1, 2. (a) E mata, e iloa faka‵lei ne koe se tino lauiloa māfai fua e iloa ne koe tena igoa? Fakamatala mai. (e) Ne a talitonuga o tino e uiga ki a Iesu?

E TOKOUKE a tino lauiloa i te lalolagi. Kāti e iloa ne koe te igoa o se tino lauiloa e tokotasi. Kae ona ko te mea ko iloa ne koe tena igoa, e se fakauiga i ei me ko iloa faka‵lei ne koe te tino tenā. E se ko tena uiga me ko iloa ne koe a fakamatalaga likiliki ki tena olaga kae ko ia foki se tino pefea.

² Kāti ko oti ne logo koe e uiga ki a Iesu Keliso, faitalia me ne ola a ia i te lalolagi i se 2,000 tupu tausaga ko ‵teka. Kae e se iloa ne te tokoukega o tino me ko Iesu se vaegā tino pefea. E fai mai nisi tino i a ia se tagata ‵lei, nisi tino e fai mai i a ia se pelofeta, kae tali‵tonu nisi tino me i a ia ko te Atua. Se a tau faka‵tau?—Onoono ki te Fakamatalaga Fakaopoopo i te 12.

3. Kaia e tāua ei ke iloa ne koe a Ieova te Atua mo Iesu Keliso?

³ E tāua ‵ki ke iloa ne koe te munatonu e uiga ki a Iesu. Kaia? E fai mai te Tusi Tapu ki a tatou: “Tenei te uiga o te ola se-gata-mai, ke iloa tonu ne latou a koe, ko te Atua tonu e tokotasi, e penā foki loa mo te tino telā ne uga mai ne koe, ko Iesu Keliso.” (Ioane 17:3) Ao, kafai ko iloa ne koe te munatonu e uiga ki a Ieova mo Iesu, ko mafai ei o ola koe ki te se-gata-mai i te lalolagi palataiso. (Ioane 14:6) E se gata i ei, e aoga ‵ki ke iloa ne koe a mea e uiga ki a Iesu me ne tuku mai ne ia te ‵toe fakaakoakoga ‵lei ki te auala ke ola ei mo faifaiga e ‵tau o fai ki nisi tino. (Ioane 13:34, 35) I te Mataupu 1, ne tauloto tatou ki te munatonu e uiga ki te  Atua. Nei la, ka tauloto tatou ki mea e akoako mai i te Tusi Tapu e uiga ki a Iesu.

4. Se a te uiga o te pati “Mesia” mo “Keliso”?

⁴ I tausaga e uke kae koi tuai o fanau Iesu, ne folafola mai ne Ieova i te Tusi Tapu me ka uga mai ne ia te Mesia, io me ko te Keliso. A te pati “Mesia” ne vau mai te ‵gana Epelu, kae ko te pati “Keliso” ne vau mai te ‵gana Eleni. E fakasino atu a te avā tofi konei ki te tino telā ko oti ne filifili ne te Atua ke tuku atu ki ei se tulaga fakapito. Ka fakataunu ne te Mesia a folafolaga katoa a te Atua. E mafai foki o fesoasoani atu a Iesu ki a koe i te taimi nei. Kae koi tuai o fanau Iesu, ne ma‵natu aka a tino e tokouke, ‘Ko oi la ka fai mo fai te Mesia?’

5. E mata, ne tali‵tonu a soko o Iesu me i a ia ko te Mesia?

⁵ Ne seki fakalotolotolua a soko o Iesu me i a ia ko te Mesia telā ne folafola mai. (Ioane 1:41) E pelā me se fakaakoakoga, ne fai atu a Simona Petelu ki a Iesu: “A koe ko te Keliso.” (Mataio 16:16) E mafai pefea o mautinoa i a tatou me i a Iesu ko te Mesia?

6. Ne fesoasoani atu pefea a Ieova ki tino loto ‵lei ke iloa ne latou te Mesia?

⁶ I se taimi leva mai mua o fanau mai a Iesu, ne tusi ne pelofeta a te Atua a fakamatalaga e uke kolā ka fesoasoani atu ki tino ke iloa ne latou te Mesia. Se a te aoga o fakamatalaga konā? Mafaufau la me ne fai atu ki a koe ke fano ki te malae vakalele o fakafetaui ki se tino telā e seki fetaui aka eiloa koulua. Kafai e fai atu ne se tino ne fakamatalaga e uiga ki te tino tenā, ka mafai eiloa o iloa ne koe a ia. I se auala tai ‵pau, ne fakaaoga ne Ieova ana pelofeta ke fakamatala mai ki a tatou a mea e uiga ki mea ka fai ne te Mesia  mo mea ka ‵tupu ki a ia. A te fakataunuga o valoaga katoa konā ka fesoasoani atu ki tino loto ‵lei ke iloa ne latou me i a Iesu ko te Mesia.

7. Ne a valoaga e lua kolā e fakamaoni mai i ei me i a Iesu ko te Mesia?

⁷ Konei a valoaga e lua mai valoaga konā. Muamua la, i se 700 tausaga mai mua o fanau a Iesu, ne ‵valo mai a Mika me ka fanau te Mesia i se tamā fakai o Peteleema. (Mika 5:2) Kae tenā loa te koga ne fanau ei a Iesu! (Mataio 2:1, 3-9) Te lua, ne ‵valo mai a Tanielu me i te Mesia ka sae mai i te tausaga ko te 29 T.A. (Tanielu 9:25) E lua fua valoaga konei mai te fia o valoaga kolā e fakamaoni mai i ei me i a Iesu ko te Mesia telā ne folafola mai.—Onoono ki te Fakamatalaga Fakaopoopo i te 13.

8, 9. Ne a mea ne ‵tupu i te papatisoga o Iesu e fakamaoni mai ei i a ia ko te Mesia?

⁸ E manino ‵lei te fakaasimaiga ne Ieova me i a Iesu ko te Mesia. Ne tauto a te Atua ke tuku atu ki a Ioane te Papatiso se fakailoga ko te mea ke iloa ne ia me ko oi te Mesia. I te fanatuga a Iesu ki a Ioane ke papatiso a ia i te Vaitafe ko te Iolitana i te tausaga ko te 29 T.A., ne lavea ne Ioane te fakailoga tenā. E fai mai i te Tusi Tapu a te mea ne tupu: “I tena otiga ne papatiso ne fanaka eiloa a Iesu mai te vai, kae kiloke! ne matala te lagi, kae ne matea ne Ioane a te agaga o te Atua e fanaifo e pelā me se lupe i luga i a Iesu. Kae kiloke! E isi foki se leo mai te lagi e fai mai penei: ‘Tenei eiloa taku Tama, ko taku fagasele telā ko oti ne talia ne au.’” (Mataio 3:16, 17) I te taimi ne lavea kae lagona ei ne  Ioane te fakailoga tenei, ne iloa ei ne ia i a Iesu ko te Mesia. (Ioane 1:32-34) I te aso tenā, i te taimi ne ‵ligi ifo ei ne Ieova tena agaga ki luga i a ia, ne fai ei a Iesu mo fai te Mesia. Ko ia te tino ne filifili ne te Atua ke fai mo Takitaki mo Tupu.—Isaia 55:4.

⁹ Ne fakamaoni mai i valoaga i te Tusi Tapu, i pati a Ieova, mo te fakailoga ne tuku mai ne Ia i te taimi o te papatisoga o Iesu me i a Iesu ko te Mesia. Kae ko Iesu ne vau  mai fea, kae ko ia se tino pefea? Ke onoono tatou ki pati mai te Tusi Tapu.

10. Ne a mea e akoako mai i te Tusi Tapu e uiga ki a Iesu kae koi tuai o vau ki te lalolagi?

¹⁰ E akoako mai te Tusi Tapu me ne nofo a Iesu i te lagi i se taimi leva ‵ki kae koi tuai o vau ki te lalolagi. E fai mai a Mika me i te Mesia ne vau “mai i aso mua.” (Mika 5:2) E uke taimi ne fai mai Iesu me ne ola a ia i te lagi kae koi tuai o fanau mai pelā me se tino. (Faitau te Ioane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5.) Koi tuai foki eiloa o vau a ia ki te lalolagi, ne maua ne Iesu se fesokotakiga ‵pili ‵ki mo Ieova.

11. Kaia e tāua ‵ki ei a Iesu ki a Ieova?

¹¹ E tāua ‵ki a Iesu ki a Ieova. Kaia? Me ne faite a ia ne te Atua mai mua o faite a nisi mea katoa mo tino katoa. Tela la, ne taku a Iesu ko “te uluaki o mea katoa ne faite.” * (Kolose 1:15) E tāua foki a Iesu ki a Ieova me ko ia fua te tino ne faite ne Ieova tokotasi. Tenā te pogai e taku ei a ia ko te “Tama fagasele e tokotasi.” (Ioane 3:16) Ko Iesu tokotasi fua ne fakaaoga ne Ieova ke faite ne ia a nisi mea katoa. (Kolose 1:16) Kae ko Iesu fua ne taku ko “te Muna,” me ne fakaaoga ne Ieova a ia ke fakaoko atu ana fekau mo fakatonuga ki agelu mo tino.—Ioane 1:14.

12. E iloa pefea ne tatou i a Iesu mo te Atua e sē se tino e tokotasi?

¹² E tali‵tonu a nisi tino i a Iesu mo te Atua se tino e tokotasi. Kae e se akoako mai ne te Tusi Tapu te mea tenā. E fai mai te Tusi Tapu i a Iesu ne faite, ko tena uiga e isi se kamataga o Iesu. Kae ko Ieova telā ne faite ne ia a mea katoa,  e seai sena kamataga. (Salamo 90:2) E pelā me ko te Tama a te Atua, ne seki mafaufau eiloa a Iesu ke fai a ia pelā mo te Atua. E manino ‵lei te akoakoga a te Tusi Tapu me i te Tamana e sili atu i te Tama. (Faitau te Ioane 14:28; 1 Kolinito 11:3.) Ko Ieova fua te “Atua Malosi Katoatoa.” (Kenese 17:1) Ko ia te ‵toe tino sili kae malosi i te iunivesi.—Onoono ki te Fakamatalaga Fakaopoopo i te 14.

13. Kaia e fai mai ei te Tusi Tapu i a Iesu ko “te fakatusa o te Atua telā e se lavea”?

¹³ A Ieova mo tena Tama, ko Iesu, ne ga‵lue fakatasi i te fia piliona o tausaga kae koi tuai o faite te lagi mo te lalolagi. Ne fakatau a‵lofa eiloa lāua te suā tino ki te suā tino! (Ioane 3:35; 14:31) Ne fakaakoako faka‵lei eiloa a Iesu ki uiga o tena tamana tenā ne taku ei ne te Tusi Tapu a ia ko “te fakatusa o te Atua telā e se lavea.”—Kolose 1:15.

14. Ne mafai pefea o fanau mai te Tama pele a Ieova e pelā me se tino?

¹⁴ Ne loto fiafia te Tama pele a Ieova ke tiakina ne ia te lagi kae ke fanau mai ki te lalolagi e pelā me se tino. Ne mafai pefea o tupu te mea tenā? E auala i se vavega ne tuku ne Ieova te ola o tena Tama mai te lagi ki te moegatama o se tamafine e igoa ki a Malia. I te auala tenei, ne seki manakogina ke isi se tamana faka-te-foitino o Iesu. Tenā ne fanau mai ei ne Malia se tamaliki tagata ‵lei katoatoa, kae fakaigoa ne ia ki a Iesu.—Luka 1:30-35.

15. E mafai pefea o iloa faka‵lei ne koe a Ieova?

¹⁵ E uke a mea e mafai o tauloto ne koe e uiga ki a Iesu, tena olaga mo ana uiga māfai e faitau koe ki tusi o te Tusi Tapu ko Mataio, Maleko, Luka mo Ioane. A tusi konā e fakaigoa ko tusi Evagelia. Ona ko Iesu e pelā eiloa mo tena Tamana, a mea e faitau ne koe ka fesoasoani atu ke iloa  faka‵lei ne koe a Ieova. Tenā te pogai ne mafai ei o fai mai a Iesu: “So se tino e kilo mai ki a au ko kilo foki ki te Tamana.”—Ioane 14:9.

16. Ne a mea ne akoako mai ne Iesu? Ne aumai i fea a akoakoga a Iesu?

¹⁶ E tokouke a tino ne taku ne latou a Iesu ko te “Faiakoga.” (Ioane 1:38; 13:13) A te mea tāua e tasi ne akoako atu ne ia ko “te tala ‵lei o te Malo.” Se a te Malo tenei? Ko te Malo o te Atua telā ka pule ki luga i te lalolagi kātoa mai te lagi kae aumai ne ia fakamanuiaga ki tino kolā e faka‵logo ki te Atua. (Mataio 4:23) A mea katoa ne akoako ne Iesu ne aumai mai i a Ieova. Muna a Iesu: “A mea kolā e akoako atu ne au e se i a aku, kae i a te tino telā ne uga mai ne ia au.” (Ioane 7:16) Ne iloa ne Iesu me manako a Ieova ke lagona ne tino a te tala ‵lei me i te Malo o te Atua ka pule ki luga i te lalolagi.

17. Ne akoako atu a Iesu i fea? Kaia ne galue malosi ei a ia o akoako a nisi tino?

¹⁷ Ne akoako atu a Iesu i fea? I so se koga ne maua ne ia a tino i ei. Ne akoako atu a ia i te vao e pelā foki mo fakai ‵lasi, fakai fo‵liki, maketi, koga tapuaki mo fale o tino. Ne seki fakamoemoe a ia ke olo atu a tino ki a ia. Ko ia eiloa ne fano ki a latou. (Maleko 6:56; Luka 19:5, 6) Ne galue malosi a Iesu kae fakaaoga a taimi e uke mo tena malosi o akoako a tino. Kaia? Me e iloa ne ia me manako te Atua ke fai ne ia te mea tenā kae ko ia foki e fakalogo faeloa ki tena Tamana. (Ioane 8:28, 29) Ne talai atu foki a Iesu ona ko tena alofa atafai ki tino. (Faitau te Mataio 9:35, 36.) Ne lavea ne ia me i takitaki lotu e se akoako atu ne latou te munatonu e uiga ki te Atua mo tena Malo. Tenā ne manako ei a ia ke fesoasoani atu ki tino e tokouke ke lagona ne latou te tala ‵lei.

18. Ne a uiga o Iesu e fiafia malosi koe ki ei?

 ¹⁸ A Iesu se tagata telā ne alofa ki tino kae atafai ki a latou. A ia e atafai kae faigofie ke fai‵pati atu ki a ia. Ke oko ki tama‵liki ne fia‵fia ke olo atu ki a ia. (Maleko 10:13-16) Ne ‵lei faeloa a mea e fai ne Iesu. Ne takalialia a ia ki amioga ma‵sei mo faifaiga sē fakamaoni. (Mataio 21:12, 13) Ne ola a ia i te vaitaimi telā e se lasi te saolotoga e maua ne fāfine kae e se āva foki a tino ki a latou. Kae ne āva faeloa kae fakaaloalo a Iesu ki fāfine. (Ioane 4:9, 27) A Iesu ne loto maulalo tonu. E pelā me se fakakoakoga, i se afiafi e tasi ne mulumulu ne ia a vae o ana apositolo, se faifaiga telā e masani o fai ne se tavini.—Ioane 13:2-5, 12-17.

19. Se a te fakaakoakoga e fakaasi mai ei me iloa ne Iesu a manakoga o tino kae e manako foki a ia o fesoasoani ki a latou?

¹⁹ Ne iloa ne Iesu a manakoga o tino, kae ne manako a ia o fesoasoani ki a latou. Ne manino ‵lei te mea tenei i te taimi ne fakaaoga ei ne ia te ‵mana o te Atua ke faka‵lei fakavavega ei a tino. (Mataio 14:14) E pelā me se fakaakoakoga, ne vau se tagata lepela ki a Iesu kae fai atu: “Kafai e manako koe ki ei, e mafai o fai ne koe au ke ‵ma.” Ne otia te loto o Iesu i te kilo atu ki te tigaina mo te logo‵mae o te tagata tenei. Ne alofa a ia ki tou tagata kae manako o fesoasoani atu ki a ia. Tenā ne ‵kapa atu te lima o Iesu, fakapatele atu ki a ia kae fai atu: “Au e manako ki ei! Ke ‵ma koe.” Kae ne ‵lei ei te tagata masaki tenā! (Maleko 1:40-42) E a, e mafai o fakaataata ne koe a lagonaga o te tagata tenā?

20, 21. E fai pefea a Iesu mo fai te ‵toe fakaakoakoga ‵lei o te fakalogo ki te Atua?

²⁰ A Iesu ko te ‵toe fakaakoakoga ‵lei o te fakalogo ki te Atua. Faitalia me ne a mea ne ‵tupu io me ko mea ne fai ne ana fili ki a ia, ne fakamaoni eiloa a ia ki tena Tamana. E pelā me se fakaakoakoga, a Iesu ne seki agasala i te taimi  ne tofotofo ei ne Satani. (Mataio 4:1-11) Ne seki tali‵tonu a nisi tino i te kāiga o Iesu me i a ia ko te Mesia kae fai atu i a ia “ko masei tena ulu,” kae ne tumau eiloa a Iesu i te faiga o te galuega a te Atua. (Maleko 3:21) I te taimi ne fai atu ei ne ana fili a mea ma‵sei ki a ia, ne tumau a Iesu i te fakamaoni ki te Atua kae ne seki taumafai a ia o fai se mea masei ki a latou.—1 Petelu 2:21-23.

²¹ Ke oko foki ki te taimi ne logo‵mae ei a Iesu i se mate fakatigaina, ne tumau eiloa a ia i te fakamaoni ki a Ieova. (Faitau te Filipi 2:8.) Ke fakaataata i tou mafaufau a te uke o mea ne ‵tau o fa‵ki ne ia i te aso ne mate ei a ia. Ne puke fakapagota a ia, ne fai atu a ‵losiga a molimau ‵pelo me ne pati masei a ia ki te Atua, ne takalia‵lia a famasino sē fakamaoni ki a ia, ne ‵kata a potukau o tino amio ma‵sei ki a ia,  kae ne ta a ia ne sotia kae ‵tuki atu ki te pou. I te taimi ko pili ei a ia o mate ne kalaga atu a ia: “Ko oti ne fakataunu!” (Ioane 19:30) E tolu aso mai tua o te matega a Iesu, kae ne fakatu aka a ia ne Ieova i se foitino faka-te-agaga. (1 Petelu 3:18) I se fia vaiaso mai tua ifo, ne foki atu a Iesu ki te lagi, “sagasaga ifo i te feitu fakaatamai o te Atua,” kae fakatalitali ki te taimi ka fai ei ne te Atua a ia mo fai te Tupu.—Epelu 10:12, 13.

22. Se a te avanoaga ko maua nei ne tatou ona ko te fakamaoni o Iesu ki tena Tamana?

²² Ona ko te tumau o Iesu i te fakamaoni ki tena Tamana, ko maua nei ne tatou te avanoaga ke ola ki te se-gata-mai i te lalolagi palataiso, e pelā eiloa mo te fuafuaga a Ieova. I te suā mataupu, ka sau‵tala tatou ki te auala ne fai ei te mate o Iesu ke mafai o maua ne tatou te ola se-gata-mai.