1, 2. (a) Kana kuziba libizo la mutu yazibahala hahulu kutalusa kuli mwamuziba luli? Mutaluse. (b) Batu balumelañi ka za Jesu?

KUNANI batu babañata mwa lifasi babazibahala hahulu. Mukana mwaziba libizo la mutu yomuñwi yazibahala hahulu. Kono kuziba feela libizo lahae hakutalusi kuli mwamuziba hande. Mi hakutalusi kuli mwaziba litaba kaufela za bupilo bwahae ni mwainezi luli.

² Mwendi mukile mwautwa za Jesu Kreste, nihaike kuli naapilile fa lifasi lilimo ze bato eza 2,000 kwamulaho. Kono batu babañata habazibi luli mwanaainezi Jesu hanaali fa lifasi. Babañwi bali Jesu neli mutu yomunde, babañwi bali neli mupolofita, mi babañwi bona bali ki Mulimu. Mina bo?—Mubone Litaluso za Kwa Mafelelezo 12.

3. Ki kabakalañi kuziba niti ka za Jehova Mulimu ni Jesu Kreste hakuli kwa butokwa?

³ Kuziba litaba za niti ka za Jesu ki kwa butokwa. Kabakalañi? Bibele ilutaluseza kuli: “Kuli bafumane bupilo bobusa feli, batokwa kuzwelapili kukuziba, wena Mulimu anosi wa niti, ni yene ulumile, yena Jesu Kreste.” (Joani 17:3) Seo sibonisa kuli haiba muziba litaba za niti ka za Jehova ni Jesu, mukapila kuya kuile mwa paradaisi fa lifasi. (Joani 14:6) Hape kuziba ka za Jesu kuka mitusa kakuli ki yena yalutomezi mutala omunde wa mwa kupilisanela hande ni batu babañwi. (Joani 13:34, 35) Mwa Kauhanyo 1 ya buka ye, neluitutile  niti ka za Mulimu. Mi cwale lukanyakisisa zeiluta Bibele ka za Jesu.

4. Manzwi a “Mesia” ni “Kreste” atalusañi?

⁴ Lilimo zeñata kwamulaho pili Jesu asika pepwa kale, Jehova naasepisize mwa Bibele kuli ukaluma Mesia kamba Kreste. Libizo la “Mesia” lizwelela fa linzwi la Siheberu, mi la “Kreste” lizwelela fa linzwi la Sigerike. Mabizo amabeli ao atalusa mutu yatozizwe, yakafiwa situlo sesiipitezi ki Mulimu. Mesia ukatahisa kuli lisepiso kaufela za Mulimu litalelezwe. Jesu wakona kumitusa nihaiba kacenu. Kono pili Jesu asika pepwa kale, batu babañata nebanze babuza bali, ‘Ki mañi yakaba Mesia?’

5. Kana balutiwa ba Jesu nebalumela kuli Jesu ki yena Mesia?

⁵ Balutiwa ba Jesu nebasa kakanyi kuli Jesu ki yena Mesia yanaasepisizwe. (Joani 1:41) Ka mutala, Simoni Pitrosi naabulelezi Jesu kuli: “Ki wena Kreste.” (Mateu 16:16) Luziba cwañi kuli Jesu ki yena Mesia?

6. Jehova naatusize cwañi batu ba lipilu zende kuziba Mesia?

⁶ Lilimo zeñata pili Jesu asika pepwa kale, bapolofita ba Mulimu nebañozi litaba zeñata zeneka tusa batu kuziba Mesia. Litaba zeo nelika batusa cwañi? Luungeni kuli mukupilwe kuyo amuhela mutu kwa sitishini sa limbasi sesipatehile hahulu, mi mutu yo hamusika mubona kale. Haiba mutu yomuñwi naamitaluselize mwabonahalela mutu yo, kuka mibela bunolo kumuziba. Ka nzila yeswana, Jehova naaitusisize bapolofita bahae kulutaluseza lika zanaaka eza Mesia ni zeneka ezahala ku yena. Kutalelezwa kwa bupolofita bo kaufela kutusa batu ba lipilu zende kuziba kuli Jesu ki yena Mesia.

7. Ki bupolofita bufi bobubeli bobubonisa kuli Jesu ki yena Mesia?

 ⁷ Ki ye mitala yemibeli ya bupolofita bo. Mutala wapili: Lilimo ze 700 pili Jesu asika pepwa kale, Mika naapolofitile kuli Mesia naaka pepelwa mwa tolopo yenyinyani ya Betelehema. (Mika 5:2) Mi Jesu naapepezwi mwa tolopo yeo luli! (Mateu 2:1, 3-9) Mutala wabubeli: Daniele naapolofitile kuli Mesia naakataha ka silimo sa 29 C.E. (Daniele 9:25) Ye ki mitala feela yemibeli ya bupolofita bobuñata bobubonisa hande kuli Jesu ki yena Mesia yanaasepisizwe.—Mubone Litaluso za Kwa Mafelelezo 13.

8, 9. Ki lika mañi zeneezahezi ka nako yakolobezwa Jesu zebonisa kuli neli yena Mesia?

⁸ Jehova ubonisize hande fokusweu kuli Jesu ki yena Mesia. Mulimu naasepisize kuli ukafa Joani Mukolobezi sisupo sesika mutusa kuziba Mesia. Jesu hanaaile ku Joani kuli ayo kolobezwa mwa Nuka ya Jordani ka silimo sa 29 C.E., Joani naaboni sisupo seo. Bibele ilutaluseza sene siezahezi: “Jesu hasaakolobelizwe, azwa mwa mezi kapili; mi hamubone! Mahalimu akwaluluha, mi abona moya wa Mulimu haushetumukela ku yena sina liiba. Hamubone! Hape kwautwahala linzwi lelizwa kwa mahalimu, lelili: ‘Yo ki Mwanaka, yalatwa, yanitabisa.’” (Mateu 3:16, 17) Joani hanaaboni ni kuutwa sisupo seo, alemuha kuli Jesu neli yena Mesia. (Joani 1:32-34) Ka lona lizazi leo, Jehova hanaasululezi moya wahae okenile ku yena, Jesu aba Mesia. Ki yena  yanaaketilwe ki Mulimu kuli abe Mueteleli ni Mulena.—Isaya 55:4.

⁹ Bupolofita bwa Bibele, manzwi a Jehova ka sibili, ni sisupo sanaafile Jehova ka nako yanaakolobezwa Jesu, libonisa kuli Jesu ki yena Mesia. Kono cwale Jesu naazwa kai, mi neli mutu yacwañi? Halunyakisiseñi zeibulela Bibele.

10. Bibele ilutañi ka za bupilo bwa Jesu pili asika taha kale fa lifasi?

¹⁰ Bibele iluta kuli Jesu naapilile kwa lihalimu ka nako yetelele pili asika taha kale fa lifasi. Mika naatalusize kuli Mesia neli wa “mwa linako za kwaikale.” (Mika 5:2) Jesu yena kasibili naabulezi hañata-ñata kuli naapilile kwa lihalimu pili asika pepwa kale fa lifasi. (Mubale Joani 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Mane pili asika taha kale fa lifasi, Jesu naanani silikani sesinde hahulu ni Jehova.

11. Ki kabakalañi Jesu haali wa butokwa hahulu ku Jehova?

¹¹ Jesu ki wa butokwa hahulu ku Jehova. Kabakalañi? Kabakala kuli Mulimu naamubupile pili asika bupa kale nto ifi kamba ifi. Kacwalo, Jesu ubizwa kuli ki “mweli wa pupo kaufela.” * (Makolose 1:15) Jesu hape ki wa butokwa ku Jehova kabakala kuli ki yena anosi yabupilwe luli ki Jehova kasibili. Ki lona libaka haabizwa kuli ki “Mwanaa hae wa libanda.” (Joani 3:16) Hape Jesu ki yena feela yo Jehova naaitusisize kwa kubupa lika zeñwi kaufela. (Makolose 1:16) Mi ki Jesu feela yabizwa kuli “Linzwi,” kabakala kuli Jehova naaitusisize yena kufa litaba ni litaelo kwa mangeloi ni batu.—Joani 1:14.

12. Luziba cwañi kuli Jesu ni Mulimu haki mutu alimuñwi?

¹² Batu babañwi balumela kuli Jesu ni Mulimu ki mutu alimuñwi. Kono seo haki sona seiluta Bibele. Bibele ibulela kuli Jesu naabupilwe, ili kutalusa kuli Jesu unani makalelo. Kono Jehova, yena yanaabupile lika  kaufela, haana makalelo. (Samu 90:2) Ka kuba Mwanaa Mulimu, Jesu naasika nahana nikamuta kuli walikana ni Mulimu. Bibele ibonisa hande fokusweu kuli Ndate ki yomuhulu ku Mwana. (Mubale Joani 14:28; 1 Makorinte 11:3.) Ki Jehova feela yali “Mulimu Yamaata Kaufela.” (Genese 17:1) Ki yena yomutuna ka kufitisisa ni yanani maata amatuna ka kufitisisa mwa pupo kaufela.—Mubone Litaluso za Kwa Mafelelezo 14.

13. Ki kabakalañi Bibele haibulela kuli Jesu ki “siswaniso sa Mulimu yasabonwi”?

¹³ Jehova ni Mwanaa hae Jesu nebasebelize hamoho ka lilimo zeñata-ñata pili mahalimu ni lifasi lisika bupiwa kale. Kusina kukakanya nebalatana luli! (Joani 3:35; 14:31) Jesu naalikanyisize tulemeno twa ndatahe hande hahulu, kuli mane Bibele imubiza kuli ki “siswaniso sa Mulimu yasabonwi.”—Makolose 1:15.

14. Mwanaa Jehova wa butokwa naatilo pepwa cwañi kuba mutu?

¹⁴ Mwanaa Jehova wa butokwa yo, naaitatezi kuzwa kwa lihalimu ni kuto pepwa sina mutu fa lifasi. Taba yeo neikonahala cwañi? Jehova naaezize makazo ya kushimbulula bupilo bwa Mwanaa hae bwa kwa lihalimu ni kububeya mwa mba ya mwalyanjo yabizwa Maria. Kabakaleo, Jesu naasatokwi kuba ni ndatahe wa fa lifasi. Maria apepa mwana wamushimani yapetehile, mi amubeya libizo la Jesu.—Luka 1:30-35.

15. Mukona kuziba cwañi hande Jehova?

¹⁵ Mwakona kuituta zeñata ka za Jesu, bupilo bwahae, ni tulemeno twahae, ka kubala libuka za Bibele za Mateu, Mareka, Luka, ni Joani. Libuka zeo libizwa kuli Libuka za Evangeli. Bakeñisa kuli Jesu uswana sina Ndatahe, zemuka bala mwa libuka zeo, lika mitusa  kuziba hande Jehova. Ki lona libaka Jesu hanaabulezi kuli: “Mutu kaufela yaniboni uboni ni Ndate.”—Joani 14:9.

16. Jesu naalutile lika mañi? Litaba zanaalutile Jesu nelizwa kai?

¹⁶ Batu babañata nebabizanga Jesu kuli “Muluti.” (Joani 1:38; 13:13) Taba yeñwi ya butokwa hahulu yanaalutile ki “taba yende ya Mubuso.” Mubuso wo ki nto mañi? Ki mubuso wa Mulimu okabusa lifasi kaufela kuzwelela kwa lihalimu mi ukatahiseza batu babautwa Mulimu limbuyoti. (Mateu 4:23) Lika kaufela zanaalutile Jesu nelizwa ku Jehova. Jesu naaize: “Litaba zeniluta, haki zaka, kono ki za yanilumile.” (Joani 7:16) Jesu naaziba kuli Jehova ubata kuli batu bautwe taba yende ya kuli Mubuso wa Mulimu ukabusa lifasi.

17. Jesu naakutalezanga kai? Ki kabakalañi Jesu hanaasebelize ka taata kuluta batu?

¹⁷ Jesu naakutalezanga kai? Kai ni kai kwanaafumana batu. Naakutazanga batu babali mwa matakanyani, mwa mileneñi, mwa minzi, kwa misika, mwa libaka za kulapelela teñi, ni mwa mandu a batu. Naasalibelelangi kuli batu batahe ku yena. Hañata naayanga ku bona. (Mareka 6:56; Luka 19:5, 6) Jesu naasebelize ka taata mi naatandile nako yeñata ni kuitusisa maata ahae kwa kuluta batu. Kabakalañi? Kabakala kuli naaziba kuli Mulimu ubata kuli aeze cwalo ni kuli kamita naautwanga Ndatahe. (Joani 8:28, 29) Hape Jesu naakutazanga kabakala kuli naashwelanga batu makeke. (Mubale Mateu 9:35, 36.) Naalemuhile kuli baeteleli ba bulapeli nebasa lutangi niti ka za Mulimu ni Mubuso wahae. Kacwalo, naabata kuli batu babañata bautwe taba yende.

18. Ki tulemeno tufi twa Jesu tomulata hahulu?

¹⁸ Jesu naalata batu, mi naaiyakatwa bona. Neli  mutu yasishemo ni yaatumeleha. Nihaiba banana nebatabela kuba ni yena. (Mareka 10:13-16) Jesu kamita naatabela kueza zelukile. Naatoile buputeleli ni kusaluka. (Mateu 21:12, 13) Naapilile ka nako yeo basali nebahatelelwa hahulu mi nebasa kutekiwi. Kono Jesu yena kamita naakutekanga hahulu basali. (Joani 4:9, 27) Jesu hape naaikokobeza luli. Ka mutala, nako yeñwi manzibwana, Jesu naatapisize mahutu a baapositola bahae, ili musebezi one uezwangwa ki batanga.—Joani 13:2-5, 12-17.

19. Ki mutala ufi obonisa kuli Jesu naaziba luli zene batokwa batu ni kuli naabata kubatusa?

¹⁹ Jesu naaziba luli zene batokwa batu, mi naabata kubatusa. Taba yeo neiiponahalezi hande muta Jesu naaitusisize maata a Mulimu kwa kufolisa batu ka makazo. (Mateu 14:14) Ka mutala, muuna yomuñwi yanaakula mbingwa naatile ku Jesu mi naaize ku yena: “Haulata, wakona kunikenisa.” Jesu naatomohile pilu haabona muuna yo yanaakula, yanaanyandile maswe. Naamushwezi makeke mi naabata kumutusa. Kacwalo, Jesu aotolola lizoho lahae, aswala muuna yo, mi ali ku yena: “Nalata! Ukene.” Mi muuna yo yanaakula, afola! (Mareka 1:40-42) Munahane feela mwanaaikutwezi muuna yo!

20, 21. Ki kabakalañi halukona kubulela kuli Jesu ki mutala omunde hahulu wa mutu yaipeya kuutwa Mulimu?

²⁰ Jesu utomile mutala omunde wa kuutwa Mulimu. Kusina taba ni zeneezahezi ku yena, kamba zene bamuezize batu bane bamutoile, naasepahalile ku Ndatahe. Ka mutala, Jesu naasika eza sibi hanaalikiwa ki Satani. (Mateu 4:1-11) Babañwi kwa bana bahabo Jesu,  nebasika lumela kuli ki yena Mesia, mi nebabulezi kuli Jesu “watakana,” kono Jesu naazwezipili kueza musebezi wa Mulimu. (Mareka 3:21) Batu bane bamutoile hane bamunyandisize, Jesu naazwezipili kusepahala ku Mulimu mi naasika lika kubaeza maswe.—1 Pitrosi 2:21-23.

²¹ Jesu niha naanyandisizwe hahulu ni kushwa lifu lelibutuku, naazwezipili kusepahala ku Jehova. (Mubale Mafilipi 2:8.) Munahane feela zanaakopani ni zona fa lizazi labulaiwa. Naatamilwe, lipaki za buhata neli mutamelelize kuli naafoselize Mulimu, baatuli babasa sepahali nebaatuzi kuli unani mulatu, naasehilwe ki nyangela, mi masole neba munyandisize maswe ni kumukokotela fa kota ya linyando. Hanaashwa, Jesu  naahuwile kuli: “Kupetahalile!” (Joani 19:30) Hamulaho wa mazazi amalaalu kuzwa fabulaelwa Jesu, Jehova amuzusa kwa bafu ni kumufa mubili wa moya. (1 Pitrosi 3:18) Hamulaho wa lisunda lisikai kuzwa fo, Jesu akutela kwa lihalimu, “ayo ina ku la bulyo la Mulimu,” mi alibelela nako yeo Mulimu naaka mueza Mulena.—Maheberu 10:12, 13.

22. Kusepahala kwa Jesu ku Ndatahe kulufa kolo mañi?

²² Jesu naazwezipili kusepahala ku Ndatahe, mi taba yeo itahisize kuli lukone kufiwa kolo ya kuto pila kuya kuile mwa paradaisi fa lifasi, sina feela mwanaalelezi Jehova. Mwa kauhanyo yetatama, lukanyakisisa mo lifu la Jesu lilukwalulezi nzila ya kuto pila kuya kuile.