ТӨРТИНЧИ БАП
Әйса Мәсиһ дегән ким?
1, 2. а) Атақлиқ адәмниң пәқәт исмини билиш уни яхши тонуйдиғанлиғимизни билдүрәмду? Чүшәндүрүң. ә) Адәмләр Әйсани ким дәп ойлайду?
ДУНИЯДА атақлиқ адәмләр көп. Бәлким, сиз бәзи бирлириниң исмини билидиғансиз. Лекин бирсиниң исмини билиш уни яхши тонуйдиғанлиғимизни билдүрмәйду. Мәсилән, униң һаятини вә қандақ адәм екәнлигини билмәслигимиз мүмкин.
2 Әйса Мәсиһ буниңдин тәхминән 2000 жил илгири яшиған болсиму, еһтимал у һәққидә аңлиғансиз. Адәмләрниң көпинчиси Әйса һәққидә аңлиған болсиму, амма униң қандақ адәм болғанлиғини билмәйду. Бәзибирлири у пәқәт яхши адәм болған десә, башқилири уни пәйғәмбәр дәйду. Йәнә башқа бирлири уни Худа дәп ишиниду. Сиз немә дәп ойлайсиз? (12-изаһәткә қараң).
3. Йәһва Худа вә Әйса Мәсиһ тоғрилиқ билим елиш немишкә муһим?
3 Әйса пәйғәмбәр тоғрилиқ һәқиқәтни билиш интайин муһим. Немә үчүн? Сәвәви Муқәддәс китапта: «Мәңгүлүк һаятқа еришиш үчүн, Сени — бирдин-бир һәқиқий Худани һәм Сән әвәткән Әйса Мәсиһни тонуп-билиш һаҗәттур»,— дәп йезилған (Йоһан 17:3). Йәһва Худа билән Әйса Мәсиһ тоғрилиқ һәқиқәтни билсиңиз, йәрдики җәннәттә мәңгү һаят кәчүрәләйсиз (Йоһан 14:6). Һазирниң өзидиму Әйса һәққидә билишниң пайдиси көп, сәвәви у қандақ һаят кәчүрүш керәклигини вә башқилар билән яхши мунасивәттә болушниң әң әҗайип үлгисини көрсәткән еди (Йоһан 13:34, 35). Бу китапниң 1-бабидин биз Худа тоғрилиқ һәқиқәтни биливалдуқ. Мошу бапта Муқәддәс китапта Әйса Мәсиһ һәққидә немә ейтилғанлиғини билимиз.
«БИЗ МӘСИҺНИ ТАПТУҚ!»
4. «Мәсиһ» дегән сөзниң мәнаси қандақ?
4 Әйса туғулиштин нурғун жиллар илгири Йәһва Худа Мәсиһни әвәтидиғанлиғини Муқәддәс китапқа язған. «Мәсиһ» дегән ибраний сөзи «бешиға яғ қуюлған» киши, йәни «Худа алаһидә мәхсәт үчүн таллиған» дегәнни билдүриду. Худа Әйсани Мәсиһ қилип таллиған, сәвәви У Әйсаға муһим бир ишни тапшурған. Әйса Мәсиһ келәчәктә Худаниң һәммә вәдилирини әмәлгә ашуриду. У туғулмастин илгири: «Ким Мәсиһ болиду?» дегән соал көп адәмни қизиқтурған.
5. Әйсаниң шагиртлири униң Мәсиһ екәнлигигә ишәнгәнму?
5 Әйсаниң шагиртлири униң вәдә қилинған Мәсиһ екәнлигигә һеч гуман қилмиған (Йоһан 1:41). Шуларниң бири — Симун Петрус Әйсаға: «Сән Мәсиһ»,— дегән еди (Мәтта 16:16). Әйсаниң Мәсиһ екәнлигигә немишкә ишәнч қилалаймиз?
6. Худа сәмимий адәмләрниң Мәсиһни ениқлишиға қандақ ярдәм бәргән?
6 Әйсаниң туғулушидин нурғун жиллар илгири, Худаниң пәйғәмбәрлири Мәсиһкә мунасивәтлик көп тәпсилий мәлуматларни язған. Адәмләрниң ким Мәсиһ сүпитидә келидиғанлиғини ениқлашқа бу мәлуматлар қандақ ярдәм бәргән? Мәсилән, сиз миғ-миғ адәмләргә толған бекәттә бир кишини күтүвалмақчи болдиңиз дәйли. Сиз уни һечқачан көрүп бақмиған. Лекин бирси уни сизгә тәпсилий сүрәтләп бәрсә, уни оңайла тонувалалайсиз. Шуниңға охшаш, Йәһва Худа пәйғәмбәрләр арқилиқ бизгә Мәсиһ немә иш қилидиғанлиғи вә униң билән немә болидиғанлиғини ейтқан. Шу пәйғәмбәрлик сөзләрниң әмәлгә ашқанлиғи сәмимий адәмләрниң Әйса вәдә қилинған Мәсиһ сүпитидә кәлгәнлигини ениқлишиға ярдәм бериду.
7. Қайси икки пәйғәмбәрлик сөзләр Әйсаниң Мәсиһ екәнлигини испатлайду?
7 Һазир икки пәйғәмбәрлик сөзни көрүп чиқайли. Әйса туғулуштин 700 жил илгири Мика пәйғәмбәр Мәсиһниң Бәйтләһәм дегән кичик шәһәрдә туғулидиғанлиғини ейтқан (Мика 5:2, КТ). Әйса дәл шу шәһәрдә туғулған еди (Мәтта 2:1, 3—9). Даниял пәйғәмбәр болса, Мәсиһ б.м. 29-жили келидиғанлиғини ейтқан (Даниял 9:25). Бу Әйса вәдә қилинған Мәсиһ екәнлигиниң пәқәт иккила испати (13-изаһәткә қараң).
Әйса чөмдүрүлүштин өткәндә Мәсиһ болди
8, 9. Әйса чөмдүрүлүш мәрасимидин өткәндә, йүз бәргән қайси вақиә униң Мәсиһ екәнлигини испатлайду?
8 Йәһва Әйсани Мәсиһ сүпитидә таллиғанлиғини ениқ көрсәткән. Әйсаниң заманида Йәһия Чөмдүргүчи дегән йәнә бир пәйғәмбәр яшиған еди. Адәмләр униң алдиға чөмдүрүлүш мәрасимидин өтүш үчүн келәтти. Йәһия уларниң бәдинини пүтүнләй суға чөктүрүп чиқарди. Бу арқилиқ улар гуналириға товва қилғанлиғини билдүргән. Худа Йәһияға кимниң Мәсиһ сүпитидә келидиғанлиғини ениқлаш үчүн бир бәлгү беридиғанлиғини вәдә қилған. Әйса б.м. 29-жили өзини Худаниң ирадисини орунлашқа беғишлиғанлиғини көрситиш үчүн чөмдүрүлүштин өтүшкә Иордан дәриясиға кәлгәндә, Йәһия шу бәлгүни көргән. Муқәддәс китапта мундақ дәп йезилған: «Әйса чөмдүрүлгәндин кейин дәрһал судин чиқти. Шу мәзгилдә асман ечилип, Әйсаға кәптәр қияпитидә чүшүп келиватқан Худаниң роһини Йәһия көрди. Һәм асмандин бир аваз: “Бу Мән мақуллайдиған Мениң сөйүмлүк Оғлум”,— деди» (Мәтта 3:16, 17). Шу бәлгүни көргәндин кейин, Йәһия Худаниң Әйсани Мәсиһ сүпитидә әвәткәнлигигә толуқ ишәнгән (Йоһан 1:32—34). Дәл шу күни, Худаниң муқәддәс роһи Әйсаға қонғанда, у Мәсиһ болуп, Йолбашчи вә Падиша болушқа талланған еди (Йәшая 55:4).
9 Муқәддәс китаптики пәйғәмбәрлик сөзләр, Худа Өзи ейтқан сөзләр вә Әйса чөмдүрүлгәндә көрүнгән бәлгү Әйсаниң Мәсиһ екәнлигини испатлайду. Ундақта у қәйәрдин кәлгән вә қандақ адәм болған? Бу һәққидә Муқәддәс китапта немә йезилғанлиғини көрүп бақайли.
ӘЙСА ҚӘЙӘРДИН КӘЛГӘН?
10. Муқәддәс китап Әйсаниң йәргә келишидин илгирики һаяти һәққидә немә дәйду?
10 Муқәддәс китап Әйсаниң йәргә келиштин узун заманлар илгири асманда яшиғанлиғини тилға алиду. Мика пәйғәмбәр униң «әзәлдин тартип болғанлиғини» язған (Мика 5:2). Әйса инсан болуп туғулуштин илгири өзиниң асманда яшиғанлиғини көп қетим ейтқан еди (Йоһан 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5ни оқуп). Һәтта у йәргә келиштин авал Йәһва билән алаһидә мунасивәттә болған.
11. Йәһва Худа Әйсани немишкә алаһидә яхши көриду?
11 Йәһва Әйсани алаһидә яхши көриду. Сәвәви У барлиқ мәвҗудатларни яритиштин авал Әйсани яратқан еди. Шуңа Муқәддәс китапта у «пүткүл мәвҗудатлар тунҗиси» дәп йезилған (Колосилиқларға 1:15). Йәһва Худа Әйсани шәхсән Өзи яратқанлиқтин, уни алаһидә яхши көриду. Шу сәвәптин, Әйса Худаниң «йеганә Оғли» дәп аталған (Йоһан 3:16). Йәһва Худа башқа мәвҗудатларни Әйса билән биллә яратқан a (Колосилиқларға 1:16). Әйса йәнә «Сөз» дәпму аталған, чүнки у пәриштиләргә вә инсанларға Йәһвадин кәлгән хәвәрләрни вә көрсәтмиләрни йәткүзгән (Йоһан 1:14).
12. Худа билән Әйса бир шәхс әмәс екәнлигини нәдин билимиз?
12 Бәзи адәмләр Йәһва билән Әйсани бир шәхс дәп ойлайду. Лекин Муқәддәс китапта шундақ тәлим йоқ. Әксичә, униңда Әйсани Худа яратқанлиғи йезилған. Демәк, Әйсаниң башлиниши бар. Бирақ һәммини яратқан Йәһва Худаниң башлиниши йоқ. (Зәбур 90:2). Әйса һечқачан Худаға тәң болушни ойлимиған. Муқәддәс китап Ата Оғулдин жуқури екәнлигини ениқ көрсәткән (Йоһан 14:28ни оқуң; Коринтлиқларға 1-хәт 11:3). Пәқәт Йәһва «Һәммигә Қадир Худа» (Яритилиш 17:1). Аләмдә Униңдин улуқ һәм қудрәтлик һечким йоқ (14-изаһәткә қараң).
13. Немишкә Әйса «көрүнмәс Худаниң әксидур» дәп атилиду?
13 Асман билән йәрни яритиштин авал, Йәһва Худа Өз Оғли Әйса билән миллиардлиған жиллар биллә хизмәт қилған. Уларниң мунасивити алаһидә йеқин болған еди (Йоһан 3:35; 14:31). Әйса Атисиниң есил пәзиләтлирини үлгә қилғачқа, Муқәддәс китапта «У — көрүнмәс Худаниң әксидур» дәп ейтилған (Колосилиқларға 1:15).
14. Йәһва Худаниң сөйүмлүк Оғлиниң инсан болуп туғулиши қандақ мүмкин болған?
14 Йәһва Худаниң сөйүмлүк Оғли асмандин айрилип, йәрдә инсан балиси болуп туғулушқа тәйяр болған. Шундақ болуши мүмкинму? Йәһва Худа мөҗүзә арқилиқ асмандин Оғлиниң һаятини Мәрийәмниң қосиғиға салған. Шу арқилиқ Әйсаниң башқа адәмләргә охшаш атиси болмиған. Мәрийәм мукәммәл балини туққан вә униңға Әйса дәп исим қойған еди (Луқа 1:30—35).
ӘЙСА ҚАНДАҚ АДӘМ БОЛҒАН?
15. Йәһва Худани яхширақ тонуш үчүн немә қилалайсиз?
15 Муқәддәс китаптики Мәтта, Марк, Луқа, Йоһан баян қилған хуш хәвәр дәп аталған китаплардин Әйсаниң пәзиләтлири һәққидә көпирәк биләләйсиз. Әйса Өз Атисиға бәкму охшиғанлиқтин, уни йеқинирақ билгәнсири, Йәһва Худани техиму яхширақ тонуп биливалайсиз. Әйса: «Мени көргән киши Атамниму көргән болиду»,— дәп бекар ейтмиған (Йоһан 14:9).
16. Әйса немә һәққидә тәлим бәрди? Әйсаниң тәлимлири кимдин кәлгән?
16 Көп адәмләр Әйсани «Устаз» дәп атиған (Йоһан 1:38; 13:13). Униң әң муһим тәлими «Падишалиқ һәққидики хуш хәвәр» болған. Бу Падишалиқ асманда йәр йүзи үстидин һөкүмранлиқ қилиду вә Худаға итаәт қилидиған адәмләргә бәрикәт елип келиду (Мәтта 4:23). Әйса пәйғәмбәрниң һәрбир тәлими Йәһва Худадин кәлгән. У: «Үгитиватқанлирим мениң әмәс, бәлки мени Әвәткүчиниңдур»,— дегән еди (Йоһан 7:16). Адәмләр Худа Падишалиғи һәққидики хуш хәвәрни аңлиши үчүн Әйса көп тәлим бәргән. Сәвәви Йәһва Худаму мошуни халиған еди.
17. Әйса қәйәрләрдә тәлим бәргән? Немә сәвәптин у башқиларға тәлим бериш үчүн көп күч чиқарған?
17 Әйса Мәсиһ Падишалиқ һәққидә һәммила йәрдә, мәсилән, шәһәрләрдә, йезиларда, мәһәллиләрдә, базарларда, ибадәт җайлирида вә өйләрдә тәлим бәргән. У адәмләрниң келишини күтүп олтармай, өзи уларға барған (Марк 6:56; Луқа 19:5, 6). Әйса адәмләргә тәлим бериш үчүн көп вақит һәм күч чиқарған. Сәвәви у Худани немә хошал қилидиғанлиғини яхши билгән вә Атисиға бойсунған (Йоһан 8:28, 29). Әйсаниң кишиләргә ичи ағриғанлиқтин, уларға вәз қилған (Мәтта 9:35, 36ни оқуң). Чүнки дин рәһбәрлири адәмләргә Худа вә Униң Падишалиғи тоғрилиқ һәқиқәтни үгәтмигән. Шуңа Әйса мүмкин қәдәр, көпирәк адәмләрниң хуш хәвәрни аңлишини халиған.
18. Әйсаниң қайси пәзилитини сиз яхши көрисиз?
18 Әйса пәйғәмбәр адәмләрни интайин яхши көргән вә уларға ғәмхорлуқ қилған. У наһайити меһрибан болғачқа, униң билән сөзлишиш асан еди. Һәтта балиларму униң билән болғанда, өзлирини әркин һис қилатти (Марк 10:13—16). Әйса һәрдайим адил адәм болған. Шуңа у парихорлуқни вә адаләтсизликни өч көргән (Мәтта 21:12, 13). Әйсаниң вақтида аялларниң көп һоқуқлири болмиған вә кишиләр уларға һөрмәт көрсәтмигән. Бирақ Әйса уларға иззәт-һөрмәт көрсәткән (Йоһан 4:9, 27). Әйса һәқиқәтән кәмтәр болған. Мәсилән, бир күни Әйса адәттә қуллар қилидиған ишни қилип, әлчиләрниң путлирини жуйған еди (Йоһан 13:2—5, 12—17).
Әйса қәйәрдә адәм болса, шу йәрдә вәз қилған
19. Әйсаниң адәмләрниң еһтияҗлирини чүшинип, уларға ярдәм беришни халиғанлиғини қайси мисал көрситиду?
19 Әйса адәмләрниң еһтияҗлирини чүшәнгәнликтин, уларға ярдәм беришни халиған. Наһайити ениқки, у Худаниң күчигә тайинип, кесәл адәмләрни сақайтқан (Мәтта 14:14). Мәсилән, моху кесилигә гириптар киши Әйсаға келип: «Әгәр сиз халисиңизла, мени пак қилисиз»,— дегәндә, Әйса уни көрүп, униңға қаттиқ ичи ағриған еди. Андин униңға қолини тәккүзүп: «Халаймән. Пак болғин»,— дегән. У шу ан сақийип, пак болған (Марк 1:40—42). Бу кишиниң хошаллиғиниң ич-ичигә патмай қалғанлиғини тәсәввур қилип көрүңа!
ӘЙСА АТИСИҒА ДАЙИМ САДАҚӘТМӘН БОЛҒАН
20, 21. Әйса Худаға итаәт қилишниң әң яхши үлгисини қандақ көрсәткән?
20 Әйса Худаға итаәт қилишниң әң яхши үлгисини қалдурди. У немә иш йүз беришигә яки дүшмәнлириниң немә қилишиға қаримай, һәрқачан Атисиға садақәтмән болған. Мәсилән, Шәйтан Әйсани езиқтурғанда, у һечқандақ гуна қилмиған (Мәтта 4:1—11). Униң аилисидики бәзиләр униң Мәсиһ екәнлигигә ишәнмәй, уни «есидин адишипту» дәп ейтсиму, у Худа тапшурған ишни давамлаштурған (Марк 3:21). Дүшмәнлири уни хорлисиму, Әйса улардин өч алмай, Худаға садақәтмән болуп қалған (Петрусниң 1-хети 2:21—23).
21 Һәтта Әйсани вәһшийләрчә қийниған болсиму, у Йәһваға болған садақәтмәнлигини өлгичә сақлиған (Филипиликләргә 2:8ни оқуң). У өлтүрүлгән күни у қандақ еғир азап-оқубәтләрни баштин өткүзгәнлигини тәсәввур қилиш бәкму қийин: у қолға елинип, сахта гувачилар уни Худаға күпүрлүк қилди дәп әйиплигән, парихор сотчилар уни җазаға һөкүм қилди, көпчилик мәсхирә қилишип, әскәрләр уни қийнап, ахирида түврүккә миқлиди. У бешини саңгилитип: «Йүз бәрди!»— дәп җан үзгән (Йоһан 19:30). Әйсаниң өлгинигә үч күн болғанда, Йәһва униңға роһий тән берип, уни тирилдүргән еди (Петрусниң 1-хети 3:18). Бирнәччә һәптидин кейин, Әйса асманға көтирилип, «Пәрвәрдигарниң оң тәрипидә олтарди» вә Падиша болидиған вақтини күтти (Ибранийларға 10:12, 13).
22. Әйсаниң Худаға ахириғичә вападар болуп қалғанлиғи түпәйли, биздә һазир қандақ мүмкинчилик бар?
22 Әйса ахириғичә Худаға вападар болуп қалғанлиғи түпәйли, һазир биздә дәл Йәһва Худа мәхсәт қилғандәк, йәрдики җәннәттә мәңгү яшаш мүмкинчилигимиз бар. Келәрки бапта, Әйсаниң өлүми бизниң мәңгү яшишимизға қандақ йол ачқанлиғи һәққидә көпирәк билимиз.
a Бәзиләр «Худаниң Оғли» дегән ибарини қобул қилмайду. Чүнки Худа — роһтур. Шуңа кишиләр Худаниң инсанларға охшаш, нека қуруп, оғул-пәрзәнтлик болуши кишиниң әқлигә сиғмайду дәп ойлишиду. «Оғул», «қериндаш», «ата» қатарлиқ сөзләрни көчмә мәнада қолланса болиду. Мәсилән, чоң кишиләр кимду-бирси өз балиси болмисиму, «балам», «оғлум», «қизим» дәп чақириду. Бәзидә кимду-бирсини «бир йезиниң балиси» дәйду, лекин бу удул мәнада уни шу йеза туғди дегәнни билдүрмәйду. Әксичә, униң шу йезидин кәлгәнлигини билдүриду. Шуниңға охшаш, Муқәддәс китапта Йәһва Худа «Ата» дәп аталған, чүнки У Яратқучи (Йәшая 64:8). Һәзрити Әйса Худа тәрипидин яритилған, шуңа у «Худаниң Оғли» дәп аталған. Пәриштиләрму, Адәм атиму Муқәддәс китапта Худаниң оғуллири дәп аталған (Аюп 1:6; Луқа 3:38).
