Skip to content

Skip to table of contents

MUTU 4

U Yesu Kilisitu we Wenu?

U Yesu Kilisitu we Wenu?

1, 2. (a) Ukumanya izina ilya muntu uwakumanyikwa nkani, ka chikung’anamula ukuti mumumenye akiza? Mungalongosola. (b) Nkimba abantu bakusubila ukuti u Yesu akaba we wenu?

 PACHISU ichapasi pali abantu abinji abakumanyikwa [abakuchuka] nkani. Lumo mubamenye bamo amazina ghabo. Ukumanya bulo izina lyache chitakung’namula ukuti mumumenye akiza umuntu. Chitakung’amula sona ukuti mumenye vyosi ivyakukwafyannya nu bumi bwache na vyo avighanite.

2 Mungaba ukuti mwivwilepo lumo izya Yesu Kilisitu, napo akabako pachisu ichapasi imyaka 2,000 yo yendapo. Abantu abinji batamenye ukuti, u Yesu akaba we wenu nkani-nkani. Bamo bakunena ukuti akaba muntu umwiza, bamo bakunena ukuti yikaba yo nchimi sona bamo bakusubila ukuti we Chala. Ka umwe mukuti choni?—Ennya Ivya Kubumalilo 12.

3. Choni cho chakulondiwa ukumumanya akiza u Yehova nu Yesu Kilisitu?

3 Chakulondiwa nkani ukuti mumanye ubwanaloli ubwakukwafyannya nu Yesu. Chifukwa choni? Ibayibolo likutubuzya ukuti: ‘Nanti abantu bakumanya uwe we Chala wemwene uwabwanaloli, sona nukumumanya u Yesu Kilisitu, yuyo ukamutuma, bakwiza pakuba nu bumi ubwa bwila na bwila.’ (Yohani 17.3) Nanti mwamanya ubwanaloli ubwakukwafyannya nu Yehova nu Yesu, mukwiza pakwikala bwila na bwila mu paladayiso pachisu ichapasi. (Yohani 14.6) Ukumumanya akiza u Yesu kungabavwa sona, chifukwa umwene chifwanikizyo ichiza icha mo tungikalila namo tungabombela ivintu nabamwitu. (Yohani 13.34, 35) Mu Mutu 1, tukamanyila ubwanaloli ubwa kukwafyannya nu Chala. Loli pa kabalilo aka inti tumanyile vyo Ibayibolo likumanyisya ivya Yesu.

TWAMWAGHA U MESIYA!

4. Ka amazina agha kuti “Mesiya” sona “Kilisitu” ghakung’anamula ichoni?

4 Kale nkani bo u Yesu atapapiwe, u Yehova akalayizya mu Bayibolo ukuti akwiza pakumutuma u Mesiya pamo u Kilisitu. Amazyu aghakuti “Mesiya” ghafumite kuchinenelo icha Chihebeli, sona amazyu aghakuti “Kilisitu” ghafumite kuchinenelo icha Chigiliki. Amazina ghosi ghabili agha ghakung’anamula ukuti, u Chala amusalite u Mesiya nukumupa ubudindo ubwapamwanya nkani. U Mesiya akwiza pakupangisya ukuti vyosi vyo u Chala alayizizye vikwanilisiwe. Napakabalilo kano pope bulo u Yesu angabavwa. Loli lyo u Yesu achili ukupapiwa, abantu abinji bakilalusyanga ukuti, ‘Ka wenu yo akwiza ukuba we Mesiya?’

5. Ka abamanyili aba Yesu bakasubilagha ukuti u Yesu we wenu?

5 Abamanyili aba Yesu batakakayikilagha napanandi ukuti u Yesu weyo akaba we Mesiya. (Yohani 1.41) Umwakufwanikizya, u Simoni Pitala akati kwa Yesu: ‘Uwe we Kilisitu.’ (Matayi 16.16) Ka tungasubila buli-buli ukuti u Yesu we Mesiya?

6. Ka u Yehova akabavwa buli-buli abantu abiza ukuti bamumanye u Mesiya?

6 Kale nkani bo u Yesu atapapiwe, inchimi izya Chala zikasimba ivintu vyo vingabavwa abantu ukumumanya akiza u Mesiya. Choni cho ivi vikaba vyakwavwa? Tufwanikizye ukuti babalaba ukuti muye mumupokelele umuntu yo mutamwenizyepo lumo-lumo ku depoti iya mabasi. Nanti umuntu yumo angabalongosolela akiza mo umuntu uyo abeleye vingabavwa ukuti muye mumumanye. Umwakuyana bulo, u Yehova akabombezya inchimi ukunena vyo u Mesiya akwiza ukubomba sona navyo akwiza ukukomana navyo. Ukukwanilisiwa ukwa mabuchimi kukwavwa abantu abiza ukumanya ukuti u Yesu we Mesiya.

7. Nkimba mabuchimi buli gho ghakulangizya ukuti u Yesu we Mesiya?

7 Zatunenezannye amabuchimi ghabili. Ubuchimi ubwa bwandilo bwa Mika. Bukasimbiwa imyaka 700 bo u Yesu atapapiwe. U Mika akati, u Mesiya akwiza ukupapiwa mutawuni iyinandi iya Betelehemu. (Mika 5.2) U Yesu akapapiwa naloli mutawuni iya Betelehemu. (Matayi 2.1, 3-9) Ubwabubili, inchimi u Daniyeli yikanenela zila ukuti u Mesiya akwiza pakuboneka mu mwaka uwa 29 C.E. (Danieli 9.25) Agha mabuchimi ghamo gho ghakwanilisiwe gho ghakulangizya ukuti u Yesu we Mesiya.—Ennya Ivya Kubumalilo 13.

U Yesu akati oziwa akaba we Mesiya pamo u Kilisitu

8, 9. Choni cho chikabombiwa po u Yesu akoziwanga ukulangizya ukuti weyo we Mesiya?

8 U Yehova akapangisya ukuti u Yesu amanyikwe ukuti we Mesiya. U Chala akalayizya ukuti akwiza ukumulangizya u Yohani Uwalozyo ichimanyisyilo cho chikwiza ukumwavwa ukuti amumanye yo we Mesiya. Bo u Yesu aya kwa Yohani Uwalozyo pakoziwa mulusoko ulwa Yolodani mumwaka uwa 29 C.E., u Yohani akennya ichimanyisyilo. Ibayibolo likutubuzya vyo vikabombiwa, likuti: ‘Bo u Yesu oziwa bulo, akazubuka mumizi. Pala-pala kumwanya kukighuka, akennya u muzimu uwa Chala bukumwikila ngati yo nkunda. Po izyu likivwika kumwanya likati, “Uyu Mwana wane umughaniwa, yuyo ihobokite nkani nawe.”’ (Matayi 3.16, 17) U Yohani akati ennya ichimanyisyilo nu kwivwa amazyu akamanya ukuti u Yesu weyo we Mesiya. (Yohani 1.32-34) Pisiku lila-lila u Yehova akamupungulila umuzimu, ukufuma apo u Yesu akaba we Mesiya. Weyo u Chala akamusala ukuba Mulongozi sona Umwene.—Yesaya 55.4.

9 Amabuchimi agha mu Bayibolo, amazyu agha Yehova sona ni chimanyisyilo cho chikaboneka po u Yesu akoziwanga, vikalangizya ukuti u Yesu weyo we Mesiya. Loli, ka u Yesu akafuma kwiyi? Ka akaba we wenu nkani-nkani? Zatwennye vyo Ibayibolo likunena.

KA U YESU AKAFUMA KWIYI?

10. Nkimba Ibayibolo likutumanyisya choni ivyakukwafyannya nu bumi ubwa Yesu bo atizite pachisu ichipasi?

10 Ibayibolo likumanyisya ukuti u Yesu akikala akabalilo akatali kumwanya bo atizite pachisu ichapasi. U Mika akanena ukuti u Mesiya “akabako ukwanda kale.” (Mika 5.2) U Yesu akanena umwakupyanizya-pyanizazya ukuti akikalagha kumwanya bo achili ukupapiwa pachisu ngati muntu. (Belenga Yohani 3.13; 6.38, 62; 17.4, 5.) U Yesu bo atizite pachisu ichapasi akaba pabumanyani ubukulu nkani nu Yehova.

11. Choni cho u Yesu wakulondiwa nkani kwa Yehova?

11 U Yesu wakulondiwa nkani pamaso pa Yehova. Chifukwa choni? Chifukwa weyo akaba wabwandilo pakupeliwa nu Chala bo u Chala atapelite chilichosi. U Yesu akwitiziwa ukuti “we katote yuyo ali pamwanya pa vipeliwa vyosi.” a (Aba Kolosi 1.15) U Yesu wakulondiwa sona kwa Yehova chifukwa weyo akapeliwa nu Yehova ukusita yumo ukumwavwa. Cho chifukwa akwitiziwa ukuti “Mwana wache mwene na mwene.” (Yohani 3.16) U Yehova akapela ivintu vyosi ukwendela mwa Yesu. (Aba Kolosi 1.16) U Yesu weka weyo akwitiziwa ukuti “we Mazyu,” chifukwa u Yehova akamubombezyanga pakunena na bantumi na bantu sona nukubapa ubulongozi.—Yohani 1.14.

12. Ka tukumanya buli-buli ukuti u Yesu nu Chala te muntu weka?

12 Abantu bamo bakusubila ukuti u Yesu nu Chala muntu weka. Loli ivi te vyovyo Ibayibolo likumanyisya. Ibayibolo likunena ukuti u Yesu akapeliwa, ichi chikung’anamula ukuti u Yesu ali nubwandilo. Loli u Yehova yo akapela ivintu vyosi ate nubwandilo. (Masalimo 90.2) U Yesu atakinong’onapo lumo-lumo ukuti ayanite nu Chala. Ibayibolo likumanyisya ukuti u Baba we songo ukuchila Umwana. (Belenga Yohani 14.28; 1 Aba Kolinti 11.3.) U Yehova mwene weyo we “Chala uwa Maka ghosi.” (Ubwandilo 17.1) U Yehova weyo wapamwanya sona wa maka nkani ukuchila ichipeliwa chilichosi kumwanya na pachisu ichapasi.—Ennya Ivya Kubumalilo 14.

13. Choni cho Ibayibolo likunena ukuti u Yesu “we chifwani icha Chala yuyo atakuboneka na maso”?

13 U Yehova nu Mwana wache u Yesu, bakabombelagha poka umwakukolelana imyaka amabiliyoni aghinji bo kumwanya ni chisu ichapasi vitapeliwe. Babaghiye ukuti bakaghanana nkani hee! (Yohani 3.35; 14.31) U Yesu akankonka inkalo izya Baba wache cho chifukwa Ibayibolo likumwitizya ukuti “we chifwani icha Chala yuyo atakuboneka na maso.”—Aba Kolosi 1.15.

14. Ka vikenda buli-buli ukuti u Yesu apapiwe ngati muntu?

14 Umwana uwa Yehova akitikizya ukufumako kumwanya nu kwiza pachisu ichapasi nu kupapiwa ngati muntu. Ka ivi vikabombiwa buli-buli? U Yehova akasamya ubumi ubwa Mwana wache umwachiswigho ukufuma kumwanya ukwiza mwa Maliya. Pakabalilo aka u Maliya akaba mulindu yo atakaghonapo lumo-lumo nu mwanavuli. Pa vyo vikabombiwa ivi vikulangizya ukuti u Yesu atakaba nu baba wache uwakumubili. Ukufuma apo u Maliya akapapa umwana yo atakaba ni mbibi sona akamwita izina ilyakuti Yesu.—Luka 1.30-35.

KA U YESU AKABA WE WENU?

15. Ka mungamumanya buli-buli u Yehova?

15 Mungamanyila ivinji ivyakukwafyannya nu Yesu, ubumi bwache sona ni nkhalo zyache nanti mungabelenga amabuku agha mu Bayibolo agha: Matayi, Maliko, Luka nu Yohani. Amabuku agha ghakwitiziwa ukuti Amazyu Amiza. Pakuti inkalo izya Yesu zikuyana bulo nizya Baba wache u Yehova, vyo mungabelenga mu mabuku agha vingabavwa ukumumanya akiza u Yehova. Cho chifukwa u Yesu akanena ukuti: ‘Umuntu wesi yuyo anennya une amwennya nu Tata wepe.’—Yohani 14.9.

16. Nkimba u Yesu akamanyisyanga ichoni? Ka vyo akamanyisyanga vikafumagha kwiyi?

16 Abantu abinji bakamwitizyanga u Yesu ukuti “Mumanyisi.” (Yohani 1.38; 13.13) Ichintu choka chimo cho u Yesu akamanyisyanga ghakaba “amazyu amiza nizya Bumwene.” Nkimba Ubumwene ubwa Chala chochoni? Ubumwene ubwa Chala liboma ilya kumwanya lyo likwiza ukulaghila ichisu chosi ichapasi. Iboma ili likwiza ukubasaya abantu bo bakumwivwila u Chala. (Matayi 4.23) Vyosi vyo u Yesu akamanyisyanga vikafumagha kwa Yehova. U Yesu akanena ukuti: ‘Ivimanyisyo vivyo nkumanyisya vite vyane ni vyane, loli vikufuma kwa yuyo akantuma.’ (Yohani 7.16) U Yesu akamanya ukuti u Yehova akulonda ukuti abantu bamanye amazyu amiza aghakuti Ubumwene ubwa Chala bukwiza ukulaghila ichisu chosi ichapasi.

17. Nkimba u Yesu akamanyisyanga kwiyi? Choni cho akalimbikilagha hee ukumanyisya abantu?

17 Nkimba u Yesu akamanyisyanga kwiyi? U Yesu akamanyisyanga kulikosi ko abagha abantu. Akamanyisyanga mumatawuni, mutwaya, mumisika, mumalo aghakwiputilamo na munyumba izya bantu. Atakalindililagha ukuti abantu bize kukwache, loli uwene weyo akabakonkagha abantu ko bali. (Maliko 6.56; Luka 19.5, 6) U Yesu akabombezyanga akabalilo kache, na maka ghache pakumanyisya abantu. Choni cho akabombagha bunubu? U Yesu akamanya ukuti u Chala akulonda ukuti vyovyo abombaye sona akabalilo kosi akamwivwilagha u Chala. (Yohani 8.28, 29) Ichifukwa ichamwabo cho u Yesu akalumbililagha chakuti, akaba ni chisa ku bantu. (Belenga Matayi 9.35, 36.) Akennya ukuti abasongo aba vipanga batakamanyisyanga ubwanaloli ubwakukwafyannya nu Chala sona nu Bumwene bwache. U Yesu akalondagha ukuti abavwe abantu abinji ukumanya izya amazyu amiza.

18. Pa nkalo zyosi izya Yesu, ka nkalo buli zyo muzighanite?

18 U Yesu akaba muntu yo akabaghana hee abantu sona nu kubapasikizya. Akaba wa chisa sona akaba mupepe pakunenezannya na bantu. Nabana abanandi bulo bakamughana hee. (Maliko 10.13-16) U Yesu akababengagha abantu bo bakabombagha ukatangale sona abasita ubwanaloli. (Matayi 21.12, 13) U Yesu akabako mukabalilo ko abakolo batakaba nubwabuke sona abantu batakabachindikagha. Loli u Yesu umwene akabalilo kosi akabachindikagha abakolo nu kubennya ukuti bope bantu bakulondiwa. (Yohani 4.9, 27) U Yesu akaba sona wakwiyisya. Umwakufwanikizya, ubusiku bumo u Yesu akozya ivinama ivya bamanyili bache. Imbombo iyi yikabombiwanga nu wambombo pamo ukuti umuzya.—Yohani 13.2-5, 12-17.

U Yesu akalumbililagha kulikosi ko abagha abantu

19. Choni cho chikulangizya ukuti u Yesu akamanyagha vyo abantu bakalondagha? Sona choni cho chikulangizya ukuti akalondagha ukubavwa abantu?

19 U Yesu akamanyagha akiza vyo abantu bakulonda cho chifukwa akalondagha ukubavwa. Ivi vikabonekagha po akabombezyanga amaka aghakufuma kwa Chala nu kupozya bosi bo bakaba babine. (Matayi 14.14) Umwakufwanikizya, umwanavuli ubamambombo akiza kwa Yesu nukumufughamila nukumulaba ukuti: ‘Nanti ukulonda uswefye une.’ U Yesu wepe vikamukwafya chifukwa cha bubavu ni ntamyo zyo umuntu uyu akaba nazyo. Akamufwila ubwila, cho chifukwa akalonda ukumwavwa. Ukufuma apo u Yesu akagholosya inyobe nukumupalamasya umwanavuli, po u Yesu akati: “Inkulonda swepa.” Panapo na panapo amambombo ghala ghakamala. (Maliko 1.40-42) Ka mukwinong’ona ukuti umuntu yula akiyivwa buli-buli?

AKABA MUSUBALIWA KWA BABA WACHE AKABALILO KOSI

20, 21. Choni cho u Yesu chifwanikizyo ichiza kwa uswe pa nkani iyakuba basubaliwa kwa Chala?

20 U Yesu chifwanikizyo ichiza sana pa nkani iya kwivwila u Chala. Vitamye viti buli, kwali abalwani bamubombele ivintu ivibibi, loli u Yesu akabukilila ukuba musubaliwa kwa Baba wache. Umwakufwanikizya, u Yesu atakitikizya ukuti agonje po u Satana akamuyelagha. (Matayi 4.1-11) Abakamu bache bamo abanyumba yoka, batakasubilagha ukuti we Mesiya sona bamo bakanenagha ukuti u Yesu “apena.” Loli umwene akabukilila ukubomba imbombo iya Chala. (Maliko 3.21) U Yesu atakatanizyanga nanti abalwani bakumubombela ivintu ivibibi, loli akabukilila ukuba musubaliba kwa Chala.—1 Pitala 2.21-23.

21 U Yesu akabukilila ukuba musubaliwa kwa Yehova mupaka po akafwila. (Belenga Aba Filipi 2.8.) Inong’onela bulo mo akayimbila isiku lyo akafwanga. Akapinyiwa, abakaboni ababumyasi bakamutamantila ukuti akamutuka u Chala, bakalonga inongwa yache umwachimanyani, ichilundilo ichabantu chikamusekagha sona bope abasilikali bakamuyivya nkani nu kumukomelela pikwi. Pakabalilo ko akafwanga u Yesu akalila akati: “Kwamala.” (Yohani 19.30) Bo pendapo amasiku matatu ukufuma po u Yesu akafwila, u Yehova akamuzyusya nu mubili uwa muzimu. (1 Pitala 3.18) Amasabata ghakati ghendapo u Yesu akanyokela kumwanya, “akikala pachitengo icha buchindamu kunyobe indilo iya Chala.” Akalindililagha ukuti u Chala amwimike ukuba we Mwene.—Aba Hebeli 10.12, 13.

22. Ka lusako buli lo tuli nalo ichifukwa chakuti u Yesu akaba musubaliwa kwa Baba wache?

22 Ichifukwa chakuti u Yesu akabukilila ukuba musubaliwa kwa Baba wache, tuli nulusako ulwa kwiza ukwikala bwila na bwila mu paladayiso pachisu ichapasi. Ubu bobo bwighane bwa Yehova. Mu mutu uwakukonkapo tukwiza pakunenezyannya mo imfwa iya Yesu yikutwavwizya ukuti twize twikale bwila na bwila.

a U Yehova akwitiziwa ukuti we Baba chifukwa weyo mupeli wa chilichosi. (Yesaya 64.8) U Yesu akwitiziwa sona ukuti Mwana uwa Chala chifukwa u Yehova weyo akamupela. Abantumi nu Adamu bope bulo bakitiziwanga ukuti bana aba Chala.—Jobu 1.6; Luka 3.38.