiẽ́e e Jíízọ̀s beè mèà gbẹá ẹ́! (Máátìù 2:1, 3-9) Níí ea égè bàà kà, neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Dányẹ̀l beè kọọ̀ Mèzáíà é dọa bàlà kẽ́ mm̀ gbáá 29 C.E. (Dányẹ̀l 9:25) Níí ní ea dú kóló bàà kà gbàà gã́bug gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea palàge zogè kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú ẹẹ Mèzáíà ea beè dú gè zìgàa ẹ́.—Ẹ̀b Ní Ea Égè 13 Kpò Émì Nu Ea Di Dee Deè Nvéè Kpáí.

8, 9. Éé beè naaá tṍó e Jíízọ̀s géè dììamúú ea zógè kọọ̀ ẹlẹ ní é Mèzáíà ẹ?

⁸ Jìhóvà beè palàge tẹlẹ bàlà kẽ kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú Mèzáíà ẹ. Bàrì beè zìgà kọọ̀ àé túè ene kà kpíi zogèè Jọ́ọ̀n ea ólò tú nen Diilé Múú kọbé à nyímá ló nen ea dú é Mèzáíà. Mm̀ gbáá 29 C.E, tṍó e Jíízọ̀s dú ló Jọ́ọ̀n kọ á tuèe diilèe mm̀ Múú Jọ́dàn, Jọ́ọ̀n beè mòn nakà kpíií. Kpá Káí kọ́ nèi nú ea beè naaá: “Jíìzọ̀s beè gbẹá boo aa m múúá dọ boo kpò tṍó e Jọ́ọ̀n ni [túe diilé múú] lọ̀l. Káála beè gboó kùùa vaá à mòn Nyómá Káí Bàrì e a belí mèà kúkuú kẽ e a aa gbàn deè eláé boo. Mon beè gboó sìlà aa káála kọ, ‘Níí nà Sã́áná e m vulè, e nyíe palà ge ẹẹé ló.’ ” (Máátìù 3:16, 17) Tṍó e Jọ́ọ̀n dã́ vaá mòn nakà kpíií, a beè gbóó nyimá kọọ̀ Jíízọ̀s ní Mèzáíà ẹ. (Jọ́ọ̀n 1:32-34) Kà lèlà deeá, tṍó e Jìhóvà tú a nyómá káí tẹlẹẹ́ booá, ní e Jíízọ̀s beè gbóó dú é Mèzáíà ẹ. Ẹlẹ ní ea dú nen e Bàrì beè sà kọ á dú Méné nè Neǹ Tùle é.—Àìzáíà 55:4.

 ⁹ Gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ Kpá Káí, moǹ bel Jìhóvà, nè kpíi e Ẹlẹ zógè tṍó e Jíízọ̀s géè dììamúú zógè kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú Mèzáíà ẹ. Sõò ãàe ní e Jíízọ̀s beè àà dù e, vaá ẹlẹ beè mèà naa vàẹ? É zẹ́ẹ́ ni ẹb nú e Kpá Káí kọ́.

10. Éé ní e Kpá Káí nóòmà ea kuu bé e dùm Jíízọ̀s beè dì naa besĩ́ à kálá dú boo kunukẽ̀í ẽ́?

¹⁰ Kpá Káí nóòmà kọọ̀ Jíízọ̀s beè di káála mm̀ gã́bug tṍó besĩ́ à kálá dú boo kunukẽ̀í. Máíkà kọ́ọ̀ Mèzáíà beè dì “àà gé mm̀ nómá tṍóá.” (Máíkà 5:2) Kà lèlà sĩ́ Jíízọ̀s beè kọ́ gã́bug tóm kọọ̀ a beè zẹ́ẹ́ diè káála besĩ́ à kálá meàè duè nen. (Bugi Jọ́ọ̀n 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Besĩ́ à kálá dú boo kunukẽ̀í, Jíízọ̀s beè ié kà kele íb gbaa ló kilma kiẽ́e Jìhóvà dì.

11. Éé ní ea náa vaá Jìhóvà à palàge nvèè ka ló Jíízọ̀s e?

¹¹ Jìhóvà palàge nvèè ka ló Jíízọ̀s. Ló éé? Boo béè kọọ̀ Bàrì beè dèmee besĩ́ à kálá dèm nen nè dõona kà gbò nu. Vóá à dú gè kolí Jíízọ̀s ‘túá kà nen e Bàrì beè dèm.’ * (Kọ́lọsì 1:15) Jìhóvà nvèè nàgé ka ló Jíízọ̀s boo béè kọọ̀ áá Jíízọ̀s ní e Jìhóvà beè tú ńlẹ́ẹ̀ bá dèmàe. Níà nú ea náa à dú gè kolíe “áá kà . . . Sã́áná” Bàrì e. (Jọ́ọ̀n 3:16) Áá Jíízọ̀s ní ea dú nen e Jìhóvà beè tú siimá tóm mm̀ ge dèmà dõona kà gbò nu ẽ́. (Kọ́lọsì 1:16) Vaá áá Jíízọ̀s ní ea kọlà “Mon Belá” ẹ́, boo béè kọọ̀ tení domá ló ẹlẹ ní e Jìhóvà ólò tú lẹ̀ẹ̀la tóm nè dùùlà bá deè tṍ nè gbò nyómá tóm nè gbò nen né.—Jọ́ọ̀n 1:14.

12. À náàà è nyimá kọọ̀ Jíízọ̀s nè Bàrì níì tẽ̀ènè nen nì e?

¹² Sìgà gbò zigà kọọ̀ Jíízọ̀s nè Bàrì níà tẽ̀ènè nen. Sõò níá níì nú e Kpá Káí nóòmàe nì. Kpá Káí kọ́ọ̀ ba beè dèm Jíízọ̀s, ea tõó dọ̀ kọọ̀ Jíízọ̀s íé dàà togó. Sõò Jìhóvà, ea beè dèm dénè nu, náa íé dàà togó. (Psalm 90:2) Dì belí Sã́áná Bàrì, Jíízọ̀s gáà zẹ́ẹ́ bugi togó kọọ̀ à gbĩ́ gè duè  Bàrì. Kpá Káí aa deè noòmà kọọ̀ Tẹ̀á palàge bọọ èl a Sã́áná. (Bugi Jọ́ọ̀n 14:28; 1 Kọ́rìnt 11:3.) Áá Jìhóvà ní ea dú “Bàrì Ea Bọọ Èlmà Dénè Nu Ẽ́.” (Jénesìs 17:1) Ẹlẹ ní nen ea palàge bọọ vaá ié kpóó boo zivèkà bàlà booí é.—Ẹ̀b Ní Ea Égè 14 Kpò Émì Nu Ea Di Dee Deè Nvéè Kpáí.

13. Éé ní ea náa vaá Kpá Káí à kọọ̀ “Kráìst e e monma dẽeí zógei bé e Bàrì e bè née monma dẽe dì naa” ẽ́?

¹³ Jìhóvà nè a Sã́áná Jíízọ̀s beè gbá siá tóm mm̀ kà gã́bug gbáá besĩ́ bà kálá dèm gbàn deè káála nè boo kunukẽ̀í. Ba beè iè ge palàge vùlè ene! (Jọ́ọ̀n 3:35; 14:31) Jíízọ̀s beè palàge nó gbò lé-lé kpãà a tẹ̀ leevè naa ní e Kpá Káí kọ́ọ̀ “Kráìst e e monma dẽeí zógei bé e Bàrì e bè née monma dẽe dì naa.”—Kọ́lọsì 1:15.

14. Mósĩ́ deè ní e Sã́áná Jìhóvà e ka palàge di lóí beè gbóó láá mèà dì belí nen né?

¹⁴ A beè tàn Sã́áná Jìhóvà e ka palàge di lóí ge aa káála gé mea boo kunukẽ̀í dì belí nen. Níá beè valí naa vàẹ? Kèbá tóm dũ̀ùnè, Jìhóvà beè tú dùm a nvíní lọl gbàn deè káála vaá nvee gbàà ene kà nvín pábia ea gáà si ló tọ́ọ̀ kà págbálà ea bée kọlà Mérì. Mm̀ na sĩ́deèí, náa beè dú bíi kọọ̀ Jíízọ̀s é íé tẹ̀ boo kunukẽ̀í. Vó à naa Mérì beè gbóó niiná gbàà vaá màn nvín ea gbõoma vaá kolíe Jíízọ̀s.—Lúùk 1:30-35.

15. Mósĩ́ deè ní eo é láá palàge nyimá ló Jìhóvà leevè e?

¹⁵ Olo gé láá nó gã́bug nú ea kil ló Jíízọ̀s, a dùm, nè gbò a kpãa tṍó eo bugì kpá Máátìù, Máàk, Lúùk nè Jọ́ọ̀n. Gbò kpáí kọlà Kpá Ea Nootẽ́ Nú Ea Kil Ló Jíízọ̀s. Boo béè kọọ̀ Jíízọ̀s bélí a Tẹ̀, kọ̀láá kà nú eo bugi é nveè nàgé bá nè ni kọ ó palàge nyimá ló Jìhóvà leevè. Ẹ̀ẹ̀ ní ea beè naa vaá Jíízọ̀s à láá kọọ̀: “Nen e a ni mon nda a mon Tẹ̀” ẹ.—Jọ́ọ̀n 14:9.

16. Éé ní e Jíízọ̀s beè noòmàe? Ãàe ní e gbò nú e Jíízọ̀s beè noòmà aà ẹ?

 ¹⁶ Gbele tõ̀ò gbò nen ólò kolí Jíízọ̀s “Nen Dò Bá.” (Jọ́ọ̀n 1:38; 13:13) Ene kà nú ea palàge dì bíi gbàà gbò nú e ẹlẹ beè noòmà dú “lé kpẹ̀a ea kil ló Boǹ Méné Bàrì.” É Boǹ Ménéí níà éé? Níí dú kpóó kùdẽé Bàrì ea é tõó gbàn deè káála lẹ̀ẹ̀là bel ló zivèkà boo kunukẽ̀í vaá tú tã́áná dee bá nè gbò e bà gbantṍ ló Bàrì. (Máátìù 4:23) Kọ̀láá kà nú e Jíízọ̀s beè noòmà aa bá Jìhóvà. Jíízọ̀s beè kọọ̀: “Ní nóomà nu e a aa bá nda, sõò m̀ nóomà nu e a aa bá Bàrì, e a beè lẹ̀ẹ̀là.” (Jọ́ọ̀n 7:16) Jíízọ̀s beè nyimá kọọ̀ Jìhóvà gbĩ́ kọ gbò nen á dã́ lé kpẹ̀a ea kọ́ọ̀ Boǹ Méné Bàrì é bẹl boo kunukẽ̀í.

17. Ãàe ní e Jíízọ̀s beè tõo noòmà nu ẽ́? Éé ní ea náa à palàge pììgà ge noòmà nuù dõona gbò e?

¹⁷ Ãàe ní e Jíízọ̀s beè tõo noòmà nu ẽ́? Kọ̀láá kiẽ́e ea mon gbò nen. Ẹlẹ beè noòmà nu gbẹá mm̀ gbò dó ea beè dìé kuló nè nàgé gbò pọ̀b pọ̀b bon, gbò ńkem kem̀ bon, gbẹá gi kè ki, gbò ketõ̀ò ge tõo nè fã̀, nè be gbò nen. Ẹlẹ náa beè olòó ẹ̀bmà dẽe kọọ̀ gbò nen á duè ló ẹlẹ. Ẹlẹ beè olòó sívá ló. (Máàk 6:56; Lúùk 19:5, 6) Jíízọ̀s beè palàge pììgà vaá tú a tṍó nè a kói siimá tóm mm̀ ge noòmà nuù gbò nen. Éé kọ́ á naa vó é? Boo béè kọọ̀ a beè nyimá kọọ̀ Bàrì gbĩ́ kọ á naanèè vó nè ge kọọ̀ a beè olòó gbàntṍ ló a Tẹ̀. (Jọ́ọ̀n 8:28, 29) Jíízọ̀s beè kọ nágé kpẹ̀a boo béè kọọ̀ gbò nen beè dúe ńsàn nyíe. (Bugi Máátìù 9:35, 36.) Ẹlẹ beè mòn kọọ̀ gbò tùle bõ̀ònaló fã̀ náa géè noòmà kà kà bel ea kil ló Bàrì nè a Boǹ Méné. Vó à naa, ẹlẹ beè gbĩ́ gè nvèè bá kọọ̀ gã́bug gbò nen á dã́ ẹẹ lé kpẹ̀a á.

18. Mókà gbàà gbò kpãà Jíízọ̀s ní ea palàge leemá ni ẽ́?

¹⁸ Jíízọ̀s dú nen ea beè vùlè gbò nen vaá ẹ̀b nú ea kil  vá ló. Ẹlẹ beè ié lé dùm vaá dú nen ea válí ge zọ̀ẹ loá bel. Bã̀àna gbò pá nvín beè ié tàn ge bã̀ é kpàn. (Máàk 10:13-16) Jíízọ̀s beè neǹ lé lab dògò. A beè ọbví pọ́lọ́ láb nè pọ́lọ́ bèèla. (Máátìù 21:12, 13) Ẹlẹ beè tõó dùm mm̀ tṍó e gbò bia náa beè ié gbele tõ̀ò nèà deè naa ní e tọ́ọ̀ kà fã̀ dẽe náa beè dì vá ló. Sõò Jíízọ̀s beè olòó fã̀ dẽè gbò bia vaá nvèè va ka ló. (Jọ́ọ̀n 4:9, 27) Jíízọ̀s beè du nágé kà neǹ kilmà kpáló kẽ. Dì belí nu dòòmà bá, enè deè ló èlà ẹlẹ beè logí kpóó tọọ̀ pá a gbò tóm, é nú e gyóòlo ní ea ólò naa ẽ́.—Jọ́ọ̀n 13:2-5, 12-17.

19. Mókà nu dòòmà bá ní ea zógè kọọ̀ Jíízọ̀s beè nyimá ló nú ea palàge bii gbò nen vaá gbĩ́ gè nvèè bá nèva ẹ́?

¹⁹ Jíízọ̀s beè nyimá ló nú ea palàge bii gbò nen, vaá a beè tànèe gè nvèè bá nèva. Níí beè palàge dọa bàlà kẽ tṍó e ẹlẹ beè tú kpóó ea aa bá Bàrì boomá gi gbò nen kèbá tóm dũ̀ùnè. (Máátìù 14:14) Dì belí nu dòòmà bá, ene kà gbálà e kom̀ kulè beè dìé ló beè dú ló Jíízọ̀s vaá kọ́ nèe kọọ̀: “Be à géè dú o bùlà, m̀ gá è kọ ó bó, naa ní em é õòà.” Nyaa ló nè mòn tã̀àgã̀ gbálàí beè tọá ló Jíízọ̀s. A beè gbóó tóe sàn vaá gbĩì ge nvèè bá nèe. Vóá à naa, Jíízọ̀s beè gbóó nììnà bá tọ́ẹ́ ló, vaá kọ́ nèe kọọ̀: “À dú nà bùlà. Gboó boá!” Vaá gbálà kom kulèa à gbóó boá! (Máàk 1:40-42) É kọọ̀ òó láá tõomà dẽe ló bé ea beè tọá ló gbálàa naa?

20, 21. Mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s dú kà lé nu dòòmà bá ea tõo lọ̀l vaá à lee mm̀ ge gbàntṍ ló Bàrì é?

²⁰ Mm̀ ge gbàntṍ ló Bàrì, Jíízọ̀s ní ea dú kà lé nu dòòmà bá ea tõo lọ̀l vaá à lee é. Kèbá nú ea náaé ló, àbèè nú e gbò ọ́b beè naáe, ẹlẹ beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé  boo kilma ló a Tẹ̀. Dì belí nu dòòmà bá, Jíízọ̀s náa beè sí pọ́lọ́ tṍó e Sétàn beè tú ẹ̀bmà siimáé ló. (Máátìù 4:1-11) Sìgà pá tọọ̀ Jíízọ̀s náa beè zìgà kọọ̀ Jíízọ̀s ní Mèzáíà ẹ, naa ní e bà kọ́ọ̀ “à bọ dáa!” Sõò Jíízọ̀s beè kilsĩ́ gè sí tóm nè Bàrì. (Máàk 3:21) Tṍó e pá a gbò ọ́b beè labvíe pọ́lọ́ láb ló, Jíízọ̀s beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kilma kiẽ́e Bàrì dì vaá náa beè zẹ́ẹ́ dò ge síva pọ́lọ́.—1 Pítà 2:21-23.

²¹ Bã̀àna tṍó e Jíízọ̀s beè mòn tã̀àgã̀ bá bàg nè nyaa ló ú, a beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kilma kiẽ́e e Jìhóvà dì. (Bugi Fílìpàì 2:8.) Na zẹ́ẹ́ dòòmà dẽé ló íb bé ea beè ĩ̀ìmà naá kà lèlà deé ea úá. Ba beè siíe, ba beè kpọ́ẹ kyáá bel ló kọ à on Bàrì kyọ̀, gbò pọ́lọ́ dóm bèèla beè kọ́ẹ kyọ̀, gã́bug gbò nen beè màngã̀e, vaá gbò bé beè bòmee  vaá túe ká kú té. Tṍó ea é gé ù a beè gbóó vulí kpã́ kọọ̀: “A tá!” (Jọ́ọ̀n 19:30) Taà dee aa ló deé e Jíízọ̀s beè ùa, Jìhóvà beè kẽeée vaá gbóó nèe nom̀ kpáló nyómá. (1 Pítà 3:18) Sìgà sè téní, Jíízọ̀s à gbóó òòà kẽ kil káála vaá gbóó “ĩìtẽ́ boo bá lè Bàrì,” vaá elá dọ̀ọ̀mà tṍó e Bàrì é túe naamá Méné.—Híbrù 10:12, 13.

22. Boo béè kọọ̀ Jíízọ̀s beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kilma kiẽ́e a Tẹ̀ dì, mókà nèà deè ní e beele gbóò ié kátogóí é?

²² Boo béè kọọ̀ Jíízọ̀s beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kilma kiẽ́e a Tẹ̀ dì, beele gbóò ié nèà deè ge tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè boo kunukẽ̀í mm̀ páladaìs, dì belí bé ea beè dú tóm̀ bùlà Jìhóvà naa. Mm̀ nakà togó bel ea bẽene níí, èé ló sọ́l boo sĩ́deè bé e ú Jíízọ̀s náa kọ á valíí ló ge tõó dùm dọ̀ dè-dè naa.