1, 2. (a) Mi lâr tuemaw chu a hming chauh hre ta la, hre chiang i inti thei ang em? Hrilhfiah rawh. (b) Mite chuan Isua chu tu nge nia an rin?

KHAWVELAH hian mi lâr tam tak an awm a. An zînga tuemaw hming chu i hre ngei ang a. Mahse, a hming i hriat mai avângin a nun dân te, a mizia te, leh ama chungchâng zawng zawng i hre vek tihna a ni lo.

² Isua Krista leia a lo kalna chu kum 2,000 vêl liam tawh mah se, a chungchâng i hriat ngei a rinawm a. Mahse, mi tam tak chuan Isua chu mi eng ang nge a nih an hre chiang lo. Mi ṭhenkhat chuan, ‘Mi ṭha a ni,’ an ti laiin a ṭhen erawh chuan ‘Zâwlnei a ni,’ an ti a, ‘Pathian a ni,’ ti pawh an awm hial bawk. Engtin nge i ngaih ve?—Endnote 12-na en rawh.

3. Engvângin nge Pathian Jehova leh Isua Krista hriat chu a pawimawh?

³ Isua chungchânga thudik i hriat chu a pawimawh a. Engvângin nge? Bible chuan: “Hei hi chatuana nunna a ni, nang Pathian tak chauh leh i tirh Isua Krista hriat hi,” tia min hrilh avângin. (Johana 17:3) Ni e, Jehova leh Isua chungchânga thudik i hriat chuan, lei paradis-ah chatuanin i nung thei ang. (Johana 14:6) Chu bâkah, Isua chu nun dân tûr leh mi dangte cheibâwl dân tûr chungchânga entawn tûr ṭha ber a nih avângin, amah i hriatna chuan nasa takin a ṭanpui bawk ang che. (Johana 13:34, 35) Bung 1-naah, Pathian chungchânga thudik kan zir tawh a. Tûnah, Isua chungchânga Bible zirtîrnate chu kan hria ang.

4. “Messia” tih leh “Krista” tih thu malte hian eng awmzia nge a neih?

⁴ Isua a pian hma kum tam takah, Jehova chuan Bible-ah Messia, a nih loh leh Krista a rawn tirh tûr thu a tiam a. “Messia” tih thu mal hi Hebrai ṭawng aṭanga lo kal a ni a, “Krista” tih hi Grik ṭawng aṭanga lo kal a ni. Hêng nihna pahnihte hi Pathianin thutiam Messia a thlang ang a, dinhmun danglam bîk tak a pe dâwn tihna a ni. Messia chuan Pathian thutiam zawng zawng chu a thlen famkimtîr ang a, tûnah ngei pawh a ṭanpui thei che a ni. Mahse, Isua a lo pian hmain, mi tam tak chuan, ‘Messia chu tu nge ni ang?’ tiin an lo ngaihtuah tawh a ni.

5. Isua chu Messia a ni tih a zirtîrte chuan an ring em?

⁵ Isua zirtîrte chuan ani chu thutiam Messia a nih tih an ringhlel ngai lo. (Johana 1:41) Entîr nân, Simon Petera chuan Isua hnênah: “Krista . . . chu i ni,” a ti a. (Matthaia 16:16) Engtin nge Isua chu Messia a ni tih kan chian theih ang?

6. Engtin nge Jehova’n mi rilru ṭhate chu Messia hre tûra a ṭanpui?

⁶ Isua pian hma kum tam takah Pathian zâwlneite chuan mite’n Messia an hriat theih nân a chungchâng chipchiar takin an lo ziak a. Chu chuan engtin nge min ṭanpui ang? I hmuh ngai miah loh mi pakhat chu mi pui tam tak awmna bus chawlh hmuna hmuak tûra tih ni ta angah han inchan teh. Tuemaw hian chu pa nihna zawng zawng ṭha takin hrilh ta che se la, amah chu i zawng hmu thei ang. Chutiang bawkin, Jehova chuan a zâwlneite hmangin Messia thiltih tûr leh a chunga thilthleng tûrte chu min hrilh a. Chûng hrilh lâwknate thlen famkimna chuan Isua chu Messia a ni tih hre tûrin mi rilru ṭhate chu a ṭanpui a ni.

7. Isua chu Messia a ni tih finfiahtu hrilh lâwkna pahnih chu engte nge ni?

 ⁷ Hrilh lâwkna tam tak zînga pahnih chu lo en ta ila. A hmasain, Isua pian hma kum 700-ah zâwlnei Mika chuan Messia chu khaw te tak tê, Bethlehem-a a pian tûr thu a lo hrilh lâwk a. (Mika 5:2) Chutah ngei chuan Isua chu a lo piang a! (Matthaia 2:1, 3-9) A pahnihnaah, Daniela chuan C.E. 29-ah Messia a lo lan tûr thu a sawi lâwk a. (Daniela 9:25) Hêngte hi Isua chu thutiam Messia a ni tih finfiahtu hrilh lâwkna tam tak zînga pahnih mai a ni.—Endnote 13-na en rawh.

8, 9. Isua’n baptisma a chan lai khân, Messia a ni tih finfiahtu eng thil nge thleng?

⁸ Jehova chuan Isua chu Messia a ni tih chiang takin a târ lang a. Pathianin Baptistu Johana hnênah Messia chu tu nge a nih a hriat theihna tûrin chhinchhiahna pêk a tiam a ni. C.E. 29-ah Isua chu baptisma chang tûrin Jordan Luia Johana hnênah a va kal a; chutah chuan, Johana’n chu chhinchhiahna chu a hmu ta a. Bible chuan thilthleng chu heti hian min hrilh a ni: “Tin, Isua baptisma a chan veleh tui ata a chhuak ta nghâl a: tin, ngai teh, a tân vân a lo inhawng a, Pathian thlarau chu ṭhuro anga lo chhukin, a chunga lo fu a hmu a. Tin, ngai teh, vân aṭangin awin, ‘Hei hi ka Fapa duh tak, ka lawm êm êma chu a ni,’ a ti a,” tiin. (Matthaia 3:16, 17) Johana’n chu chhinchhiahna a hmuha  a hriat veleh, Isua chu Messia a ni tih a hre thiam nghâl a. (Johana 1:32-34) Jehova’n a thlarau thianghlim a leih nî aṭang chuan Isua chu Messia a lo ni ta a. Pathianin Hruaitu leh Lal ni tûra a thlana chu a ni.—Isaia 55:4.

⁹ Bible hrilh lâwkna te, Jehova thusawi te, leh Isua baptisma chan laia chhinchhiahnate chuan Isua chu Messia a ni tih a finfiah a. Mahse, Isua chu khawi  aṭanga lo kal nge a nih a, eng ang mi nge a nih? Bible sawite i lo en ang u.

10. Bible-in Isua leia a lo kal hma chungchâng eng nge a sawi?

¹⁰ Bible chuan Isua chu leia a lo kal hmain vânah kum tam tak a awm tawh tih min hrilh a. Zâwlnei Mika chuan Messia lo chhuahna chu “hmasâng ata” a nih thu a sawi a ni. (Mika 5:2) Isua ngei pawhin mihring anga a lo pian hmain vâna a awm thu vawi tam tak a sawi bawk. (Johana 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5 chhiar rawh.) Leia a lo kal hma pawhin, Jehova nêna inlaichînna ṭha a nei sa reng tawh a ni.

11. Engvângin nge Jehova chuan Isua a ngainat êm êm?

¹¹ Jehova chuan Isua chu a ngaina êm êm a. Engvângin nge? A thil siam hmasak ber a nih vâng a ni. Chuvângin, Isua chu “thil siam zawng zawnga piang hmasa ber” tia koh a ni. * (Kolossa 1:15) Chu bâkah, Jehova’n a kut ngeia a siam awmchhun a nih avângin a ngaina hle bawk. Chuvâng chuan “Fapa mal neih chhun,” tia koh a ni a. (Johana 3:16) Isua chu Jehova’n thil dang zawng zawng siam nâna a hman awmchhun a ni bawk. (Kolossa 1:16) Chu bâkah, vântirhkohte leh mihringte hnêna thuchah leh kaihhruaina petua a hman avângin, Isua chu “Thu,” tia koh awmchhun a ni bawk a ni.—Johana 1:14.

12. Engtin nge Pathian leh Isua chu mi pakhat an ni lo tih kan hriat?

¹² Mi ṭhenkhat chuan Pathian leh Isua chu mi pakhat  niin an ngai a. Mahse, chu chu Bible zirtîrna a ni lo. Bible chuan Isua chu siam a nih thu a sawi a, a awmzia chu awm ṭan hun a nei tihna a ni. Mahse, engkim siamtu Jehova erawh chuan awm ṭan hun a nei lo. (Sâm 90:2) Pathian fapa a nih angin, Isua chuan engtikah mah Pathian nih a tum ngai lo va. Bible chuan Pa chu Fapa aiin a ropui zâwk tih chiang takin min zirtîr a ni. (Johana 14:28 chhiar rawh; 1 Korinth 11:3) Jehova chauh hi “Pathian Engkimtitheia” a ni a. (Genesis 17:1) Lei leh vâna ropui ber leh thiltithei ber a ni.—Endnote 14-na en rawh.

13. Engvângin nge Bible chuan Isua chu “hmuh theih loh Pathian anpui,” tia a koh?

¹³ Jehova leh a Fapa Isua chuan lei leh vân siam a nih hma kum tlûklehdingâwn tam tak chhûng chu hna an lo thawk dûn tawh a. An inhmangaih tawn hle ang tih chu rinhlelhrual a ni lo! (Johana 3:35; 14:31) Isua chuan a pa miziate ṭha taka a entawn avângin, Bible chuan ani chu “hmuh theih loh Pathian anpui,” tiin a ko a ni.—Kolossa 1:15.

14. Engtin nge Jehova Fapa ngainat tak chu mihring anga a lo pian?

¹⁴ Jehova Fapa ngainat tak chuan a vân hmun chu inhuam taka chhuahsanin leiah mihring angin a rawn piang a. Engtin nge a rawn pian theih? Jehova chuan vâna a Fapa nunna chu nula thianghlim Mari chhûlah mak tak maiin a sawn a. Chuvâng chuan, Isua’n mihring pa a neih a ngai lo. Mari chuan fapa ṭha famkim a hring a, a hmingah Isua a sa a ni.—Luka 1:30-35.

15. Engtin nge Jehova chu i hriat chian lehzual theih?

¹⁵ Isua nun leh a miziate chungchâng tam tak chu Bible-a Matthaia, Marka, Luka, leh Johana ziak  aṭangtein i hre thei a. Chûng lehkhabute chu Chanchin Ṭha ziakte tia koh a ni. Isua chuan a Pa mizia a lâk avângin i thu chhiarte chuan Jehova hre chiang lehzual tûrin a ṭanpui ang che. Chuvângin, Isua chuan: “Tupawh mi hmu chu Pa hmu a ni,” tiin a sawi thei a ni.—Johana 14:9.

16. Isua’n eng nge a zirtîr? A zirtîrna chu tu hnêna mi nge ni?

¹⁶ Mi tam tak chuan Isua chu, “Zirtîrtu,” tiin an ko va. (Johana 1:38; 13:13) A thu zirtîrte zînga pawimawh ber chu “Ram chanchin ṭha” a ni. Chu Ram chu eng nge ni? Vân aṭanga he lei pumpuia rorêltu tûr Pathian sawrkâr a ni a, Pathian thu âwihte tân malsâwmna a ni ang. (Matthaia 4:23) Isua zirtîrna zawng zawng chu Jehova hnêna mi a ni a. “Ka thu zirtîr hi ka ta a ni lo va, mi tîrtu ta a ni zâwk,” tiin a sawi a ni. (Johana 7:16) Isua chuan Pathian Ramin leiah ro a rêl ang tih chanchin ṭha mite’n an hriat chu Jehova duh zâwng a ni tih a hre bawk.

17. Isua chuan khawiahte nge a zirtîr? Engvângin nge mi dangte zirtîr tûra a thawhrim?

¹⁷ Isua chuan khawiahte nge a zirtîr? Mite a hmuhna apiangah a zirtîr a. Khawpuiah te, khaw têah te, dâwr hmunah te, biak inah te, leh mi inahte a zirtîr bâkah, ram hnuai leh lovahte pawh a zirtîr a ni. Mite chu amah pan tûrin a beisei lo va, aman a va pan zâwk ṭhîn. (Marka 6:56; Luka 19:5, 6) Mite zirtîr nân a hun leh tha tam tak a sêng a ni. Engvângin nge? Pathianin ti tûrin a duh tih a hriat vâng leh a Pa thu a âwih reng vâng a ni. (Johana 8:28, 29) Mite a khawngaih avângin thu a hril bawk. (Matthaia 9:35, 36 chhiar rawh.) Sakhaw hruaitute chuan Pathian leh a Lalram chungchângah thutak an zirtîr lo tih a hria a. Chuvângin, mi a tam  thei ang berte chu chanchin ṭha hre tûra ṭanpui a duh a ni.

18. Isua miziate zîngah a eng hi nge i duh ber?

¹⁸ Isua chuan mite chu a hmangaihin a ngaihsak a. Ngil a neiin, biak a nuam hle bawk. Naupangte pawhin a bula awm chu nuam an ti a ni. (Marka 10:13-16) Duhsak bîk a nei lo va. Hlêprûkna leh rorêlna dik lo a haw bawk. (Matthaia 21:12, 13) Isua leia a awm lai chuan hmeichhiate’n dikna chanvo an neih meuh lo va, hnuaichhiah an tâwk bawk a ni. Mahse, Isua chuan hmeichhiate chu zahawm takin a cheibâwl reng ṭhîn. (Johana 4:9, 27) Isua chu a inngaitlâwm hle bawk. Entîr nân, zan khat chu a tirhkohte ke a silsak a, chu chu a tlângpui thuin chhiahhlawh hna a ni.—Johana 13:2-5, 12-17.

19. Eng entîrnain nge Isua’n mite mamawh tak chu hriain, ṭanpui a duh tih târ lang?

¹⁹ Isua chuan mite mamawh tak chu a hriain, ṭanpui a duh a. Chu chu Pathian thiltihtheihna hmanga mak taka mite a tihdam khân a lang chiang hle. (Matthaia 14:14) Entîr nân, phâr pakhatin Isua chu panin: “I duh chuan mi tithianghlim thei e,” a ti a. Chu pa natna leh a hrehawm tawrhna chuan Isua rilru a khawih hle a. A khawngaih êm avângin ṭanpui a duh a ni. Chuvângin, a han ban a, a dek a: “Ka duh e, lo thianghlim tawh ang che,” tiin a sawi a. Damlo chu a lo dam ta! (Marka 1:40-42) Chu pa lâwm dân tûr chu i ngaihtuah phâk em?

20, 21. Engtin nge Isua chu Pathian thuâwihna kawnga entawn tûr ṭha ber a nih?

²⁰ Isua chu Pathian thuâwihna kawnga entawn tûr ṭha ber a ni a. Eng thil pawh thlengin a hmêlmate’n a  chungah eng pawh ti se, a Pa chungah a rinawm reng a ni. Entîr nân, Setana’n thil sual ti tûra a thlêm khân a thlêm thlu thei lo. (Matthaia 4:1-11) A chhûngte zînga ṭhenkhatin Messia a nih an ring lo va, “a â a nih” an ring hial a; mahse, Pathian hna a thawk zawm zêl tho a ni. (Marka 3:21) A hmêlmate’n an tihduhdah hunah pawh Pathian chungah a rinawm tlat a, anni chu tihnat a tum ngai lo.—1 Petera 2:21-23.

²¹ Isua chu hrehawm taka a thih thlengin, Jehova chungah a rinawm reng a. (Hebrai 2:9 chhiar rawh.) A thih nîa hrehawm a tawrh nasat dân tûr chu han ngaihruat teh. Man a ni a, hretu derte’n Pathian sawichhiaah an puh a, rorêltu dik lote’n thiam loh an chantîr a, mipuite’n an nuih sawh a, sipaite’n an nghaisain  banah an khêng bet a ni. A thih dâwn ṭêpah: “A kin ta,” tiin a au chhuak a. (Johana 19:30) A thih aṭanga a ni thum nîah Jehova chuan thlarau taksa puin a kaitho va. (1 Petera 3:18) Chawlhkâr tlêm te hnuah, Isua chu vânah a lâwn a, “Pathian ding lamah” ṭhuin, Pathianin Lala a siam hun chu a nghâk a ni.—Hebrai 10:12, 13.

22. Isua chu a Pa chunga a rinawm avângin eng hun remchâng nge kan neih?

²² Isua chuan a thih thlenga a Pa thu a âwih avângin, Jehova thiltum ang ngeiin lei paradis-a chatuana nun theihna hun remchâng kan nei a ni. Bung 5-naah chuan, Isua thihnain chatuan nunna min neihtîr theih dân kan sawiho vang.