ٴتورتىنشى تاراۋ
يسا ٴماسىح دەگەن كىم؟
1، 2. ا) اتاقتى كىسىنىڭ اتىن بىلگەنىمىز ونى جاقسى تانيتىنىمىزدى بىلدىرە مە؟ ٴتۇسىندىرىڭىز. ٵ) ادامدار يسانى كىم دەپ ويلايدى؟
تاريحتا وشپەس ٸز قالدىرعان ادام كوپ. ولاردىڭ كەيبىرەۋلەرىنىڭ ەسىمدەرىن بىلەتىن دە شىعارسىز. الايدا بىرەۋدىڭ ەسىمىن بىلگەنىمىز ونى جاقسى تانيتىنىمىزدى، ونىڭ بۇكىل ٶمىرىن، قانداي ادام بولعانىن بىلەتىنىمىزدى بىلدىرە بەرمەيدى.
2 وسىدان 2000 جىلداي ۋاقىت بۇرىن ٶمىر سۇرگەن يسا ٴماسىح جايلى ەستىگەنسىز بە؟ كوبىسى يسا تۋرالى ەستىگەنمەن، ونىڭ قانداي ادام بولعانىن بىلمەيدى. كەيبىرەۋلەر ول جاي عانا جاقسى ادام بولعان دەسە، باسقالار ونى پايعامبار دەيدى. ال تاعى بىرەۋلەر ونى قۇداي دەپ سانايدى. ال ٴسىز نە ويلايسىز؟ (12-تۇسىندىرمەنى قاراڭىز).
3. ەحوبا قۇداي جانە يسا ٴماسىح تۋرالى ٴبىلىم الۋ نەگە ماڭىزدى؟
3 يسا تۋرالى شىندىقتى ٴبىلۋ وتە ماڭىزدى. كيەلى كىتاپتا: «ماڭگىلىك ومىرگە يە بولۋ ٷشىن سەنى، جالعىز شىنايى قۇدايدى، جانە وزىڭ جىبەرگەن يسا ٴماسىحتى تانىپ-ٴبىلۋ كەرەك»،— دەلىنگەن (جوحان 17:3). راسىندا دا، ەحوبا مەن يسا تۋرالى شىندىقتى بىلسەڭىز، جەر بەتىندەگى جۇماقتا ماڭگى ٶمىر سۇرە الاسىز (جوحان 14:6). يسا تۋرالى ٴبىلىم الۋدىڭ قازىردىڭ وزىندە دە پايداسى كوپ. ويتكەنى ول بىزگە دۇرىس ٶمىر ٴسۇرۋدىڭ، باسقالارمەن جاقسى قارىم-قاتىناستا بولۋدىڭ ەڭ كەرەمەت ۇلگىسىن قالدىردى (جوحان 13:34، 35). وسى باسىلىمنىڭ 1-تاراۋىنان ٴبىز قۇداي تۋرالى كوبىرەك بىلدىك. ال بۇل تاراۋدا كيەلى كىتاپتا يسا جايىندا نە دەلىنگەنىن كورەمىز.
«ٴبىز ٴماسىحتى تاپتىق»
4. «ٴماسىح» دەگەن سوزدىڭ ماعىناسى قانداي؟
4 يسا دۇنيەگە كەلمەي تۇرىپ كوپتەگەن جىل بۇرىن ەحوبا ٴماسىحتى جىبەرەتىنىن ۋادە ەتكەن. «ٴماسىح» ٴسوزى «مايلانعان» دەگەندى، ياعني ەرەكشە ٴبىر تاپسىرمانى اتقارۋ ٷشىن تاعايىندالعان دەگەندى بىلدىرەدى. قۇداي يسانى ەرەكشە ٴبىر ٸستى اتقارۋ ٷشىن تاڭداپ الدى. يسا بولاشاقتا قۇدايدىڭ بارلىق ۋادەلەرىن جۇزەگە اسىرادى. ٴبىراق ول تۋىلماس بۇرىن «كىم ٴماسىح بولادى ەكەن؟» دەگەن سۇراق كوپ ادامدى قىزىقتىرعان.
5. شاكىرتتەرى يسانىڭ ٴماسىح بولعانىنا سەنگەن بە؟
5 يسانىڭ شاكىرتتەرى «ٴماسىحتى تاپتىق» دەپ، ونىڭ ۋادە ەتىلگەن ٴماسىح ەكەنىنە كامىل سەنگەن (جوحان 1:41). سولاردىڭ ٴبىرى — شيمون پەتىر. ول يساعا: «ٴسىز ٴماسىحسىز»،— دەگەن (ماتاي 16:16). ال ٴبىز يسانىڭ ٴماسىح ەكەنىنە قالاي سەنىمدى بولا الامىز؟
6. اقجۇرەك ادامدار ٴماسىحتى انىقتاي الۋ ٷشىن ەحوبا نە ىستەدى؟
6 يسانىڭ تۋىلۋىنان ۇزاق ۋاقىت بۇرىن پايعامبارلار ماسىحكە قاتىستى كوپ جايتتى اشقان. بۇل جايتتار كىمنىڭ ٴماسىح ەكەنىن انىقتاۋعا كومەكتەسپەك ەدى. مىسالى، ٴسىز ادامعا لىق تولى بەكەتتە ٴبىر كىسىنى كۇتىپ الماقشىسىز دەلىك. ٴسىز ونى بۇرىن-سوڭدى كورمەگەنسىز. ٴبىراق بىرەۋ سىزگە ونى جاقسىلاپ سۋرەتتەپ بەرسە، ونى وڭاي تابا الاسىز. تاپ سولاي، ەحوبا بىزگە پايعامبارلارى ارقىلى ماسىحتىڭ نە ىستەيتىنىن، قانداي جايتتاردى باستان وتكىزەتىنىن ايتقان. سول پايعامبارلىق سوزدەردىڭ يسانىڭ ومىرىندە ورىندالعانىن ٴبىلىپ، اقجۇرەك ادامدار ونىڭ ٴماسىح ەكەنىنە كوز جەتكىزە الادى.
7. قانداي ەكى پايعامبارلىق يسانىڭ ٴماسىح ەكەنىن دالەلدەيدى؟
7 ٴماسىح جايلى ايتىلعان پايعامبارلىقتاردىڭ ەكەۋىنە توقتالىپ وتەيىك. يسانىڭ تۋىلۋىنان 700 جىل بۇرىن ميحا پايعامبار ٴماسىحتىڭ بەتلەحەم دەگەن كىشكەنتاي قالادا تۋىلاتىنىن ايتقان (ميحا 5:2). يسا ٴدال وسى قالادا تۋىلدى (ماتاي 2:1، 3—9). ال دانيال پايعامبار ٴماسىحتىڭ ب.ز. 29-جىلى كەلەتىنىن ايتتى (دانيال 9:25). بۇل پايعامبارلىقتار يسانىڭ ۋادە ەتىلگەن ٴماسىح ەكەنىن دالەلدەيتىن كوپ پايعامبارلىقتىڭ ەكەۋى عانا (13-تۇسىندىرمەنى قاراڭىز).
يسا شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەندە ٴماسىح بولدى
8، 9. يسا شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەندە، ونىڭ ٴماسىح ەكەنى قالاي ايقىن بولدى؟
8 ەحوبا ۋاقىت وتە يسانىڭ ٴماسىح ەكەنىن ايقىن كورسەتتى. ول جاقيا پايعامبارعا ٴماسىحتى تانۋعا كومەكتەسەتىن بەلگى كورسەتۋدى ۋادە ەتتى. جاقيا ب.ز. 29-جىلى يسانى يوردان وزەنىندە شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكىزگەندە، سول بەلگىنى كوردى. كيەلى كىتاپتا بىلاي دەلىنگەن: «يسا شومىلدىرۋ راسىمىنەن ٶتىپ، بىردەن سۋدان شىقتى. سوندا كوك اشىلىپ، جاقيا يسانىڭ ۇستىنە قۇداي رۋحىنىڭ كوگەرشىن ىسپەتتى ٴتۇسىپ كەلە جاتقانىن كوردى. سونداي-اق كوكتەن: —بۇل — مەنىڭ سۇيىكتى ۇلىم. مەن وعان ريزامىن!— دەگەن داۋىس ەستىلدى» (ماتاي 3:16، 17). سوندا جاقيا يسانىڭ ٴماسىح ەكەنىن ٴتۇسىندى (جوحان 1:32—34). ەحوبا يساعا كيەلى رۋحىن توككەن سول كۇنى ول ٴماسىح بولدى. قۇداي ونى كوسەم ٵرى پاتشا بولۋعا تاڭدادى (يشايا 55:4).
9 كيەلى كىتاپتاعى پايعامبارلىقتار، ەحوبانىڭ ايتقان سوزدەرى جانە يسا شومىلدىرۋ راسىمىنەن وتكەندە كورسەتىلگەن بەلگى يسانىڭ ٴماسىح ەكەنىن دالەلدەيدى. ٴبىراق ٴماسىح بولماس بۇرىن يسا نە ىستەگەن جانە ول قانداي ادام بولعان؟ كيەلى كىتاپتا بۇل جايلى نە دەلىنگەنىن بىلەيىك.
ٴماسىح بولماس بۇرىن يسا نە ىستەگەن؟
10. يسانىڭ جەرگە كەلگەنگە دەيىنگى ٶمىرى تۋرالى كيەلى كىتاپتا نە دەلىنگەن؟
10 كيەلى كىتاپتا يسانىڭ جەرگە كەلەرىنەن ۇزاق ۋاقىت بۇرىن كوكتە ٶمىر سۇرگەنى جازىلعان. ميحا پايعامبار ٴماسىحتىڭ «باستاۋى كونە زاماننان» ەكەنىن ايتقان (ميحا 5:2). يسانىڭ ٶزى دە جەردە ادام بولىپ تۋىلماس بۇرىن كوكتە ٶمىر سۇرگەنىن كوپ رەت ايتقان (جوحان 3:13؛ 6:38، 62؛ 17:4، 5 وقىڭىز). جەرگە كەلمەي تۇرىپ-اق ونىڭ ەحوبامەن قارىم-قاتىناسى تىعىز بولعان.
11. ەحوبا يسانى نەگە قاتتى جاقسى كورەدى؟
11 ەحوبا يسانى قاتتى جاقسى كورەدى. سەبەبى ونى جاراتىلىستاردىڭ بارىنەن بۇرىن جاراتقان. سوندىقتان ول «جاراتىلىس اتاۋلىنىڭ تۇڭعىشى» * دەپ اتالادى (قولوستىقتارعا 1:15). ەحوبا يسانى تىكەلەي ٶزى جاراتقاندىقتان، ونى ەرەكشە جاقسى كورەدى. كيەلى كىتاپتا يسا قۇدايدىڭ «جالعىز ۇلى» دەلىنگەن (جوحان 3:16). ەحوبا قالعان جاراتىلىستاردى تەك يسامەن بىرگە جاراتقان (قولوستىقتارعا 1:16). سونداي-اق يسا عانا «ٴسوز» دەپ اتالعان، ويتكەنى ول پەرىشتەلەر مەن ادامدارعا ەحوبانىڭ حابارى مەن نۇسقاۋلارىن جەتكىزىپ وتىرعان (جوحان 1:14).
12. قۇداي مەن يسا ٴبىر تۇلعا ەمەستىگىن قايدان بىلەمىز؟
12 كەيبىر ادامدار ەحوبا مەن يسانى ٴبىر تۇلعا دەپ سانايدى. ٴبىراق كيەلى كىتاپ بۇعان ۇيرەتپەيدى. وندا يسانى قۇداي جاراتقانى ايتىلعان. دەمەك، ونىڭ باستاماسى بار. ال ٴبارىن جاراتقان ەحوبانىڭ باستاماسى جوق (ٴزابۇر 90:2). يسا ەشقاشان قۇدايعا تەڭ بولۋدى ويلاماعان. كيەلى كىتاپتا اكەسى ۇلىنان جوعارى ەكەنى انىق جازىلعان (جوحان 14:28 وقىڭىز؛ قورىنتتىقتارعا 1-حات 11:3). ەحوبا عانا — «قۇدىرەتى شەكسىز قۇداي» (مۇسانىڭ 1-جازباسى 17:1). الەمدە ودان ۇلى، ودان قۇدىرەتتى ەشكىم جوق (14-تۇسىندىرمەنى قاراڭىز).
13. نەگە يسا «كوزگە كورىنبەيتىن قۇدايدىڭ كەيپى»؟
13 اسپان مەن جەر ٵلى جاراتىلماي تۇرعاندا، ەحوبا ميللياردتاعان جىل بويى ۇلىمەن بىرگە ەڭبەك ەتكەن. ولار ٴبىر-بىرىنە باۋىر باسىپ، ٴبىر-ٴبىرىن قاتتى جاقسى كورگەن (جوحان 3:35؛ 14:31). يسا اكەسىنىڭ قاسيەتتەرىنە بارىنشا ەلىكتەگەن، سوندىقتان كيەلى كىتاپتا «ول — كوزگە كورىنبەيتىن قۇدايدىڭ كەيپى» دەلىنگەن (قولوستىقتارعا 1:15).
14. ەحوبانىڭ سۇيىكتى ۇلى قالايشا ادام بولىپ تۋىلدى؟
14 ەحوبانىڭ سۇيىكتى ۇلى كوكتەگى جوعارى دارەجەسىن تاستاپ، جەردە ادام بولىپ تۋىلۋعا دايىن بولدى. ەحوبا عاجايىپ تۇردە كوكتەگى ۇلىنىڭ ٶمىرىن ٴماريام ەسىمدى پاك قىزدىڭ قۇرساعىنا سالدى. ٴماريام دۇنيەگە كەمەلدى بالا اكەلىپ، اتىن يسا دەپ قويدى. وسىلايشا ادامداردىڭ ىشىنەن ەشكىم يسانىڭ اكەسى بولعان جوق (لۇقا 1:30—35).
يسا قانداي ادام بولعان؟
15. ەحوبانى جاقسىراق تانۋدىڭ جولى قانداي؟
15 يسانىڭ ٶمىرى، قاسيەتتەرى جايلى كيەلى كىتاپتىڭ ماتاي، مارقا، لۇقا، جوحان دەگەن كىتاپتارىنان بىلە الاسىز. بۇل ٴتورت كىتاپ ٸنجىل دەپ اتالادى. يسا كوكتەگى اكەسىنە قاتتى ۇقسايتىندىقتان، ونى تانىعان سايىن، ەحوبانى دا تاني تۇسەسىز. يسا: «مەنى كورگەن ادامنىڭ اكەنى دە كورگەنى»،— دەپ بەكەر ايتپاعان (جوحان 14:9).
16. يسا نە تۋرالى ٴتالىم بەردى؟ ول حالىققا كىمنىڭ تالىمدەرىن ۇيرەتتى؟
16 ادامداردىڭ كوبىسى يسانى «ۇستاز» دەپ اتاعان (جوحان 1:38؛ 13:13). ونىڭ بەرگەن تالىمدەرىنىڭ ىشىندە ەڭ ماڭىزدىسى پاتشالىق تۋرالى ىزگى حابار بولعان. بۇل قانداي پاتشالىق؟ بۇل — كوكتەن جەر بەتىنە بيلىك ەتەتىن قۇدايدىڭ ۇكىمەتى. وسى ۇكىمەتتىڭ تۇسىندا قۇدايعا مويىنسۇناتىن ادامدار مول باتاعا كەنەلەدى (ماتاي 4:23). يسا حالىققا ەحوبادان بىلگەندەرىن ۇيرەتكەن. ول: «ٸلىمىم — مەنىكى ەمەس، مەنى جىبەرگەندىكى»،— دەگەن (جوحان 7:16). قۇدايدىڭ پاتشالىعى جەر بەتىنە بيلىك جۇرگىزەتىنىن بارلىق ادام ەستۋ ٷشىن، يسا كوپ ٴتالىم بەرگەن. ويتكەنى ەحوبانىڭ دا قالاۋى وسى ەدى.
17. يسا قانداي جەرلەردە ٴتالىم بەردى؟ ول باسقالاردى ۇيرەتۋ ٷشىن نەگە كوپ كۇش سالدى؟
17 يسا قانداي جەرلەردە ٴتالىم بەرگەن؟ ادام بار جەردىڭ بارىندە. مىسالى، قالا مەن اۋىلداردا، بازار الاڭدارىندا، عيباداتحانا مەن ۇيلەردە. ول ادامداردىڭ كەلگەنىن كۇتىپ وتىرماي، ولارعا ٶزى بارعان (مارقا 6:56؛ لۇقا 19:5، 6). ادامداردى ۇيرەتۋ ٷشىن ول ايانباي ەڭبەك ەتىپ، كوپ ۋاقىت پەن كۇش جۇمسادى. سەبەبى بۇلاي ەتكەنى قۇدايعا ۇنامدى ەكەنىن جاقسى بىلگەن جانە ول ٵرقاشان اكەسىنىڭ ٴتىلىن العان (جوحان 8:28، 29). يسا ادامدارعا جانى اشىعاندىقتان دا ولارعا ۋاعىز ايتقان (ماتاي 9:35، 36 وقىڭىز). سەبەبى ٴدىن قىزمەتكەرلەرى قۇداي تۋرالى، ونىڭ پاتشالىعى تۋرالى شىندىقتى ۇيرەتپەيتىن. سوندىقتان يسا ىزگى حاباردى بارىنشا كوپ ادام ەستىگەنىن قالاعان.
18. سىزگە يسانىڭ اسىرەسە قاي قاسيەتى ۇنادى؟
18 يسا ادامداردى جاقسى كورىپ، قامدارىن ويلاعان. ول مەيىرىمدى بولعان، ٵرى ونىمەن اڭگىمەلەسۋ وڭاي بولعان. ٴتىپتى بالالار دا ونىڭ قاسىندا وزدەرىن ەركىن سەزىنگەن (مارقا 10:13—16). ٵرقاشان ٵدىل ارەكەت ەتەتىن ول ارامدىق پەن ادىلەتسىزدىكتى جەك كورگەن (ماتاي 21:12، 13). يسا ٶمىر سۇرگەن زاماندا ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى ەسكەرىلمەيتىن، ولارعا قۇرمەت تە كورسەتىلمەيتىن. ٴبىراق يسا ولارعا سي-قۇرمەت تانىتقان (جوحان 4:9، 27). يسا سونداي-اق كىشىپەيىل بولعان. بىردە ول ەلشىلەرىنىڭ اياقتارىن جۋىپ بەرىپ، ٷي قىزمەتشىسى اتقاراتىن مىندەتتى ورىندادى (جوحان 13:2—5، 12—17).
يسا ادام بار جەردىڭ بارىندە ۋاعىزداعان
19. يسا ادامداردىڭ قاجەتتىلىكتەرىن ٴتۇسىنىپ، ولارعا كومەكتەسكىسى كەلگەنى قانداي وقيعادان كورىنەدى؟
19 يسا ادامداردىڭ قاجەتتىلىكتەرىن تۇسىنگەندىكتەن، ولاردان كومەگىن ەش اياماعان. قۇداي دارىتقان قۇدىرەتتىڭ ارقاسىندا ول ناۋقاس ادامداردى كەرەمەت تۇردە ايىقتىرعان (ماتاي 14:14). بىردە وعان الاپەسپەن اۋىراتىن كىسى كەلىپ: «قالاساڭىز بولعانى، مەنى ايىقتىرىپ تازارتا الاسىز»،— دەيدى. ونى كورگەندە، يسانىڭ وعان قاتتى جانى اشيدى. سودان يسا الاپەس كىسىگە قولىن تيگىزەدى دە: «قالايمىن، تازار!»— دەيدى. سوندا ول قۇلانتازا ايىعىپ كەتەدى (مارقا 1:40—42). بۇل كىسىنىڭ قۋانىشىندا شەك بولمادى!
يسا اكەسىنە ٵرقاشان ادال بولعان
20، 21. نەلىكتەن يسانى قۇدايعا مويىنسۇنۋدىڭ ۇزدىك ۇلگىسى دەي الامىز؟
20 يسا قۇدايعا مويىنسۇنۋدىڭ ەڭ ۇزدىك ۇلگىسىن قالدىردى. قانداي جاعداي بولماسىن، جاۋلارى نە ىستەمەسىن، ول اكەسىنە ادالدىق ساقتادى. مىسالى، شايتان ازعىرعاندا، يسا ەشقانداي كۇنا جاسامادى (ماتاي 4:1—11). تۋىستارى ونىڭ ٴماسىح ەكەنىنە سەنبەي، «اقىلىنان اداسىپتى» دەگەندە دە، ول قۇدايدىڭ ٸسىن اتقارا بەردى (مارقا 3:21). دۇشپاندارى قورلاعاندا دا، يسا ولارعا جاۋاپ قايتارماي، قۇدايعا ادال بولىپ قالدى (پەتىردىڭ 1-حاتى 2:21—23).
21 يسا ٴتىپتى ازاپتالىپ ولتىرىلگەن كەزدە دە ەحوباعا دەگەن ادالدىعىنان تايمادى (فىلىپىلىكتەرگە 2:8 وقىڭىز). ولتىرىلگەن كۇنى ونىڭ قانداي اۋىر ازاپتان وتكەنىن ەلەستەتۋدىڭ ٶزى قيىن: ونى تۇتقىندادى، جالعان كۋاگەرلەر قۇدايدى قورلادى دەپ كىنالادى، ساتقىن بيلەر جالعان ايىپ تاقتى، ساربازدار بولسا ۇرىپ-سوعىپ، بورەنەگە شەگەلەدى. سوڭعى دەمىن شىعاراردا ول: «تۇگەل ورىندالدى!»— دەگەن. ٴيا، يسانىڭ بار ويى قۇداي ەركىنىڭ ورىندالۋىندا بولدى (جوحان 19:30). يسانىڭ ولگەنىنە ٷش كۇن بولعاندا، ەحوبا وعان رۋحاني دەنە بەرىپ، ونى ٴتىرىلتىپ الدى (پەتىردىڭ 1-حاتى 3:18). بىرنەشە اپتادان كەيىن يسا كوككە ورالدى. ول «قۇدايدىڭ وڭ جاعىنا وتىرىپ»، پاتشا بولاتىن ۋاقىتىن كۇتتى (ەۆرەيلەرگە 10:12، 13).
22. يسا قۇدايعا ادالدىق ساقتاعانىنىڭ ارقاسىندا ٴبىز ٷشىن قانداي مۇمكىندىك اشىلدى؟
22 يسانىڭ قۇدايعا ادال بولىپ قالعانىنىڭ ارقاسىندا ٴبىز ٷشىن جەردە ورنايتىن جۇماقتا ماڭگى ٶمىر ٴسۇرۋ مۇمكىندىگى اشىلدى. بۇل ەحوبانىڭ و باستاعى قالاۋىنا ساي بولىپ تابىلادى. كەلەسى تاراۋدا يسانىڭ ٶلىمى قالايشا ماڭگىلىك ومىرگە جول اشقانى جايىندا كوبىرەك بىلەمىز.
^ 11-ابزاس ەحوبا جاراتۋشى بولعاندىقتان، اكە دەپ اتالعان (يشايا 64:8). يسانىڭ قۇدايدىڭ ۇلى دەپ اتالۋ سەبەبى — ونى ەحوبا جاراتقان. سونداي-اق كيەلى كىتاپتا پەرىشتەلەر مەن ادام اتا دا قۇدايدىڭ ۇلدارى دەپ اتالادى (ٵيۇپ 1:6؛ لۇقا 3:38).
