1, 2. (a) Ọ bụrụ na ọ bụ naanị aha onye a ma ama ka ị ma, ọ̀ pụtara na ị ma onye ahụ nke ọma? Kọwaa. (b) Gịnị ka ndị mmadụ kweere banyere Jizọs?

E NWERE ọtụtụ ndị a ma ama n’ụwa. O nwere ike ịbụ na e nwere onye a ma ama ị ma aha ya. Ma naanị na ị ma aha ya apụtaghị na ị ma onye ahụ nke ọma. Ọ pụtaghịkwa na ị ma ihe niile gbasara otú o si akpa àgwà na ụdị onye ọ bụ.

² O nwere ike ịbụ na ị nụtụla banyere Jizọs Kraịst n’agbanyeghị na o ruola ihe dị ka puku afọ abụọ o biri n’ụwa. Ma ọtụtụ ndị amaghị ụdị onye Jizọs bụ mgbe ọ nọ n’ụwa. Ụfọdụ ndị sịrị na ọ bụ ezigbo mmadụ, ndị ọzọ asị na ọ bụ onye amụma. E nwekwara ndị kweere na Jizọs bụ Chineke. Ònye ka gịnwa chere na Jizọs bụ?—Gụọ ihe nke 12 e dere ná ngwụcha akwụkwọ a.

3. Gịnị mere o ji dị mkpa ka ị mụta banyere Jehova Chineke na Jizọs Kraịst?

³ Ọ dị mkpa ka ị mata ihe bụ́ eziokwu gbasara Jizọs. N’ihi gịnị? Baịbụl gwara anyị, sị: “Iji nweta ndụ ebighị ebi, ọ dị ha mkpa ịmata gị nke ọma, onye naanị ya bụ ezi Chineke, matakwa onye i zitere, bụ́ Jizọs Kraịst.” (Jọn 17:3) N’eziokwu, ịmata ihe ndị bụ́ eziokwu banyere Jehova na Jizọs nwere ike ime ka ị dịrị ndụ ebighị ebi n’ụwa mgbe ọ ga-aghọ paradaịs. (Jọn 14:6) Ihe ọzọ bụ na ịmata banyere Jizọs ga-abara gị uru n’ihi na ọ bụ n’aka ya ka anyị ga-akacha amụta otú  anyị ga-esi ebi ndụ nakwa otú anyị ga-esi na-emeso ndị ọzọ. (Jọn 13:34, 35) N’Isi nke Mbụ, anyị mụtara ihe ndị bụ́ eziokwu banyere Chineke. Ugbu a, anyị ga-amụta ihe Baịbụl na-akụziri anyị banyere Jizọs.

4. Gịnị ka “Mesaya” na “Kraịst” na-egosi?

⁴ Ọtụtụ afọ tupu a mụọ Jizọs, Jehova kwere nkwa na Baịbụl na ọ ga-ezite Mesaya ma ọ bụ Kraịst. “Mesaya” bụ okwu Hibru, “Kraịst” abụrụ okwu Grik. Utu aha abụọ a na-egosi na Chineke ga-ahọrọ Mesaya ahụ o kwere ná nkwa ma nye ya ọkwá pụrụ iche. Mesaya ahụ ga-eme ka nkwa niile Chineke kwere mezuo. E nwekwara ihe ndị ọ ga-emere gị ugbu a. Ma, tupu a mụọ Jizọs, ọtụtụ ndị nọ na-eche, sị: ‘Ònyedị ga-abụ Mesaya ahụ?’

5. Ndị na-eso ụzọ Jizọs hà kwetara na ọ bụ ya bụ Mesaya ahụ?

⁵ Obi siri ndị na-eso ụzọ Jizọs ike na ọ bụ Jizọs bụ Mesaya ahụ e kwere ná nkwa. (Jọn 1:41) Dị ka ihe atụ, Saịmọn Pita gwara Jizọs, sị: “Ị bụ Kraịst.” (Matiu 16:16) Gịnị ga-eme ka obi sie anyị ike na ọ bụ Jizọs bụ Mesaya ahụ?

6. Olee otú Jehova si enyere ndị nwere ezi obi aka ịmata onye Mesaya ahụ bụ?

⁶ Ogologo oge tupu a mụọ Jizọs, ndị amụma Chineke dere ọtụtụ ihe ga-enyere ndị mmadụ aka ịmata onye ga-abụ Mesaya ahụ. Olee otú ihe ha dere ga-esi enyere ndị mmadụ aka? Ka e were ya na a sịrị gị gaa n’ọdụ ụgbọala kpọta onye ị na-ahụtụbeghị. Ọ bụrụ na mmadụ amaara gị atụ otú onye ahụ dị, ọ ga-enyere gị aka ịmata ya. Ọ bụ ụdị ihe a ka Jehova mere. O si n’ọnụ ndị amụma ya gwa anyị ihe ndị Mesaya ahụ ga-eme nakwa ihe ndị ga-eme ya. Otú amụma niile e buru  gbasara Mesaya ahụ si mezuo n’isi Jizọs na-enyere ndị nwere ezi obi aka ịmata na Jizọs bụ Mesaya ahụ.

7. Olee amụma abụọ gosiri na Jizọs bụ Mesaya ahụ?

⁷ Ka anyị leba anya n’amụma abụọ n’ime amụma ndị ahụ. Nke mbụ: Narị afọ asaa tupu a mụọ Jizọs, Maịka buru amụma na a ga-amụ Mesaya n’obere obodo a na-akpọ Betlehem. (Maịka 5:2) Ọ bụkwa ebe ahụ ka a mụrụ Jizọs. (Matiu 2:1, 3-9) Nke abụọ: Daniel buru amụma na Mesaya ahụ ga-abịa n’afọ 29. (Daniel 9:25) Amụma ndị a bụ naanị abụọ n’ime ọtụtụ amụma ndị mere ka o doo anya na ọ bụ Jizọs bụ Mesaya ahụ e kwere ná nkwa.—Gụọ ihe nke 13 e dere ná ngwụcha akwụkwọ a.

8, 9. Gịnị mere mgbe e mere Jizọs baptizim nke gosiri na ọ bụ ya bụ Mesaya ahụ?

⁸ Jehova mere ka o doo anya na Jizọs bụ Mesaya ahụ. Chineke kwere nkwa na ya ga-enye Jọn Onye Na-eme Baptizim ihe àmà ga-enyere ya aka ịmata onye Mesaya ahụ bụ. Mgbe Jizọs gakwuuru Jọn ka o mee ya baptizim n’Osimiri Jọdan n’afọ 29, Jọn hụrụ ihe àmà ahụ. Baịbụl gwara anyị ihe merenụ. Ọ sịrị: “Mgbe e mesịrị Jizọs baptizim, o si na mmiri ahụ bilie ozugbo; ma, lee! eluigwe meghere, o wee hụ ka mmụọ Chineke na-efedata dị ka nduru wee bekwasị ya. Lee! Otu olu sikwa n’eluigwe kwuo, sị: ‘Onye a bụ Ọkpara m, onye m hụrụ n’anya, onye ihe ya masịrị m.’” (Matiu 3:16, 17) Mgbe Jọn nụrụ olu  ahụ, hụkwa ihe àmà ahụ, ọ matara na ọ bụ Jizọs bụ Mesaya ahụ. (Jọn 1:32-34) N’ụbọchị ahụ, mgbe Jehova wụkwasịrị Jizọs mmụọ nsọ ya, Jizọs ghọrọ Mesaya. Ọ bụ ya ka Chineke họọrọ ịbụ Eze na Onye Ndú.—Aịzaya 55:4.

⁹ Amụma ndị e buru na Baịbụl, ihe Jehova kwuru, na ihe àmà o nyere mgbe e mere Jizọs baptizim gosiri  na ọ bụ Jizọs bụ Mesaya ahụ. Ma, ebee ka Jizọs si bịa? Oleekwa ụdị onye ọ bụ? Ka anyị hụ ihe Baịbụl kwuru banyere ajụjụ ndị a.

10. Gịnị ka Baịbụl kwuru banyere Jizọs tupu ya abịa n’ụwa?

¹⁰ Baịbụl kwuru na Jizọs ebiela ọtụtụ afọ n’eluigwe tupu ya abịa n’ụwa. Maịka kwuru na Mesaya “malitere n’oge ochie.” (Maịka 5:2) Jizọs n’onwe ya kwuru ọtụtụ ugboro na ya ebiela n’eluigwe tupu a mụọ ya n’ụwa. (Gụọ Jọn 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Jehova na Jizọs dị n’ezigbo mma tupudị Jizọs abịa n’ụwa.

11. Gịnị mere Jehova ji hụ Jizọs n’anya nke ukwuu?

¹¹ Jehova hụrụ Jizọs n’anya nke ukwuu. N’ihi gịnị? Ọ bụ n’ihi na ọ bụ ya ka Chineke bu ụzọ kee tupu onye ọ bụla ma ọ bụ ihe ọ bụla ọzọ. N’ihi ya, a na-akpọ Jizọs “onye e bu ụzọ mụọ n’ime ihe niile e kere eke.” * (Ndị Kọlọsi 1:15) Ihe ọzọ mekwara Jehova ji hụ Jizọs n’anya nke ukwuu bụ na ọ bụ naanị ya ka Jehova ji aka ya kee. Ọ bụ ya mere e ji akpọ ya “Ọkpara ọ mụrụ naanị ya.” (Jọn 3:16) Ọ bụkwa naanị Jizọs ka Jehova si n’aka ya kee ihe ndị ọzọ niile. (Ndị Kọlọsi 1:16) Ọ bụ naanị Jizọs ka a kpọrọ “Okwu ahụ,” n’ihi na Jehova si n’ọnụ ya gwa ndị mmụọ ozi nakwa ụmụ mmadụ okwu.—Jọn 1:14.

12. Olee otu anyị si mara na Jizọs na Chineke abụghị otu onye?

¹² Ụfọdụ ndị kweere na Jizọs bụ Chineke. Ma, ọ bụghị ihe Baịbụl kwuru. Baịbụl kwuru na e kere Jizọs eke. Nke a pụtara na Jizọs nwere mmalite. Ma Jehova,  bụ́ Onye kere ihe niile, enweghị mmalite. (Abụ Ọma 90:2) N’agbanyeghị na Jizọs bụ Ọkpara Chineke, o nweghị mgbe o chere echiche ịbụ Chineke. Baịbụl mere ka o doo anya na Nna ahụ, ya bụ Jehova, ka Ọkpara ya ukwuu. (Gụọ Jọn 14:28; 1 Ndị Kọrịnt 11:3.) Ọ bụ naanị Jehova bụ ‘Chineke Onye Pụrụ Ime Ihe Niile.’ (Jenesis 17:1) Ọ bụ ya bụ onye kacha ihe niile elu na onye kacha ihe niile ike.—Gụọ ihe nke 14 e dere ná ngwụcha akwụkwọ a.

13. Gịnị mere Baịbụl ji kwuo na Jizọs bụ “onyinyo nke Chineke a na-apụghị ịhụ anya”?

¹³ Jehova na Ọkpara ya bụ́ Jizọs rụkọrọ ọrụ ọtụtụ ijeri afọ tupu e kee eluigwe na ụwa. O doro anya na ha hụrụ ibe ha n’anya nke ukwuu. (Jọn 3:35; 14:31) Jizọs ṅomiri àgwà nna ya nke ọma nke na Baịbụl kpọrọ ya “onyinyo nke Chineke a na-apụghị ịhụ anya.”—Ndị Kọlọsi 1:15.

14. Olee otú e si mụọ Ọkpara Chineke hụrụ n’anya ya abụrụ mmadụ?

¹⁴ Ọkpara a Chineke hụrụ n’anya ji obi ya niile hapụ eluigwe ma kwe ka a mụọ ya n’ụwa ka ọ bụrụ mmadụ. Olee otú o si kwe omume? Jehova rụrụ ọrụ ebube si n’eluigwe bufee ndụ Ọkpara ya n’akpa nwa otu nwa agbọghọ na-amaghị nwoke aha ya bụ Meri. N’ihi ya, ọ bụghị mmadụ tụwara ime Jizọs. Nke a mere ka Meri mụọ nwa zuru okè. Ọ kpọkwara ya Jizọs.—Luk 1:30-35.

15. Olee otú i nwere ike isi matakwuo Jehova nke ọma?

¹⁵ I nwere ike ịmụta ọtụtụ ihe banyere Jizọs, àgwà ya, na otú o si bie ndụ ma ị gụọ akwụkwọ Matiu, Mak, Luk, na Jọn. A na-akpọ ha Oziọma. Ebe ọ bụ na Jizọs  na-eme ka Nna ya, ihe ị ga-agụta ga-enyere gị aka ịmatakwu Jehova nke ọma. Ọ bụ ya mere Jizọs ji sị: “Onye hụrụ m ahụwokwa Nna m.”—Jọn 14:9.

16. Gịnị ka Jizọs kụziri? Oleekwa ebe o si nweta ihe ndị ọ kụziri?

¹⁶ Ọtụtụ ndị kpọrọ Jizọs “Onye Ozizi.” (Jọn 1:38; 13:13) Otu n’ime ihe ndị kacha mkpa ọ kụziri bụ “ozi ọma alaeze ahụ.” Gịnị bụ alaeze a? Ọ bụ ọchịchị Chineke nke ga-esi n’eluigwe na-achị ụwa niile. Ọ ga-emere ndị niile na-erubere Chineke isi ihe ọma. (Matiu 4:23) Ihe niile Jizọs kụziri si n’aka Jehova. Jizọs kwuru, sị: “Ihe m na-ezi abụghị nke m, kama ọ bụ nke onye zitere m.” (Jọn 7:16) Jizọs ma na Jehova chọrọ ka ndị mmadụ nụ ozi ọma bụ́ na Alaeze Chineke ga-achị ụwa.

17. Olee ebe Jizọs kụziri ihe? Gịnị mere o ji gbasie mbọ ike kụziere ndị mmadụ ihe?

¹⁷ Olee ebe Jizọs kụziri ihe? Ọ kụziri ihe n’ebe ọ bụla ọ hụrụ ndị mmadụ, ma n’ime ime obodo ma n’obodo ukwu ma n’obodo nta ma n’ahịa ma n’ụlọ nzukọ ndị Juu ma n’ụlọ ndị mmadụ. Ọ naghị atụ anya ka ndị mmadụ na-achọ ya abịa. Kama, ọ na-achọkarị ha aga. (Mak 6:56; Luk 19:5, 6) Jizọs gbasiri mbọ ike jiri oge ya na ike ya na-akụziri ndị mmadụ ihe. Gịnị mere o ji mee otú a? Ọ bụ n’ihi na ọ ma na ọ bụ ihe Chineke chọrọ ka o mee nakwa n’ihi na ọ na-erubere Nna ya isi mgbe niile. (Jọn 8:28, 29) Ihe ọzọ mere Jizọs ji zie ndị mmadụ ozi ọma bụ na o nwere ọmịiko n’ebe ha nọ. (Gụọ Matiu 9:35, 36.) Ọ hụrụ na ndị isi okpukpe ndị Juu anaghị akụziri ndị mmadụ eziokwu gbasara Chineke na Alaeze ya. Ọ bụ ya mere o ji chọọ inyere ọtụtụ ndị aka ka ha nụ ozi ọma Alaeze Chineke.

18. Olee àgwà Jizọs nke kacha amasị gị?

 ¹⁸ Jizọs hụrụ ndị mmadụ n’anya, ihe banyere ha na-emetụkwa ya n’obi. Ọ dị obiọma, ọ na-adịkwara ndị mmadụ mfe ịgwa ya okwu. Ọ na-atọdị ụmụaka ụtọ ịbịakwute ya. (Mak 10:13-16) Jizọs na-emere ndị mmadụ ihe ọma mgbe niile. Ọ kpọrọ ikpe na-ezighị ezi na ihe ọjọọ asị. (Matiu 21:12, 13) Jizọs biri n’ụwa n’oge a na-anaghị akwanyere ụmụ nwaanyị ùgwù, na-elegharakwa ha anya. Ma Jizọs kwanyeere ha ùgwù, jirikwa ha kpọrọ ihe. (Jọn 4:9, 27) Jizọs dịkwa umeala n’obi. Dị ka ihe atụ, n’otu mgbede, ọ sara ụkwụ ndịozi ya. Ihe ahụ o mere bụ ihe onye ohu na-eme n’oge ahụ.—Jọn 13:2-5, 12-17.

19. Olee ihe atụ gosiri na Jizọs ma ihe dị́ ndị mmadụ mkpa nakwa na ọ chọrọ inyere ha aka?

¹⁹ Jizọs ma ihe dị́ ndị mmadụ mkpa, ọ chọkwara inyere ha aka. Otú o si jiri ike Chineke nyere ya gwọọ ndị mmadụ ọrịa gosiri na ọ ma ihe dị́ ndị mmadụ mkpa. (Matiu 14:14) Dị ka ihe atụ, otu nwoke onye ekpenta bịakwutere Jizọs, sị ya: “Ọ bụrụ nnọọ na ị chọrọ, ị pụrụ ime ka m dị ọcha.” Ahụhụ nwoke ahụ na-ata wutere Jizọs. O meteere ya ebere, chọọkwa inyere ya aka. N’ihi ya, Jizọs matịrị aka ya bitụ nwoke ahụ ma sị ya: “Achọrọ m. Dị ọcha.” Nwoke ahụ gbakere ozugbo. (Mak 1:40-42) Chegodị otú obi ga-adị nwoke ahụ.

20, 21. Olee otú Jizọs si bụrụ onye kacha erubere Chineke isi?

²⁰ Jizọs bụ onye kacha erubere Chineke isi. O rubeere Nna ya isi n’agbanyeghị ihe ọ bụla merenụ ma ọ bụ ihe ndị iro ya mere ya. Dị ka ihe atụ, Jizọs  emehieghị mgbe Setan nwara ya. (Matiu 4:1-11) Ụfọdụ ndị ikwu Jizọs ekwetaghị na ọ bụ ya bụ Mesaya ahụ, ha kwukwara na “isi emebiela ya.” Ma, Jizọs akwụsịghị ịrụsi ọrụ Chineke ike. (Mak 3:21) Mgbe ndị iro Jizọs na-emesi ya ike, ọ kwụsịghị irubere Chineke isi, o nweghịkwa mgbe ọ chọrọ imerụ ha ahụ́.—1 Pita 2:21-23.

²¹ Mgbe Jizọs nọ na-ata ahụhụ, o rubeere Jehova isi ruo ọnwụ. (Gụọ Ndị Filipaị 2:8.) Chegodị ihe o diri n’ụbọchị e gburu ya. A nwụchiri ya, bo ya ebubo na o kwuluru Chineke, ndị ikpe arụrụala amaa ya ikpe ọnwụ, ndị mmadụ achịa ya ọchị, ndị agha ataa ya ahụhụ, kpọgidekwa ya n’osisi. Mgbe  ọ fọrọ obere ka ọ nwụọ, o kwuru, sị: “E mechawo ya!” (Jọn 19:30) N’ụbọchị nke atọ Jizọs nwụrụ, Jehova kpọlitere ya n’ọnwụ ma mee ka ọ bụrụ mmụọ. (1 Pita 3:18) Mgbe izu ole na ole gachara, Jizọs laghachiri n’eluigwe, “nọdụ ala n’aka nri Chineke,” ma chere ka Chineke mee ya Eze.—Ndị Hibru 10:12, 13.

22. Olee olileanya anyị nwere n’ihi na Jizọs rubeere Nna ya isi?

²² Ihe mere anyị ji nwee olileanya ịdị ndụ ebighị ebi n’ụwa mgbe ọ ga-aghọ paradaịs otú Jehova chọrọ bụ na Jizọs rubeere Nna ya isi. N’isiokwu na-esonụ, anyị ga-atụle otú ọnwụ Jizọs ga-esi mee ka anyị dị́ ndụ ebighị ebi.