KAPITULO 4
¿Pënën Jesukristë?
1, 2. 1) ¿Mbäät mjënäˈäny ko mˈixyˈajtypy tuˈugë jäˈäy diˈib ijtp mëj pën jeˈeyë xynyijawët ti txëwˈaty? 2) ¿Wiˈix mayë jäˈäy wyinmaytyë mä Jesus?
TA MAYË jäˈäy diˈib ijttëp mëj ets waˈan xynyijawë wiˈix nääk txëwˈaty. Per ¿mbäät mjënäˈäny ko mˈixyˈajtypy yajxon pën jeˈeyë xynyijawë ti txëwˈaty? Kyaj. ¿Tiko? Mët ko kyaj xynyijawë wiˈix jyukyˈaty ets wiˈix jyaˈayˈaty.
2 Waˈan të xymyëdoyˈaty ko yajnimaytyaˈagyë Jesukristë oy të nyäjxnë majtsk mil jëmëjt mä jyukyˈajty yä Naxwiiny. Per mayë jäˈäy kyaj tnijawëdë wiˈix jyaˈayˈajty. Ta nääk diˈib winmääytyëp ko oyjyaˈay yˈijty, ko yëˈë tuˈugë Diosë kyugajpxy ets ta diˈib myëbëjktëp ko Jesus yëˈë Dios. ¿Wiˈix mijts mˈokwinmay? (Ixë notë 11).
3. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets xynyijawët ja tëyˈäjtën mä pënën Jyobaa ets Jesus?
3 ¿Tiko jyëjpˈamëty ets xynyijawët ja tëyˈäjtën mä pënën Jesus? Yëˈko Biiblyë jyënaˈany: “Yë juukyˈajtën xëmëkyëjxmëpë ënät yajpaaty ko mijts myajˈixyˈäty, ja tuˈukyëpë Tiosˈatyën mëtëypyë, ets ja Jesukristë mëtiˈipë mijts të xykyexyën” (Juan 17:3, TY). Ko xynyijawët ja tëyˈäjtën mä pënën Jyobaa ets Jesukristë, mbäät mjukyˈaty winë xëëw winë tiempë mä ja lugäärë tsujpë yä Naxwiiny (Fwank 14:6). Ko xyˈixyˈatëdë Jesus nan mbäät tyam mbudëkëty, mët ko yäjkë oybyë ijxpajtën mä wiˈix mbäät njukyˈäjtëm ets wiˈix nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm (Fwank 13:34, 35). Mä kapitulo 1 të nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä pënën Dios. Mä tyäˈädë kapitulo yëˈë nnijawëyäˈänëm wiˈixë Biiblyë tyukniˈˈixë mä pënën Jesus.
“TË NET NBATËM JA KRISTË DIˈIBË DIOS WYINˈIJX”
4. ¿Wiˈix nyikejˈyë tyäˈädë ayuk Mesías ets Kristë?
4 Mä netyë Jesus kyamaxuˈunkˈatynyëm, Jyobaa ojts tnaskäjpxë mä Biiblyë ko tkaxäˈänyë Mesías o Kristë. Tyäˈädë ayuk Mesías tsyoony mä ayuk ebreo ets Kristë mä ayuk grieegë. Tyäˈädë majtskpë ayuk, yëˈë yˈandijpy ja jäˈäy diˈibë netyë Dios wyinˈixaampy parë ttunët tuˈugë tuunk diˈib jëjpˈam. Ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky, nan yëˈë Kristë diˈib yaˈˈadëwaampy tukëˈëyë tijatyë Dios të twandaˈaky.
5. ¿Myëbëjktë ja Jesusë yˈëxpëjkpëty ko yëˈë Mesías?
5 Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty myëbëjktë ko yëˈë duˈun ja Mesías diˈibë nety të yajnigajpxy ko myinäˈäny (Fwank 1:41). Extëmë Simón Pedro, duˈun tˈanmääyë Jesus: “Mijtsë dëˈën ja Kristë” (Matewʉ 16:16). Ets ëtsäjtëm, ¿tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Jesus yëˈë duˈun ja Kristë?
6. ¿Wiˈixë Jyobaa tpudëjkë jäˈäy parë tˈëxkaptët ja Mesías?
6 Mä netyë Jesus kyamaxuˈunkˈatynyëm, ojts tnaskäjpxëdë ja Diosë kyugajpxyëty wiˈix mbäädë jäˈäy tˈëxkaptë ja Mesías. ¿Wiˈix pyudëjkëdë? Parë njaygyujkëm min nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. Okwinmay ko myaˈˈanëëmët ets nëjkx xyˈëxtäˈäy tuˈugë jäˈäy diˈib kyaj xyˈixyˈaty mä määy tyunyëty. Pën myaˈˈanmaapy yajxon wiˈix ja jäˈäy yˈixëty ets ti koloorë wyit, mbäät pojënë xyˈëxkapy. Pes nanduˈunë Jyobaa ttuuny mët yëˈëgyëjxmë kyugajpxyëty, ojts tnigäjpxtäˈäy tijaty tyunaambyë Mesías ets wiˈix jyatäˈäny kyëbatäˈäny. Duˈuntsoo, pënaty jyantsy myëwingonandëbë Dios mbäädë nety pojënë tˈëxkaptë ja Mesías o Kristë, ko tˈixtët wiˈix yˈadëëwdäˈäy tijaty ojts yajnaskäjpxë.
7. ¿Ti majtsk pëky ojts yajnaskäjpxë mä Jesus parë nˈëxkäjpëm ko yëˈë Mesías?
7 Min nˈokˈijxëm majtsk pëky diˈib yajnaskäjpxë. Tim jawyiin, jëxtujk mëgoˈpx jëmëjtë nety tyëgoyˈaty parë myaxuˈunkˈatëdë Jesus, ko ja kugajpxy Miqueas ojts tnaskäjpxë ko myaxuˈunkˈatäˈäny Belén mä tuˈugë käjpnnuˈunk (Miqueas 5:2). Ets jamën meerë Jesus myaxuˈunkˈäjty (Matewʉ 2:1, 3-9). Ja tuk pëky, yëˈë diˈib ojts tnaskäjpxë Daniel ko mä jëmëjt 29 ja yajxon yaˈëxkapäˈäny ja Mesías, etsë tyäˈädë nan adëëw (Daniel 9:25). Kanäk pëky ojts yajnaskäjpxë diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nˈëxkäjpëm ko Jesus yëˈë ja Mesías, tyam jeˈeyë të nˈijxëm majtsk pëky (ixë notë 12).
Ko Jesus nyëbajtääy ta yajxon nyigëxëˈky ko yëˈë nety të yajwinˈixy.
8, 9. Ko Jesus nyëbejty, ¿wiˈix nyigëxëˈky ko yëˈë Mesías?
8 Jyobaa yajxon dyajnigëxëˈky ko Jesus yëˈë duˈun ja Mesías. Extëm nˈokpëjtakëm, ojts tˈanëëmë ja Juan Yajnëbajtpë ti tyukˈijxwëˈëmëp. Mä jëmëjt 29, ta Jesus ojts tninëjkxy ja Juan mä ja Jordán mëjnëë parë yajnëbatëdët, ets ko nyëbajtääy, ta Juan tˈijxy ja ijxwëˈëmën. Biiblyë duˈun tnimaytyaˈaky: “Ko nety ja Jesus të nyëbajtäˈäy, pyëtseemy jap nëjoty. Ta pojënë tsäjp yˈawatsy, esë Fwank tˈijxy ko ja Diosë yˈespiritë santë kyëdaˈaky extëm tuˈugë pakuˈunk es kyëxkäˈäy kyëbäjkëjxyë Jesus. Es net yajmëdooy ko Diosteety jyënaˈany tsäjpotm: Tyäˈädëtsë dëˈën ja nˈuˈungëts diˈibëts njantsy tsyejpy, diˈibëts mëët njotkujkˈaty” (Matewʉ 3:16, 17, OTJ). Ko duˈun ja Juan tˈijxy ets tmëdooy, ta yˈijty seguurë ko Jesus yëˈë Dios të kyexyëty (Fwank 1:32-34). Mä tadë xëëw, Jyobaa ttuknigejxyë Jesus ja espiritë santë, ta yajxon nyigëxëˈky ko yëˈë nety të wyinˈixyëty parë tyunët Rey ets Wintsën (Salmo 2:6; Isaías 55:4).
9 Ko yˈadëëy tijaty ojts yajnaskäjpxë mä Biiblyë, ko Jyobaa ojts kyajpxy ets ko dyajky ja ijxwëˈëmën ja xëëw mä Jesus nyëbejty, yëˈë yajnigëxëˈk ko yëˈë nety të twinˈixy. Per ¿mä tsyoˈonyë Jesus ets wiˈix jyaˈayˈajty? Min nˈokˈijxëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany.
¿MÄ TSYOˈONYË JESUS?
10. ¿Wiˈixë Biiblyë tnimaytyaˈagyë Jesus mä kyakëdaˈakynyëm yä Naxwiiny?
10 Mä Biiblyë tyukniˈˈixë ko Jesus jantsy jekyë nety të yˈokjukyˈäjtpë tsäjpotm mä kyakëdaˈakynyëm yä Naxwiiny. Extëm nˈokpëjtakëm, ja kugajpxy Miqueas ojts tnigajpxy ko Jesus tëëyëbë netyë Jyobaa të yajkojënë (Miqueas 5:2). Jesus nan ojts kanäkˈok tnigajpxy ko të nety yˈokjukyˈäjtpë jam tsäjpotm mä kyamaxuˈunkˈatynyëm yä Naxwiiny (käjpxë Fwank 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5). Jesus jantsy oyë nety yˈity jam tsäjpotm mëdë Jyobaa.
11. ¿Tiko Jyobaa niˈigyë ttsokyë Jesus?
11 Jyobaa mëk ttsokyë Jesus. ¿Tiko? Yëˈko yëˈë tim jawyiin yajkoj. Biiblyë jyënaˈany ko “taa nety ja Kristë mä kyajnëmë nety ti kyojy” (Kolosʉ 1:15). * Nan päätyë Dios tsyokyëty mët ko yëˈë “tyuˈukˈUˈunk”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko Jyobaa naytyuˈugë Jesus ojts dyajkojy, kyaj pën pyudëjkë (Fwank 3:16). Jesus nan yëˈë Jyobaa yajtuunë parë tijaty ojts dyajkojtäˈäy (Kolosʉ 1:16). Yëˈëyë Jesus diˈib nanduˈun yajtijp ja “Ayuk”, mët ko yëˈë Jyobaa yajkugajpxyˈäjtë mä anklëstëjk etsë jäˈäyëty (Fwank 1:14).
12. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Jesus kyaj tyuknaxëty mëdë Dios?
12 Ta nääk diˈib myëbëjktëp ko Dios etsë Jesus tuˈugyë yëˈë, per kyaj duˈunë Biiblyë tyukniˈˈixë. Biiblyë jyënaˈany ko Jesus yëˈë Dios ojts yajkojˈyëty. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko mä kyakojynyëm kyaj nety mä jyukyˈaty. Perë Jyobaa tamyëm jyukyˈaty, pes yëˈë diˈib tukëˈëyë yajkojtääy (Salmo 90:2). Mä Biiblyë yajxon tyukniˈˈixë ko Dios niˈigyë myëjjëty ets kyaj dyuˈunëtyë yˈUˈunk, etsë Jesus ninäˈä ojts kyanayajnaxyëty tuknax mëdë Tyeety (käjpxë Fwank 14:28; 1 Korintʉ 11:3). Yëˈëyë Jyobaa “diˈibë tëgekyë mëkˈäjtën myëdäjtypy” (2 Korintʉ 6:18). Nipën duˈun kyamëjëty ets kyakumëjääwëty extëm yëˈë (ixë notë 13).
13. ¿Ti yˈandijpy ko jyënaˈany “tiˈigyë Jesukristë extëm ja Dios Teety”?
13 Jyobaa mëdë yˈUˈunk kanäk miyonk jëmëjt nimajtsk tyuundë mä nety tkayajkojtënëmë tsäjp etsë Nax. Kom jeky tyuunmujktë, seguurë ko ojts jyantsy nyaymyëyujëdë (Fwank 3:35; 14:31). Biiblyë jyënaˈany: “Tiˈigyë Jesukristë extëm ja Dios Teety”. ¿Tiko duˈun jyënaˈany? Yëˈko Jesus duˈun meerë jyaˈayˈajty extëmë Tyeety (Kolosʉ 1:15).
14. ¿Wiˈixë Jesus myaxuˈunkˈäjty extëmë naxwinyëdë jäˈäy?
14 Jesus kyupëjk tsyoonët tsäjpotm ets myaxuˈunkˈatët Naxwiiny. Per ¿wiˈixën myaxuˈunkˈäjty extëmë naxwinyëdë jäˈäy? Jyobaa yëˈë tyuun tuˈugë miläägrë. Yëˈë yajtëgäjts ja yˈUˈungë jyukyˈäjtën jam tsäjpotm ets tpëjtaky mä tuˈugë kixydoˈoxyë yˈuˈunktëjk, diˈib xyëwˈäjt María. Päätyë Jesus kyaj tteetyˈajty tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy. Duˈuntsoo María dyajmaxuˈunkˈäjty tuˈugë mixyuˈunk diˈib wäˈätsjäˈäy ets txëëwmooy Jesus (Lukʉs 1:30-35).
¿WIˈIXË JESUS JYAˈAYˈAJTY?
15. ¿Wiˈix mbäät nˈixyˈäjtëm niˈigyë Jyobaa?
15 Mbäät niˈigyë xyˈixyˈaty wiˈix jyukyˈajtyë Jesus ets wiˈix jyaˈayˈajty ko xykyäjpxëdë Matewʉ, Markʉs, Lukʉs etsë Fwank. Ets komë Jesus duˈun meerë jyaˈayˈajty extëmë tyeety, ta nanduˈun niˈigyë Jyobaa xyˈixyˈatët. Pesë Jesus jyënany: “Diˈibëts ëj xyˈixyˈäjtp, yˈixyˈajtypy nandëˈën ja Dios Teety” (Fwank 14:9).
16. 1) ¿Ti Jesus tukniˈˈijxë? 2) ¿Mä ojts tjaty diˈib tukniˈˈijxë?
16 Mayë jäˈäy ja ojts ttijtë Jesus “Yaˈëxpëjkpë” (Fwank 1:38; 13:13). Tuk pëky diˈib jëjpˈamë jäˈäy tyukniˈˈijxë yëˈë “ja oybyë ayuk diˈibë nyigajxypy ja tsäjpotmëdë kutujkën”, tyäˈädë Diosë Kyutujkën yëˈë diˈib anaˈamäämp abëtsemy nyaxwinyëdë ets tkunuˈkxäˈäny pënaty myëmëdoowdëbë Dios (Matewʉ 4:23). ¿Mä ojts tjatyë Jesus diˈib tukniˈˈijxë? Mä Jyobaa. Pes duˈun jyënany: “Diˈibëts ëj ndukˈëxpëjktëp, kyaj yëˈë myiny mëdëtsë ngëˈëm winmäˈäny, Dios yëˈëts të xykyexy es ndukˈëxpëkëdëts extëmts nduny” (Fwank 7:16). Jesus nyijäˈäwëbë nety ko Dios yëˈë tsyojkypy etsë jäˈäy tmëdowdët ja oybyë ayuk diˈib nyimaytyakypy ko ja yˈAnaˈam Kyutujkën yˈanaˈamäˈäny yä Naxwiiny.
17. 1) ¿Mäjatyë Jesus yaˈëxpëjky? 2) ¿Tiko ttuunyë mëjääw parë jäˈäy ttukniˈˈijxë?
17 ¿Mäjatyë Jesus yaˈëxpëjky? Oytyim määjëty mä jäˈäy tpaty. Tukniˈˈijxë kamoty tuˈujoty, käjpnoty, määyoty, mä ja templë ets tëjkmdëjkm. Jesus kyaj tˈawijxy etsë jäˈäy nyiminëdët, yëˈë duˈun ojts tˈëxtäˈäy (Markʉs 6:56; Lukʉs 19:5, 6). ¿Tiko Jesus dyajtuunyë jyot myëjääw etsë tiempë parë yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxët ets yaˈëxpëkët? Yëˈko nyijäˈäwëbë nety ko duˈunë Tyeety ttsoky, ets xëmë tmëmëdooy (Fwank 8:28, 29). Nan pääty duˈun ttuuny mët ko pyaˈˈayoowë jäˈäy (käjpxë Matewʉ 9:35, 36). Jesus yˈijxy ko pënaty nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk kyaj ttukniˈˈixëdë jäˈäy ja tëyˈäjtën mä pënën Dios ets mä yˈAnaˈam Kyutujkën. Pääty ttukmëtmaytyaky oytyim pënëty.
18. ¿Diˈibë jyaˈayˈäjtënë Jesus niˈigyë mˈoyˈijxypy?
18 Jesus tsyojkë jäˈäy ets myëmääy myëdäj. Ja jäˈäyëty jantsy jotkujk nyayjyäˈäwëdë ko mëët kyäjpx myaytyaktë, axtë ja ënäˈkuˈungëty ojts myëyujëdë (Markʉs 10:13-16). Jesus tyuunë tëyˈäjtën, ets yˈaxëkˈijx ko jäˈäyë tëyˈäjtënë tkatuny ets ko axëëk yˈadëˈëtstë (Matewʉ 21:12, 13). Ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty, ja toxytyëjkëty kyaj nety yajtundë ja tyëyˈäjtën ets yajjäämˈijx yajnääxˈijxtëp. Perë Jesus xëmë tmëjˈijxyë toxytyëjkëty ets wyingutsëˈkë (Fwank 4:9, 27). Nan ijt yujy tudaˈaky. Extëm nˈokpëjtakëm, tëgok ojts dyajtekypyujˈyë yˈëxpëjkpëty. Tyäˈädë tuunk yëˈë nety tyuumpy tuˈugë mëduumbë (Fwank 13:2-5, 12-17).
Jesus oytyim määjëty ojts kyäjpxwaˈkxy mä jäˈäy tpaty.
19. ¿Ti ijxpajtën xytyukˈijxëm ko Jesus nyijäˈäwëbë nety tijatyë jäˈäy yajtëgoyˈajtypy ets ko pyudëkëyan?
19 Jesus nyijäˈäwëbë nety tijaty ja jäˈäy yajtëgoyˈajtypy ets pyudëkëyan. Pääty dyajtsoky mayë päˈäm jäˈäy mëdë Diosë myëjääw (Matewʉ 14:14). Extëm nˈokpëjtakëm, tuˈugë yetyëjk diˈibë nety myëdäjtypyë leprë päˈäm tmëwingoonyë Jesus ets tˈanmääy: “Ëj nnijäˈäbëts ko mij mbäädëts xyaˈˈagëdaˈaky pën mtsejpy”. Ko Jesus tˈijxy wiˈixë tyäˈädë yetyëjk dyajnaxy ja jäj jëmuˈumën, ta mëk tjäˈäwë mä jyot kyorasoon. Pääty tpaˈˈayooy ets ojts tpudëkë, ta “tkëˈënitoony es tˈanmääy: Ntsejpyëts es mˈagëdäˈägët”. ¡Ta ja päˈäm jäˈäy yˈagëdaky! (Markʉs 1:40-42). ¿Mbawinmaapy wiˈix ja päˈäm jäˈäy nyayjyäˈäwë ko yˈagëdaky?
MYËMËDOOWË TYEETY AXTË KO YˈOˈKY
20, 21. ¿Wiˈixë Jesus dyajkyë oybyë ijxpajtën mä wiˈix mbäät nmëmëdoˈowëmë Dios?
20 Jesus yäjkë oybyë ijxpajtën mä wiˈix mbäät nmëmëdoˈowëmë Dios. Pes ninäˈä tkamastutyë Tyeety oy wiˈix jyajty kyëbejty ets oy axëëk tyuunëdë ja myëtsip. Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj Satanás myëmadakë ko jyayajtëgoyanë (Matewʉ 4:1-11). Ets näägë jyiiky myëguˈuk kyaj tmëbëjktë ko yëˈë ja Mesías ets jyënandë ko të lyokëjaty. Per oy duˈun jyajty, duˈunyëm ojts tmëmëdoyë Jyobaa (Markʉs 3:21). Axtë ko ja myëtsip axëëk tyuunëdë ninäˈä ojts tkayajjëmbity axëëk ets kyaj tmastutyë Dios (1 Peedrʉ 2:21-23).
21 Jesus myëmëdoowë Dios axtë nyaˈoˈky, tuˈugë oˈkën diˈib yajkëjx yajnäjx mëdë jäj jëmuˈumën (käjpxë Filipʉs 2:8). Okwinmay tijatyën myëmadak ja xëëw mä nety yˈooganë. Yajtsuumy yajmäjtsy, jäˈäy nyiwäämbajtë, ja fesëty tyuknikäjpxpajtëdë oˈkën, yajnëxiky yajtukxiky, ja soldäädëtëjk tyëytyuunëdë ets kyëxwojpëdë kepykyëjxy. Ko netyë Jesus yˈooganë, ta yˈakjënany: “Të net tëgekyë yajkuytyuundäˈäy”. Jesus yëˈëyë nety myëmääy myëdajpy yajkuytyuundäˈäyët ti Dios tsyojkypy (Fwank 19:30). Ko tyëgëk xëbejty, ta Tyeetyë tsäjpotmëdë yajjukypyëjkë extëmë anklës (1 Peedrʉ 3:18). Ko nyajxy 40 xyëëw, ta jyëmbijty tsäjpotm ets “nyaxweˈtsy Dios Teety yˈagäˈänytsyoo”, ets tˈawijxy yajmoˈoyët ja kutujkën parë yˈanaˈamët (Ebreeʉsʉty 10:12, 13).
22. ¿Ti nbäädäˈänëm ko Jesus tmëmadaktääy tukëˈëyë axtë nyaˈoˈky?
22 Mët ko Jesus tmëmëdooyë Tyeety, ta dyaˈˈawatsy ja tuˈu parë nbatëmë jukyˈäjtënë winë xëëw winë tiempë yä Naxwiiny, extëmë Dios ojts ttuknibëjtäägë. Mä ja tuˈukpë kapitulo nnijawëyäˈänëm wiˈix nbäädäˈänëmë tyäˈädë jukyˈäjtën mët ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm.
^ parr. 11 Jyobaa yëˈë nDeetyˈäjtëm, mët ko yëˈë tijaty të dyajkojtäˈäy (Isaías 64:8). Jesus yajtijy Diosë yˈUˈunk mët ko yëˈë Jyobaa yajkojë. Anklëstëjk etsë Adán nanduˈun yajtijy Diosë yˈuˈunk (Job 1:6; Lukʉs 3:38).
