1, 2. (a) Ko kundodziwa dzina ya munthu, ndiye kuti muchamudziwiratu bwino-bwino? Fotokozani. (b) Ko wanthu anango achati Yesu wenze mbani?

PADZIKO panawanthu azinji wodziwika maninge. Panango imwepo muchawadziwako anango. Koma kundowadziwa dzina chabe, vichathandawuzalini kuti munkuwadziwiratu bwino-bwino. Ndawa imwepo muchadziwalini va moyo wawo, vomwe achakonda na momwe alili.

² Panango imwepo mudabvako va Yesu, iye adakhalako padziko yapasi magole 2.000 kumbuyo. Koma wanthu azinji achadziwalini kuti Yesu wenze tani pewenze munthu. Anango achati wenze munthu wabwino, anango achati wenze mneneri ndipo anango achakhulupirira kuti ni Mulungu. Ko imwepo munkuganiza tani?​—Wonani mawu yakumapeto 12.

3. Ndawa chani ni vakudikana kuti mudziwe va Yahova Mulungu na va Yesu Khrisitu?

³ Kudziwa kuti Yesu wenze mbani ni vinthu vakudikana maninge. Ndawa Baibolo ichatiwuza kuti: ‘Pakuti moyo wosapera, adzawugumane akambapfunzira va imwepo Mulungu chayiye, na va Yesu Khrisitu wamudatuma.’ (Yohane 17:3) Imwepo mukadziwa chaivo va Yahova na Yesu, mudzakhale na moyo wosapera m’paradaiso padziko yapasi. (Yohane 14:6) Kudziwa va Yesu kudzakuthandizeni soti ndawa iye ni chitsanzo chabwino cha momwe tingakhalire bwino na wanthu. (Yohane 13:34, 35) Mu msolo 1, tidapfunzira va Mulungu. Manje tipfunzire vomwe Baibolo ichanena pankhani ya Yesu.

4. Ko mawu yakuti ‘Mesiya’ na ‘Khrisitu’ yachathandawuza chani?

⁴ Magole yazinji Yesu akanati kubadwa, Yahova wenze adapolomisa kale m’Baibolo kuti iye adzatumize Mesiya olo kuti Khrisitu. Mawu yakuti ‘Mesiya’ ni yachiheberi, ndipo mawu yakuti ‘Khrisitu’ ni yachigiriki. Madzina yose yawiri mwaya yachathandawuza kuti Mulungu adasalula Mesiya achimupasa mphanvu zapadera. Iye adasaluliwa kuti adzakwanirise mapolomisi yose ya Mulungu. Ndipo Yesu angakuthandizeni imwepo pakali pano. Koma Yesu akanati kubadwa, wanthu azinji angadzibvunza kuti: ‘Ko ni mbani adzakhale mesiya?’

5. Ko wopfunzira wa Yesu angatsimikiza kuti iye wenze Mesiya?

⁵ Wopfunzira wa Yesu angakayikiralini kuti iye wenze Mesiya wopolomisiwa. (Yohane 1:41) Mwakulinganiza, Simoni Petulo adawuza Yesu kuti: ‘Imwepo ndimwe Khrisitu.’ (Mateyu 16:16) Ko tingatsimikize tani kuti Yesu ni Mesiya?

6. Ko Yahova adathandiza tani wanthu wamoyo wabwino kuzindikira Mesiya?

⁶ Kale-kale Yesu akanati wabadwa, aneneri wa Mulungu enze adanemba kale nkhani zizinji zothandiza wanthu kuzindikira Mesiya. Ko adanemba votani? Tilinganize kuti imwepo mwatumiwa kuti mukachunguzire munthu ku malo yoyimisira makaro yemwe mukanati mwamuwonako. Koma akakuwuzani bwino-bwino momwe munthuyo alili, mungashupikelini kumudziwa. Mwakulingana na mwevi, Yahova adaphatisira basa aneneri kuti atiwuze vati Mesiya adzachite na vati vidzamuchitikire. Kukwanisiwa kwa mawulosi yose mwaya, kudathandiza wanthu wamoyo wabwino kuzindikira kuti Yesu ni Mesiya.

7. Ni mawulosi yawiri yaponi yomwe yadathandiza wanthu kudziwa kuti Yesu ni Mesiya?

 ⁷ Naboni manje tikambirane va mawulosi yawiri. Wakuyamba, kukali magole 700 Yesu akanati kubadwa, Mika adalosera kuti Mesiya adzabadwire mu Betelehemu, kathawundi kadiki-diki. (Mika 5:2) Ndipo Yesu adabadwira mukathawundi mwaka! (Mateyu 2:1, 3-9) Wachiwiri, Danieli adalosera kuti Mesiya adzawonekere mu gole ya 29 E.C. (Danieli 9:25) Mawulosi mwaya na yanango ndiyo yadachitisa kuti wanthu adziwe kuti Yesu ni Mesiya wopolomisiwa.​—Wonani mawu yakumapeto 13.

8, 9. Ko nchani chidachitika pomwe Yesu adabatizika chomwe chidawonesa kuti wenze Mesiya?

⁸ Yahova adachitisa kuti vidziwike kuti Yesu ni Mesiya. Mulungu adapasa Yohane M’batizi chizindikiro chomwe chidamuthandiza kumuzindikira Mesiya. Pomwe Yesu adayenda kwa Yohane kuti abatiziwe ku Yorodano yenze gole ya 29, ndipo Yohane adawona chizindikiro mwechi. Ndipo Baibolo ichatiwuza vomwe vidachitika: ‘Padavuwuka m’madzi, kudzulu kudafunguka ndipo adawona mzimu wa Mulungu ninge nkhangaiwa ankubwera kudzambutha pa iye. Adabva soti mawu yochoka kudzulu yakuti: ‘Moyu ndiye mwana wangu, yemwe nchamukonda ndipo nchakondwera naye.’’ (Mateyu 3:16, 17) Pomwe Yohane adawona na kubva vizindikiro mwevi, iye adadziwa kuti Yesu ni Mesiya. (Yohane 1:32-34) Pa ntsiku mweyire, pomwe Yahova adaika mzimu  wake pa iye, Yesu adakhala Mesiya. Iye adamusalula kuti akhale Mpfumu.​—Yesaya 55:4.

⁹ Kukwanirisika kwa mawulosi ya m’Baibolo, kubveka kwa mawu ya Yahova, na vizindikiro vomwe vidawoneka pomwe Yesu angabatizika, vidatsimikizira kuti iye wenzedi Mesiya. Tsono Yesu adachokera kuponi, ndipo wenze wotani? Naboni tiwone vomwe Baibolo ichanena.

10. Ko Baibolo ichanena chani va Yesu akanati kubwera padziko yapasi?

¹⁰ Baibolo ichalewa kuti Yesu wenze kudzulu akanati kubwera padziko yapasi. Mika adalewa kuti Mesiya adakhalako ‘kuyambira nthawe zoyambirira.’ (Mika 5:2) Yesu adalewa mobwereza-bwereza kuti wenze kudzulu akanati kubwera padziko yapasi ninge munthu. (Lewengani Yohane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Akanati kubwera padziko yapasi, Yesu angabverana maninge na Yahova.

11. Ndawa chani Yesu ni wodikana maninge kwa Yahova?

¹¹ Yesu ni wakudikana maninge kwa Yahova. Ndawa yakuti Yahova adayamba kusika iye akanati wasika vinthu vose. Ndipomwapa Yesu achachemerewa kuti ‘wakuyamba kubadwa mu chilengedwe chose.’ * (Akolose 1:15) Yesu ni wodikana soti kwa Yahova ndawa yakuti adachita kumulengeratu yekha. Ndipomwapa achachemerewa kuti ‘Mwana wakubadwa yekha.’ (Yohane 3:16) Yahova adaphatisira basa Yesu kuti asike vinthu vose. (Akolose 1:16) Ndipo ni Yesu yekha yemwe achachemerewa kuti ‘Mawu,’ ndawa Yahova angamuphatisira basa pakupereka ntontholo na malango kwa angelo na wanthu.​—Yohane 1:14.

12. Tikudziwa tani kuti Mulungu na Yesu ni munthulini m’bodzi?

¹² Wanthu anango achakhulupirira kuti Mulungu na Yesu ni munthu m’bodzi. Koma mwevi ndivolini vomwe Baibolo ichapfunzisa. Baibolo ichati Yesu adachita kusikiwa, vomwe vinkuwonesa kuti anapoyambira. Koma Yahova, yemwe adasika  vinthu vose, alibe poyambira. (Salimo 90:2) Mwana wa Mulungu Yesu alibe kuganizako kuti akhale Mulungu. Koma Baibolo ichapfunzisa mwakubveka kuti Baba ni nkulu kuposha Mwana. (Lewengani Yohane 14:28; 1 Akorinto 11:3.) Yahova yekha ndiye ‘Mulungu wamphanvu zose.’ (Genesis 17:1) Iye ni nkulu ndipo anamphanvu kuposha aliyese.​—Wonani mawu yakumapeto 14.

13. Ndawa chani Baibolo ichati Yesu ni ‘chifaniziro cha Mulungu wosawoneka’?

¹³ Yahova na Mwana wake Yesu, adaphata basa kwa magole mabiliyoni yazinji kudzulu akanati kusika dziko yapasi. Iwo angakondana maninge. (Yohane 3:35; 14:31) Yesu angatewedzera makhalidwe yabwino ya Yahova, ndipomwapa Baibolo ichati iye ni ‘chifaniziro cha Mulungu wosawoneka.’​—Akolose 1:15.

14. Ko vidakwanisika tani kuti Mwana wakudikana wa Mulungu abadwe ninge munthu?

¹⁴ Mwana wakudikana wa Mulungu, adabvuma kubwera padziko kudzabadwa soti. Ko mwevi vidakwanisika tani? Mwakudabwisa Yahova adayikha moyo wa Mwana wake m’mimba mwa namwali Maria. Mwevi vidachitisa kuti Yesu akhale alibe baba womubala. Ndipomwapa Maria adabala mwana alibe chimo wochemerewa Yesu.​—Luka 1:30-35.

15. Ko mungamudziwe tani Yahova?

¹⁵ Imwepo mungapfunzire vizinji va Yesu, moyo wake na makhalidwe yake pakulewenga mabukhu ya m’Baibolo ya Mateyu, Maliko, Luka na Yohane. Mabukhu mwaya yachachemerewa kuti ntontholo wabwino. Pakuti Yesu wenze na makhalidwe ninge ya Ababa  wake, vamungalewenge vingakuthandizeni kumudziwa bwino Yahova. Ndipomwapa Yesu adati: ‘Wawona ine, wawona soti Ababa.’​—Yohane 14:9.

16. (a) Ko Yesu angapfunzisa chani? (b) Ko vangapfunzisa angavitenga kuti?

¹⁶ Wanthu azinji angachemera Yesu kuti ‘Mpfunzisi.’ (Yohane 1:38; 13:13) Nkhani ikulu yomwe iye angapfunzisa ni yonena va ‘ntontholo wabwino wa Ufumu.’ Ko Ufumu nchani? Ni boma ya Mulungu yakudzulu, ndipo idzatonge dziko yose yapasi kuchokera kudzulu ndipo idzabwerese madaliso kwa wanthu wobvera Mulungu. (Mateyu 4:23) Vose vomwe Yesu angapfunzisa vingachokera kwa Yahova. Iye adati: ‘Vomwe nichapfunzisa ni vangulini, koma ni va ule yemwe adanituma.’ (Yohane 7:16) Yesu angadziwa kuti Yahova achada kuti wanthu abve ntontholo wabwino wa Ufumu wa Mulungu womwe udzatonge dziko yose yapasi.

17. (a) Ko Yesu angapfunzisira kuponi? (b) Ndawa chani iye angachita khama kupfunzisa wanthu?

¹⁷ Ko Yesu angapfunzisira kuponi? Kulikose kwangagumana wanthu. Iye angapfunzisa m’mathawundi, m’miyi, m’mabazali, m’malo yopempherera na m’manyumba ya wanthu. Iye angadikhiralini kuti wanthu achite kubwera kwa iye. Koma iye angayenda kuna wanthu. (Maliko 6:56; Luka 19:5, 6) Yesu angakhala nthawe itali ankupfunzisa wanthu mwakhama. Ndawa iye angadziwa kuti Mulungu angada kuti achite vimwevi, ndipo angachita vimwevi ndawa yobvera Ababa wake. (Yohane 8:28, 29) Yesu angalalikira ndawa yobvera ntsisi wanthu. (Lewengani Mateyu 9:35, 36.) Iye angawona kuti atsogoleri wavipembedzo angawapfunzisalini vashuwa va Mulungu na Ufumu wake. Ndipo iye angada kuwathandiza wose kuti abve ntontholo wabwino.

18. Ko nimakhalidwe yaponi ya Yesu yomwe muchayakonda maninge?

 ¹⁸ Yesu wenze munthu yemwe angakonda wanthu na kuwaganizira. Iye wenze wachifundo na wofikirika. Olo wana angakonda kukhala naye pafupi. (Maliko 10:13-16) Nthawe zose Yesu wenze wachilungamo. Iye angazonda chinyengo na kusowa chilungamo. (Mateyu 21:12, 13) Iye adakhalako pa nthawe yomwe wanthu angalemekezalini akazi. Koma Yesu angawawerengera ndipo angawalemekeza. (Yohane 4:9, 27) Yesu wenze wodzichepesa maninge. Mwakulinganiza: Nthawe inango adasambika minyendo ya wopfunzira wake. Basa mweyi ingaphatiwa na anyabasa wapamuyi.​—Yohane 13:2-5, 12-17.

19. Ko niviponi vinkuwonesa kuti Yesu angadziwa vomwe wanthu angadikana ndipo angazezalini kuwathadiza?

¹⁹ Yesu angadziwa vomwe wanthu angadikana ndipo angazezalini kuwathandiza. Mwevi vidawoneka pomwe adaphatisira basa mphanvu za Mulungu kuchita vodabwisa ninge kupolesa wodwala. (Mateyu 14:14) Mwakulinganiza, munthu munango wakhate adakumbira Yesu kuti: ‘Peno imwepo muchada, munganipolese.’ Yesu adabva ntsisi ndawa munthu moyu angabonera, ndipo adafuna kumuthandiza. Yesu adapfuthula djanja yake nkumuphata achimuwuza kuti: ‘Nichada! Khala wochena.’ Ndipo mwamuna wodwala ule adapoleratu! (Maliko 1:40-42) Ko munkuganiza kuti munthu moyu adabva tani?

20, 21. Ko Yesu adawonesa tani kuti ni chitsanzo chabwino pa nkhani ya kukhala wokhulupirika kwa Mulungu?

²⁰ Yesu ni chitsanzo chabwino pankhani yobvera Mulungu. Wenze wobvera nthawe zose olo panthawe zoshupa ndipo pomwe angayesewa iye adapitiriza kukhala wokhulupirika kwa Ababa wake. Mwakulinganiza, Yesu alibe kuchimwa poyesewa na Satana.  (Mateyu 4:1-11) Azibale wa Yesu anango angakhulupiriralini kuti iye wenze Mesiya ndipo angamulewa kuti ‘wafuntha,’ koma Yesu adapitiriza kuphata basa ya Mulungu. (Maliko 3:21) Pomwe adani wake angamuchitira voyipa, Yesu adapitiriza kukhala wokhulupirika kwa Mulungu ndipo alibe kuwabwezera.​—1 Petulo 2:21-23.

²¹ Yesu adapitiriza kukhala wokhulupirika mpakana impfa. (Lewengani Afilipi 2:8.) Ndoganizani mwevenzere voshupa pa ntsiku yadaphewa. Adamangiwa, adanamiziriwa, wolamulira wachinyengo adamuyeruza kuti wenze wophonya, wanthu angamuseka, ndipo akamalada adamudzudza achimukhomerera pamuti. Panthawe  yomwe angamalizika adakuwa kuti: ‘Nakwanirisa kuda kwanu!’ (Yohane 19:30) Pazidapita ntsiku zitatu Yahova adamumusa ndipo adamupasa thupi yawuzimu ninge yewenze nayo pakuyamba. (1 Petulo 3:18) Masondo pang’ono, Yesu adabwerera kudzulu ndipo ‘adakhala kudjanja yamakulu ya Mulungu’ podikhirira kuti Mulungu amupase Ufumu​—Aheberi 10:12, 13.

22. Ni mwayi uponi watinawo ndawa ya kukhulupirika kwa Yesu?

²² Ndawa yakuti Yesu adakhala wokhulupirika kwa Mulungu, isepano tinamwayi wodzakhala na moyo wosapera m’paradaiso padziko yapasi pano. Mwechi ndicho cholinga cha Yahova. Mu msolo wapatsogolo tidzapfunzire momwe impfa ya Yesu idatithandizira kuti vimwevi vikwanisike.