Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

ICAPITALA 4

Kani BaYesu Klistu Nibani?

Kani BaYesu Klistu Nibani?

1, 2. (a) Kani ukwishiba lukoso ishina lya muntu uwishibikilwe cilaalula ati ninshi mulimwishi bwino? Buulishisheni. (b) Findo abantu bambi beshipo pali baYesu?

MU CALO muli abantu abengi abeshibikilwe makosa. Cipale bambi muli beshi amashina. Pano ukubeshiba lukoso amashina tacalulapo ati ninshi muli beshi bwino. Tacalulapo ati mulishi fyonse pali bo neli ukwishiba inkulilo yabo na fyefyo ifi bali.

2 Cipale mulyumfwileko fimo pali baYesu nangaba ati baaliko imyaka cipale 2,000 iyapitapo. Pano abantu abengi tabeshipo bucine pali baYesu. Bambi balalabila ati aali lukoso muntu umuweme, bambi ati ali wakushimika, eli bambi nabo balisumine ati baYesu e baLesa. Kani mwebo mulishipo shani?—Boneni Ifyebo na Fimbi 12.

3. Nindo cicindamiine ukwishiba baYawe na baYesu Klistu?

3 Cicindeme ukwishiba bucine pali baYesu. Nindo twalabilile’fyo? Baibolo ilatubuula ati: “Nawo umweo uwa muyayaya ni wuyu, ati bakamwishibeni mwebo emwe mwenka mwe baLesa bacine na woyo uyu mwatumine, Yesu Klistu.” (Yoane 17:3) Fya cine, kani mwaishiba baYawe na baYesu mukekala umuyayaya mu Paladaiso penka pano pa calo. (Yoane 14:6) Nakabili, ukwishiba baYesu kukamofweniko, nipakuti baYesu cakubwenako iciweme ica fyefyo amekalilo esu elelwe ukuba eli na fyefyo twelelwe ukucita ku bantu bambi. (Yoane 13:34, 35) Mu Capitala 1, twalisambilile bucine pali baLesa. Pano twakusambilila ifi Baibolo isambisha pali baYesu.

TWABASANGANA BAMASAYA!

4. Kani amashiwi akweba ati “Masaya” na “Klistu” yalalule’ndo?

4 Imyaka iyakuti ubwingi ili baYesu baali tabangafyalwa, baYawe balishimikile muli Baibolo ati bakatuma baMasaya neli baKlistu. Ishiwi “Masaya” lishiwi lya mu mulaka wa ciEbeya, eli ishiwi “Klistu” lishiwi lya mu mulaka wa ciGiliki. Aya amashiwi abili alaalula ati baLesa baali ne kusalulula baMasaya abalailwe ne kubapeela umulimo uulibelele. BaMasaya bakakonsha ukulaya kwa baLesa konse. BaYesu bangamofweniko na pali ino mpindi. Pano ili baYesu baali tabangafyalwa, abantu abengi balukwipusha ati ‘Ni bani abakaba baMasaya’?’

5. Kani abasambile ba baYesu, baalisumine ati baYesu e baMasaya?

5 Abasambile ba baYesu tabakanikilepo neli panini ati baYesu e baMasaya abalailwe. (Yoane 1:41) Ku cakubwenako, Simoni Petilo alilabile kuli baYesu ati: “Nimwe baKlistu.” (Matayo 16:16) Kani tungashininwa shani ati baYesu e baMasaya?

6. Kani baYawe balyofweleko shani abantu abatemenwe bucine ukwishiba baMasaya?

6 Akale ili baYesu tabangafyalwa, abakushimika ba baLesa balilembele ifyebo ifyali ne kofwako abantu ukwishiba baMasaya. Kani ifyo fyali ne kubofwako shani? Alakanyeni ati bamubuuleni ukuya ku citesheni ca basi mu kupinta umuntu uutamungabonanapo naye. Cingamofweniko ukumwishiba kani bamubuulishisheni ifyakumwishibilako uyo muntu. Mu nshila intu imo baYawe baalipyungishe abakushimika ukutubuulishisha ifi baMasaya bakacita na fyefyo ifikabacitikila. Ukukonshiwa kwa kuuko ukushimika kwalyofweleko abantu abatemenwe bucine ukwishiba baMasaya.

7. Nikwisa kushimika kubili ukulangisha ati baYesu e baMasaya?

7 Ngatulabileko pa kushimika kubili ukwa konshiwilwe pali baMasaya. Ukwakutanga, imyaka 700 ili baYesu tabangafyalwa, Mika alishimikile ati baYesu bakafyalilwa mu mushi uunini uwa Betelemi. (Mika 5:2) Mopele muli woyo mushi emo baYesu bafyalilwe! (Matayo 2:1, 3-9) Ukwabubili, Danyeli alishimikile ati mu 29 C.E., eli baMasaya baali ne kuboneka. (Danyeli 9:25) Twalabilako lukoso pa kushimika kubili ukwakonshiwilwe pali baMasaya pano kuli na kumbi ukwingi.—Boneni Ifyebo na Fimbi 13.

Ili baYesu babatishiwilwe, eli babeele baMasaya, neli baKlistu

8, 9. Findo fyacitikile ili baYesu balukubatishiwa ifyalangiishe ati ni baMasaya?

8 BaYawe baalilangishe apatubile ati baYesu e baMasaya. BaLesa baalilaile Yoane uwakubatisha akeshibilo akaali ne kumofwako ukwishiba baMasaya. Mu 29 C.E., ili baYesu baile mu kubatishiwa kuli Yoane mu nika ya Jodeni, Yoane alikabwene akeshibilo. Baibolo ilatubuula ifyacitikile ati: “Pa kubatishiwa, baYesu ne kwabuka-mo bwangu mu menda: lomba neulu ne kubesukila, penka balibwene Umupashi wa baLesa ulukuseluka koti ni ciiba ukwisa pali bo, lomba ne shiwi lyalifumine kwiulu ati: ‘Aba Bana banji aba ntemenwe, muli bo emo ndukusangalala!’” (Matayo 3:16, 17) Ili Yoane abwene akeshibilo alishininwe ati baYesu e baMasaya. (Yoane 1:32-34) Pali kenka kalya akasuba, ili baYawe bapokomwene umupashi wabo pali baYesu, eli baYesu babeele baMasaya. Ebo baLesa basalulwile ukuba intangishi kabili imfumu.—Yisaya 55:4.

9 Ukushimika kwa mu Baibolo, amashiwi baYawe balabiile, ne keshibilo bapeele ili baYesu baalukubatishiwa filalangisha ati baYesu e baMasaya. Pano nikwisa baYesu bafumine kabili baali muntu wa kuba shani? Ngatubone ifi Baibolo ilabilapo.

NIKWISA BAYESU BAFUMINE?

10. Findo Baibolo isambisha pa mekalilo abaYesu ili tabangesa pa calo?

10 Baibolo ilasambisha ati baYesu baali kwiulu pa myaka iyakuti ubwingi ili tabangesa pa calo. Mika alilabile ati baMasaya baaliko ‘akale lukoso.’ (Mika 5:2) Pa mikwi iingi baYesu abene baalilabiile ati baali kwiulu ili tabangesa mu kufyalilwa pa calo mu buntunshi. (Pendeni Yoane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Na lyelyo baYesu bali tabangesa pa calo, baali na bucibusa ubulibelele na baYawe.

11. Nindo baYawe ba batemenwe makosa baYesu?

11 BaYawe balitemenwe makosa baYesu. Nindo babatemenwe? Ni pakuti ebo batatikiilepo ukulenga ili tabangalenga icintu icili conse. Popele baYesu baletwa ati “bakutanga lukoso lomba tafingalengwa ifintu fyonse.” * (AbaKolosai 1:15) Cimbi icilengeshe baYawe ukutemwa baYesu ca kweba ati baYawe abene e balengele baYesu. Eci betilwa ati “Umwana wabo uuli enka.” (Yoane 3:16) Nakabili baYawe baalipyungishe baYesu pa kulenga ifintu fyonse. (AbaKolosai 1:16) Ni baYesu benka lukoso ebetwa ati “Ishiwi,” pakuti baYawe baalibapyungiishe ukutwala ifyebo ne mafunde ku nkalamba na ku bantunshi.—Yoane 1:14.

12. Tulishi shani ati baYesu talipo e baLesa?

12 Abantu bambi balisumiine ati baYesu e baLesa neli ati balilingene. Pano ifyo talipo efi Baibolo isambisha. Baibolo ilalabila ati baYesu baalilengelwe, icilukwalula ati balikwete icitati. Pano baYawe, abalengele ifintu fyonse tabakwetepo icitati. (Amasamo 90:2) Pakuti baYesu bana ba baLesa, tabalangulukapo neli panini pa kufwaya ukuba baLesa neli ukulingana na baLesa. Baibolo ilasambisha apatubile ati baWishi bakulu pa mwana. (Pendeni Yoane 14:28; 1 AbaKolinto 11:3.) BaYawe lukoso, e baLesa ba “Makosa Onse.” (Ifyakutanga 17:1) E bacilile kabili e bamakosa aacilile mu bulengeshi bonse.—Boneni Ifyebo na Fimbi 14.

13. Nindo Baibolo ilabilila ati baYesu “cinshingwa ca baLesa abatababonwa”?

13 BaYawe ne bana babo baYesu baalipyungiile pamo pa myaka amamilyoni ninshi amaulu ne calo tafingalengwa. Baalitemwanshenye makosa! (Yoane 3:35; 14:31) BaYesu balitentekele imibelo ya baYawe mu kufikapo icakweba ati Baibolo ilabeta ati “cinshingwa ca baLesa abatababonwa.”—AbaKolosai 1:15.

14. Cali shani pakweba ati umwana wa baYawe uubatemenwe afyalwe mu buntunshi?

14 BaYesu abana ba baYawe abatemiwe balilipeeleshe ukufuma kwiulu, ukwisa mukufyalilwa pa calo mu buntunshi. Kani ico calicitikile shani? Mu cimpelampela, baYawe baalikuushishe umweo wa baYesu ne kuubika mu munda ya kwe Maliya umushike uuswetele. Na muli fyefyo, baYesu tabaelelwepo ukukwata bawishibo abantunshi. Popele Maliya kaafyala umwana umwalalume uuwaminine, kabili kamwinika ati baYesu.—Luku 1:30-35.

KANI BAYESU BAALI MUNTU WAKUBA SHANI?

15. Cindo cingamofweniko ukwishiba bwino baYawe?

15 Mungasambilila ifingi pa mekalilo abaYesu ne mibelo yabo, mu mabuuku ane aalabila pali baYesu. Aya mabuuku ni Matayo, Mako, Luku na Yoane. Pakuti baYesu bali lukoso koti ni baWishibo, ifi mungasambilila pali bo, fingamofweniko ukwishiba bwino baYawe. Eci baYesu baalabiliile ati: ‘Uyo uwambona nebo, ninshi abona na baTata.’—Yoane 14:9.

16. Findo baYesu basambishe? Kani ifi baalukusambisha fyalukufuma kwisa?

16 Abantu abengi baalukwita baYesu ati “baSambishi.” (Yoane 1:38; 13:13) Icintu icicindamishe ici baYesu basambishe, “cebo iciweme ica Bufumu” Kani ubu Bufumu ni bwisa? Bwikalikishi bwa baLesa ubwa kwiulu, ubukekalika icalo conse ne kuleta amashuko ku bantu abomfwila baLesa. (Matayo 4:23) Fyonse ifi baYesu baalukusambisha fyalifumine kuli baYawe. BaYesu balilabiile ati: “Ukusambisha kwanji takuli kwanji nebo, sombi kwa babo abantumine.” (Yoane 7:16) BaYesu baalishibile ati baYawe balafwaya abantu ukumfwa icebo iciweme pa Bufumu bwa baLesa ati e bukekalika icalo conse.

17. Nikwisa baYesu baalukusambishisha? Nindo baalukupyungishisha makosa ukusambisha abantu?

17 Nikwisa baYesu baalukusambishisha? Konse lukoso uku basangana abantu. Balukusambisha ku mpelo ya mishi, mu matauni, mu mishi, pa maliketi, pa mipunda ya kupempelelapo na pa mang’anda ya bantu. Tabalukupengelapo abantu ukulukubakonkela. Impindi ishingi e balukuya ukwali abantu. (Mako 6:56; Luku 19:5, 6) BaYesu balukupyungisha impindi yabo ne makosa abo ku kusambisha abantu. Pakuti pa ndo? Baalishibile ati baLesa balafwaya bo ukulukucita koti ni fyopele’fyo na pakuti baalukumfwila baWishibo lyonse. (Yoane 8:28, 29) Cimbi icalengeshe baYesu ukulukutulisha ni pakuti baalyumfwilile abantu inkumbu. (Pendeni Matayo 9:35, 36.) Balibwene ati intangishi sha mapempelo tashalukusambishapo bucine pali baLesa ne Bufumu bwabo. Popele, baalukufwaya ukofwako abantu abakuti ubwingi ukwishiba bucine.

18. Niisa imibelo ya baYesu iimutemenwe makosa?

18 BaYesu baali muntu uwatemenwe abantu kabili uwabikile akalango kuli bambi. Baali ne luse kabili tabalifinishepo. Ne bana baalukumfwa bwino ukuba nabo. (Mako 10:13-16) BaYesu tabalukusalululapo. Baalipatile ubucenjeshi ne kufyenga bambi. (Matayo 21:12, 13) Pa mpindi baYesu baali pa calo, abanakashi baalisuulilwe kabili tabalukupeelwapo ubuleme. Pano baYesu bo, baalukucindika abanakashi. (Yoane 4:9, 27) Nakabili baYesu baali abalicefeshe. Ku cakubwenako, kambi kasuba mu mpindi ya cingulo, baYesu baalisamfishe amakasa abasambile babo, balipyungile umulimo uwalukupyungwa ne bantu abasuulilwe.—Yoane 13:2-5, 12-17.

BaYesu baalukutulisha konse uku basangana abantu

19. Ni cisa cakubwenako icilangisha ati baYesu baalishi ifyalukupengela abantu kabili ati balukufwaya ukubofwako?

19 BaYesu baalishibile ifi abantu balukupengela makosa, kabili balukufwaisha ukofwako abantu. Ici calibwenekele muli fyefyo bapyungishe amakosa abaLesa ukutendulusha abalwashi mu cimpelampela. (Matayo 14:14) Ku cakubwenako umwalalume wa manata alishile kuli baYesu ne kulabila ati “Kani mulukufwaya, muliishi ukumposha ifilonda.” BaYesu baalyumfwile inkumbu pali fyefyo uyu mwalalume alukusomenwa ne kupenga. Baalimulangulukileko kabili balukufwaya ukumofwako. Popele baYesu baalitambikile ukuboko ne kumwikata ne kulabila ati: “Ndukufwaya; fipole!” Ne mulwashi alipolele! (Mako 1:40-42) Alakanyeni ifi ulya umwalalume aumfwile!

BALIPITILISHE UKUBA ABA BUCINE KULI BAWISHIBO

20, 21. Kani baYesu bali shani cakubwenako iciweme mu kumfwila baLesa?

20 BaYesu cakubwenako iciweme mu kumfwila baLesa. Nangaba na fyefyo ifyacitikile neli fyefyo abapate babo bacitile kuli bo, baYesu baali aba bucine kuli baWishibo. Ku cakubwenako, ili Satana abeseshe, tabacitilepo ifyakubifya. (Matayo 4:1-11) Bambi aba mu cisoolo ca baYesu tababacetekelepo ati bo e baMasaya, baalukulabila ati baYesu “kushiluka bashiluka!” Pano baYesu balipitilishe ukucita ukufwaya kwa baLesa. (Mako 3:21) Ili baalukubapensha ku bapate babo, baYesu balipitilishe ukuba aba bucine kuli baLesa kabili tabalukubabweleshamo—1 Petilo 2:21-23.

21 Na lyelyo baalukufwa imfwa ya ku penshiwa pa citi, baYesu balipitilishe ukuba aba bucine kuli baYawe. (Pendeni AbaFilipoi 2:8.) Alakanyeni ifi bapengele pa kasuba bafwile. Baalibekete, baalibabepeshe ku mboni sha bufi, baalibasololwele mulufyengo, baalibatongawile, baalibakululwishe ku bashilikani ne kubapopela pa citi. E mulandu balabilile ili baalukufwa ati: “Kwakonshiwa!” (Yoane 19:30) Panuma ya nshiku shitatu baYawe baalibabuushishe ne kubapeela umweo wa mupashi. (1 Petilo 3:18) Ili papitile imilungu inini baYesu baalibwelele kwiulu, “baliikele ku lwine lwa baLesa,” ne kulukupembelela ukupeelwa amakosa akuba imfumu.—AbaEbeya 10:12, 13.

22. Nilisa ishuko tukwete pa kuti pali fyefyo baYesu bapitilishe ukuba aba bucine kuli baWishibo?

22 Pakuti baYesu baalipitilishe ukuba aba bucine kuli baWishibo, cililengeshe tukwate ishuko lya kwikala umuyayaya muli paladaiso pa calo, fyenka filya baYawe baalukufwaya. Mu capitala cakonkapo tukasambilila ifi imfwa ya baYesu ilengeshe fwebo ukukwata ishuko lya kwikala umuyayaya.

^ par. 11 BaYawe baletwa ati baWishifwe ni pakuti balengeshi ba fintu fyonse. (Yisaya 64:8) BaYesu baletwa ati abana ba baLesa pakuti baYawe ebabalengele. Inkalamba, ukubikako na Adama nabo baletwa ati abana ba baLesa.—Jobo 1:6; Luku 3:38.