1, 2. a) Wewe mumanye dîna dia muntu kampanda muende lumu, bidiku bileja ne: udi mumumanye bimpe menemene anyi? Umvuija. b) Ntshinyi tshitu bantu bamba bua Yezu?

KUDI bantu bende lumu ba bungi pa buloba. Udi mua kuikala mumanye dîna dia muntu kampanda muende lumu. Kadi kumanya dîna diende patupu kakuena kumvuija ne: udi mumumanye bimpe to. Kakuena kumvuija ne: udi mumanye kalu ne kalu konso ka mu nsombelu wende ne tshidiye menemene to.

² Udi mua kuikala ukadi mumvue bakula bua Yezu Kristo, nansha muvuaye ne muoyo pa buloba kukadi bidimu bitue ku 2000. Kadi bantu ba bungi ki mbamanye tshivua Yezu pavuaye muntu wa panu to. Bamue badi bamba ne: uvua anu muntu muimpe, bakuabu ne: uvua muprofete, banga pabu bitaba ne: udi Nzambi. Wewe udi wela meji kayi?—Tangila Dimanyisha dia ku ndekelu 12.

3. Bua tshinyi bidi ne mushinga bua wewe kumanya Yehowa Nzambi ne Yezu Kristo?

³ Bidi ne mushinga wa bungi bua wewe kumanya bulelela budi butangila Yezu. Bua tshinyi? Bible udi utuambila ne: “Bualu ebu budi bumvuija muoyo wa tshiendelele: bende bakumanya wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uuvua mutume, Yezu Kristo.” (Yone 17:3) Eyowa, wewe mumanye bulelela budi butangila Yehowa ne Yezu, udi mua kupeta muoyo wa tshiendelele mu mparadizu pa buloba. (Yone 14:6) Bualu bukuabu, kumanya malu adi atangila Yezu nekukuambuluishe bualu yeye udi tshilejilu tshitambe buimpe tshia mushindu wa kusomba ne bantu ne wa kubenzela malu. (Yone 13:34, 35) Mu Nshapita wa 1, tuvua balonge bulelela budi butangila  Nzambi. Mpindieu netumone tshidi Bible ulongesha bua Yezu.

4. Muaku “Masiya” ne “Kristo” idi yumvuija tshinyi?

⁴ Bidimu bia bungi kumpala kua kulelabu Yezu, Yehowa ukavua mulaye mu Bible ne: uvua ne bua kutuma Masiya, anyi Kristo. Muaku “Masiya” mmufumine mu muakulu wa tshiena Ebelu, ne muaku “Kristo” mmufumine mu tshiena Greke. Mianzu yonso ibidi eyi idi yumvuija ne: Nzambi uvua ne bua kusungula Masiya mulaya ne kumupesha muanzu wa pa buawu. Masiya neakumbaje milayi yonso ya Nzambi. Yezu udi kabidi mua kukuambuluisha nansha mpindieu. Kadi kumpala kua kulelabu Yezu, bantu ba bungi bavua badiebeja ne: ‘Nnganyi wikala Masiya?’

5. Bayidi ba Yezu bavuaku bitaba ne: yeye uvua Masiya anyi?

⁵ Bayidi ba Yezu bavua bajadike ne: yeye uvua Masiya mulaya. (Yone 1:41) Tshilejilu, Simona Petelo wakambila Yezu ne: “Wewe udi Kristo.” (Matayi 16:16) Ntshinyi tshidi mua kutujadikila ne: Yezu udi Masiya?

6. Mmunyi muvua Yehowa muambuluishe bantu ba meji mimpe bua kumanya Masiya?

⁶ Bidimu bia bungi kumpala kua kulelabu Yezu, baprofete ba Nzambi bakafunda malu a bungi avua mua kuambuluisha bantu bua kumanyabu Masiya. Mmunyi muvua malu au mua kubambuluisha? Fuanyikija ne: badi bakulomba bua kuya ku gare wa mashinyi udi ne bantu ba bungi bua kuangata muntu kampanda uutu kuyi muanji kumonangana nende. Muntu yeye mukumvuije mudi muntu au bimpe, udi mua kufika ku dimupeta lukasa. Mu mushindu wa muomumue, Yehowa uvua muenze mudimu ne baprofete bende bua kutuambila malu avua Masiya mua kuenza ne avua mua kumufikila. Dikumbana dia milayi ayi didi diambuluisha bantu ba meji mimpe bua kumanya ne: Yezu udi Masiya.

7. Mmilayi kayi ibidi idi ileja ne: Yezu udi Masiya?

 ⁷ Tangila milayi ibidi patupu ya mu milayi eyi. Wa kumpala, bidimu 700 kumpala kua kulelabu Yezu, Mika wakalaya ne: bavua ne bua kulelela Masiya mu tshimenga tshikese tshia Beteleheme. (Mika 5:2) Muaba au ke uvuabu balelele Yezu! (Matayi 2:1, 3-9) Muibidi, Danyele wakalaya ne: Masiya uvua ne bua kumueneka mu tshidimu tshia 29. (Danyele 9:25) Eyi mmilayi ibidi patupu ya mu milayi ya bungi idi ileja patoke ne: Yezu udi Masiya mulaya.—Tangila Dimanyisha dia ku ndekelu 13.

8, 9. Ntshinyi tshiakenzeka pavuabu babatiza Yezu tshidi tshijadika ne: yeye udi Masiya?

⁸ Yehowa wakaleja patoke ne: Yezu udi Masiya. Nzambi uvua mulaye bua kupesha Yone Mubatiji tshimanyinu bua kufikaye ku dimanya muntu uvua Masiya. Pakaya Yezu kudi Yone bua kubatijibua mu musulu wa Yadene mu tshidimu tshia 29, Yone wakamona tshimanyinu atshi. Bible udi utuambila tshivua tshienzeke ne: “Yezu mumane kubatijibua, wakajuka diakamue mu mâyi; ne monayi! diulu diakabululuka, yeye kumona nyuma wa Nzambi upueka bu nyunyi wa nkutshi, ulua pambidi pende. Monayi! Dîyi diakafuma kabidi mu diulu diamba ne: ‘Eu udi Muananyi, munanga, undi muanyishe.’” (Matayi 3:16, 17) Pavua Yone mumone tshimanyinu atshi ne mumvue dîyi adi, wakamanya ne: Yezu uvua Masiya. (Yone 1:32-34) Dituku adi ke divua Yezu mulue Masiya pavua Yehowa mumuitshikijile nyuma wende. Uvua muntu uvua Nzambi musungule bua kuikala Mulombodi ne Mukalenge.—Yeshaya 55:4.

⁹ Milayi ya mu Bible, mêyi avua Yehowa muakule, ne tshimanyinu tshivuaye mufile pavuabu babatiza Yezu bidi  bijadika ne: Yezu udi Masiya. Kadi Yezu uvua mufumine penyi ne uvua muntu wa mushindu kayi? Tumone tshidi Bible wamba.

10. Bible udi ulongesha tshinyi bua Yezu kumpala kua kuluaye pa buloba?

¹⁰ Bible udi ulongesha ne: Yezu uvua mu diulu bidimu bia bungi kumpala kua kuluaye pa buloba. Mika wakamba  ne: Masiya uvuaku “katshia ku bikondo bia kale.” (Mika 5:2) Yezu muine wakamba misangu ya bungi ne: uvua mu diulu kumpala kua kuledibuaye muntu pa buloba. (Bala Yone 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Nansha kumpala kua Yezu kuluaye pa buloba, uvua mu malanda a pa buawu ne Yehowa.

11. Bua tshinyi Yehowa udi wangata Yezu ne mushinga wa bungi?

¹¹ Yehowa udi wangata Yezu ne mushinga wa bungi. Bua tshinyi? Bualu Nzambi wakamufuka kumpala kua kufukaye tshintu anyi muntu kayi yonso. Ke bualu kayi badi babikila Yezu ne: “muanabute wa bifukibua bionso.” * (Kolosayi 1:15) Yehowa udi kabidi wangata Yezu ne mushinga wa bungi bualu yeye ke muntu umuepele uvuaye mudifukile nkayende. Ke bualu kayi badi bamubikila ne: ‘Muana mulela umuepele.’ (Yone 3:16) Yezu ke muntu umue uvua Yehowa muenze nende mudimu bua kufuka bintu bikuabu bionso. (Kolosayi 1:16) Anu Yezu ke udibu babikila ne: “Dîyi,” bualu Yehowa uvua muenze nende mudimu bua kupesha banjelu ne bantu mikenji ne mêyi a kulonda.—Yone 1:14.

12. Mmunyi mutudi bamanye ne: Yezu ne Nzambi kabena muntu umue?

¹² Bamue bantu badi bitabuja ne: Yezu ne Nzambi mmuntu umue. Kadi Bible kena ulongesha nanku to. Bible udi wamba ne: Yezu uvua mufukibue, mbuena kuamba ne: Yezu uvua ne ntuadijilu. Kadi Yehowa, uvua mufuke bintu bionso, katu ne ntuadijilu to. (Misambu 90:2) Bu mudi Yezu Muana wa Nzambi, katu muanji kuela meji bua kuikala Nzambi to. Bible udi ulongesha patoke ne: Tatu mmunene kupita Muana. (Bala Yone 14:28; 1 Kolinto  11:3.) Anu Yehowa ke udi “Nzambi Wa Bukole Buonso.” (Genese 17:1) Yeye ke muntu mutambe bunene ne wa bukole bua bungi mu diulu ne pa buloba.—Tangila Dimanyisha dia ku ndekelu 14.

13. Bua tshinyi Bible udi wamba ne: Yezu udi “tshimfuanyi tshia Nzambi udi kayi umueneka”?

¹³ Yehowa ne Muanende Yezu bakenza mudimu pamue munkatshi mua bidimu miliyare ne miliyare kumpala kua kufukabu diulu ne buloba. Bavua ne bua kuikala banangangane bikole menemene! (Yone 3:35; 14:31) Yezu wakidikija ngikadilu ya tatuende bimpe menemene, ke bualu kayi Bible udi umubikila ne: “tshimfuanyi tshia Nzambi udi kayi umueneka.”—Kolosayi 1:15.

14. Mmunyi muvua Muana wa Yehowa wa mushinga mukole eu mufike ku diledibua bu muntu?

¹⁴ Muana wa Yehowa wa mushinga mukole eu uvua muitabe bua kumbuka mu diulu ne kuledibua pa buloba bu muntu. Mmunyi muvua bualu ebu mua kuenzeka? Yehowa wakangata muoyo wa Muanende mu diulu, kuwelaye mu tshishima mu difu dia nsongakaji kampanda utshivua kamama, diende Mariya. Mu mushindu eu, Yezu kavua dijinga ne kuikala ne tatu wa pa buloba to. Nunku Mariya wakalela muana mupuangane, kumuinyikaye ne: Yezu.—Luka 1:30-35.

15. Mmunyi muudi mua kufika ku dimanya Yehowa bimpe?

¹⁵ Udi mua kumanya malu a bungi adi atangila Yezu, nsombelu wende, ne ngikadilu yende paudi ubala mikanda ya mu Bible eyi: Matayi, Mâko, Luka ne Yone. Badi babikila mikanda eyi ne: Evanjeliyo. Bu mudi Yezu muikale anu bu Tatuende, malu audi ubala neakuambuluishe kabidi bua wewe kufika ku dimanya Yehowa bimpe. Ke bualu kayi Yezu wakamba ne: “Muntu yonso udi mummone mmumone kabidi Tatu.”—Yone 14:9.

16. Yezu uvua ulongesha tshinyi? Malu avuaye ulongesha avua afumina penyi?

 ¹⁶ Bantu ba bungi bavua babikila Yezu ne: “Mulongeshi.” (Yone 1:38; 13:13) Bumue bua ku malu a mushinga avuaye ulongesha buvua “lumu luimpe lua Bukalenge.” Bukalenge ebu ntshinyi? Mmbulamatadi wa Nzambi wakokesha buloba bujima kumbukila mu diulu ne wapetesha bantu badi batumikila Nzambi masanka. (Matayi 4:23) Bualu buonso buvua Yezu ulongesha buvua bufumina kudi Yehowa. Yezu wakamba ne: “Malu andi ndongesha ki nganyi to, kadi nga udi muntume.” (Yone 7:16) Yezu uvua mumanye ne: Yehowa mmusue bua bantu bateleje lumu luimpe lua ne: Bukalenge bua Nzambi nebukokeshe buloba.

17. Yezu uvua ulongesha penyi? Bua tshinyi uvua udifila bikole bua kulongesha bantu?

¹⁷ Yezu uvua ulongesha penyi? Muaba wonso uvuaye upeta bantu. Uvua ulongesha ku ntshiama ne mu bimenga, mu misoko, mu bisalu, miaba ya ntendelelu, ne ku nzubu ya bantu. Kavua windila bua bantu balue kudiye to. Uvua misangu ya bungi uya kudibu. (Mâko 6:56; Luka 19:5, 6) Yezu uvua udifila bikole, upitshisha dîba dia bungi ne ufila makanda ende a mubidi bua kulongesha bantu. Bua tshinyi? Bualu uvua mumanye ne: Nzambi uvua musue bua enze nanku ne bualu uvua misangu yonso utumikila Tatuende. (Yone 8:28, 29) Yezu uvua kabidi ulongesha bualu uvua uditeka pa muaba wa bantu. (Bala Matayi 9:35, 36.) Uvua umona ne: bamfumu ba bitendelelu kabavua balongesha bulelela bua bualu bua Nzambi ne bua Bukalenge buende to. Nunku uvua musue kuambuluisha bantu ba bungi menemene bua bumvue lumu luimpe.

18. Nngikadilu kayi ya Yezu iudi munange bikole?

¹⁸ Yezu uvua muntu uvua munange bantu ne ubatabalela. Uvua muena malu malenga ne wa kukuatshila  bualu. Nansha bana bavua basue kuikala ku luseke luende. (Mâko 10:13-16) Yezu uvua misangu yonso wenza malu makane. Uvua mukine dikosa dia mishiku ne kansungansunga. (Matayi 21:12, 13) Uvua ne muoyo tshikondo tshivuabu kabayi bangata bantu bakaji ne bujitu ne kabayi babenzela malu ne kanemu. Kadi Yezu uvua misangu yonso wenzela bantu bakaji malu ne kanemu ne bunême. (Yone 4:9, 27) Yezu uvua kabidi ne budipuekeshi bulelela. Tshilejilu, dilolo kampanda, wakowesha bapostolo bende mâyi ku makasa, mudimu uvuabu benza kudi muena mudimu.—Yone 13:2-5, 12-17.

19. Ntshilejilu kayi tshidi tshileja ne: Yezu uvua mumanye tshivua bantu natshi dijinga menemene ne uvua musue kubambuluisha?

¹⁹ Yezu uvua mumanye tshivua bantu natshi dijinga menemene, ne uvua musue kubambuluisha. Bualu ebu buakamueneka patoke pavuaye muenze mudimu ne bukole bua Nzambi bua kuondopa bantu mu tshishima. (Matayi 14:14) Tshilejilu, muntu kampanda uvua ne disama dia nsudi wakalua kudi Yezu, kumuambilaye ne: “Wewe musue udi mua kundengejaku.” Muvua muntu au umvua bimusama, ne dikenga divuaye nadi, biakalenga Yezu ku muoyo. Wakamumvuila luse ne kujingaye bua kumuambuluisha. Nunku Yezu wakolola tshianza tshiende, kulengaye muntu au, ne kumuambila ne: “Ndi musue! Lengejibua.” Muntu uvua usama au wakondopibua! (Mâko 1:40-42) Udiku mua kufuanyikija muvua muntu au mua kuikala mumvue anyi?

20, 21. Mmunyi mudi Yezu tshilejilu tshitambe buimpe tshia ditumikila Nzambi?

²⁰ Yezu udi tshilejilu tshitambe buimpe tshia muntu udi utumikila Nzambi. Wakashala ne lulamatu kudi Tatuende nansha muvua malu a mushindu kayi mamufikile anyi bena lukuna bende bamuenzele malu a mishindu  yonso. Tshilejilu, Yezu kavua muenze mpekatu pavua Satana mumutete to. (Matayi 4:1-11) Bamue bena mu dîku dia ba-Yezu kabavua bamuitaba ne: uvua Masiya to, bavua bamba ne: “mmujimije lungenyi,” kadi Yezu wakatungunuka ne kuenza mudimu wa Nzambi. (Mâko 3:21) Pavua bena lukuna ba Yezu bamuenzela malu ne tshikisu, wakashala ne lulamatu kudi Nzambi ne kavua mutete bua kubenzela bibi to.—1 Petelo 2:21-23.

²¹ Nansha pavua Yezu ukenga ne lufu lubi lua tshikisu, wakashala ne lulamatu kudi Yehowa. (Bala Filipoyi 2:8.) Elabi meji bua bungi bua malu avuaye mutantamene dituku diakafuaye. Bakamukuata, bantemu ba dishima kumubanda muvuaye upenda Nzambi, balumbuluishi babi kumukoselabu tshibawu tshia lufu, bantu kumuseka, ne basalayi kumukengesha ne kumupopelabu ku mutshi ne  misonso. Pakavuaye ukula muoyo, wakela dîyi ne: “Bualu buakumbanyi!” (Yone 19:30) Matuku asatu panyima pa lufu lua Yezu, Yehowa wakamubisha ku lufu, kumupeshaye mubidi wa nyuma. (1 Petelo 3:18) Mbingu mikese pashishe, Yezu wakapingana mu diulu ne “wakasomba ku tshianza tshia balume tshia Nzambi,” muindile bua Nzambi amuteke Mukalenge.—Ebelu 10:12, 13.

22. Mpunga kayi utudi tupeta bua muvua Yezu mushale ne lulamatu kudi Tatuende?

²² Bu muvua Yezu mushale ne lulamatu kudi Tatuende, tudi mpindieu ne mpunga wa kupeta muoyo wa tshiendelele mu mparadizu pa buloba, anu muvua Yehowa mulongolole. Mu nshapita udi ulonda, netumone mudi lufu lua Yezu luambuluisha bua tuetu kupeta muoyo wa tshiendelele.