1, 2. (a) Yo kũmanya ĩsyĩtwa ya mũndũ wĩ nguma kwonanasya nũmwĩsĩ nesa vyũ? Elesya. (b) Andũ maĩkĩĩaa kyaũ ĩũlũ wa Yesũ?

KWĨ andũ aingĩ me nguma ĩũlũ wa nthĩ. No wĩthĩwe wĩsĩ ĩsyĩtwa ya mũndũ wĩ nguma mũno. Ĩndĩ kwĩthĩwa wĩsĩ ĩsyĩtwa yake kũyonanasya kana nũmwĩsĩ nesa. O na kũyonanasya kana nĩwĩsĩ kĩla kaũndũ ĩũlũ wake na ũndũ ũilyĩ.

² No wĩthĩwe weewie ĩũlũ wa Yesũ Klĩsto o na kau aĩ kũũ nthĩ myaka ta 2,000 mĩvĩtu. Ĩndĩ andũ aingĩ mayĩsĩ ũndũ Yesũ wailyĩ. Amwe maasyaa kana Yesũ aĩ mũndũ mũseo, angĩ maasyaa aĩ mwathani, na angĩ maĩkĩĩaa kana Yesũ nĩ Ngai. We wĩona ata?—Soma Maelesyo ma Mũthya namba 12.

3. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũmũmanya Yeova Ngai na Yesũ Klĩsto?

³ Nĩ ũndũ wa vata mũno vyũ kũmanya ũw’o ĩũlũ wa Yesũ. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Mbivilia yaĩtye atĩĩ: ‘Na thayũ ũtathela nĩw’o ũũ, nĩ kana makũmanye we Ngai ũla wa w’o weka, na ũla wamũtũmie, nake nĩ Yesũ Klĩsto.’ (Yoana 17:3) Wamanya ũw’o ĩũlũ wa Yeova na Yesũ, ũkekala nthĩ nzaũ tene na tene. (Yoana 14:6) O na ĩngĩ, kũmanya ũw’o ĩũlũ wa Yesũ kũkaũtetheesya nũndũ Yesũ nĩwatũtiĩe ngelekany’o nzeo ya ũndũ tũtonya kwĩkalany’a na andũ na kũmeka maũndũ maseo. (Yoana 13:34, 35) Kĩlungunĩ kya 1 nĩtũneemanyĩisye ũw’o ĩũlũ wa Ngai. Yu ekai twone kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya ĩũlũ wa Yesũ.

4. Masyĩtwa “Masia” na “Klĩsto” monanasya ata?

⁴ Myaka mingĩ Yesũ atambĩte kũsyawa, Yeova nĩwathanĩte  Mbivilianĩ akamũtũma Masia, kana Klĩsto, kũũ nthĩ. “Masia” nĩ ĩsyĩtwa ya kĩthyomo kya Kĩevelania, nayo ĩsyĩtwa “Klĩsto” nĩ ya kĩthyomo kya Kĩkiliki. Masyĩtwa asu elĩ ma ũnene meonany’a mũndũ ũla Ngai waĩ etĩkĩsye mauta na aimũnenga kĩanda kya vata mũno. Masia nĩwe ũkatuma mawatho onthe ma Ngai meanĩa. O na ĩngĩ, Yesũ no aũtetheesye ĩvindanĩ yĩĩ. Ĩndĩ Yesũ atanamba kũsyawa, andũ aingĩ meekũlasya-ĩ, ‘Nũũ ũkatw’ĩka Masia?’

5. Mo amanyĩw’a ma Yesũ nĩmeesĩ kana nĩwe waĩ Masia?

⁵ Amanyĩw’a ma Yesũ mayaĩ na nzika kana nĩwe Masia ũla wathanĩtwe. (Yoana 1:41) Kwa ngelekany’o, Simoni Vetelo eeie Yesũ atĩĩ: “We nue Klĩsto.” (Mathayo 16:16) Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũĩkĩĩthya kana Yesũ nĩwe waĩ Masia?

6. Nĩ kwa nzĩa yĩva Yeova watetheeisye andũ ala maĩ na ngoo nzeo mamũmanye Masia?

⁶ Myaka mingĩ Yesũ atanamba kũsyawa, athani ma Ngai nĩmaandĩkie maũndũ maingĩ ala maaĩle kũtetheesya andũ mamũmanye Masia. Maũndũ asu mesaa kũmatetheesya ata? Kwasũanĩa ngelekany’o ĩĩ. Twasye nĩwatũmwa ũlatye mũndũ ũtaamwona kĩwanzanĩ kya ngalĩ kĩ na andũ aingĩ mũno. Waelew’a nesa ũndũ mũndũ ũsu ũilyĩ, nĩ laisi ũkamũmanya. O ta ũu, Yeova nĩwatũmĩie athani make matũelesye maũndũ ala Masia waĩ eke na maũndũ ala maĩ mamũkwate. Kwĩanĩa kwa mawathani asu onthe nĩkũtetheeasya andũ ala me na ngoo nzeo mamanye kana Yesũ nĩwe Masia.

7. Nĩ mawathani meva elĩ maĩkĩĩthasya kana Yesũ nĩwe Masia?

⁷ Ekai twone mawathani elĩ ĩũlũ wa Masia. Mbee, myaka 700 Yesũ atanamba kũsyawa, Mika nĩwathanie kana Masia akasyaĩwa taoninĩ nini ya Mbethi-leemu.  (Mika 5:2) Yesũ esie kũsyaĩwa taoninĩ ĩsu! (Mathayo 2:1, 3-9) Kelĩ, Ndanieli nĩwathanie kana Masia aĩ aumĩle mwakanĩ wa 29 Klĩsto aminĩte kũsyawa. (Ndanieli 9:25) Mawathani asu elĩ no amwe katĩ wa mawathani maingĩ ala maĩkĩĩthasya nesa kana Yesũ nĩwe Masia.—Soma Maelesyo ma Mũthya namba 13.

8, 9. Nĩ kyaũ kyeethĩiwe Yesũ aivatiswa kĩtũĩkĩĩthasya kana nĩwe Masia?

⁸ Yeova nũĩkĩĩthĩtye nesa vyũ kana Yesũ nĩwe Masia. Ngai nĩwamwathie Yoana Mũvatisi wonany’o nĩ kana eĩthĩwa atonya kũmanya nũũ ũla waĩ Masia. Ĩla Yesũ waendie kũla kwĩ Yoana akavatiswe Ũsĩnĩ wa Yolotani mwakanĩ wa 29 Klĩsto aminĩte kũsyawa, Yoana nĩwoonie wonany’o ũsu. Mbivilia nĩtũeleetye ũndũ kweethĩiwe. Yaĩtye atĩĩ: “Na Yesũ, avatiswa, ambata oyu kuma manzĩnĩ: na sisya, matu mamũvingũkĩa, na oona Veva wa Ngai aitheea ta ĩvũĩ, na aimũvũĩla; na sisya, wasya wauma matunĩ, ũkyasya, Ũũ nĩwe Mwana wakwa mwendwa, ũla nendeeaw’a nĩwe.” (Mathayo 3:16, 17) Ĩla Yoana woonie ũndũ ũsu na eew’a ndeto isu, nĩwamanyie kana Yesũ nĩwe waĩ Masia. (Yoana 1:32-34) Mũthenyanĩ ũsu, ĩla Yeova wamwĩtĩkĩsye Yesũ veva wake, Yesũ nĩwatw’ĩkie Masia. Nĩwe Ngai wanyuvĩte ethĩwe Mũtongoi na Mũsumbĩ.—Isaia 55:4.

 ⁹ Maũndũ ala mathanĩtwe, ndeto ila Yeova waneenie, na wonany’o ũla Yeova wanenganie Yesũ aivatiswa, nĩsyaĩkĩĩthisye kana Yesũ nĩwe waĩ Masia. Ĩndĩ Yesũ aumĩte va, na aĩ na ndaĩa syĩva? Ekai twone kĩla Mbivilia ĩmanyĩasya.

10. Mbivilia ĩmanyĩasya ata ĩũlũ wa vala Yesũ wekalaa atanoka kũũ nthĩ?

¹⁰ Mbivilia ĩmanyĩasya kana Yesũ ekalaa ĩtunĩ myaka mingĩ atanoka kũũ nthĩ. Mika aisye kana Masia aĩ wa “kuma ĩvinda ya tene.” (Mika 5:2) Na ve mavinda maingĩ Yesũ waisye kana ekalaa ĩtunĩ atanamba kũsyawa kũũ nthĩ. (Soma Yoana 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) O na atokĩte kũũ nthĩ, Yesũ aĩ na ngwatanĩo ndũmu mũno na Yeova.

11. Nĩkĩ Yeova wonaa Yesũ e wa vata mũno?

¹¹ Yeova amwonaa Yesũ e wa vata mũno. Nĩkĩ? Nũndũ Ngai amũmbie mbee wa syũmbe ila ingĩ syonthe. Na nĩkyo kĩtumi Yesũ wĩtĩtwe “mũsyawa ũla wĩ mbee wa syũmbe syonthe.” * (Akolosai 1:15) O na ĩngĩ, Yesũ ethĩawa e wa vata mũno kwa Yeova nũndũ nĩwe e weka woombiwe ĩmwe kwa ĩmwe nĩ Yeova. Na nĩkyo kĩtumi wĩtĩtwe “Mwana wake e ũmwe.” (Yoana 3:16) O na ĩngĩ, Yesũ e weka nĩwe watũmĩiwe nĩ Yeova kũmba syĩndũ ila ingĩ syonthe. (Akolosai 1:16) Na no Yesũ e weka wĩtĩtwe “ĩla Ndeto,” nũndũ nĩwe Yeova watũmĩaa kũtavya alaĩka na andũ ũndũ ũkwenda.—Yoana 1:14.

12. Twĩsĩ ata kana Yesũ na Ngai mayĩanene?

¹² Andũ amwe maĩkĩĩaa kana Yesũ na Ngai nĩmeanene. Ĩndĩ ũu ti w’o Mbivilia ĩmanyĩasya. Mbivilia yaasyaa kana Yesũ nĩwoombiwe, na ũu wĩonany’a e mwambĩlĩlyo. Ĩndĩ Yeova, ũla woombie syĩndũ syonthe, nde mwambĩlĩlyo. (Savuli 90:2) O nake Yesũ ndaasũanĩa kwĩthĩwa eanene na Ngai nũndũ we mwene nĩ  Mwana wa Ngai. Mbivilia nĩtũmanyĩĩtye nesa kana Asa nĩ mũnene kwĩ Mwana. (Soma Yoana 14:28; 1 Akolintho 11:3.) Yeova e weka nĩwe “Ngai Mwene Vinya W’onthe.” (Mwambĩlĩlyo 17:1) Nĩwe mũnene vyũ na wĩ vinya mwingĩ mũno ĩtunĩ na kũũ nthĩ.—Soma Maelesyo ma Mũthya namba 14.

13. Nĩkĩ Mbivilia yaĩtye kana Yesũ nĩwe “mũvw’ano wa Ngai ũtonekaa”?

¹³ Yeova na Mwana wake, Yesũ, nĩmathũkũmie ĩmwe kwa myaka mbilioni mbingĩ nthĩ na matu itanamba kũmbwa. No nginya methĩwe mendanĩte mũno vyũ! (Yoana 3:35; 14:31) Yesũ e ndaĩa nzeo ta ila sya Ĩthe wake na nĩkyo kĩtumi Mbivilia ĩmwĩtĩte “mũvw’ano wa Ngai ũtonekaa.”—Akolosai 1:15.

14. Vatonyekie ata Mwana wa Ngai mwendwa asyawa ta mũndũ?

¹⁴ Mwana wa Ngai mwendwa ndaalasimĩthw’a kuma ĩtunĩ, ĩndĩ eekie ũu na ngenda na asyawa kũũ nthĩ ta mũndũ. Ũu watonyekie ata? Kwa nzĩa ya kyama, Yeova athamisye thayũ wa Mwana wake kuma ĩtunĩ na awĩkĩa ĩvunĩ ya mũndũ mũka weetawa Meli ũla ũtaĩ aakoma na mũndũũme. Nũndũ wa ũu, vayaĩ vata wa Meli akome na mũndũũme nĩ kana Yesũ asyawe. Kwoou Meli asyaie mwana ũte na naĩ, na amwĩta Yesũ.—Luka 1:30-35.

15. Nĩ kwa nzĩa yĩva ũtonya kũmũmanya Yeova mũnango?

¹⁵ No wĩmanyĩsye maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Yesũ, ũndũ wekalaa e kũũ nthĩ, na ndaĩa syake nzeo kwa kũsoma ĩvuku ya Mathayo, Maliko, Luka, na Yoana. Mavuku asu ma Mbivilia metawa Mavuku ma Ũvoo Mũseo. Nũndũ Yesũ ailyĩ o ta Ĩthe wake, maũndũ ala ũũsoma nĩmeũkũtetheesya ũmũmanye Yeova  mũnango. Na nĩkyo kĩtumi Yesũ waisye atĩĩ: “Ũla wambonie nĩwamwonie Asa.”—Yoana 14:9.

16. Nĩ maũndũ meva Yesũ wamanyĩasya? Momanyĩsyo ma Yesũ maumĩte va?

¹⁶ Andũ aingĩ mamwĩtaa Yesũ “Mũmanyĩsya.” (Yoana 1:38; 13:13) Ũndũ ũmwe wa vata Yesũ wamanyĩasya nĩ “ũvoo mũseo wa ũsumbĩ.” Ũsumbĩ ũsu nĩ kyaũ? Nĩ silikalĩ ya Ngai ĩla ĩkasumbĩka vaa nthĩ kuma ĩtunĩ na ĩietee andũ ala mamwĩw’aa Ngai moathimo maingĩ. (Mathayo 4:23) Maũndũ onthe ala Yesũ wamanyĩasya maumĩte kwa Yeova. Yesũ aisye atĩĩ: “Ũmanyĩsyo wakwa ti wakwa, ĩndĩ nĩ wa ũla wandũmie.” (Yoana 7:16) Yesũ nĩweesĩ kana Yeova endaa andũ mew’e ũvoo mũseo wa kana Ũsumbĩ wa Ngai ũkasumbĩka ĩũlũ wa nthĩ.

17. Yesũ amanyĩasya andũ va? Nĩkĩ waĩ na kĩthito kingĩ kya kũmanyĩsya andũ ala angĩ?

¹⁷ Yesũ amanyĩasya andũ va? Amamanyĩasya kĩla vandũ weethĩana namo. Nĩwamamanyĩasya ndũanĩ, sokonĩ, masinakokenĩ, na mĩsyĩnĩ yoo. Yesũ ndeeteelaa andũ moke vala ũĩ, ĩndĩ mavinda maingĩ aendaa vala maĩ. (Maliko 6:56; Luka 19:5, 6) Yesũ aĩ na kĩthito kingĩ na nĩwatũmĩaa ĩvinda na vinya mwingĩ aimanyĩsya andũ. Nĩkĩ weekaa ũu? Nũndũ nĩweesĩ kana Ngai endaa eke ũu, na nĩwamwĩw’aa Ĩthe wake mavinda onthe. (Yoana 8:28, 29) O na ĩngĩ, Yesũ atavanasya nũndũ nĩweew’ĩaa andũ tei. (Soma Mathayo 9:35, 36.) Nĩwoonaa atongoi ma ndĩni mate kũmanyĩsya ũw’o ĩũlũ wa Ngai na Ũsumbĩ wake. Kwoou endaa kũtetheesya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka mew’e ũvoo mũseo.

18. Nĩ ndaĩa syĩva sya Yesũ ikwendeeasya mũno?

¹⁸ Yesũ nĩwendete andũ na nĩwamathĩnĩkĩaa. Nĩwamew’ĩaa  tei na maĩ na ũthasyo wa kũneena nake. O na syana nĩsyendete kwĩthĩwa vakuvĩ nake. (Maliko 10:13-16) Mavinda onthe nĩwendete sila wa katĩ na nĩwamenete ũlũsani. (Mathayo 21:12, 13) Ĩvinda yĩla Yesũ waĩ kũũ nthĩ aka matũmĩawa naĩ na nĩmavũthĩtw’e. Ĩndĩ we mavinda onthe nĩwanengae aka ndaĩa. (Yoana 4:9, 27) Kwa w’o Yesũ aĩ na wĩnyivyo. Kwa ngelekany’o, ve ĩvinda wathambisye amanyĩw’a make maaũ, ũndũ ũla wakothaa kwĩkwa nĩ athũkũmi.—Yoana 13:2-5, 12-17.

19. Nĩ ngelekany’o yĩva ĩkwonany’a kana Yesũ nĩweesĩ mavata ma andũ na nĩwendaa kũmatetheesya?

¹⁹ Yesũ nĩweesĩ mavata ma andũ na nĩwendaa kũmatethya. Oonanisye ũu nesa ĩla watũmĩie vinya wa Ngai kũvosya andũ kwa nzĩa ya kyama. (Mathayo 14:14) Kwa ngelekany’o, mũndũũme ũmwe wawaĩte mangũ ookie vala ve Yesũ na amwĩa atĩĩ: “Ethĩwa nũkwenda, nũtonya kũnthesya.” Yesũ nĩwakiitiwe ngoo mũno ĩla woonie ũndũ mũndũũme ũsu ũkũthĩna. Nĩwamwĩw’ĩie tei na enda kũmũvosya. Na kwoou Yesũ nĩwatambũũkisye kw’oko kwake, amũkiita, na amwĩa atĩĩ: “Nĩngwenda; ĩthĩwa mũtheu.” Na mũndũ ũsu waĩ mũwau avoa. (Maliko 1:40-42) Kwasũanĩa ũndũ mũndũũme ũsu weewie!

20, 21. Nĩ kwa nzĩa yĩva Yesũ weethĩiwe e ngelekany’o nzeo ya mũndũ wamwĩwie Ngai vyũ?

²⁰ Yesũ nĩwe ngelekany’o ĩla nzeo ya mũndũ wamwĩwie Ngai vyũ. Aĩ mũĩkĩĩku kwa Ĩthe wake o na akwatwa nĩ maũndũ mailyĩ ata, kana o na eekwa  maũndũ mathũku nĩ amaitha make. Kwa ngelekany’o, Yesũ ndaaĩka naĩ ĩla Satani wamũtatie. (Mathayo 4:1-11) Andũ amwe ma mũsyĩ wa Yesũ mayaĩkĩĩaa kana nĩwe Masia na maasyaa kana “e na ndũũka,” ĩndĩ nĩwaendeeie kũtethya wĩa wa Ngai. (Maliko 3:21) O na ĩla amaitha make mamũthĩnasya, Yesũ nĩweethĩiwe e mũĩkĩĩku kwa Ngai na ndaatata kũmaũmĩsya.—1 Vetelo 2:21-23.

²¹ O na ĩla Yesũ wathĩnaw’a nginya ooawa kĩkw’ũ kĩ woo, nĩwaendeeie kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwa Yeova. (Soma Avilivi 2:8.) Kwasũanĩa mathĩna ala woomĩĩisye mũthenya ũla wakwie. Kwa ngelekany’o, nĩwakwatiwe, ngũsĩ sya ũvũngũ syasya nũmũumĩte Ngai, asili mataĩ aseo masya nũvĩtĩtye, andũ mamũthekeea, na  asikalĩ mamũvũa na mamũathĩĩa mũtĩnĩ. Yesũ akilyĩ kũkw’a aneenie asya: “Nĩwathela.” (Yoana 19:30) Mĩthenya ĩtatũ ĩtina wa Yesũ kũkw’a, Yeova nĩwamũthayũũkisye na amũnenga mwĩĩ wa veva. (1 Vetelo 3:18) Ĩtina wa syumwa nini Yesũ nĩwasyokie ĩtunĩ, na “ekala nthĩ ngalĩ ya kw’oko kwa aũme kwa Ngai” eteele Ngai emũtw’ĩkĩthya Mũsumbĩ.—Aevelania 10:12, 13.

22. Nũndũ Yesũ aĩ mũĩkĩĩku kwa Ĩthe wake, twĩ na mwanya wa kwĩsa kũkwata kyaũ?

²² Nũndũ Yesũ nĩwaendeeie kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwa Ĩthe wake, twĩ na mwanya wa kwĩsa kũkwata thayũ ũtathela ĩũlũ wa nthĩ nzaũ o tondũ Yeova wendaa. Kĩlungunĩ kĩla kĩatĩĩe, nĩtũũneenea ũndũ kĩkw’ũ kya Yesũ kĩtonya kũtuma twĩkala tene na tene.