1, 2. (a) Eriminya erina ly’omundu oyo wasibwe kutsibu lisa, elyo lyanganakangania liti umwasi? Kanaya. (b) Ni byahi ebyo abandu b’ikirirye oko Yesu?

OMO kihugho muli abandu bangyi abasibwe kutsibu. Wanganabya iwunasi erina ly’omundu oyo wasibwe kutsibu. Aliwe eriminya erina liwe sikirikanganaya kiti umwasi ndeke. Sikirikanganaya kiti unasi ebyosi ebimulebirye n’emibere yiwe.

² Wanganabya iwabiryowa b’akahula Yesu Kristo, n’omo hanabirilaba emyaka nga 2 000 erilwa omughulu abya oko kihugho. Aliwe abandu bangyi sibasi Yesu ng’abya mundu oyuli ati. Abandu balebe bakabugha bati abya mulume mubuya, abaghuma bati abya muminyereri, n’abandi bati y’oMungu. Iwe umwasi wuti?​—Lebaya Endomeko 12.

3. Iwe eriminya Yehova Mungu na Yesu Kristo ni mwatsi w’omughaso busana naki?

³ Iwe eriminya ekwenene eyilebirye Yesu, ni mwatsi w’omughaso. Busana naki? EBiblia yikabugha yiti: ‘Neryo eyi ni ngebe y’erikota, abandu bakuminye, iwe Mungu mughuma w’ekwenene, n’eriminya Yesu Kristo, oyo watuma.’ (Yoane 17:3) Wamaminya ekwenene eyilebirye Yehova na Yesu, iwanganasyikala kera na kera omo kihugho ekikasyabya paradiso. (Yoane 14:6) N’akandi, eriminya Yesu likendikuwatikya na lino kundi iye ni ky’erileberyako ekyuwene ekyo twangakwama omo ngebe yetu na kandi ngoko twangakolera abandi. (Yoane 13:34, 35) Omo sura 1, motw’igha ekwenene eyilebirye oMungu. Lino tukendilebya ebyo eBiblia yikakangiriraya oko Yesu.

4. Ebinywa “Masiya” na “Kristo” ni bughambu ki?

⁴ Emyaka mingyi embere Yesu abutawe, Yehova mwalagha omo Biblia ati akendisyatuma Masiya, kutse Kristo. Ekinywa “Masiya” ni kinywa kilwire omo Kiebrania na “Kristo” ni kinywa ekikalwa omo Kigiriki. Ebinywa ebi ni bughambu “oyuhakabirwe kw’amaghuta,” eki kikanganaya ngoko oMungu angamusombwere mo Masiya akamuha ekitumbi ekyo ate ataha oghundi mundu. Masiya akendisyaberererya emilaghe yosi y’oMungu. Yesu anganakuwatikya na lino. Aliwe embere Yesu abutawe, abandu bangyi ibakayibulaya, ‘Oyukendisyabya Masiya nindi?’

5. Abigha ba Yesu moban’ikirirya bati Yesu yo Masiya?

⁵ Abigha ba Yesu mobaminya ndeke-ndeke ngoko iye yo Masiya oyo Mungu alagha. (Yoane 1:41) Eky’erileberyako, Simoni Petero mwabwira Yesu ati: “Uli Kristo.” (Matayo 16:16) Twangaminya tuti ngoko kwenene Yesu yo Masiya?

6. Yehova mwawatikya ati ab’emitima myolo eriminyerera Masiya?

⁶ Kera embere Yesu abutawe, abaminyereri b’oMungu mobahandika emyatsi mingyi eyangawatikirye abandu eriminyerera Masiya. Eki kyangawatikirye kiti? Tutabugha tuti bamakutuma oko parkingi y’emitoka, eriyenda omugheni oyo utewatalolako. Omundu amakukangirira ndeke ngoko omundu oyo asosire, iwukendimubana. Kutya, Yehova omo nzira y’abaminyereri biwe, mwatubwira ebyo Masiya angakolire n’eby’angamuhikire. Eribererera ly’amaminyereri awosi aya likawatikaya ab’emitima myolo eriminya ngoko Yesu yo Masiya.

7. Ni maminyereri wahi abiri awakakanganaya ngoko Yesu ni Masiya?

⁷ Hano hane amaminyereri abiri aw’oko maminyereri ayo. Obw’erimbere, emyaka 700 embere Yesu abutawe,  Mika mwabugha embere ati Masiya angabutirwe omo kayi kake ak’eBetelehemu. (Mika 5:2) Kwenene eyo y’anabutirawa! (Matayo 2:1, 3-9) Obwakabiri, Danieli mwabugha embere ati Masiya angabanikire omo mwaka 29 M.W. (Mughulu Wetu) (Danieli 9:25) Aya ni maminyereri abiri masa oko maminyereri mangyi awakakanganaya ndeke-ndeke ngoko Yesu ni Masiya oyo Mungu alagha.​—Lebaya Endomeko 13.

8, 9. Ekyakoleka Yesu akabatisibwa ekyakanganaya ko ni Masiya ni kyahi?

⁸ Yehova abirikangania ndeke-ndeke ngoko Yesu ni Masiya. OMungu mwaha Yoane Mubatisya y’ekiminyikalo ekyangamuwatikirye eriminyerera Masiya. Omughulu Yesu aghenda eyiri Yoane eriyabatisibwa omo Lusi lwe Yorodani omo mwaka 29 M.W., Yoane mwalangira ekiminyikalo ekyo. EBiblia yikatubwira ekyabya: ‘Neryo Yesu abere abibatisibwa, mwalua omo maghetse. Neryo olubula molwakyingukala busana naye, neryo mwalangira ekirimu ky’oMungu kikandaghala ng’akalikuku, n’erimwikirako. Neryo omulenge mwalua elubula ati: Oyu ni Mughala waghe mwanze, namamutsemera ndeke.’ (Matayo 3:16, 17) Yoane abere alangira n’eriowa ekiminyikalo eki, mwaminya ngoko Yesu ni Masiya. (Yoane 1:32-34) Ekiro ekyo, omughulu Yehova amutulirako ekirimu kiwe kibuyirire, Yesu mwabya Masiya. Mwabya oy’oMungu amasombola eribya Musondoli kandi Mwami.​—Isaya 55:4.

⁹ Amaminyereri w’eBiblia, omulenge wa Yehova  iyuwene-wene, n’ekiminyikalo eky’aha Yoane okw’ibatisibwa lya Yesu, bikakanganaya ngoko Yesu ni Masiya. Aliwe Yesu alwa hayi, kandi abya mundu oyuli ati? Tulebaye eky’eBiblia yikabugha.

10. EBiblia yikabugha yitiki okw’ibyaho lya Yesu embere sy’eryasa oko kihugho?

¹⁰ EBiblia yikakangiriraya yiti Yesu abya ikere elubula  emyaka mingyi embere sy’eryasa oko kihugho. Mika mwabugha ati eritsuka lya Masiya ‘litula kera.’ (Mika 5:2) Ngendo kangyi, Yesu iyuwene-wene mwabugha ati abya ikere elubula embere abutawe ng’omundu. (Soma Yoane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Nibya embere ase oko kihugho, Yesu abya n’obwira obusikire na Yehova.

11. Busana naki Yesu ni w’obughuli bunene embere sya Yehova?

¹¹ Yesu ni w’obughuli bunene embere sya Yehova. Busana naki? Kundi oMungu mwamuhangika embere sy’erihangika ebindi bihangikwa byosi. Busana n’ekyo, Yesu akahulawa mo ‘Mubutwa w’erimbere w’ebihangikwa byosi.’ * (Abanya Kolosai 1:15, NWT) Kandi Yesu ni w’obughuli embere sya Yehova kundi n’iye musa oyo Mungu iyuwene-wene ahangika. Ky’ekikaleka iniahulwa mo “Mughala wiwe ekyusa.” (Yoane 3:16) N’ekindi, Yesu n’iye musa y’oMungu akolesaya akahangika ebindi bindu byosi. (Abanya Kolosai 1:16) Kandi Yesu musa yukahulawa mo “Ekinywa” kundi Yehova mwamukolesya eritwala omwatsi n’obusondoli bwiwe oko bamalaika n’abandu.​—Yoane 1:14.

12. Tukaminya tuti ngoko Yesu n’oMungu si mundu mughuma?

¹² Abandu bangyi b’ikirirye bati Yesu n’oMungu ni mundu mughuma. Aliwe eBiblia ko yitekangiriraya yitya. EBiblia yikabugha yiti Yesu mwahangikwa, ni bughambu mwabya n’enzuko. Aliwe Yehova oyowahangika ebindu byosi, syawite nzuko. (Esyonyimbo 90:2) Yesu, Mughala w’oMungu, syalyatalengekania n’ahake erianza eribya Mungu. EBiblia yikakangiriraya ndeke-ndeke yiti Thatha alengire Mughala. (Soma Yoane 14:28; 1 Abanya Korinto 11:3.) Yehova musa yo  “[Mungu] Omutoki w’Ebyosi.” (Enzuko 17:1) Omo lubula n’omo kihugho, iye musa yo mukulu kutsibu n’owakaghala kosi.​—Lebaya Endomeko 14.

13. Busana naki eBiblia yikabugha yiti Yesu “ni kisosekanio ky’oMungu oyutelolawako”?

¹³ Mohalaba myaka mingyi kutsibu Yehova na Mughala wiwe, Yesu, ibanemukola haghuma embere olubula n’ekihugho bihangikawe. Kwenene, ekyo mokyaleka olwanzo omo kati kabo ilwakula kutsibu! (Yoane 3:35; 14:31) Yesu mwakwama ndeke-ndeke emibere ya Thatha wiwe, ky’ekikaleka eBiblia iyabugha yiti iye “ni kisosekanio ky’oMungu oyutelolawako.”​—Abanya Kolosai 1:15.

14. Mughala wa Yehova ow’obughuli mwatoka ati eributwa m’omundu?

¹⁴ Mughala wa Yehova ow’obughuli oyo mwaligha erilwa elubula n’erisyabutwa m’omundu oko kihugho. Ekyo mukyatokekana kiti? Yehova mwakola ekitiko-tiko, amahumya engebe ya Mughala wiwe erilwa elubula neryo amahirayo omo nda ya Maria, omumbesa oyo wabya isyalyataminya omulume. Busana n’ekyo, thatha wa Yesu syabya mundu w’omubîri. Neryo Maria mwabuta omwana oyuhikahikene, amamwahula mo Yesu.​—Luka 1:30-35.

15. Ekyangakuwatikya eriminya Yehova yo ndeke niki?

¹⁵ Wangan’igha emyatsi mingyi eyilebirye Yesu, engebe yiwe, n’emibere yiwe omw’isoma ebitabu by’eBiblia ebya Matayo, Mariko, Luka, na Yoane. Ebitabu ebyo bikahulawa mo Enjili. Kundi Yesu ali nga Thatha wiwe, ebyo ukasoma bikendikuwatikya eriminya Yehova yo ndeke. Ky’ekyaleka Yesu iniabugha ati: “Oyo wamanyilangira iniabirilangira Thatha.”​—Yoane 14:9.

16. Yesu mwakangirirya mwatsi wahi? Ebyo Yesu akangiriraya byabya byandi?

 ¹⁶ Abandu bangyi ibakahula Yesu mo “Mukangirirya.” (Yoane 1:38; 13:13) Omughuma w’oko myatsi y’omughaso eyo Yesu abya akakangirirya y’ “engulu yuwene y’oBwami.” OBwami obu niki? B’obutabali bw’oMungu obukendisyatabala ekihugho kyosi ibune elubula n’eriletera abandu abakowa oMungu b’emiyisa. (Matayo 4:23) Ebyosi ebyo Yesu akangiriraya byabya ini bya Yehova. Yesu mwabugha ati: ‘Ebyo ngakangiriraya si byaghe, nikwa ni by’[oMungu] oyo wanyituma.’ (Yoane 7:16) Yesu abya asi ngoko Thatha wiwe anzire abandu ibowa engulu mbuya y’oBwami bw’oMungu obukasyatabala ekihugho.

17. Yesu mwakangirirya hayi? Kandi busana naki mwakola omubiri w’erikangirirya abandi n’omuhwa munene?

¹⁷ Yesu mwakangirirya hayi? Ahosi-hosi ahabya akasangana abandu. Mwakangirirya abandu omo miyi minene-minene, omo milongo, omo syosoko, omo manyumba w’eriramiryamo, n’omo manyumba w’abandu. Yesu isyalirindirira ati abandu b’ase eyo ali. Iniakaghenda eyo bali. (Mariko 6:56; Luka 19:5, 6) Yesu mwakola omubiri n’omuhwa munene n’erilabya endambi nene akakangirirya abandu. Busana naki? Kundi abya inianasi ngoko oMungu anzire iniakola atya kandi kusangwa iniakowa Thatha wiwe. (Yoane 8:28, 29) Kandi Yesu mwatulaghania engulu kundi iniakakwira abandu b’obulighe. (Soma Matayo 9:35, 36.) Mwalangira ngoko abakulu b’ebisomo sibabya bakakangirirya ekwenene eyilebirye oMungu n’oBwami bwiwe. Neryo Yesu mwanza eriwatikya abandu bangyi batoke eryowa engulu mbuya.

18. Emibere ya Yesu eyikakutsemesaya kutsibu ni yahi?

¹⁸ Yesu aby’anzire abandu kandi iniabatsomene. Abya  mundu oyuwene kandi erikania naye iryolobire. N’abana ibak’anza eribya haghuma naye. (Mariko 10:13-16) Yesu abya mundu oyutunganene. Abya aponire akanyaka n’eritswera eritatunganene. (Matayo 21:12, 13) Abyaho oko mughulu abakali babya ibakakolerewa ebitatunganene kandi isibalisikibawa. Aliwe Yesu iye iniakabasikaya. (Yoane 4:9, 27) Kandi Yesu iniakayikehaya. Eky’erileberyako, erigholo lighuma Yesu mwanabya ebisando by’abakwenda biwe, oyo abya mubiri w’abaghombe ab’ahisi kutse ababoyi.​—Yoane 13:2-5, 12-17.

19. Ni ky’erileberyako kyahi ekikakanganaya ngoko Yesu abya inianasi ebyo abandu babya bayitaghire kandi ngoko abya anzire eribawatikya?

¹⁹ Yesu abya inianasi eby’abandu bayitaghire, kandi aby’anzire eribawatikya. Eki mukyalangirika ndeke-ndeke omughulu akolesaya obutoki bw’oMungu erilamya abandu. (Matayo 14:14) Eky’erileberyako, omuhagha mughuma mwasa aho Yesu ali n’eribugha ati: “Wamabya iwunanzire, wanganatoka erinyilamya.” Obulumi n’eriaghalwa ly’omulume oyo molyaluma Yesu y’omo mutima. Mwamukwira obulighe neryo amanza erimuwatikya. Yesu mwakakya ebyala n’eritula oko mulume, n’eribugha ati: “Nyanzire, wulamibawe.” Neryo omulume oyo mwalama! (Mariko 1:40-42) Terilengekania omulume oyo nga mwayowa ati!

20, 21. Yesu mwakangania ndeke ati ngoko ni ky’erileberyako ekyuwene eky’eriowa oMungu?

²⁰ Yesu ni ky’erileberyako ekyuwene eky’eriowa oMungu. Nibya n’omo mibere eyikalire kutsibu kutse n’omo byosi ebyo esyonzighu siwe syamukolera, mwataleka eribya oyuteleghula oko Thatha wiwe. Eky’erileberyako, Yesu mwataligha erikola erilolo omughulu Sitani  amulengako. (Matayo 4:1-11) Abandu balebe b’omo kihanda kya Yesu mobat’ikirirya kw’abya Masiya kandi mobabugha bati ni “musire,” aliwe Yesu mwalolya embere erikola omubiri w’oMungu. (Mariko 3:21) N’omughulu esyonzighu siwe syabya sikamukola nabi, Yesu mwataleka eribya oyuteleghula oko Mungu kandi mwat’anza erituhulya.​—1 Petero 2:21-23.

²¹ Nibya n’omo Yesu anaghalibawa kutsibu n’erihola oluholo lubi, mwataleka eribya oyuteleghula oko Yehova. (Soma Abanya Filipi 2:8.) Terilengekania nga mwayiyinia kungahi ekiro ahola. Mwahambwa, abalangiri b’amabehi mobamuhandikirirya, n’abatsweri abate mw’ekwenene bamamutswera, n’ekikumula ky’abandu kyamamusekererya, n’abasuda bamamwaghalya n’erimukongomerera oko muti. Abere akahola mwalaka ati:  ‘Kyamabererera!’ (Yoane 19:30, NWT) Enyuma w’ebiro bisatu Yesu abihola, Yehova mwamulubukya n’erimuha omubiri w’ekirimu. (1 Petero 3:18) Habere halaba mayenga make, Yesu mwasuba elubula, neryo “mwikala oko luhande lw’amali l’oMungu” n’erilindirira ekiro eky’oMungu angamuyirire m’oMwami.​—Abaebrania 10:12, 13.

22. Kundi Yesu mwataleka eribya oyuteleghula oko Thatha wiwe, ni kyahi ekitokekene lino?

²² Kundi Yesu mwataleka eribya oyuteleghula oko Thatha wiwe, lino kitokekene erisyabyaho kera na kera omo kihugho ekikasyabya Paradiso ngoko Yehova abya asondire. Omo sura eyikwamire, tukendikania ngoko oluholo lwa Yesu lukaleka ikyatokekana okw’itwe erisyabyaho kera na kera.