MUTU 4
Kasi Yesu Khristu ni Njani?
1, 2. (a) Kasi para mukumanya zina la munthu wakumanyikwa chikung’anamura kuti mukumumanyisiska? (b) Kasi ŵanthu ŵakuti Yesu wakaŵa njani?
PA CHARU chapasi pali ŵanthu ŵanandi ŵakumanyikwa. Panji mukumanya zina la munthu munyake wakumanyikwa. Kweni kumanya waka zina la munthu uyo, chikung’anamura kuti mukumumanyisiska yayi. Kweniso chikung’anamura kuti mukumanya umo wali kukulira ndiposo nkharo yake yayi.
2 Mukwenera kuti muli kupulikapo kuti kukaŵa Yesu Khristu, nangauli ni kale apo wakaŵa pa charu chapasi. Kweni ŵanandi ŵakumanya makora yayi umo Yesu wakaŵira. Ŵanyake ŵakuti wakaŵa waka munthu muwemi chomene. Ŵanyake ŵakuti wakaŵa ntchimi. Kweni ŵanyake ŵakugomezga kuti Yesu ni Chiuta. Imwe mukuwona wuli?—wonani Mazgu Ghakuumaliro 12.
3. Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuti mumanye Yehova Chiuta na Yesu Khristu?
3 Ntchakuzirwa chomene kuti mumumanye makora Yesu. Chifukwa wuli? Chifukwa Baibolo likuti: “Kuti ŵaŵe na umoyo wamuyirayira, ŵakwenera kumumanyani imwe Chiuta waunenesko yekha, ndiposo Yesu Khristu, uyo mukamutuma.” (Yohane 17:3) Para tamanya makora Yehova Chiuta na Yesu Khristu, tizamusanga umoyo wamuyirayira mu paradiso pa charu chapasi. (Yohane 14:6) Kweniso kumanya Yesu kungatovwira chifukwa iyo ntchiyelezgero chiwemi pa nkhani ya umo tingakhalira makora na ŵanyithu na umo tingachitira nawo. (Yohane 13:34, 35) Mu mutu 1 mu buku lino, tikasambira umo Chiuta waliri. Sono tiyeni tisambire ivyo Baibolo likusambizga pakuyowoya za Yesu Khristu.
TAMUSANGA MESIYA!
4. Kasi mazgu ghakuti “Mesiya” na “Khristu” ghakung’anamura vichi?
4 Mu Baibolo, Yehova wakalayizga kuti wazamutuma Mesiya panji kuti Khristu. Likayowoya ivi vyaka vinandi pambere Yesu wandababike. Zina lakuti “Mesiya” ndakufuma ku lizgu la Chihebere ndipo lakuti “Khristu” ndakufuma ku lizgu la Chigiriki. Mazina ghose agha ghakung’anamura kuti Chiuta wali kusankha Mesiya na kumupa ntchito yapadera. Mesiya wakeneranga kufiska ivyo Chiuta walayizga. Yesu wangatovwira nanga ni sono. Kweni pambere Yesu wandababike, ŵanthu ŵanandi ŵakwenera kuti ŵakajifumbanga kuti, ‘Ninjani wazamuŵa Mesiya?’
5. Kasi ŵasambiri ŵa Yesu ŵakagomezganga kuti Yesu ni njani?
5 Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakakayikanga yayi kuti Yesu ni Mesiya. (Yohane 1:41) Mwachiyelezgero, Simoni Petrosi wakaphalira Yesu kuti: “Imwe ndimwe Khristu.” (Mateyu 16:16) Kasi ntchivichi chingatovwira kuti tigomezgenge kuti Yesu ni Mesiya?
6. Kasi Yehova wakawovwira wuli ŵanthu ŵakugomezgeka kuti ŵamumanye Mesiya?
6 Pambere Yesu wandabakike, ntchimi za Chiuta zikalemba vinthu vinandi vyakukhwaskana na Mesiya kuti viwovwire ŵanthu kuti ŵazakamumanye para wiza. Kasi ivi vikawovwira wuli? Tiyelezgere kuti munthu munyake wamupemphani kuti mulute ku depoti panji ku chiŵanja cha ndege kuti mukapokelere munthu uyo mundamuwonepo. Mungakamumanya para wangamuphalirani umo waliri. Ivi ndivyo Yehova wakachita. Kwizira mu ntchimi izo zikalemba Baibolo, Yehova wakalongosora ivyo Mesiya wazamuchita na ivyo vizamumuchitikira. Kufiskika kwa mauchimi agha, kukovwira ŵanthu ŵakugomezgeka kuti ŵamanye kuti Yesu ni Mesiya.
7. Zunurani mauchimi ghaŵiri agho ghakulongora kuti Yesu ni Mesiya nadi.
7 Tiyeni tiwonepo mauchimi ghaŵiri. Wakwamba, ntchimi Mika yikayowoya kuti Mesiya wazamubabikira ku Betelehemu, tawuni yichoko mu charu cha Yuda. Kufuma apo Mika wakayowoyera, pakajumpha vyaka 700 kuti Yesu wababike. (Mika 5:2) Yesu wakababikira nadi mu Betelehemu. (Mateyu 2:1, 3-9) Wachiŵiri, Daniyeli wakachima kuti Mesiya wazamuwoneka mu chaka cha 29 C.E. (Daniyeli 9:25) Mauchimi ghaŵiri agha ngamoza waka mwa mauchimi agho ghakulongora kuti Yesu wakaŵa nadi Mesiya uyo Baibolo likati wizenge.—Wonani Mazgu Ghakuumaliro 13.
Pa nyengo iyo wakabatizikiranga, Yesu wakazgoka Mesiya, panji kuti Khristu
8, 9. Ntchivichi chikachitika apo Yesu wakabatizikanga icho chikalongora kuti ni Mesiya?
8 Yehova wakalongora kuti Yesu ni Mesiya. Wakalayizga Yohane Mubatizi kuti wamupenge chimanyikwiro mwakuti wamanye uyo ni Mesiya. Yohane wakawona chimanyikwiro ichi mu chaka cha 29 C.E., apo Yesu wakiza kwa iyo kuti wamubatize mu Mlonga [dambo] wa Yorodani. Baibolo likuyowoya ivyo vikachitika, likuti: “Yesu wakati wabatizika, nyengo yeneyiyo wakazuwuka mu maji, ndipo wonani! kuchanya kukajulika, ndipo Yohane wakawona mzimu wa Chiuta ukakhiranga nga ni nkhunda kwiza pa Yesu. Kweniso, wonani! mazgu ghakapulikikwa kufuma kuchanya ghakati: ‘Uyu ni Mwana wane, wakutemweka, mweneuyo nkhukondwa nayo.’” (Mateyu 3:16, 17) Yohane wakati wapulika mazgu agha na kuwona ivyo vikachitika, wakagomezga kuti Yesu ni Mesiya. (Yohane 1:32-34) Pa zuŵa ili, Chiuta wakapungulira mzimu wake pa Yesu, ndipo Yesu wakazgoka Mesiya. Chiuta wakamusankha kuti waŵe Mulongozgi ndiposo Fumu.—Yesaya 55:4.
9 Mauchimi gha mu Baibolo, mazgu ghakufuma kwa Yehova, na chimanyikwiro icho Chiuta wakapa Yohane apo Yesu wakabatizikanga, vikulongora kuti Yesu ni Mesiya nadi. Kweni kasi Yesu wakafuma nkhu? Ndipo wakaŵa munthu wuli? Tiyeni tiwone ivyo Baibolo likuyowoya.
KASI YESU WAKAFUMA NKHU?
10. Kasi Baibolo likuti Yesu wakaŵa nkhu pambere wandize pa charu chapasi?
10 Baibolo likusambizga kuti Yesu wakaŵa kuchanya pambere wandize pa charu chapasi. Mika wakati Mesiya wakaŵako “kufuma papo kale.” (Mika 5:2) Yesu wakayowoya kanandi waka kuti wakakhalanga kuchanya pambere wandababike pa charu chapasi. (Ŵerengani Yohane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Yesu wakatemwananga chomene na Yehova nanga ni apo wakaŵa wandize pa charu chapasi.
11. Chifukwa wuli Yesu ngwapadera chomene kwa Yehova?
11 Yesu ngwapadera chomene kwa Yehova. Chifukwa wuli? Chifukwa ndiyo Chiuta wakayamba kumulenga pambere wandalenge waliyose panji chinthu chilichose. Lekani Yesu wakuchemeka “wakwamba kubabika wa chilengiwa chose.” * (Ŵakolose 1:15) Chifukwa chinyake icho Yehova wakumutemwera chomene Yesu ntchakuti ndiyo yekha uyo Yehova wakamulenga mwakudunjika. Lekani wakuchemeka “Mwana wake wapadera.” (Yohane 3:16) Yesu ndiyo yekha wakawovwira Chiuta pakulenga vinthu vinyake. (Ŵakolose 1:16) Kweniso, Yesu pera ndiyo wakuchemeka kuti “Mazgu” chifukwa ndiyo wakaphaliranga ŵangelo na ŵanthu uthenga wakufuma kwa Yehova.—Yohane 1:14.
12. Kasi tikumanya wuli kuti Yesu wakuyana yayi na Chiuta?
12 Ŵanthu ŵanyake ŵakugomezga kuti Yesu na Chiuta ni munthu yumoza. Kweni Baibolo likusambizga nthena yayi. Baibolo likuti Yesu wakalengeka. Fundo iyi yikung’anamura kuti wali na pakwambira. Kweni Yehova, uyo wakalenga vinthu vyose, walije pakwambira panji umaliro. (Salimo 90:2) Yesu, Mwana wa Chiuta, wandaghanaghanepo kuti wakuyana na Chiuta. Baibolo likuti Adada mbakuru kuluska Mwana. (Ŵerengani Yohane 14:28; 1 Ŵakorinte 11:3.) Yehova yekha ndiyo ni “Chiuta Wankhongonozose.” (Genizesi 17:1) Pa charu panji kuchanya kulije uyo ni mukuru chomene ndiposo wankhongono chomene kuluska Yehova.—Wonani Mazgu Ghakuumaliro 14.
13. Kasi Baibolo likung’anamura vichi para likuti Mwana “ntchikozgo cha Chiuta wambura kuwoneka”?
13 Yehova na Mwana wake Yesu, ŵakagwiranga lumoza ntchito vyaka vinandi chomene pambere kuchanya na charu chapasi vindalengeke. Ŵakwenera kuti ŵakatemwananga chomene. (Yohane 3:35; 14:31) Yesu wakatolera chomene nkharo ya Adada ŵake. Lekani Baibolo likuti “ntchikozgo cha Chiuta wambura kuwoneka.”—Ŵakolose 1:15.
14. Kasi chikachitika ntchivichi kuti Mwana wa Yehova wababike nga ni munthu?
14 Mwana wa Chiuta wakajipeleka kufuma kuchanya na kuzakakhala na ŵanthu pa charu chapasi. Kasi vikenda wuli kuti Mwana wa Chiuta wababike nga ni munthu? Yehova wakachita munthondwe. Wakasamuskira umoyo wa Mwana wake mu nthumbo ya mwanakazi wambura kugonanapo na mwanalume, zina lake Mariya. Ntheura Yesu wakeneranga kuŵa na dada pa charu chapasi yayi. Mwana uyo Mariya wakababa wakaŵa murunji, ndipo wakamuthya Yesu.—Luka 1:30-35.
KASI YESU WAKAŴA MUNTHU WULI?
15. Kasi mungachita wuli kuti mumumanye makora Yehova?
15 Mungamanya vinandi ivyo Yesu wakachitanga, umoyo wake, na mikhaliro yake, para mungaŵerenga mabuku gha Mateyu, Mariko, Luka, na Yohane. Mabuku agha ghakuchemeka Makani Ghawemi. Pakuti vyakuchita vya Yesu vikuyana waka na vya Awiske, ivyo mukuŵerenga mu mabuku agha vimovwiraninge kuti mumumanye makora Yehova. Lekani Yesu wakati: “Waliyose uyo wawona ine, wawona na Adada wuwo.”—Yohane 14:9.
16. Kasi Yesu wakasambizganga vichi? Kasi ivyo wakasambizganga vikafumanga nkhu?
16 Ŵanthu ŵanandi ŵakachemanga Yesu kuti “Msambizgi.” (Yohane 1:38; 13:13) Chinthu chimoza chakuzirwa chomene icho wakasambizganga ni “makani ghawemi gha Ufumu.” Kasi Ufumu uwu ni vichi? Ni boma la kuchanya ilo lizamulamulira charu chose chapasi na kutumbika ŵanthu awo ŵakupulikira Chiuta. (Mateyu 4:23) Chilichose icho Yesu wakasambizganga chikafumanga kwa Yehova. Yesu wakati: “Ivyo nkhusambizga ni vyane chara, kweni vya uyo wakanituma.” (Yohane 7:16) Yesu wakamanyanga kuti Yehova wakukhumba kuti ŵanthu ŵapulike makani ghawemi ghakuti Ufumu wa Chiuta uzamulamulira charu chapasi.
17. Kasi Yesu wakasambizganga nkhu? Chifukwa wuli wakalimbikiranga kusambizga ŵanthu?
17 Kasi Yesu wakasambizganga nkhu? Wakasambizganga kulikose uko wasanga ŵanthu. Mu matawuni, mu mizi, mu misika, mu malo ghakusoperamo, na mu nyumba za ŵanthu. Yesu wakalindiliranga kuti ŵanthu ŵize kwa iyo yayi. Ndiyo wakalutanga uko kukaŵanga ŵanthu. (Mariko 6:56; Luka 19:5, 6) Yesu wakalimbikiranga ntchito yake. Wakamaliranga nyengo yinandi pa kupharazga na kusambizga ŵanthu. Chifukwa wuli? Chifukwa wakamanyanga kuti Chiuta wakakhumbanga kuti ndivyo wachitenge ndiposo chifukwa chakuti nyengo zose wakapulikiranga Awiske. (Yohane 8:28, 29) Kweniso Yesu wakapharazganga chifukwa wakalengeranga chitima ŵanthu. (Ŵerengani Mateyu 9:35, 36.) Wakawonanga kuti ŵaliska ŵakaŵasambizganga yayi ŵanthu unenesko wakuyowoya za Chiuta na Ufumu wake. Ntheura wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵanandi ŵapulike makani ghawemi.
18. Zunurani mikhaliro ya Yesu iyo yikumukondweskani chomene.
18 Yesu wakatemwanga ŵanthu ndipo wakaŵaghanaghaniranga. Wakaŵa walusungu ndipo ŵanthu ŵakafwatukanga kuyowoya nayo. Na ŵana wuwo ŵakafwatukanga nayo. (Mariko 10:13-16) Nyengo zose Yesu wakaghanaghaniranga ŵanthu. Wakakhumbanga yayi kuti ŵanthu ŵachitenge katangali panji kuchitira ŵanyawo vinthu vyambura urunji. (Mateyu 21:12, 13) Mu nyengo ya Yesu, ŵanakazi ŵakaŵakandilizganga chomene kweniso kuŵayuyura. Kweni Yesu wakaŵachindikanga. (Yohane 4:9, 27) Kweniso Yesu wakaŵa wakujiyuyura chomene. Pa nyengo yinyake, wakageziska malundi gha ŵasambiri ŵake. Kanandi ŵazga [kapolo] ndiwo ŵakachitanga ntchito iyi.—Yohane 13:2-5, 12-17.
Yesu wakapharazganga kulikose uko wasanga ŵanthu
19. Kasi ntchivichi chikulongora kuti Yesu wakaghanaghaniranga ŵanthu ndipo wakakhumbanga kuŵawovwira?
19 Yesu wakamanyanga masuzgo gha ŵanthu ndipo wakakhumbanga kuŵawovwira. Wakalongora kuti wakuŵaghanaghanira apo wakachizganga ŵanthu mwamunthondwe na nkhongono za Chiuta. (Mateyu 14:14) Mwachiyelezgero, munthu wavyoni wakiza kwa Yesu na kumupempha kuti: “Usange mukukhumba, munganitozga.” Yesu wakati wawona munthu uyu, vikamukhwaska. Chitima chikamukora, ndipo wakakhumba kumovwira. Yesu wakanyoloska woko lake na kumukhwaska, wakati kwa iyo: “Nkhukhumba! Tozgeka.” Mwanalume uyu wakachira. (Mariko 1:40-42) Mukughanaghana kuti mwanalume uyu wakajipulika wuli?
NYENGO ZOSE WAKAŴA WAKUGOMEZGEKA KWA ADADA ŴAKE
20, 21. Kasi Yesu wakachita vichi kulongora kuti wakaŵa wakugomezgeka kwa Chiuta?
20 Yesu ntchiyelezgero chiwemi pa nkhani ya kugomezgeka kwa Chiuta. Wakagomezgeka kwa Adada ŵake nangauli wakakumana na masuzgo ghanandi ndiposo ivyo ŵalwani ŵake ŵakamuchitiranga. Yesu wakanangapo yayi apo Satana wakamuyezganga. (Mateyu 4:1-11) Ŵabali ŵake ŵanyake ŵakagomezganga yayi kuti iyo ni Mesiya ndipo ŵakatenge “wafuntha.” Kweni Yesu wakalutilira kuchita ntchito ya Chiuta. (Mariko 3:21) Apo ŵalwani ŵake ŵakamuchitiranga nkhaza, Yesu wakalutilira kugomezgeka kwa Chiuta ndipo wakaŵawezgera yayi.—1 Petrosi 2:21-23.
21 Nanga ni apo ŵakakhumbanga kumukoma, Yesu wakalutilira kugomezgeka kwa Yehova. (Ŵerengani Ŵafilipi 2:8.) Ghanaghanirani masuzgo agho wakazizipizga pa zuŵa ilo wakafwira. Ŵakamukaka, ŵakamupusikizgira kuti wakutuka Chiuta, wakeruzgika na ŵeruzgi ŵapusikizgi, ŵanthu ŵakamuhoya, ndipo ŵasilikari ŵakamusuzga na kumukhoma pa khuni. Apo wakakhala pachoko kufwa, wakachemerezga kuti: “Chafiskika!” (Yohane 19:30) Pakati pajumpha mazuŵa ghatatu kufuma apo wakafwira, Yehova wakamuwuska ku ŵakufwa na kumupa thupi lauzimu. (1 Petrosi 3:18) Pakati pajumpha masabata ghachoko waka, Yesu wakawelera kuchanya. Wati wafika kuchanya, “wakakhala ku woko lamalyero la Chiuta,” kulindilira kuti wapike Ufumu.—Ŵahebere 10:12, 13.
22. Kasi tili na mwaŵi wuli chifukwa chakuti Yesu wakagomezgeka kwa Awiske?
22 Chifukwa chakuti Yesu wakagomezgeka kwa Awiske lekani tili na mwaŵi wa kuzakakhala na umoyo wamuyirayira mu paradiso pa charu chapasi nga umo Yehova wakakhumbiranga pakwamba. Mu mutu 5 tizamusambira umo nyifwa ya Yesu yatovwilira kuti tizakaŵe na umoyo wamuyirayira.
^ ndime 11 Yehova wakuchemeka Dada chifukwa ni Mlengi. (Yesaya 64:8) Yesu wakuchemeka Mwana wa Chiuta chifukwa Yehova ndiyo wakamulenga. Ŵangelo na Adamu nawo ŵakuchemekaso ŵana ŵa Chiuta.—Yobu 1:6; Luka 3:38.
