1, 2. (a) Kansi kuziŵa tyala zina ya munthu wochuka kutanthauza kuti mumuziŵa luweme? Fotokozani. (b) Mwa ŵanthu ali na malingililo otyani okhuza Yesu?

PACALO pali ŵanthu anyinji ochuka. Payakine muziŵako zina ya munthu wochuka. Koma kuziŵa tyala zina ya munthu kutanthauza lini kuti mumuziŵa luweme. Zutanthauza lini kuti muziŵa luweme zonse zokhuza umoyo wake na umunthu wake.

² Payakine mwemvwako za Yesu Khilisitu, nangu kuti enkhalako vyaka pafupi-fupi 2,000 vapita. Koma ŵanthu anyinji oziŵa lini kuti Yesu enze munthu wotyani. Ayakine olaŵila kuti enze tyala munthu muweme, ayakine olaŵila kuti enze mneneli nipo ayakine okhulupilila kuti Yesu ni Mulungu. Mwa mweo mulingilila tyani?—Onani Nkhani 12 ya Zakosilizhyila.

3. Ndaŵanji ni cinthu cofunika kuti muziŵe Yehova Mulungu na Yesu Khilisitu?

³ Ni cinthu cofunika ngako kuti muziŵe cendi ponena za Yesu. Ndaŵa yanji? Baibolo yutiuzhya kuti: “Pakuti moyo wosasila akaupeze keno ophunzila noziŵa za mweo, Mulungu yeka amene ni wacendi, na za Yesu Khilisitu, wemwetuma.” (Yohane 17:3) Eee, kuziŵa cendi ponena za Yehova na Yesu kungacitishe kuti mukankhale na moyo wosasila m’paladaiso pacalo. (Yohane 14:6) Koma soti, kuziŵa za Yesu kungakuyavyeni cifukwa cakuti Yesu etipasa cisanzo ciweme ngako cokhuza mwatingankhalile luweme na ŵanthu ayakine. (Yohane 13:34, 35) M’Mutu 1, tephunzila cendi cokhuza Mulungu. Lomba tiphunzile zayuphunzisa Baibolo zokhuza Yesu.

4. Mwa malizu akuti “Mesiya” na “Khilisitu” otanthauza cinji?

⁴ Vyaka vinyinji Yesu akaliyevyalika, Yehova elonjeza kupitila m’Baibolo kuti akatumizhye Mesiya, keno kuti Khilisitu. Lizu yakuti “Mesiya” yufumila ku cilaŵilo ca Ciheberi, nipo lizu yakuti “Khilisitu” yufumila ku cilaŵilo ca Cigiriki. Malizu onse aŵili otanthauza kuti Mulungu akasankhe Mesiya wolonjezewa nom’pasa udindo wapadela. Mesiya akakwanilishe malonjezo onse a Mulungu. Yesu angakuyavyeni nangu pali lomba. Koma Yesu akaliyevyalika, ŵanthu anyinji enzokonsha kuti, ‘Ko ni ŵani ati akaŵe Mesiya?’

5. Ko ophunzila a Yesu esimikizhyila kuti yove enze Mesiya?

⁵ Ophunzila a Yesu aliyekaikile kuti Yesu ni Mesiya wolonjezewa. (Yohane 1:41) Mwacisanzo, Simoni Petulo euzhya Yesu kuti: “Nimwe Khilisitu.” (Mateyu 16:16) Kansi tingasimikizhyile tyani kuti Yesu ni Mesiya?

6. Kansi Yehova eyavya tyani ŵanthu oona mtima kuti azindikile Mesiya?

⁶ Kukali vyaka vinyinji Yesu akaliyovyalika, aneneli a Mulungu elaŵililatu zinthu zinyinji zati zikayavye ŵanthu kuzindikila Mesiya. Mwa zinthu zamene izi zeŵayavya tyani? Lingililani kuti akusengani kuti mukalondele munthu wamukaliyokumanapo naye ku sitesheni ya basi kwamene kupezeka ŵanthu anyinji. Keno munthu muyakine angakufotokozeleni mwakuonekela munthu wamene uyo, mungakwanishe kum’peza. Molingana na izi, Yehova eseŵenzesha aneneli kutifotokozela zati azecite Mesiya na zati zizemucitikile. Kukwanilishika kwa maulosi amene aŵa kuyavya ŵanthu oona mtima kuziŵa kuti Yesu ni Mesiya.

7. Ko ni maulosi aŵili otyani osimikizhyila kuti Yesu ni Mesiya?

⁷ Tiyeni tione aŵili mwa maulosi amene aŵa.  Coyamba, kukali vyaka 700 kuti Yesu avyalike, mneneli Mika elosela kuti Mesiya akavyalikile mumzinda utontho wa Betelehemu. (Mika 5:2) Nipo niye kwecivyalikila Yesu. (Mateyu 2:1, 3-9) Caciŵili, mneneli Danieli elosela kuti Mesiya akaonekele m’caka ca 29 C.E. (Danieli 9:25) Aŵa ni aŵili tyala mwa maulosi anyinji oonesha patuŵa kuti Yesu ni Mesiya wolonjezewa.—Onani Nkhani 13 ya Zakosilizhyila.

8, 9. Kansi ni cinji cecitika pa ubatizo wa Yesu cesimikizhyila kuti yove ni Mesiya?

⁸ Yehova eonesha luweme kuti Yesu ni Mesiya. Mulungu elonjeza kupasa Yohane Mbatizi cizindikilo comuyavya kuziŵa Mesiya. Yesu peciluta kwa Yohane kuti akam’batize mu M’mana wa Yorodano m’caka ca 29 C.E., Yohane eciona cizindikilo camene ico. Baibolo yutiuzhya zecitika: “Pavuli pakuti wabatizika, nthawi yamene iyo Yesu evuuka m’manzi. Pamene apo kululu kweseguka, nipo Yohane eona mzimu wa Mulungu useluka n’nga ni nkhunda na kuzomunkhala. Pemvweka soti malizu ofumila kululu olaŵila kuti: ‘Uyu niye Mwana wangu wokondeka, wanukondwela naye.’” (Mateyu 3:16, 17) Yohane peciona cizindikilo camene ici na kumvwa malizu, eziŵa kuti Yesu enze Mesiya. (Yohane 1:32-34) Pa siku yamene iyo, Yehova peciika mzimu wake pali Yesu, Yesu enkhala Mesiya. Yove niye enze munthu wecisankha Mulungu kunkhala Nyantama koma soti Mfumu.—Yesaya 55:4.

⁹ Maulosi a m’Baibolo, malizu a Yehova mwine wake  na cizindikilo cecipasa pa ubatizo wa Yesu zusimikizhyila kuti Yesu ni Mesiya. Koma kansi Yesu efumila kuni, nipo enze munthu wotyani? Tiyeni tione zayulaŵila Baibolo.

10. Mwa Baibolo yuphunzisa cinji za umoyo wa Yesu akaliyowela pacalo?

¹⁰ Baibolo yuphunzisa kuti Yesu enze kululu kwa vyaka vinyinji akaliyowela pano pacalo. Mneneli Mika elaŵila  kuti Mesiya “wankhala alipo kuyambila nthawi zoyambilila.” (Mika 5:2) Yesu mwine wake elaŵila nthawi zinyinji kuti enzonkhala kululu akaliyovyalika n’nga munthu. (Ŵelengani Yohane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Nangu akaliyowela pacalo, Yesu enze na ushamwali wapadela na Yehova.

11. Ndaŵa yanji Yesu ni wamtengo wapatali kwa Yehova?

¹¹ Yesu ni wamtengo wapatali kwa Yehova. Ndaŵanji? Cifukwa cakuti Mulungu emulenga akaliyolenga ciliconse koma soti aliyense. Tetyo Yesu oitiwa kuti “woyamba kuvyalika wa cilengedwe conse.” * (Akolose 1:15) Yesu ali soti wamtengo wapatali kwa Yehova cifukwa cakuti ni yove yeka elengewa mwacindunji na Yehova. Niye cifukwa cake oitiwa kuti “Mwana wovyalika yeka.” (Yohane 3:16) Yesu niye tyala weciseŵenzesha Yehova polenga zinthu zonse. (Akolose 1:16) Nipo ni Yesu tyala oitiwa kuti “Malizu,” cifukwa cakuti Yehova enzomuseŵenzesha kutwala uthenga na malangizo kuli angelo na ŵanthu.—Yohane 1:14.

12. Mwa tuziŵa tyani kuti Yesu na Mulungu ni munthu lini yumo?

¹² Ŵanthu ayakine okhulupilila kuti Yesu na Mulungu ni munthu m’mozi. Koma izi niye lini zayuphunzisa Baibolo. Baibolo yulaŵila kuti Yesu ecitolengewa, zamene zutanthauza kuti Yesu ali na poyambila. Koma Yehova, wamene elenga vinthu vonse, aliye poyambila. (Salimo 90:2) N’nga Mwana wa Mulungu, Yesu aliyelingililepo nangu patontho zoyesa kunkhala wolingana na Mulungu. Baibolo yuphunzisa momvwika luweme kuti Atata ni akulu kupambana Mwana. (Ŵelengani Yohane 14:28; 1 Akorinto 11:3.) Yehova tyala niye “Mulungu Wamphamvuyonse.”  (Genesis 17:1) Yove niye mkulu ngako koma soti wamphamvu ngako m’cilengedwe conse.—Onani Nkhani 14 ya Zakosilizhyila.

13. Ndaŵanji Baibolo yulaŵila kuti Yesu ni “cifanizilo ca Mulungu wosaoneka”?

¹³ Yehova na Mwana wake, Yesu, eseŵenzela pamo mokatizhyana kwa vyaka mabiliyoni kululu na calo capansi vikaliyolengewa. Ooneka kuti enzokondana cendi! (Yohane 3:35; 14:31) Yesu etolela luweme minkhalidwe ya awisi nipo niye cifukwa cake Baibolo yumuita kuti “cifanizilo ca Mulungu wosaoneka.”—Akolose 1:15.

14. Mwa zekwanishika tyani kuti Mwana wamtengo wapatali wa Yehova avyalike n’nga munthu?

¹⁴ Mwana wokondeka wa Yehova evomela na mtima wonse kufuma kululu na kuzovyalika pacalo n’nga munthu. Mwa zamene izi zekwanishika tyani? Mozizwisa, Yehova efumya moyo wa Mwana wake kufuma kululu nouika m’mala mwa ndola zina yake Mariya. Pa cifukwa camene ici, Yesu enzofunikila lini awisi aumunthu. Tetyo Mariya evyala mwana wangwilyo, nipo em’teya zina yakuti Yesu.—Luka 1:30-35.

15. Ko mungamuziŵe tyani luweme Yehova?

¹⁵ Mungaphunzile zinyinji zokhuza Yesu, umoyo wake na minkhalidwe yake mwa kuŵelenga mabuku a m’Baibolo a Mateyu, Maliko, Luka na Yohane. Mabuku amene aŵa oitiwa kuti Mauthenga Aweme. Pofwana kuti Yesu ali n’nga na Awisi, zamuŵelenga zikuyavyeni kumuziŵa luweme Yehova. Niye cifukwa cake Yesu elaŵila kuti: “Waona neo waona soti Atata.”—Yohane 14:9.

16. Mwa Yesu enzophunzisa cinji? Kansi zenzophunzisa Yesu zefumila kuni?

¹⁶ Ŵanthu anyinji enzoita Yesu kuti “Mphunzisi.”  (Yohane 1:38; 13:13) Cimo mwa vinthu vofunika ngako venzophunzisa cenze “uthenga uweme wa Ufumu.” Mwa Ufumu wamene uyu ni cinji? Ni boma ya Mulungu yati ikalamulile pacalo kufumila kululu noleta madaliso kuli ŵanthu omvwila Mulungu. (Mateyu 4:23) Ciliconse cenzophunzisa Yesu cenzofumila kwa Yehova. Yesu elaŵila kuti: “Zanuphunzisa ni zangu lini, koma ni za enituma.” (Yohane 7:16) Yesu enzoziŵa kuti Yehova ofuna kuti ŵanthu amvwe uthenga uweme wakuti Ufumu wa Mulungu ukalamulile pacalo.

17. Mwa Yesu enzophunzisa kuni? Ndaŵanji enze wolitwala na mtima wonse pa nchito yophunzisa ayakine?

¹⁷ Ko Yesu enzophunzisa kuni? Kulikonse kwenzopezeka ŵanthu. Enzophunzisa kumadela a kuminzi, m’mizinda, m’malo a malonda, m’malo olambilila na m’mang’anda a ŵanthu. Yesu enzolindila lini kuti wanthu awele kuli yove. Yove niye enzokonkha ŵanthu. (Maliko 6:56; Luka 19:5, 6) Yesu enze wolitwala nipo enzotaila nthawi yake ikulu na mphamvu zake kuphunzisa ŵanthu. Ndaŵanji? Cifukwa cakuti enzoziŵa kuti Mulungu enzofuna kuti yove akocita tetyo koma soti cifukwa cakuti enzomvwila Awisi nthawi zonse. (Yohane 8:28, 29) Koma soti Yesu enzolalikila cifukwa cakuti enzoŵamvwila cifundo ŵanthu. (Ŵelengani Mateyu 9:35, 36.) Enzoona kuti asogoleli acipembezo enzophunzisa lini cendi cokhuza Mulungu na Ufumu wake. Tetyo Yesu enzofuna kuti ŵanthu anyinji amvwe uthenga uweme.

18. Ko ni minkhalidwe yotyani ya Yesu yokutemweshani ngako?

¹⁸ Yesu enze munthu wacikondi wamene enzosamalila ŵanthu ayakine. Enze munthu muweme mtima koma soti wofwikilika. Nangu ŵana enzotemwa kutandala naye. (Maliko 10:13-16) Yesu enze munthu wacilungamo. Yove enzozonda cinyengo na kusoŵa cilungamo. (Mateyu 21: 12, 13) Yove enkhalako na moyo panthawi yamene anakazi enzeve ufulu ngako nipo enzolemekezewa lini. Koma Yesu nthawi zonse enzoŵalemekeza. (Yohane 4:9, 27) Koma soti Yesu enze munthu wolicefya cendi. Mwacisanzo, usiku uyakine esambika mendo ya atumwi ŵake, nchito yamene kanyinji yenzocitiwa na ŵanthu wamba.—Yohane 13:2-5, 12-17.

19. Mwa ni cisanzo cotyani coonesha kuti Yesu enzoziŵa zakufunikila ŵanthu na kuti enzofuna kuŵayavya?

¹⁹ Yesu enzoziŵa zakufunikila ŵanthu ayakine, nipo enzofuna kuŵayavya. Izi zeonekela luweme peciseŵenzesha mphamvu zecipasiwa na Mulungu kupolesha ŵanthu mozizwisa. (Mateyu 14:14) Mwacisanzo, munthu wamakhate ewela kwa Yesu nolaŵila kuti: “Keno mufuna, munganituŵishe.” Yesu ekhuziwa na ululu wenzokumvwa uyu munthu na kuvutika kwake. Emumvwila cifundo nipo enzofuna kumuyavya. Tetyo Yesu etambulula kwanja yake nom’kata, nipo emuuzhya kuti: “Nufuna. Nkhala mtuŵa.” Nipo munthu wolwala epola. (Maliko 1:40-42) Lingililani tyala mwecimvwila uyu munthu!

20, 21. Kansi Yesu etwala tyani cisanzo ciweme pa nkhani yomvwila Mulungu?

²⁰ Yesu ni coonelapo ciweme pa nkhani yomvwila Mulungu. Mosasamala kanthu za zovuta zecikumana nazo olo zecimucitila alwani ŵake, enkhala wokhulupilika kwa Ausuwake. Mwacisanzo, Yesu aliyecimwe peciyesewa na Satana. (Mateyu 4:1-11) Ayakine mwa abanja ŵake aliyokhulupilile kuti yove enze Mesiya nipo elaŵila kuti “wacita misala,” koma Yesu epitilizhya kucita cifunilo ca Mulungu. (Maliko 3:21) Penzom’vutisha alwani ŵake, Yesu  enkhala wokhulupilika kwa Mulungu nipo aliyoyese kuwezhyela.—1 Petulo 2:21-23.

²¹ Nangu pecikumana na imfwa yoŵaŵa, Yesu enkhala wokhulupilika kwa Yehova. (Ŵelengani Afilipi 2:8.) Lingililani tyala zecipilila pa siku yecifwa. Yove emangiwa, mboni zawenye zemuyopezhyela kuti enze munthu wonyoza Mulungu, oweluza acinyengo emuweluza kuti enzowamila kupaiwa, magulu a ŵanthu andeo enzomuseka nipo masoja emukwapula nomukhomelela pacimuti. Penzokufwa elaŵila kuti: “Nakwanilisha cifunilo canu!” (Yohane 19:30) Masiku atatu pavuli pakuti Yesu wafwa, Yehova emuukisha nomupasa umoyo wauzimu. (1 Petulo 3:18) Masondo atontho pavuli pake, Yesu ewelela kululu, “enkhala pansi kukwanja kwendi kwa Mulungu,” nolindilila  kuti Mulungu amuike kunkhala Mfumu.—Aheberi 10:12, 13.

22. Ko ni shuko yotyani yatili nayo lomba cifukwa cakuti Yesu enkhala wokhulupilika kwa Ausuwake?

²² Cifukwa cakuti Yesu enkhala wokhulupilika kwa Ausuwake, lomba tili na shuko yonkhala na moyo wosasila m’paladaiso pacalo, n’nga ni mwenzofunila Yehova poyamba. M’mutu wokonkhapo, tikalaŵizhyane mwamene imfwa ya Yesu yucitishila kuti zinkhale zokwanishika kunkhala na moyo wosasila.